Szymon Żyliński
Próba opisu portalu Couchsurfing i
jego użytkowników : w oparciu o
wybrane teksty z prasy krajowej i
zagranicznej
Media – Kultura – Komunikacja Społeczna 5, 64-75
2009
Próba opisu portalu Couchsurfing i jego
użytkowników - w oparciu o wybrane teksty
z prasy krajowej i zagranicznej
S łow a k lu c z o w e : C o u ch su rfin g , p o rta l in te rn e to w y , serw is społecznościow y, serw is
gościnnościow y, w iz e ru n e k , p o d ró ż o w a n ie
K ey w o rd s: C o u ch su rfin g , In te rn e t p o rta l, social n e tw o rk , h o sp ita lity n etw o rk , im age,
tra v e llin g
Uwagi wstępne
In te rn e to w e p o rta le społecznościowe to rosnące w szybkim tem p ie z ja w isko społeczne, tw o rzą one g lo b alną sieć se te k tysięcy użytkow ników . P rz y k ła d e m może być n a jp o p u la rn ie jsz y p o rta l tego typu, w w w .couchsur- fing.org, um ożliw iający podróżow anie po całym świecie i zatrzy m y w an ie się w p ry w atn y ch dom ach innych członków tej niecodziennej organizacji. C ou chsurfing to now a form a podróżow ania. Poprzez przejrzen ie profili on line tu r y s ta nie podróżuje ju ż do obcego m iejsca, ale do k o n k retn e j osoby, k tó ra je z a m iesz k u je 1 - m a on rz a d k ą okazję p rzeb y w an ia w pry w atn y m dom u całkow icie n iezn an ej, lecz w cześniej w ybranej osoby. D zięki tej m e todzie podróżnik, z a m ia s t po p ro stu przyg lądać się i konsum ow ać w ido k i oraz pejzaże, poznaje obcą k u ltu r ę z jej em ocjonalną in tensy w n ością niejako od śro dka, gdyż może uczestniczyć w życiu społeczności przez pew ien czas, co zo staw ia em ocjonalny ślad nie tylko w nim , ale również w gospodarzu.
F o rm a podróżow ania, k tó rą s ta ra m się zaprezen tow ać w niniejszym tekście, nie je s t nowa, od wieków pielgrzym i, włóczędzy, m ędrcy czy pro ro cy chodzili od drzw i do drzw i, prosząc o gościnę2 - jed n a k ż e dopiero w do bie I n te r n e tu te n sposób p rzem ieszczan ia się z o sta ł zinstytucjonalizow any.
1 Paula Bialski ten rodzaj podróżowania nazywa „intimate tourism”, czyli podróżowaniem intymnym. Zob. P. Bialski, Intimate Tourism, [online] <http://intimatetourism.files.word- press.com/2007/07/paulabialski-thesismaintimatetourism.pdf>, dostęp: 17.10.2009.
2 „Podróżowanie [...] ma antecedencje i paralele w takich z pozoru bardziej nastawionych na cel instytucjach, jak średniowieczne podróże studenckie, krucjaty czy europejskie piel grzymki” (N. Graburn, Tourism: The Sacred Journey, w: Hosts and Guests. The Anthropo
logy of Tourism, ed. V.L. Smith, Philadelphia 1989, s. 22, cyt. za: A. Wieczorkiewicz, Apetyt
P ró b a opisu p o rta lu C ouchsurfing i jego użytkow ników . 65
P r z e d m io te m a r t y k u ł u j e s t o m ó w ie n ie s p o s o b u p r e z e n t o w a n i a i p o s tr z e g a n i a c o u c h s u r f in g u i je g o u c z e s tn ik ó w p rz e z p r a s ę p o ls k ą 3 i a n g lo s a s k ą .
C o u c h s u r f in g j e s t m ło d y m i n ie m a l n ie z b a d a n y m z ja w is k ie m - n a je g o t e m a t p o ja w iło s ię n ie w ie le te k s tó w w p r a s i e p o ls k ie j, d la te g o s ię g n ą łe m ró w n ie ż do a r ty k u łó w z p r a s y z a g r a n ic z n e j. W ie lk ą p o m o c ą o k a z a ły się p r o f e s jo n a ln e b a z y d a n y c h , m ię d z y in n y m i P r o q u e s t i E b sc o . J e d n y m z p o w o d ó w p o d ję c ia p r e z e n to w a n y c h b a d a ń b y ło z a in te r e s o w a n ie , j a k i m C o u c h s u r f in g o b d a r z a ją je g o p o lsc y u ż y tk o w n ic y , k tó r y c h j e s t p o n a d 4 2 ty s ią c e 4. J ę z y k p o ls k i z n a jd u je s ię n a d z ie w ią ty m m ie js c u w ś r ó d n a jb a r d z ie j p o p u l a r n y c h ję z y k ó w , k tó r y m i p o s łu g u ją s ię u ż y tk o w n ic y C o u c h s u r f in g u (ry s . 1)5. W p o n iż s z y m z e s t a w i e n i u p o d a n o lic z b ę u ż y tk o w n ik ó w ty c h ję z y k ó w : a n g ie ls k i f r a n c u s k i h i s z p a ń s k i n ie m ie c k i w ło s k i p o r t u g a l s k i h o le n d e r s k i r o s y js k i p o ls k i 1 156 506 312 987 267 194 256 782 79 937 79 677 47 507 44 658 35 586 c h iń s k i ( m a n d a r y ń s k i) 33 972 1 400 000 1 200 000 1 000 000 800 000 600 000 400 000 3 cC X I 200 000
