0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 28 35 42 49 56 63 Liczba dni od sadzenia
P ow . a sy m il ac yj na ( cm 2 ) bez podkiełkowania pobudzone 2 tyg. podkiełkowane 8 tyg. 33-35 42-43 49-53 56-57 Ziemniak Polski 2009 nr 1
Agrotechnika i mechanizacja
ROZWÓJ ROŚLIN A PLONOWANIE
ROZWÓJ ROŚLIN A PLONOWANIE
BA
BA
RDZO WCZESNYCH
DZO WCZESNYCH
ODMIAN ZIE
ODMIAN ZIE
MNIAKA
NIAKA
mgr Marianna Szutkowska
IHAR Oddział w Jadwisinie, 05-140 Serock
rodukcja ziemniaków „młodych” wymaga uprawy odmian bardzo wczesnych i wczesnych, które w korzystnych warunkach plonują wysoko już po 60 dniach od posa-dzenia. Genetyczne uwarunkowania tych od-mian, związane z krótkim okresem wegetacji i szybką tuberyzacją (wczesnym zawiązywa-niem bulw), sprawiają, że rośliny wyrosłe z dobrze przygotowanych sadzeniaków są zdolne, w skróconym niekiedy do połowy okresie wegetacji, zgromadzić wysoki plon bulw.
P
Czynnikiem niezależnym od rolnika, któ-remu przypisywanych jest około 50% niepo-wodzeń w uprawie ziemniaków na wczesny
zbiór, są warunki meteorologiczne. Wzrost i rozwój roślin zależy szczególnie od tempera-tury gleby i powietrza w okresie po posadze-niu. Znajomość warunków, w jakich dany ge-notyp rozwija się i plonuje najlepiej, pozwoli rolnikowi wybrać taką odmianę, która w jego gospodarstwie będzie plonowała wysoko.
Celem badań prowadzonych w latach 2006-2008 w oddziale IHAR w Jadwisinie, w których uczestniczyły dwie odmiany bardzo wczesne Velox i Felka Bona, była analiza elementów wzrostu i rozwoju roślin i bulw, które decydują o przydatności genotypu do uprawy na wczesny zbiór.
Velox Felka Bona
0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 28 35 42 49 56 63 Liczba dni od sadzenia
Po w . a sy m il ac yj na ( cm 2 ) bez podkiełkowania pobudzone 2 tyg. podkiełkowane 8 tyg. 33-35 42-43 49-53 56-57 Rys.1. Tem-po narasta--nia powierz-chni asymila-cyjnej bardzo wczesnych odmian ziem-niaka Velox i Felka Bona (wartości śre-dnie z lat 2006-2008) Tabela 1 1
Ziemniak Polski 2009 nr 1
Tempo narastania plonu bulw u odmian ziemniaka Velox i Felka Bona w zróżnicowanych warunkach hydrotermicznych (masa bulw – g z 1 rośliny)
Rok badań Współczynnik hydrotermiczny (Sielianinowa)* w okresie od sadzenia do zbioru po:
Liczba dni od sadzenia
42-43 50-53 56-57 60-62 76-77 V el ox F el ka B on a V el ox F el ka B on a V el ox F el ka B on a V el ox F el ka B on a V el ox F el ka B on a 60 dniach 76-77 dniach
Sadzeniaki podkiełkowywane 8 tygodni 2006 2007 2008 0,74 1,40 1,39 0,87 1,86 1,17 56 0 0 0 0 0 373 5 229 217 0 97 503 140 415 354 68 276 543 298 458 478 209 318 699 582 678 565 560 424 Sadzeniaki pobudzane 2 tygodnie
2006 2007 2008 0,74 1,40 1,39 0,87 1,86 1,17 14 0 0 0 0 0 201 0 181 133 0 21 459 85 282 348 10 264 431 237 320 433 199 130 563 532 546 518 550 296 Sadzeniaki niepodkiełkowane „0” 2006 2007 2008 0,74 1,40 1,39 0,87 1,86 1,17 0 0 0 0 0 0 13 0 30 47 0 0 157 0 208 236 0 13 193 168 224 284 133 19 281 442 440 407 392 32 * współczynnik hydrotermiczny Sielianinowa oznacza: <0,5 – silna posucha; 0,51-0,69 – posucha; 0,7-0,99 – słaba posucha; >1 – wilgotno
Wyniki wskazują, że badane odmiany róż-nią się pod względem wzrostu i rozwoju ro-ślin, wczesności tuberyzacji i plonu bulw. W tych samych warunkach termiczno- -wilgotnościowych w okresie wiosny po-wierzchnia asymilacyjna roślin odmiany Fel-ka Bona była zawsze większa, a tempo jej wzrostu szybsze niż odmiany Velox (rys. 1). Odmiana Velox mimo mniejszej powierzchni asymilacyjnej roślin wcześniej wiązała bulwy i plonowała lepiej (tab. 1).
