Charakter krzywych siedmioelektrodowego syntetycznego sterowanego sondowania oporności w różnych warunkach geologicznych

SUMMARY

T he phenomenon of relaxation of geological ma-terials is connected with their elastic propertie&. Structures formed in result of this process in massive rocks were discussed and analysed in several geo-logical and geotechnical reports. In the course of works carried out by the present author at Łuk Mużakowa in the vicinities of Nowe Czaple, there

w

er e found . sever&l discontinuities. in overconsolidated and strongly glacitectonically disturbed chlY and loamy series of the Tertiary (Figs. 3, 4, 5). Tl)e

stu-.dies showed that relaxatian gives also rise to stru-ctural effects in unconsoiłdated deposits. Próviding that the $eries was overcohsolidated in the: past, there may originate networks· of fractures and faults ·normal and parallel to the surface of rehtxating ,massif. Parallel faults and tractures represeot the · proper relaxation structuręs . whereas t he ·n~rmal

ones are the products of );urface strains resil.łting from drying and tension. Taking into account. the rheologicnl properties of . unconsolidated depositS, we arrive at the conclusion- tha~ structuraLeffeĆts of relaxation may occur in coh.esive deposits only. lt follows, therefore, th.at normai faults recorded in · sands in the vicinities of Nowe Czaple are

gravita-tional despite of the fact that they originated in result of the same strain pattern as those from the clay series. The studies on the problems corinected with rheological properties of unconsolidated ·. depo-sits markedly contribute to the knowledge of: glaĆi•

tectonic disturbances and, iherefore, are of a marked importance for· the studi-es .on Quaternary pideogeo-graphy.

PE310ME

HaneHMe pennKca~HH reonorlł~ecKHx MaTepHanoB CB113aHO C HX ynpyrHMI!! CflOHCTBaMH. CTpyKTypbi 803-!Jlfi\:HYBlln!e B CK;an~Hbl~ MaCCHBaX B pe3y JlbTaTe ~efi­ CTBY.h 3'r()rO npol.\eCca 6b1Jl~i paCCMOTpeHbl J1 :lHaJIH3K-pOBaHbl B r-!HOrHX reo.r.OrJ.I'łeCKHX 1!1 reOTeXlHf'leCKKX ~ICCJie~oBaHHHX. ABTOp npÓiiiO~HJI paOOTbl B pafiOHe AYrJ.:. MyJKaKosa. Ou c6rmpyxtHn B 3'IOM paY.oHe pn~ npephiBHCTbiX CTPYKTYP r. nepeKOHCOJIHAHPOBaHIIbiX cepH.!IX HJIKCTbiX li rJIKHHCTbiX OCa;IIKOB TpeTH'IHOrO nep•!O,Ita, OO~BeprHyTEIIX CKJibHbllll rJIHI.\łiTeKTOIUI'Iec­ .KUlll ,I~ecpop.Mai.\HRM (pKc. 3, 4, 5)~ . Ha OCHOBa mm

npO-·~e,I~e:-:HbiX HCCJie,D.CBaJiHH ycTaHOBJieHO, 'ITO HBJieHKe

·PCJIHKCai.\KH Bbi3&maeT CTPYKTYPH~>Ie 3cłl<PeKTbi ro:me .B r:CKOHCOJIJii,llKPOBaHHbiX OTJlO:l!~eHUSłX. B CJIY'IS~ nepe-KOUCOJIU~łlpOEaHKSI :lTKX cep11H MOryT B031UfKHYTb cen1 TPCI.I.\~UI H c6pOCOB C HOpMa:iihHblł.l HanpaBJieHUeM .K noaepXIIOCT!o! OT>KK~3 MOCCHES. a 'IaKJKe C

napan-JieJlbHblM HanpaBneHHeM. 3TI1 ·~nocne~m1e Tpei.I.\HHbi

'11 c6poCbl - ,C napanJienbHhiM ua'npaBJieHHeM ·-- SIBJIH-KY:rc.a pen~RCil.I.\~OHHhiM~ · cTpyKTYPl:\MH, CTPYKT-YPh~ ·:me nt:p:<Cił.IIi1KyJiiipHb;(; C'.'!e,eymT 113 nosepxHOCTlłhiX