Rys. 1. Języki najpopularniejsze wśród użytkowników p o rtalu C ouchsurfing
0
3 Motywowi podróży w polskiej prasie i literaturze poświęcono dużo opracowań (zob.
Podróżujący Polacy w XIX i XX wieku, red. A. Staniszewski, N. Kasparek, Olsztyn 1996), jed
nakże couchsurfing jako jedno z najnowszych (powstałych w XXI wieku) zjawisk medialnych zasługuje na omówienie.
4 Por. [online] <http://www.couchsurfing.org/statistics.html>, dostęp: 15.11.2009.
5 Wszystkie dane statystyczne prezentowane w wykresach i tabelach opracowanych przez autora, w tym tekście dotyczące użytkowników Couchsurfingu, zaczerpnięte zostały 19.11.2009 ze strony internetowej http://www.couchsurfing.org/statistics.html. Dane te są codziennie auto matycznie aktualizowane, co umożliwia śledzenie rozwoju serwisu w czasie rzeczywistym.
Etymologia nazwy Couchsurfing
„Couch” to z jęz y k a angielskiego ‘ta p c z a n ’, ‘k a n a p a ’6, a „surfing” - ‘śliz ganie po fala ch ’ albo ‘przełączan ie kan ałów w telew izorze’7, czyli w tłu m a czeniu n a język polski brzm iałoby to ja k „kanaposurfo w an ie”, jed n ak że w polskich te k sta c h prasow ych au to rzy posług ują się sk ró te m CS lub for m ą o ry g in aln ą - C ouchsurfing, dodając jedynie polskie końców ki fleksyj- ne. U czestnicy C ouchsurfingu to couchsurferzy, lp. r.ż. - couchsurferka, lp. r.m . - cou chsu rfer8.
N ie tylko n azw a w ła sn a p rz y sp a rz a trudności, lecz również n azw a g ru py tak ic h p o rtali, jak: w w w .co u ch su rfin g .o rg ,w w w .hospitalityclub.org czy w w w .globalfreeloaders.com - w jęz y k u an g ielsk im nazyw ane są one „ho- s p ita lity n etw o rk ”, którego polski odpow iednik nie istnieje, choć m ożna pokusić się o ukucie nowego w y ra ż en ia n a wzór już istniejących. „Social n etw o rk ”, czyli p o rta l lub serw is społecznościowy, ja k n a p rzy k ład po p u la rn a N a sza K la sa 9, to rodzaj in te rak ty w n y c h stro n WWW, k tó re są w spółtw orzone przez sieci społeczne osób podzielających w spólne z a in te reso w an ia lub chcących poznać z a in te re so w a n ia innych. W iększość p o rta li społecznościowych do starcza użytkow nikom w ielu sposobów kom unikacji, n a przykład: czaty, k o m u nik ato ry , listy dyskusyjne, blogi, fora d y skusyj ne itp .10 Skoro „social n e tw o rk ” je s t serw isem lub p o rta lem społecznoś- ciowym, to „ho sp itality n e tw o rk ” - „h o spitality” z angielskiego to ‘gościn- ność’11 - należałoby nazw ać serw isem lub p o rtalem „gościnnościowym”. Podanej term inologii używ am w poniższym tekście.
Historia
„H istoria społeczności zrzeszających lud zi gotowych gościć w swych dom ach podróżników z innych krajów sięga ro k u 1949”12. Id e a serw i su n a ro d z iła się w D anii, gdzie z inicjatyw y młodego A m e ry k an in a Boba L u itw e ilera oraz g rup y jego przyjaciół pow stał p ro jek t Peacebuilder, k tó ry m iał n a celu propagow anie pokoju oraz zbliżanie ludzi do siebie. Założy ciele tej organizacji pragnęli, poprzez stw orzenie nowego sposobu podró żow ania, ułatw ić ludziom różnych narodow ości dzielenie się w łasnym i dośw iadczeniam i z innym i, naw iązyw anie znajom ości i zaw ieran ie m iędzy
6 Oxford. Popularny słownik angielsko-polski, polsko-angielski, Oxford University Press, Warszawa 1999, s. 188.
7 Tamże, s. 829.
8 I. Szymańska, Kołczownicy, „Przekrój” 2006, nr 28, s. 74. 9 Zob. [online] <http://nasza-klasa.pl/>, dostęp: 17.11.2009.
10 P. Frankowski, A. Juneja, Serwisy społecznościowe. Budowa, administracja i modera
cja, Gliwice 2009, s. 34.