Warunki pogodowe a rozwój roślin
Zmienne warunki pogodowe w kolejnych la-tach wpływały na wielkość powierzchni asy-milacyjnej i rytm jej wzrostu (rys. 2). W roku 2006, o umiarkowanie ciepłej i suchej wio-śnie (współczynnik Sielianinowa dla analizo-wanego okresu mniejszy od 1), powierzchnia asymilacyjna roślin obu odmian intensywnie wzrastała do 50. dnia od sadzenia, osiągając maksymalną wielkość ok. 3600 cm2 u
odmia-ny Velox i 5800 cm2 u odmiany Felka Bona.
Pierwsze bulwy u odmiany Velox zaobser-wowano już po 40 dniach od sadzenia, tj. kil-ka dni przed osiągnięciem maksymalnej po-wierzchni asymilacyjnej, a u odmiany Felka
Bona dopiero po 50 dniach od sadzenia, a więc w czasie, gdy rośliny osiągnęły maksi-mum wzrostu.
W latach 2007 i 2008, o chłodnej i wilgot-nej wiośnie (współczynnik hydrotermiczny Sielianinowa większy od 1), wschody były późniejsze, ale rośliny ziemniaka wytworzyły dużą masę nadziemną. W ostatnim terminie pomiaru, po 57 dniach od sadzenia, po-wierzchnia asymilacyjna roślin wyrosłych z sadzeniaków podkiełkowanych odmiany Fel-ka Bona osiągnęła 8000 cm2, a wskaźnik
po-krycia powierzchni gleby przez liście LAI – 3,2, natomiast odmiany Velox – 3600 cm2
przy wartości wskaźnika LAI 1,5. Taki układ pogody nie sprzyjał wczesnej tuberyzacji. Pierwsze bulwy odmiany Velox zaobserwo-wano dopiero po upływie 50 dni od sadzenia, a odmiany Felka Bona po 57. W rezultacie w najwcześniejszym terminie zbioru, po 62 dniach od sadzenia, plon obu odmian był bardzo mały, jednak lepiej plonowała odmia-na Velox.
Przed upływem 75 dni od sadzenia Felka Bona mimo prawie o połowę mniejszej po-wierzchni asymilacyjnej roślin wydała podob-ny plon jak Velox. Bujna nać (duża po-2
Ziemniak Polski 2009 nr 1 wierzchnia asymilacyjna) nie gwarantuje
więc wysokiego plonu. W warunkach na-szych badań odmiana o małej powierzchni asymilacyjnej wcześniej wiązała bulwy i szybszy był ich wzrost. Jest to związane z tym, że w pierwszym etapie rozwoju więk-szość asymilatów z bieżącej fotosyntezy jest przeznaczana na wzrost masy nadziemnej i dopiero po osiągnięciu przez roślinę pewnej wielkości powierzchni asymilacyjnej rozwój części nadziemnej ulega zahamowaniu, a większa część asymilatów zaczyna spływać do bulw.
W warunkach stresowych (nieodpowied-nia temperatura lub warunki wilgotnościowe) spływ asymilatów do bulw jest utrudniony, zatem roślina przeznacza je na budowę czę-ści nadziemnej, co potwierdzają wyniki ba-dań w roku 2007, w którym powierzchnia asymilacyjna roślin była największa.