H!'l-np.RlKeH~Ij\;: Bbl'3BaH<lbiX 'ilhiCbiXa!!'lfełof H TeH3~1etł. IlpK-HI1MaR !.'O EHW:.O.IaHHe-pep)!OrH'ICCKHe caoV.eraa HeKO!ł­ ccnH,uwpcr:aHHbiX OCa,ll.KÓB l;łBTOp npHXO~m R BbiBO~, 'ITO C'IPYK"l'y'pllble 3<łJ<lJeKTbl peJIHKCai.\HK MOr.yT, OOH-EJ,.IITC~ TOJ:bkO B CB.Il:llib!X OTJ102J{'eH11RX. HOpMaJibHLJe c6poc&! P. nec;:r~ax, Ha.6mo~aeMhie aBTOpoM : B pafloHe

I·\oB::.I:t 1_{Iann~; ~iMCIOT} rpaBnTai.\HOnHbiH reHe3Kc, xo1•n Oii!t! 06pa:iOBSRI1Cb B pe:JyJibTSTe ~eHTeJiblłOCTH CHCTe-i.tb~ HSOpS!JKęHKfi TSKqfl JKe Kal': S cny•Iae l'JIHHKCTblX C'epH~J. BonpOCbl peon'Ori1'IeCKl1X CBOf!CTB ue!COj.tt:O,JI_ K-~HPOBSI!HbiX OCa):IKOB .llBJI.IliOTCH BaJKiłbiM ~OIIOJIHeHHeM MeTO~OB HCCJie~OBaHKSl l'JIHI.\HTe:tTOIIK'IeCK11X Hapyl.l.\e-IUti1. 0HJA ycnentHO . npKMeU.RIO'fCll B . 11CCJie~OBaHI1HX

na!!eoreorpa<łJHH 'IeTscpTwmoro nepHo~a .

. W LADYSŁAW KOZIK

Instytut Górnictwa Naftowego 1 Ga:z:o~ctwa

CHARAKTER KRZYWYCH SIEDl\IIOELEKTRODOWEGO SYNTETYCZNEGO

STEROWANEGO SONDO W ANIA OPORNOSCI W

ROŻNYCH

WARUNKACH

GEQI.OG~CZNVCH

.

.

W cifłgu ostatnich lat nastąpi! ogromny rozwój prac z zakresu elektrometrii wier4!iczej; są one pro-wadzor:c w tnech głównych kierunkach:

- poszerzeqia zbioru teoretycznych modeli pola dla określ~nfa optymalnej geometrii. s.ond, . które obe-cnie określo:.ne są już jako klasyczne (chodzi tu o profilowanie IJOtencjalowe, gradientowe oraz ich mikrowarianty

l;

- opr8.cowania różnych wariantów metody pola ste-rowanego ze szczególnym uwzględnieniem zagad-nienia geometrii sond, przy czym. dQbiera się tak niską częstotliwość prądu zasilającego aby nie zmieniać potencjałowego. charakteru pola; -- opracowania różnych wąrian.tów metody

indukcyj-J:ej ~ . ~astosowaniem prądu zmiennego, którego częstotliWość wnha się w . granicach ~Hkunastu kHz.

UKD 550.8.32.74.01

z

pomiarów metodą pola sterąw'anego . stosuje. się

obecnie naStf<pUją'ce rodzaje: .

- trójelektrodowe !>terowane potencjałowe profilo-wanie · oporności;

. ~ siedmiuelektrodowe sterowane potencjałowe pro-filowanie oporności,

,... siedmioelektrodow~ sterowa!1e. gradientowe profi-lowanie opor110Ści.

Odpowi~dnie krzy\Ve pomiarowe uzyskuje się og-nisk~.;jąc .pole VI ten spos0b, że prąd przechodzący prze:t elektrodę ctmlralną sondy jest stały, natomia~t

prąd płynący przez elektrody ekranujące jest w od-powiedni sposób regulowany. Są to więc powszechnie obecnie stosowar.e warianty krzywych sterowanego profilowania opornośCi, z regulacją prądu

w

elektro-dach ekranujących.

'P,,.,I!

'P,,.,g

;;.,. 7'p

;;.,.fi

Pat-31! _pj)ł

_d

Ppł Ppt ,.,pł Ppt

Ppt

!i 101_{2 5 10}4 _!ł

_19'

_{~' ~.Jl· 2..__.,_]} !2m ... l t f l " ' d 5

...

10' 2 5 10' 5 10"2 5 101 _{5 10" 2 s 1o• 200 300 400 mm} 11

150

200

250

300

350

Ryc. l. Przykład kompletu krzywych SSO,t-r dla przekroj'IJ; niskooporowego (odwiert 0-2). Krzywe SS0,1•7

zarejestrowano sondą Le

=

1,2 m.