11 Oxford. Popularny słownik..., s. 393.
P ró b a opisu p o rta lu C ouchsurfing i jego użytkow ników . 6 7
narodow ych p rzy ja źn i13. W 1952 ro k u nazw ę ru c h u zm ieniono n a Servas. W tra k c ie kolejnych k ilk u n a s tu la t dołączały g rupy z kolejnych krajów , szerząc w zajem ne zrozum ienie, pokój i przyjaźń. Tej społeczności p rzy św iecała m ak sy m a M ah atm y Gandiego: „N ajlepszym sposobem n a z n a le zienie siebie je s t z a trac e n ie siebie w p o m ag aniu in n y m ”14. S erv as w Polsce istn ieje od la t siedem dziesiątych XX w ieku, jed n ak że sprzeciw ówczesnych w ładz u tru d n ia ł działalność organizacji, toteż pozostała ona w uk ry ciu do końca la t osiem dziesiąty ch15. Dopiero w 1990 ro k u dokonano reje strac ji stow arzyszenia. Obecnie po świecie podróżuje około s tu członków Servas Poland, zaś łącznie z innych krajów jed yn ie k ilk a s e t osób.
„Podejrzenie, iż ja k ie ś m iejsce lub w ydarzenie zaaran żow ano zaw cza su w celach kom ercyjnych, deprecjonuje je w odczuciu widzów i sk ła n ia do sz u k a n ia praw dy za k u lisa m i w idow iska”16. Owo poszukiw anie a u te n tyczności kryło się za pierw szym w yjazdem C aseya F e n to n a do Isla n d ii n a początku obecnego w ieku. A m ery kan in nie m iał z a m ia ru „gnić w h o telu przez cały w eekend, grając w P a n a T u ry stę ”17. D zięki stro n ie internetow ej U n iw e rsy te tu w Isla n d ii udało m u się zdobyć 1500 nazw isk oraz adresów e-m ailowych studentów , do który ch w ysłał k ró tk ą wiadomość. Po 24 godzi nach m iał już 100 zap roszeń od Islandczyków 18. Było to fascynujące do św iadczenie. F en to n nap isał: „W iedziałem , że ta k w łaśnie chcę podróżować [...] ale nie w iedziałem , czy znajd ę podobnych m i ludzi. Pom yślałem , że z a ryzykuję i zobaczę, czy je s t więcej lu dzi tak ic h ja k ja . I, owszem, je s t ich bardzo dużo”19. Pierw szego sty cznia 2003 roku, przy pomocy k ilk u innych osób (byli to D an Hoffer, S eb astien Le T uan , L eonardo B a ssa n i de Silvei- ra), uruchom iono stro n ę in te rn e to w ą w w ersji b eta, n a to m ia s t dokładnie rok później pojaw iła się w ersja 1.0. Po dwóch la ta c h s tro n a p rz e s ta ła nagle funkcjonować, lecz przeprojektow ano, przebudow ano i przeorganizow ano j ą przy pomocy couchsurferów z całego św ia ta podczas M o n treal Collective 2006, czyli cyklicznego sp o tk a n ia odbywającego się w różnych z a k ą tk a c h
13 Zob. [online] <http://www.servas.pl/>, dostęp: 18.10.2009. Uczestnicy projektu Peace- builder pragnęli również uchronić świat przed kolejną wojną światową.
14 S. Howard, E v e r y b o d y ’s G one C o u c h s u r fin g , „The Sunday Times” 2007, wyd. z 4 kwiet nia, [online] <http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=nfh&AN=7EH092190 4743&lang=pl&site=ehost-live>. Tekst pochodzi z bazy <http://www.ebscohost.com/>, dostęp: 12.11.2009.
Wszystkie cytaty z tekstów angielskojęzycznych tłumaczone przez autora artykułu. 15 Warto nadmienić, że próba oficjalnego zarejestrowania Servas w Polsce w 1979 roku zakończyła się zakazem jego działania.
16 A. Wieczorkiewicz, dz. cyt., s. 43. 17 S. Howard, dz. cyt.
18 Interesujący wydaje się fakt, że w innym tekście o genezie Couchsurfingu Casey Fen ton napisał jedynie do studentek Uniwersytetu w Islandii. Zob. C. Tran, M a n S h a r e s H o u s e s , a n d A d v e n tu r e , w ith W o rld w id e T r a v e le r s th r o u g h C o u ch S u r fin g , The Orange County Regi ster (Santa Ana, CA), 20.08.2008, [online] <http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=tru e&db=nfh&AN=2W62W62787605557&lang=pl&site=ehost-live>, dostęp: 12.11.2009.
19 C. Fenton, cyt. za: P. Green, S u r f i n g th e W o rld W id e C o u ch , „The New York Times” 2007, wyd. z 20 września, [online] <http://elvis.rowan.edu/~hartley/Courses/ComputersAnd Society/Articles/2007/20couch.html>, dostęp: 11.11.2009.
św iata. W lipcu 2006 uruchom iono s ta b iln ą w ersję w w w .couchsurfing.org w w ersji 2.0.
