Inauguracyjne zebranie Zespołu Historii Nauk Przyrodniczych

(1)

(2)

658 Kronika

m ienia „stylu Stanisława A ugusta” w architekturze W arszawy przyczyniając się do wzbogacenia nas/ej wiedzy o kulturze wieku Oświecenia.

D o k to r A ldona Bartczakowa ja k o jedna z uczestniczek sem inarium doktorskiego S. L orentza wyraziła wdzięczność dla Profesora za jego w kład w kształcenie osobowości naukow ej adeptów historii sztuki.

Profesor A leksander Gieysztor, który był uczniem Profesora L orentza jeszcze przed wojną, w gim nazjum , dostosow ując się w swej oracji do nastroju płynącego w głównej mierze z genius loci oraz odczytanego przez profesora Bardiniego tekstu — stał się wyra zicielem gorących uczuć Polaków , a szczególnie, m ieszkańców Stolicy dla Profesora, którego —< ja k się wyraził — zaanektow ała na własność Syrena. Podkreślił jego niezm ierną aktyw ność intelektualną i organizacyjną, k tó ra pozwala sądzić, że również przyszłość pojm uje jak o dalsze zaangażow ane działanie n a różnych polach.

W imieniu redakcji „V arsavianów ” głos zabrała redaktor K azim iera C alińska; Profesor L orentz jest anim atorem cieszącej się dużą popularnością serii „Zabytki W arszawy” , k tó ra zbliża się ju ż do swego małego jubileuszu — 50-ciu tom ików .

1 N a spotkaniu odczytano również depesze i listy skierowane do Profesora Lorentza a zawierające życzenie dalszej działalności — m. in. od profesora W ładysława Tatarkiew icza oraz Zespołu K onserw atorów z W ilna.

W końcowej części uroczystości zabrał głos Profesor Stanisław Lorentz. Stwierdził, iż - jak wskazuje jego autobiografia naukow a — zawsze czul się bardzo m ocno związany z praktyką, starając się integrow ać badania naukow e z pracam i w zakresie m uzealnictwa, konserwacji zabytków i działalnością organizacyjną. Jubilat zakończył swe przemówienie podkreśleniem , że chociaż łączyły go bliskie związki z wileńszczyzną, gdzie w okresie międzywojennym działał jak o główny konserw ator — prawdziwe swoje miejsce widzi w W arsza wie, z k tó rą wiążą go różne plany zarów no naukow e jak i organizacyjne.

M arek Troszyński

(Warszawa)

IN STY TU T H ISTO R II N A U K I, OŚW IATY I T E C H N IK I

IN A U G U R A C Y JN E ZE B R A N IE ZESPOŁU H ISTOR II N A U K PR ZY R O D N IC ZY C H

W listopadzie 1979 roku przy Zakładzie H istorii N auk Przyrodniczych Instytutu Historii N auki, Oświaty i Techniki został powołany Zespół Historii N auk Przyrodniczych. Przew od niczącym został doc. Zbigniew Wójcik. Zespół staw ia sobie za zadanie stworzenie forum dyskusyjnego dla historyków szeroko pojętego przyrodoznaw stw a. Proponow any plan pracy obejmuje dyskusje zarów no nad najważniejszymi problem am i metodologicznymi jakie wyłaniają przy badaniu dziejów nauk przyrodniczych, ja k i nad tem atam i związanymi z planem naukowym Zakładu. Planuje się także omawianie aktualnych osiągnięć nauk przyrodniczych na świecie.

Pierwsze zebranie Zespołu odbyło się 10 XI 1979 roku. D ocent Z. Wójcik w krótkim zagajeniu zapoznał z zadaniam i i proponow aną problem atyką prac Z esp o łu 1. N astępnie

i N a okres od grudnia 1979 do czerwca 1980 proponow ane są następujące tem aty referatów : 1 — Badania Polski pod względem przyrodniczym w świetle czasopiśmiennictwa z lat 1772— 1795 (W. W ernerowa); 2 — D aw na m apa. M etody czytania jej treści (Z. R zepa); 3-— K ierunki przyrodoznaw stw a w Polsce w XVI (XVIII w. (T. Bieńkowski); 4 —-B adania szaty roślinnej N iżu Polskiego przez botaników wileńskich w latach 1795— 1830 (W. Grę- becka); 5 — Bibliografie / zakresu historii nauki (W. W ernerowa); 6 — N iektóre zagadnienia historii i m etodologii nauk biologicznych (A. Bednarczyk); 7 — Daw'na książka jak o źródło d o historii nauki (Z. Wójcik).