Wiązaniu bulw sprzyjają lata ciepłe i su-che. W roku 2006 (współczynnik hydroter-miczny mniejszy od 1) liczba bulw zawiąza-nych przez rośliny obu odmian była najwięk-sza. Rośliny odmiany Felka Bona wiązały ich więcej niż rośliny odmiany Velox.
Sadzeniaki podkiełkowywane 8 tygodni
Velox Felka Bona
0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 28 35 42 49 56 63
Liczba dni od sadzenia
P ow . a sy m il ac yj na ( cm 2 ) 2006 2007 2008 33-35 42-43 49-53 56-57 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 28 35 42 49 56 63 Liczba dni od sadzenia
P ow . a sy m il ac yj na ( cm 2 ) 2006 2007 2008 33-35 42-43 49-53 56-57
Sadzeniaki pobudzane 2 tygodnie
Velox Felka Bona
Ziemniak Polski 2009 nr 1 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 28 35 42 49 56 63 Liczba dni od sadzenia
P ow . a sy m il ac yj na ( cm 2 ) 2006 2007 2008 33-35 42-43 49-53 56-57 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 28 35 42 49 56 63
Liczba dni od sadzenia
P ow . a sy m il ac yj na ( cm 2 ) 2006 2007 2008 33-35 42-43 49-53 56-57 Sadzeniaki niepodkiełkowane
Velox Felka Bona
0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 28 35 42 49 56 63 Liczba dni od sadzenia
P ow . a sy m il ac yj na ( cm 2 ) 2006 2007 2008 33-35 42-43 49-53 56-57 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 28 35 42 49 56 63
Liczba dni od sadzenia
P ow . a sy m il ac yj na ( cm 2 ) 2006 2007 2008 33-35 42-43 49-53 56-57
Rys. 2. Tempo narastania powierzchni asymilacyjnej roślin wyrastających z sadzeniaków podkiełkowanych, pobudzonych i niepodkiełkowanych odmian ziemniaka Velox i Felka Bona
Podsumowanie
W warunkach glebowo-klimatycznych Polski genotyp o krótkim okresie wegetacji, który charakteryzuje: ●silne uwarunkowanie roz-woju części nadziemnej roślin od warunków pogodowych, ●nieefektywna gospodarka produktami fotosyntezy związana z przezna-czaniem dużej ich części na rozwój masy nadziemnej roślin, ●późne wiązanie bulw, ●duża liczba bulw pod krzakiem, nie pozwa-la na uzyskanie wysokiego plonu „młodych” ziemniaków, ale zapewnia wysoką produk-tywność przy zbiorze w pełnej dojrzałości bulw.
Genotyp, który efektywnie gospodaruje produktami fotosyntezy i charakteryzuje się: ●stabilnym wzrostem i rozwojem roślin nie-zależnie od warunków pogodowych, ●wcze-snym wiązaniem bulw, ●małą powierzchnią asymilacyjną, ●małą liczbą bulw pod
krza-kiem, daje wysoki plon bulw odpowiedniej wielkości już we wczesnych terminach zbio-ru.
Literatura uzupełniająca
1. Andrianov A. D., Andrianov D. A. 2008. Physio
lo-gic support of early potato harvest management. – 17th
Trienn. Conf. EAPR. Abstr. Pap. Post. Braşov, Ro-mania, July 06-10: 223-226; 2. Ierna A., Scandurra S., Parisi B. 2008. Yield and biomass partitioning in
extraseasonal potato cycles in Sicily. – 17th Trienn.
Conf. EAPR. Abstr. Pap. Post. Braşov, Romania, July 06-10: 219-222; 3. Roztropowicz S. 1964. Wpływ podkiełkowywania kłębów na wzrost, rozwój i plon ziemniaków. – Rocz. Nauk Rol. Ser. A, 88-4: 809-834; 4. Roztropowicz S., Rykaczewska K. 1982. Wpływ różnego stopnia zacienienia roślin ziemniaka w łanie na ich wzrost i plonowanie. – Biul. Inst. Ziemn. 27: 101-109