Przez pierw sze la ta działalności liczba członków p o tra ja ła się co ro k u 20. W 2009 ro k u C ouchsurfing s ta ł się org anizacją c h a ry ta ty w n ą ty p u non- p ro fit21. To dopiero In te rn e t, ze swoją pow szechnością i dostępnością, um ożliw ił k o n ta k t dużej liczbie osób. Obecnie w serw isie zarejestrow an ych je s t ponad p ó łto ra m iliona użytkow ników z 231 krajów . J e d n a k ż e człon
kam i, z oczywistych względów (dostępność do In te rn e tu ), w przew ażającej większości są osoby z krajów rozw iniętych. P a u la B ialsk i tw ierdzi, że p rze ciętnym u żytkow nikiem je s t młody, biały człowiek, k tó ry w ład a językiem an g ielsk im 22.
A naliza s tr u k tu ry językowej użytkow ników C ouchsurfingu (rys. 1) podtrzym uje tw ierdzenie P. B ialsk i - najw ięcej tych osób posługuje się językiem angielskim , t ą w spółczesną lin g u a franca, co odzw ierciedla z a
angażow anie m ieszkańców Pierw szego Ś w ia ta 23 w rozwój p o rta li gościn- nościowych. Nie dziw i rów nież fakt, że w ścisłej czołówce p lasu je się język h isz p a ń sk i, gdyż je s t on jed n y m z n ajp o p ularniejszych języków n a świe- cie. Swoich rep re z en ta n tó w w C o uchsurfingu p o siad ają k ra je europejskie o długich trad y cjach kulturotw órczych, ta k ie ja k W łochy czy Niemcy. Pol sk a zn ajdu je się n a dziew iątym m iejscu, tuż przed C hinam i, których obec ność w ty m ze sta w ien iu z a sta n a w ia , jak o że w ładze C hińskiej R epubliki Ludowej ograniczają swoim obyw atelom dostęp do k o rz y sta n ia z In te rn e tu . Z drugiej strony, skoro języ k ch iń sk i je s t najp o p u larn iejszy m językiem n a świecie ze w zględu n a ilość posługujących się n im osób24, to obecność jego użytkow ników w powyższym z e sta w ien iu nie dziwi.
Opis działania
Serw isy gościnnościowe p osiad ają swoją ety k ie tę i k u ltu rę , sk ład ającą się z sym bolicznych s tr u k tu r k o n k retn y ch in te rp erso n aln y c h oczekiwań. C ouchsurfing je s t n ajw iększym tego ty p u serw isem ; sk u p ia obecnie około
20 P. Green, dz. cyt. 21 Tamże.
22 P. Bialski, dz. cyt., s. 6.
23 Pierwszy Świat - powstałe w okresie zimnej wojny określenie państw kapitalistycznych przeciwstawnych państwom socjalistycznym, w szczególności Europy Wschodniej i ZSRR, a także niektórym państwom Ameryki Łacińskiej. Państwa kapitalistyczne w odróżnieniu od socjalistycznych związane są z wolnym rynkiem, znikomym interwencjonizmem państwo wym oraz przeważającym udziałem własności prywatnej w funkcjonowaniu gospodarki. Zob. B. Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2003; P. Sztompka, Socjologia zmian spo
łecznych, Kraków 2005.
24 Zob. [online] <http://www.ethnologue.org/ethno_docs/distribution.asp?by=size>, dostęp: 19.11.2009.
P ró b a opisu p o rta lu C ouchsurfing i jego użytkow ników . б9
p ó łto ra m iliona aktyw nych członków25 i funkcjonuje n a zasadzie ich w za jem nych in terak cji. S tro n a in te rn e to w a u trz y m y w a n a je s t przez w olo nta riuszy, zw erbow anych w śród n ajb ardziej aktyw nych członków. D an Hoffer, jed e n z pierw szych, k tó rzy zaang ażo w ali się w przedsięw zięcie, zauw aża, że „Ta o rgan izacja non-profit p o siad a jedynie sześciu zatru d n io n y ch pra- cowników”26.
Po zalogow aniu w serw isie m ożna korzystać ze w szystkich funkcji - żeby to uczynić, należy stw orzyć swój profil, rodzaj w izytów ki, k tó ra „ u sta n a w ia ” d a n ą osobę w sieci wobec innych użytkow ników . W iększość użytkow ników dodaje swoje zdjęcia, opisuje hobby oraz podaje szczegółowe inform acje o sobie. Profile nie w pełn i w ypełnione lub pozbawione zdjęć pow szechnie uw ażane są z a m niej godne zau fan ia. Poza opisem tekstow ym je d n ą z cech w yróżniających w w w .couchsurfing.org je s t w ykorzystanie fotografii - w edług s ta ty s ty k strony, niem alże 60% użytkow ników p o sia da zdjęcia n a swoim profilu27. W przeciw ieństw ie do w ielu innych p o rta li społecznościowych zdjęcia n a CS pow inny być ja k n ajbard ziej a k tu a ln e, co u ła tw ia pierw szy k o n ta k t pom iędzy u żytkow nik am i już w n iew irtu aln y m świecie.