(3)

Kronika 659

wygłosił referat pod tytułem Ważniejsze kierunki badań nad historią nauk przyrodniczych. N a wstępie przedstaw ił tezę o integracyjnym charakterze b adań n ad historią przyrodoznaw stw a, szczególnie X IX wieku. W okresie tym rozróżnienie między badaniam i geologicznymi, botanicznym i, zoologicznymi i działalnością lekarską poszczególnych uczonych jest bardzo trudne i — jak się wydaje — często fałszywe. Ci sami przyrodnicy prow adzili prace w róż nych, dziś wyspecjalizowanych, dziedzinach. Od współczesnych historyków przyrodozna wstwa wymaga to wyjścia poza ram y wąskiej specjalizacji i naw iązania wszechstronnej współpracy. Teza ta została zilustrow ana typowym przykładem problem u integrującego całość historii nauk przyrodniczych: badania nad recepcją dzieł L cyelfa i D arw ina. Prace takie m ają długą tradycję i należy ją podtrzym yw ać.

N astępnie referent omówił — na podstawie analizy m ateriałów z ostatnich kilku kongresów historii nauki i techniki — now e tendencje występujące obecnie na świecie w badaniach nad historią nauk przyrodniczych. M ożna zauw ażyć dw a n urty p rac: pierwszy z nich — o znaczeniu czysto poznaw czym — preferuje badania nad rozw ojem teorii naukow ych, m etodologią nauk przyrodniczych i naukoznaw stw em oraz studia porów naw cze nad nau k ą różnych kręgów kulturow ych; drugi n urt badań — bardziej pragm atyczny — zajm uje się przede wszystkim problem am i szeroko pojętej informacji o dziejach nauki i techniki. W niektórych kręgach dzisiejszych badaczy-przyrodników obserwujemy rosnące zainteresow anie daw ną lite ratu rą naukow ą. D oceniają oni ogrom ny ładunek informacji praktycznych zaw artych w tych te kstach. Jest niewątpliwie pilnym zadaniem historyka nauki udostępnić te cenne inform acje i d oro bek naszych poprzedników współczesnej nauce. N iezbędne jest w tym celu właściwe opracow anie i interpretacja źródeł. W zw iązku z tym referent omówił główne osiągnięcia badaw cze i wydawnicze tego typu w Polsce, Z SR R , Czechosłowacji, Anglii i innych krajach (serie wydawnictw źródłowych, bibliografie, biografie, bibliofilskie w ydania starych druków ).

Sporo uwagi docent Z. Wójcik poświęcił analizie czasopism („Izis” , „K w artalnik H istorii N auki i T echniki” , „W oprosy Jestiestw oznanija i Tiechniki” , „D ejiny ved a techniky” ). Z an a lizy tej wynika między innymi to, że ilość m ateriałów z historii nauk ścisłych i przyrodniczych jest w „K w artalniku H istorii N auki i T echniki” stosunkow o m ała. W ynika to zarów no z wielospecjalistycznego profilu czasopism a, słabości badań w tym zakresie w Polsce, a zapewne i z tradycyjnego preferow ania problem ów ściśle humanistycznych.

Egzemplifikacją przedstaw ionych tez — wbrew założeniu referenta — była wyłącznie historia nauk geologicznych, co osłabiło wymowę referatu ja k o podstaw y do wstępnej dyskusji przy rodników różnych specjalności.

W dyskusji poruszono kilka ważnych zagadnień: 1. K onieczność w zbudzenia zainteresow ań historyków wśród współczesnych przyrodników , nastaw ionych wyłącznie na uzyskiwanie wyników bieżących i tracących z oczu jakąkolw iek perspektywę rozw oju swojej specjalności, a także ocenę wkładu Polski do nauki światowej (mgr A. A rendarski, m gr W. G rębecka); 2. W zrost zaintereso wania hum anistów — historyków n au k i— rozwojem nauk przyrodniczych w poszczególnych epo kach. Wiąże się to z koniecznością przem yślenia właściwej płaszczyzny w spółpracy z tymi badacza mi (doc. T. Bieńkowski); 3. K onieczność grom adzenia i scalania licznych, bardzo ro zp ro szonych m ateriałów i inform acji z zakresu historii nauk przyrodniczych. N ależy opracow ać system ułatwiający korzystanie z tego m ateriału (dr K . Haczewska, m gr A. A rendarski).

N a zakończenie zebrania przedyskutow ano program pracy Z espołu; uznano, że stanowi on ciekawą propozycję do dyskusji.

Wanda Grębecka

(Warszawa)

Z K R A J U

L U D W IK K R Z Y W IC K I — BADACZ I TE O R E TY K M Y ŚLI SPO ŁEC ZN EJ

Pod takim tytułem odbyło się 13 grudnia 1979 r. w SGPiS sem inarium naukow e zorg nizowane przez Instytut N au k Politycznych i Filozofii W ydziału Ekonom iczno-Społecznego