Ziemniak Polski 2010 nr 1
WPŁYW SPOSOBÓW
WPŁYW SPOSOBÓW
NAWOŻENIA MINERALNEGO
NAWOŻENIA MINERALNEGO
NA PLONOWANIE ZIE
NA PLONOWANIE ZIE
MNIAKA
NIAKA
dr hab. Barbara Gąsiorowska prof. nadzw. AP,
mgr inż. Magdalena Krawczyk, mgr inż. Przemysław Krawczyk Akademia Podlaska, Katedra Szczegółowej Uprawy Roślin
08-110 Siedlce, e-mail: gosiorowska@ap.siedlce.pl
iemniak jest rośliną o dużych wymaga-niach pod względem kultury gleby oraz agrotechniki. Dostarczenie rośli-nom, w określonych fazach ich rozwoju, od-powiedniej ilości składników pokarmowych decyduje o wysokości i jakości plonu. Nawo-żenie ziemniaków jest jednym z najważniej-szych elementów nowoczesnej technologii produkcji. Bez względu na zasobność gleby wskazane jest nawożenie organiczne w po-staci obornika lub nawozów zielonych, jak również stosowanie nawozów azotowych, fosforowych i potasowych, często także ma-kro- i mikroelementów. Ma to decydujący wpływ na wielkość i strukturę plonu oraz jego jakość i trwałość przechowalniczą. Podczas ustalania dawek azotu, fosforu i potasu nale-ży uwzględnić przede wszystkim dobór od-mian, kompleks przydatności rolniczej gleby oraz potrzeby nawozowe roślin. Należy rów-nież pamiętać, że wielkość dawek nawozów musi być kompromisem pomiędzy dążeniem do uzyskania plonu a cechami jakości bulw, jeśli chodzi o ich przydatność do konsumpcji i przemysłu. Źródłem wzbogacającym glebę w mikro- i makroelementy, niezbędne do wzrostu i rozwoju roślin, są nawozy orga-niczne i mineralne. Rośliny pobierają znajdu-jące się w nich składniki pokarmowe przede wszystkim poprzez korzenie, ale również – w mniejszych ilościach – przez zielone nad-ziemne części, głównie liście. Drogą dolistną można podać roślinom jedynie niewielką ilość składników w stosunku do ich potrzeb, szczególnie makroelementów, natomiast mi-kroelementy mogą one pobierać nawet w ca-łości, ponieważ potrzeby roślin w tym wzglę-dzie są znacznie mniejsze.
Z
Nawożenie dolistne w czasie wzrostu irozwoju roślin jest zalecane:
●
jako skuteczny i szybki sposób uzupełnie-nia stwierdzonego niedoboru składników pokarmowych;●
podczas niekorzystnych warunków pogo-dowych, kiedy poszczególne składniki po-karmowe są gorzej pobierane z gleby, np. w warunkach suszy lub chłodu;●
przy wysokim pH gleby, kiedy większość mikroelementów jest trudno dostępna bądź wręcz niedostępna dla uprawianych roślin (nawet przy ich optymalnej zawarto-ści w glebie);●
przy stosowaniu intensywnych technologii uprawy roślin, w krytycznych fazach wzro-stu i rozwoju jako pełne zabezpieczenie potrzeb pokarmowych w niezbędne skład-niki odżywcze.Korzyści wynikające z dolistnego nawoże-nia:
● szybka przyswajalność składników,
●
możliwość uzupełnienia niedoboru skład-ników w okresie wegetacji,●
wysoka efektywność składników apliko-wanych w stosunkowo niewielkich ilo-ściach,●
możliwość łączenia z zabiegami ochrony roślin (duże oszczędności energii, mniej-sze ugniatanie gleby),● równomierne rozprowadzenie składników na plantacji,
●
ograniczenie zanieczyszczenia środowi-ska (gleba, wody gruntowe).Nawozy dolistne o większym udziale ma-kroelementów (N, K, Mg, Ca) powinny być stosowane we wcześniejszych fazach roz-wojowych ziemniaka, zaś nawozy o większej ilości mikroelementów nieco później, chociaż 1
Ziemniak Polski 2010 nr 1
zastosowane za późno są słabiej wykorzy-stane. Przedawkowanie nawozów lub zbyt wysokie ich stężenie może prowadzić do uszkodzenia roślin, a nawet obniżenia plonu ziemniaków.