K ażdy profil posiad a rów nież ta k z w a n ą listę znajom ych, n a przy k ład użytkow nik Szym on Ż yliński z O lszty n a p o siada dw udziestu znajom ych, i większość z nich to osoby, k tó re gościł lub u których gościł28. Za każdym razem , gdy ktoś otworzy profil „Szymon”, może zobaczyć jego znajom ych, ja k rów nież referencje (pozytywne, negatyw ne, n e u tra ln e )29, k tó re sam w ystaw ił innym , ja k i te, k tó re m u w ystaw iono. Posługując się zdrow ym rozsądkiem , u żytkow nik je s t w sta n ie dojść do w niosku, że osoby z dużą ilością znajom ych oraz pozytyw nych k o m en tarzy są godne zau fan ia. Człon kowie, k tó rzy bardzo się a n g a żu ją w działalność n a rzecz prom ow ania CS, m ają szansę zostać a m b a sa d o ra m i m iejscowości lub krajów , z których po chodzą. P ra c a am basadorów je s t ty p u pro publico bono i rozciąga się n a w iele płaszczyzn - m ogą pomóc tłum aczyć stro n y p o rta lu n a rodzim y język, tym sam ym u łatw iając k o n ta k t ludziom, k tórzy n iezb yt płynnie p osługują się językiem angielskim .
25 Dokładnie 1 463 892. Por. [online] <http://www.couchsurfing.org/statistics.html>, do stęp: 18.10.2009.
26 A. Jeffries, Have Couch, Will Travel, Daily Press (Newport News, VA) 2008, wyd. z 29.09.2008, [online] <http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=nfh&AN=2W 62W63534303240&lang=pl&site=ehost-live>. Tekst pochodzi z bazy <http://www.ebsco- host.com/>, dostęp: 13.11.2009.
27 Por. [online] <http://www.couchsurfing.org/statistics.html>, dostęp: 20.10.2009. 28 Autor tekstu jest użytkownikiem serwisu Couchsurfing i opisuje sposób działania stro ny na przykładzie własnych doświadczeń. Zob. [online] <http://www.couchsurfing.org/profile. html?id=1RVOUA5>, dostęp: 20.10.2009.
29 Według statystyk, strona umożliwiła 3 801 717 pozytywnych kontaktów, co stanowi 99,886% wszystkich doświadczeń. Por. [online] <http://www.couchsurfing.org/mission_stats. html>, dostęp: 20.10.2009.
C złonkostw o w C o uchsurfingu je s t darm ow e, jed n a k ż e m ile w idziane są dobrowolne d atk i, k tó re przezn aczane są n a rozwój strony. Po zbudow aniu pełnego profilu m ożna szukać „k an ap ” we w szystkich z a k ą tk a c h św iata, k tó re chce się odwiedzić.
W iek użytkow ników
Ś red n i w iek użytk o w n ik a p o rta lu to 27 lat, ale couchsurferzy m ają od 18 do 89 lat; n ajliczniejszą grupę stan o w ią osoby w w ieku 18-29 lat, bo w sum ie aż 73% (rys. 2). W iek i liczba użytkow ników skorelow ane są od w rotnie proporcjonalnie: 1 8-24 la t 646 082 2 5 -2 9 la t 454 634 3 0 -3 4 la t 191 364 3 5 -3 9 la t 90 259 4 0 -4 9 la t 72 564 5 0-5 9 la t 32 228 6 0-6 9 la t 10 203 7 0-7 9 la t 1254 8 0 -8 9 la t 303 43% E2S3 od 18 do 24 lat | = | od 25 do 29 lat od 30 do 34 lat nurni od 35 do 39 lat od 40 do 49 lat t £ j od 50 do 59 lat IZZl od 60 do 69 lat CZl od 70 do 79 lat od 80 do 89 lat
Rys. 2. W iek couchsurferów
Płeć użytkow ników
Tw orząc profil n a C ouchsurfingu, użytkow nik zobow iązany je s t podać swoją płeć i - ja k w idać z poniższego w y k resu - m ężczyźni przew ażają liczebnie (rys. 3). CS um ożliw ia rów nież grupow e p rzy stą p ie n ie do organizacji, n a przy k ład k ilk a osób razem w ynajm ujących m ieszkan ie może w spólnie
P ró b a opisu p o rta lu C ouchsurfing i jego użytkow ników . 71
przyjm ow ać gości. Często w ta k i sposób do CS p rzy stę p u ją rodziny. Liczbę osób z u w zględnieniem podziału n a płeć zestaw iono poniżej:
m ężczyźni 765 945 kobiety 628 087 g rupy osób 108 334
grupy osób 7%
Rys. 3. Płeć couchsurferów
„Uczestniczyć w tw o rzen iu lepszego św iata, je d n a k a n a p a n a ra z ”30 - to m otto, w yeksponow ane n a stro n ie in tern etow ej, przyśw ieca w szelkim d zia łaniom p o rtalu. Pico Iyer, b ry ty jsk i p isarz i now elista, od 25 la t zajm ujący się p ro b lem aty k ą podróżow ania oraz współczesnego nom adyzm u, p o strze ga couchsurferów jak o egzem plifikację współczesnego globalizm u „nie zd e finiow anego przez p lu to k ra tó w i ich rządzę p ien ią d za [...] lecz przez drogę - lub k a n a p ę (couch) - gdzie m ogą spotykać się ludzie, nie zw ażając n a g ranice czy k ateg o rie ich paszportów bądź religii”31. N a to m ia st M ark El- lingam , założyciel pop u larn ej se rii przew odników „Rough G uid es”, tw ie r dzi, że C ouchsurfing o słab ia pojm ow anie obcego k ra ju jak o to w aru, k tó ry m ożna posm akow ać i kupić, a rew italizu je ideę au to stopu, k tó ry s tra c ił n a popularności, p rzede w szy stk im przez lęk i b ra k z a u fa n ia do obcej osoby32.