Mając na uwadze, jak ważne jest dostar-czenie ziemniakom w określonych fazach rozwojowych odpowiednich ilości składników pokarmowych, w latach 2007-2008 przepro-wadzono w Rolniczej Stacji Doświadczalnej w Zawadach, należącej do Akademii Podla-skiej, badania polowe, których celem była ocena wpływu nawożenia doglebowego i na-wożenia dolistnego na wybrane plony ziem-niaków jadalnych. Doświadczenie zostało założone metodą losowanych podbloków (split-plot) w trzech powtórzeniach na glebie zaliczanej do rzędu gleb brunatnoziemnych, typu gleby płowe o składzie granulometrycz-nym piasku gliniastego mocnego pylastego, należącej do klasy bonitacyjnej IVa (gleby orne średniej jakości), kompleksu żytniego bardzo dobrego. Gleba charakteryzowała się niską do średniej zasobnością w fosfor i średnią zasobnością w przyswajalny potas. Odczyn gleby był lekko kwaśny. Na polu do-świadczalnym jesienią zastosowano obornik w dawce 25 t/ha oraz nawozy fosforowe (90 P2O5 kg/ha) i potasowe (135 K2O kg/ha).
Wiosną wykonano zabiegi uprawowe zgod-nie z wymaganiami roślin (kultywatorowazgod-nie, bronowanie) i zastosowano nawozy azotowe w dawce 90 N kg/ha.
W doświadczeniu badano dwa czynniki: czynnik I stanowiły 4 sposoby nawożenia: obiekt kontrolny – nawożenie doglebowe; nawożenie doglebowe i nawożenie dolistne 6-proc. roztworem mocznika; nawożenie do-glebowe i nawożenie dolistne Ekolistem Standard; nawożenie doglebowe i nawoże-nie dolistne Ekosolem K. Czynnik II stanowi-ły 3 odmiany: Ewelina (wczesna), Agnes (średnio wczesna) i Zeus (średnio późna).
Nawożenie dolistne 6-proc. roztworem mocznika stosowano w trzech fazach rozwo-jowych roślin ziemniaka:
●
po wytworzeniu pędów bocznych krza-ka,●
na początku zwierania rzędów (doda-tek 5% siarczanu magnezu),● przed kwitnieniem.
Ekolist Standard – płynny nawóz
dolist-ny dostarczający roślinom azot, potas,
ma-gnez, pełny zestaw mikroelementów i kom-pleks chelatujący – chelacid. W skład nawo-zu wchodzą: azot 10%, potas 6%, magnez 2,7%, bor 0,41%, miedź 0,41%, żelazo 0,08%, mangan 0,04, molibden 0,0016%, cynk 0,24%. Zastosowano trzy terminy na-wożenia:
● w fazie pełni wschodów,
●
w fazie tworzenia pąków kwiatowych,●
po wykształceniu zielonych jagód.Ekosol K – płynny nawóz do dolistnego
stosowania w uprawach ziemniaka. Składniki nawozu poprawiają zdrowotność i ogólną kondycję roślin. W skład nawozu wchodzą: azot całkowity 15%, magnezu 2%, bor 0,32%, miedź 0,5%, żelazo 1%, mangan 0,7%, molibden 0,004%, cynk 1%. Zastoso-wano trzy terminy nawożenia:
● w fazie zwierania rzędów,
● w fazie tworzenia paków kwiatowych,
●
w fazie formowania jagód.Na plonowanie ziemniaków, obok warun-ków glebowych i agrotechnicznych, bardzo istotny wpływ ma przebieg pogody w okresie wegetacyjnym (światło, temperatura oraz ilość opadów). Warunki pogodowe w latach badań 2007-2008 były dość sprzyjające dla wzrostu i rozwoju ziemniaka, chociaż bar-dziej korzystne odnotowano w sezonie 2008. W roku 2007 suma opadów wynosiła 308,2 mm i była większa o 33,0 mm od średniej sumy opadów z 15-lecia. Warunki pogodowe w poszczególnych miesiącach były zróżnico-wane. Najwięcej opadów było w lipcu, a naj-bardziej suchym miesiącem był sierpień. Średnie miesięczne temperatury powietrza kształtowały się od 7,8 do 19,2oC, a średnia
w sezonie wegetacyjnym z wielolecia (IV-IX) wynosiła 15,4oC.W roku 2008 suma opadów
wynosiła 371,4 mm i była większa od sumy z wielolecia o 96,2 mm. Tylko w kwietniu i czerwcu suma opadów była nieznacznie mniejsza od sumy z wielolecia. Średnie tem-peratury powietrza we wszystkich miesią-cach wegetacji były zbliżone (z wyjątkiem kwietnia) do średnich z okresu wieloletniego.