W iele uw agi p ra s a polska, ja k i zag ran iczna, pośw ięca w łaśn ie z a u fa n iu - cesze, k tó rą c h a ra k te ry z u ją się couchsurferzy. J im Stone, 29 lat, a d m in i s tr a to r pro jek tu , k tó ry gościł i surfow ał ponad 130 razy, zaleca w ym ianę k ilk u e-m aili z potencjalnym gospodarzem albo k u rtu a z y jn y telefon: „Jeśli w idzisz, że ktoś je s t zw eryfikow anym użytkow nikiem , m a k ilk u znajom ych i trochę referencji, to wiesz, że ktoś ta k i je s t godny zau fan ia. [...] To je s t tak , że przyjeżdżasz do nowego m ia s ta i od ra z u m asz ta m nowego n a j
30 Portal www.couchsurfing.org został przetłumaczony przez wolontariuszy na kilkana ście języków, między innymi język polski, jednakże tłumaczenia bywają nieudolne, na przy kład misja organizacji - „Participate in creating a better world, one couch at a time”- to po polsku „Weż udział w tworzeniu lepszego świata krok po kroku, kanapa po kanapie”. Autor tekstu proponuje alternatywne tłumaczenie użyte w tekście.
31 Cyt. za: P. Green, dz. cyt. 32 Tamże.
lepszego p rzyjaciela”33. Z aufanie w C o uchsurfingu pełn i n ie b a g a te ln ą rolę. M ohit A nand, 2 6 -latek z D elhi w Indiach, w spom ina: „S kontaktow ałem się z ho stem we Francji, którego m iasto chciałem zwiedzić, ale, n iestety , go spodarz m u sia ł wyjechać. Nie m a problem u. Z ostaw ił klucz pod w ycieracz k ą i zostaw ił list, w k tó ry m pisał, żebym nie krępow ał się korzy stać z lo- dówki”34. Molly F riesenborg, s tu d e n tk a U n iw e rsy te tu Stanow ego Bow ling G reen, z a p isa ła się do CS dzięki rekom endacji znajom ego. „Kocham ten pomysł. Pom ysł globalnego u n iw e rsy te tu i n a u k i czerpanej z innej k u ltu ry , gdy p rze k ra cz a się m iędzynarodow e b a rie ry ”35. Podczas o statn iej podróży po E uropie Molly um ów iła się w k a w ia rn i n a sp o tk an ie z członkinią p o rta lu CS. Nie zaw sze trz e b a u kogoś nocować, czasam i rozm ow a z „tubylcem ” w ystarczy. Je d n a k ż e po powrocie do domu, gdy Molly chciała u siebie goś cić innych couchsurferów , jej w spółlokatorzy nie życzyli sobie obcych. „Moi w spółlokatorzy ześw irow ali. Nie byli n a tyle otw arci, żeby mieć obcego w dom u”36.
Różne powody zachęcają do k o rz y sta n ia z C ouchsurfingu, w ty m eko nom iczne. Z daniem k o o rd y n ato ra mediów F lo ria n a K aefera, „To doskonały sposób podróżow ania, poniew aż pozw ala podróżnikow i n a in te rak c je z oso b am i i k u ltu rą , k tó rą odw iedza. [...] Dodatkowo zatrzy m yw an ie się u osób z CS je s t darm ow e, członkowie z biedniejszych krajów m ogą sobie pozwolić n a podróżow anie, co poszerza ich h oryzonty oraz stym ulu je p ry w a tn y roz wój”37. Podobne k w estie p o ru sza C a th y T ran: „chodzi o k u ltu rę i przygodę. J a k również o uprzejm ość i zau fan ie, w zajem ność i ciekawość. K ilka z a oszczędzonych dolarów też się liczy”38. K rzysztof Podem ski, a u to r k s ią ż k i Socjologia podróży, pierw szej ta k obszernej w lite ra tu rz e socjologicznej próbie ujęcia te m a tu , stw ierd za, że rozwojowi C ouchsurfingu może sp rzy jać kryzys gospodarczy oraz n iepew na sy tu a c ja n a ry n k u pracy 39. A utor
te k s tu zam ieszczonego w „The S u n d ay T im es” (P erth , A u stra lia ) u k a z u je sytuację tru d n e j młodzieży, pochodzącej z dysfunkcyjnych rodzin, k tó ra
nie p o siad a w ystarczających środków n a p ry w a tn y w ynajem m ieszkania, zaś n a lokale k om u n aln e czeka się bardzo długo, toteż zm uszo na je s t do k o rz y sta n ia z serw isu gościnnościowego. „Rodzina i przyjaciele użyczą im m iejsca do sp ania, przez określony czas, ale potem m u szą przenieść się do kogoś innego” - zau w a ż a L isa Laschon, d y rek to r naczelny R ady ds. Mło
33 R.E. Smith, Catching the Couch-Surfing Wave: Web Site Connects Travelers and
Hosts Willing to Offer Place to Stay, „The Blade (OH)” 2006, wyd. z 29 października, [on line] <http://search.ebscohost.com/login. aspx?direct=true&db=nfh&AN=2W62W62503807383 &lang=pl&site=ehost-live>. Tekst pochodzi z bazy <http://www.ebscohost.com/>, dostęp: 12.11.2009. 34 Tamże. 35 Tamże. 36 Tamże. 37 Tamże. 38 C. Tran, dz. cyt.
P ró b a opisu p o rta lu C ouchsurfing i jego użytkow ników . 73
dzieży40. W yd atk i zw iązane z zak w atero w an iem m ają znaczenie nie tylko dla młodych. Rick i C h e rri F ein eis ze Stanów Zjednoczonych są m ałż eń stw em po czterdziestce. Zostali członkam i CS, gdy Rick przeczytał o nim w biznesow ym piśm ie. A utor a rty k u łu sugerow ał, że b iznesm en może, pod czas podróży służbowych, korzystać z „k an ap ” innych ludzi i tym sam ym redukow ać koszta.
Kolejnym m otyw em k o rz y sta n ia z p o rta li gościnnościowych je s t p ra g nienie z a p o zn an ia w łasnych dzieci z obcym językiem oraz ludźm i z in n e go k rę g u kulturow ego - i tu ta j rolę często odgryw ają względy finansow e. Przykładow o E rtu g ru l, lekarz z Izm iru n a zachodnim w ybrzeżu Turcji, k tó ry nie je s t w sta n ie pozwolić sobie n a w ysyłanie dzieci do szkół języko wych w E uropie, postanow ił z a p ra sz ać obcokrajowców do siebie. J o la n ta i J a ro sła w K aniow ie - słynne couchsurfingow e m ałżeństw o - bardzo cie pło w sp om in ają gościnę u E rtu g ru la . Po dniach w ypełnionych zw iedzaniem „siadaliśm y w spólnie przy stole i [...] prow adziliśm y w ielogodzinne rozm o wy. K ażdy z członków rodziny żywo in tereso w ał się P o lsk ą”41. W spom ina ją , że jeszcze długo po wizycie podtrzym yw any był k o n ta k t, co świadczy
o tym , że z a in tereso w an ie nie było udaw ane.
M ark C redlang, in ży n ier m ieszkający w Toronto, którego p rac a w ym a ga ekstensyw nego podróżow ania, tłum aczy, że szuk ając po pracy k o n ta k tu z ludźm i, zaw sze kończył w b arach , rozm aw iając z nietrzeźw ym i. Tw ierdzi, że C o uchsurfing g w a ra n tu je doskonałe konw ersacje42. Podróżników obo w iązu ją z a sa d y savoir-vivre’u i w spólnego sp ę d za n ia czasu. „Jeśli gospoda rze p oczęstują n a s kolacją, w arto zaproponow ać, że pozm yw am y”43, pisze w „Rzeczpospolitej” Ja ro sła w K ania, jed en z polskich couchsurferów .
Is tn ie ją różne rodzaje gościnnej e ty k ie ty i to przede w szy stk im zależy od gospodarzy, gdyż to oni u s ta la ją reguły, n a p rzy k ład nowojorczycy E li z a b eth i Alex, p ielę g n ia rk a i u c zestn ik studiów doktoranckich, u w ażają się za bardzo elastycznych, ale w pro w ad zają k ilk a zasad. „Chcemy, aby surfe- rzy czuli się dobrze, ale nie za dobrze. To miło, gdy przyw iozą n a m p rez e n t ze swojej ojczyzny albo zab io rą n a s n a kolację do re sta u ra c ji. I zostaw an ie n a dwie lub trz y noce je s t okej, ale dłużej robi się trochę niezręcznie”44. Podobnego z d a n ia je s t C h a rish B adzinski: „Gospodarze nie spodziew ają się z a p ła ty z a gościnę, ale couchsurferzy często przyw ożą drobne p rez e n ty ze
40 H. Bolton, Couch Surfing Crisis, „The Sunday Times (Perth)” 2008, wyd. z 10 maja, [online] <http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=nfh&AN=200810054034718 530&lang=pl&site=ehost-live>. Tekst pochodzi z bazy <http://www.ebscohost.com/>, do stęp: 12.11.2009.