O plonowaniu ziemniaka w latach badań, obok czynników doświadczenia, decydowały głównie warunki pogodowe w czasie wegeta-cji. Bardziej sprzyjające warunki odnotowano w sezonie 2008, czego efektem były wyższe plony. W roku tym średni plon ogólny bulw wynosił 33,9 t/ha i był większy od plonu ze-branego w 2007 o 11 t, plon handlowy zaś 2
Ziemniak Polski 2010 nr 1
28,5 t/ha i w porównaniu z rokiem 2007 był większy o 10,6 t. Udział plonu handlowego w plonie ogólnym stanowił 77,2% w 2007 roku i 83,1% w 2008 (tab. 1).
Niezależnie od badanej odmiany nawoże-nie dolistne wpłynęło na wzrost plonu ogól-nego i plonu handlowego bulw. Największy efekt dało zastosowanie w formie dolistnej 6-proc. roztworu mocznika i nawozu Ekosol K. Wzrost plonu ogólnego sięgał 5 t, a plonu handlowego ponad 6 t w porównaniu z obiektem kontrolnym, gdzie zastosowano tyl-ko nawożenie doglebowe. Na obiektach, gdzie zastosowano nawóz dolistny Ekolist Standard, plon ogólny i plon handlowy bulw był większy o blisko 2 t w porównaniu z plo-nami zebranymi z obiektu kontrolnego. Udział plonu handlowego w plonie ogólnym stanowił 84,4% na obiektach z nawożeniem Ekosolem K i 83,7% na obiektach z nawoże-niem dolistnym mocznikiem. Dla porównania na obiekcie kontrolnym udział ten wynosił 75,3%.
Z badanych odmian największy efekt plo-notwórczy zanotowano u odmiany średnio późnej Zeus. Najmniejsze plony dała odmia-na wczesodmia-na Eweliodmia-na. Jeśli chodzi o udział plonu handlowego w plonie ogólnym, rów-nież największy stwierdzono u odmiany
Zeus, najmniejszy zaś u odmiany Ewelina (tab. 1).
Korzystny przebieg pogody w 2008 roku sprzyjał większej akumulacji suchej masy i skrobi w bulwach. Pozwoliło to uzyskać w tym roku większe plony suchej masy (o bli-sko 3 t) i skrobi (o 2 t), jako wypadkowe plo-nu świeżej masy bulw oraz zawartości su-chej masy i zawartości skrobi. Na obiektach z nawożeniem dolistnym Ekosolem K plon suchej masy wynosił 7 t/hai w porównaniu z obiektem kontrolnym był większy o 1,4 t. Po-dobnie plon skrobi: największy odnotowano na obiektach z nawożeniem dolistnym Eko-solem K – 4,52 t/ha, a różnica w plonie w stosunku do obiektu kontrolnego wynosiła ponad 1 t. Tylko nieznacznie mniejsze plony w porównaniu z obiektami nawożonymi Eko-solem K uzyskano na obiektach z zastoso-waniem mocznika.
Niezależnie od sposobów nawożenia naj-większy plon suchej masy i skrobi dała od-miana Zeus, a najmniejszy – Ewelina. Naj-większy plon suchej masy uzyskano u od-miany Zeus zebranej z obiektów nawożo-nych dolistnie 6-proc. roztworem mocznika – 8,49 t/ha, największy plon skrobi zaś – rów-nież u odmiany Zeus, ale zebranej z obiek-tów nawożonych dolistnie Ekosolem K.
Na XVII
Krajowe Dni Ziemniaka
zapraszamy w dniach 28-29 sierpnia 2010 r.
do Boguchwały k. Rzeszowa
Tabela 1
Plon ogólny i plon handlowy bulw
oraz procentowy udział plonu handlowego w plonie ogólnym, lata 2007-2008
Sposób
nawoże-nia
Odmia-na
Plon ogólny bulw (t/ha)
Plon handlowy bulw (t/ha) Procentowy udział plonu handlowego w plonie ogólnym 2007 2008 śred-nia 2007 2008 śred-nia 2007 2008 śred nia Obiekt kontrolny – nawo-żenie do-glebowe Ewelina Agnes Zeus 19,8 21,1 22,0 25,6 31,5 35,9 22,7 26,3 28,9 12,8 15,9 17,1 17,3 25,7 30,7 15,1 20,8 23,9 64,4 75,2 77,5 67,4 81,6 85,6 65,9 78,4 81,6 średnia 20,9 31,0 25,9 15,3 24,6 19,9 72,4 78,2 75,3 Nawoże-nie dolist-ne 6-proc. Ewelina Agnes Zeus 20,7 22,6 27,1 27,4 34,3 44,4 24,1 28,5 35,8 14,7 18,7 23,3 22,7 30,5 40,3 18,7 24,6 31,8 70,9 82,7 86,1 82,9 88,9 90,8 76,9 85,8 88,5 3
Ziemniak Polski 2010 nr 1 roztwo-rem mocznika średnia 23,5 35,4 29,4 18,9 31,2 25,0 79,9 87,5 83,7 Nawoże-nie dolist-ne Ekolistem Standard Ewelina Agnes Zeus 20,9 21,2 22,4 28,0 32,2 39,9 24,5 26,7 31,2 14,6 16,4 17,5 19,8 26,0 34,4 17,2 21,2 26,0 69,7 77,2 78,0 70,7 80,8 86,2 70,2 79,0 82,1 średnia 21,5 33,4 27,5 16,2 26,7 21,5 75,0 79,2 77,1 Nawoże-nie dolist-ne Ekoso-lem K Ewelina Agnes Zeus 22,9 25,0 29,9 30,9 35,9 40,2 25,8 30,5 35,1 16,2 20,9 26,7 24,2 32,5 37,6 20,2 26,7 32,2 70,7 83,7 89,4 78,3 90,4 93,6 74,5 87,1 91,5 średnia 25,9 35,7 30,4 21,3 31,4 26,4 81,3 87,4 84,4 Średnia badanych sposobów nawoże-nia 22,9 33,9 28,3 17,9 28,5 23,2 77,2 83,1 80,1 Podsumowanie
Na podstawie przeprowadzonych badań na-leży stwierdzić, że na wielkość plonu ogólne-go i plonu handloweogólne-go bulw oraz plonu su-chej masy i plonu skrobi bulw, obok warun-ków pogodowych w okresie wegetacji, istot-ny wpływ mają sposoby nawożenia oraz od-miany. Spośród porównywanych sposobów nawożenia największy wpływ na plon ogólny i plon handlowy bulw ziemniaka miały zasto-sowane w formie dolistnej nawóz dolistny Ekosol K i 6-proc. roztwór mocznika. Podob-nie w przypadku plonu suchej masy i plonu skrobi bulw – największe plony otrzymano z obiektów nawożonych dolistnie Ekolistem K i 6-proc. roztworem mocznika. Z badanych odmian największe możliwości plonotwórcze stwierdzono u odmiany średnio późnej Zeus.
Literatura
1. Czuba R., Sztuder H., Świerczewska M. 1994.
Do-listne dokarmianie buraków cukrowych i ziemniaków azotem, magnezem i mikroelementami. IUNG Puławy;
2. Grześkiewicz H., Trawczyński C. 1998. Dolistne
stosowanie nawozów wieloskładnikowych w uprawie ziemniaka. Instr. wdroż. nr 1. IHAR Oddz. Bonin; 3.
Ja-błoński K. 2003. Wpływ dolistnego nawożenia
dolist-nymi nawozami ADOB na plon, jego strukturę oraz po-rażenie roślin i bulw chorobami. – Acta Agroph. 85: 137-145; 4. Jabłoński K. 2008. Florovitem można do-listnie nawozić ziemniaki. – Ziemn. Pol. 3: 14-18 4