41 J. Kania, J. Kania, Puste łóżko to wstyd, „ Rzeczpospolita” 2009, nr 113, s. 47.
42 P. Green, dz. cyt. Autor wypowiedzi twierdzi również, że próbował korzystać z innych serwisów, jak na przykład wayn.com, lecz zawiódł się na nich, gdyż dostawał propozycje ma trymonialne od kobiet z Trzeciego Świata.
43 J. Kania, Klub ludzi otwartych... . 44 S. Howard, dz. cyt.
swoich k rajó w ”45. „Super je s t poznaw ać nowe osoby, szczególnie E u ro p ej czyków - w idzim y w ystarczająco dużo A m erykanów . Poza ty m planujem y udać się w podróż w przyszłym roku, odw iedzając tych w szystkich, k tórych gościliśm y”46.
J a k w yn ik a z powyższych przykładów , zaufanie, niesp o ty k an e we w spółczesnym świecie, pom iędzy cou ch surferam i pełn i przeogrom ną rolę. C ytow ane m ałżeństw o Kaniów mówi, że w kraczając w k rą g couchsurferów , w kroczyli w k rą g osób, k tó re k ie ru ją się w życiu specjalnym i zasad am i. „Nie boją się obcych, z rad o ścią o tw ierają domy przed p odróżnikam i i dzie lą się tym , co m ają. A co najw ażniejsze, u fają ludziom i w ierzą w ich uczci- wość”47. Również chęć przygody i sam odzielne odkryw anie św ia ta to cechy w yróżniające użytkow ników p o rta li gościnnościowych.
Podsumowanie
A nalizując w izeru n ek p o rta lu C o uchsurfing oraz jego użytkow ników , zap rezen to w an y w p rasie polskiej i zagranicznej, należy jednoznacznie stw ierdzić, że je s t on zdecydow anie pozytyw ny. P rzeciętn y m użytkow ni k iem je s t 27-letn i człowiek m ieszkający w jed n y m z krajów rozw iniętych, posługujący się językiem an gielskim . Publicyści kon sek w en tn ie p rzy ta cz a j ą pozytyw ne cechy w spółczesnych podróżników - ich zau fan ie, otw artość i chęć zw iedzania św ia ta w o ryginalny sposób. C ouchsurfing prom uje d ia log m iędzy re p re z e n ta n ta m i różnych k u ltu r, religii, św iatopoglądów i grup społecznych; w ym usza zw olnienie tem p a życia i o tw iera n a nowe dośw iad czenia. W te n sposób m ożna spojrzeć n a życie z perspek tyw y nieuchw ytnej dla w iecznie śpieszącego się tu ry sty , z p ersp ekty w y m ieszkańca.
W iększość analizow anych tek stó w pełn i funkcję prezen tacy jn ą, gdyż C ouchsurfing jak o nowe zjaw isko m edialne tego w łaśn ie w ym aga. Mimo że n a d a l nie je s t zn a n y przeciętn em u czytelnikow i, to w ydaje się, że ta sy tu a c ja może się w krótce zm ienić - w edług najnow szego ra p o rtu m agazynu „Time”48, p o rta l C ouchsurfing zajm uje 38. pozycję w śród najlepszych stron WWW ro k u 2009.
45 Ch. Badzinski, Travelling with Rooms to Spare, „Star Tribune (Minneapolis, MN)” 2007, wyd. z 8 kwietnia, [online] <http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=n fh&AN=2W62W61205805205&lang=pl&site=ehost-live>. Tekst pochodzi z bazy <http:// //www.ebscohost.com/>, dostęp: 13.11.2009.
46 S. Howard, dz. cyt. 47 J. Kania, J. Kania, dz. cyt.
48 Por. [online] <http://www.time.com/time/specials/packages/completelist/0,29569,1918031,00. html>, dostęp: 14.11.2009.
P ró b a opisu p o rta lu C ouchsurfing i jego użytkow ników . 75
S u m m a r y
A n a t t e m p t to d e s c r ib e C o u c h s u r f in g p o r t a l a n d i t s u s e r s - b a s e d o n P o lis h a n d f o r e ig n p r e s s
In te rn e t h ospitality netw orks and its biggest rep resen tativ e - www.couchsurfing.org are a fast growing phenom enon creatin g global n et of te n s of th o u san d s users th a t trav el all around th e world staying a t each others hom es. T hanks to th a t method a tra v e le r in stead of ju s t looking a t and consum ing th e views gets to know a foreign culture w ith high in ten sity w hich leaves a n em otional m a rk on both th e guest and th e host. This p ap er trie s to describe w ays of prese n tatio n and perception of Couchsurfing and its u sers in Polish and foreign press.
The average u se r is a 27 y ears old in h a b ita n t of one of th e developed nations who uses E nglish as a m other tongue. The publicists consequently m ention m odern trav elers positive featu res - th e ir tru s t, openness and th e will of seeing th e world in th e original way. Couchsurfing prom otes th e cross-cultural dialog am ong different com m unities, n ations and religions.