Ogniskowanie pola w sondzie pomiarowej może być również realizowane w ten sposób, żę prąd

prze-chodzący przez elektrody ekranujące będzie stały, prąd zaś płynący przez elektrodę centralną sondy bf;-dzie 'N odpowiedm sposób regulowany. Krzywe

po-miarowe zarówno przy pierwszym, jak też i drugim sposobie ogniskowania pola można otrzymać bądź za

pomocą odpov:it!dnich aparatur autokompensacyj -nych, bądź tt!ż metodą syntetycznego sterowanego profilowania oporności (1).

Krzywe sterowanego profilowania oporności, re -jestrowane przy regulacji prądu w elektrodzie cen-tralnej, nie były dotychczas wykorzystywane w prak-tyce porniąrów geofi:tycznych z powodu braku odpo-wiedniej aparatury. Zastosowanie metody syntetycz-nego sterowasyntetycz-nego profilowania oporności pozwoliło uniknąć wielu trudności doprowadzając w efekcie do tego, iż uzyskanie jakiegokolwiek wariantu krzywej sterowanego profilowania oporności nie przedstawia obecnie większego problemu. Wykonano bowiem w tym celu odpowiedni program obliczeniowy, który pozwala uzyskiwać krzywe sterowanego potencjało­

wego i gradientowego profilowania oporności 1.

regu-lacją pr§du zarówno w elektrodach ekranujących,

jak też i elektrodzie centralnej (3).

Na ryc. l • przedstawiono pr:t.ykład czterech krzy-wych siedmioelektr~doweg~ stero~anego _sondowania

. . SSO t _{7 .} l'st-7p l'at-7B l'at-7'p l'at-7'B bl'

opornosc1 . s- . - - - o

1-l?pi • {lpł • {'pi • l'pl

czonych dla przekroju nisłtooporowego (miocen, mar-gle senonu) z rejonu przedgórza Karpat. Krzywe po-miarowe przedstawiono w skali loga!ytmicznej. Dh.1

l'st-Jp .

porównania podano również krzywą - - w teJ

sa-(lpł

mej skali, zarejestrowaną sondą ABK-3. Pomiary

• Na ryc. 1, 2 1 3 przedstawiono tylko fragmenty omó-wionych ponltej prot116w geofizycznych, na ryc. l przedzłai głębokości 150-350 m, na ryc. 2 - 500-700, na ryc. 3 -2800-2800 m.

wykonano przy wypełnieniu otworu wiertniczego

płuczk,ą, o oporności epl"""' 2,70m. !Yidać dobrą zgod-l'st-Jp

ność krzywych SSOst-7 z krzywą - - . Wpłynął na

l? pi

to prawdopodobnie zarówno charakter przekroju geo-iogicznego, jak też i warunków w otworach.

Zwraca również uwagę stosunkowo niewielki za

-sięg pomiarowy sondy ABK-3. Z zestawu krzywych przedstawionych na ryc. ':_ wynika bowiem, że

za-sięg

pomiarowy krzywej l'at-Jp jest w górnej

czę-l?pi

sci przekroju porównywalny z zasięgiem

gradiento-~ej krzywej sterowanego profilowania oporności l'st-711

która spośród wszystkich krzywych SSOst-7

l' p l

ma najkrótszy zasięg pomiarowy. Focząwszy od_ głę-bokości 600 m w dół wskazania na krzywej

l? pi S.!ł zbliżone do wskazań obserwowanych na krzywej

Na ryc. 2 przedstawiono przykład

zestawie-nia czterech krzywych sondowazestawie-nia: l'st-7p l'st-7B

l?pi l?pi l'st-7'p , l'at-7'B

z krzywą profilowania indukcyjnego

l'pl f! l

dla przekroju średniooporowego (flisz) z

rejo-(l p!

nu Karpat. Pomiar wykonano przy wypełnieniu ot-woru wiertniczego płuczką o oporno~ci e1p - ~Om. l?st-7p . l'st-711 Widać dość dobrą zgodność krzywych - , 1

;; .. -7p

P,,_,g

P.,_,.p

P.,.,.g

_Pi

"p

l d ppł ppł

--p;-

rs;;'"

~

10' 2 5 10' 5 10° 2 5 10' 6 8 10Om 10° 2 5 10' 5 10' 2 5 200 300 400 mm 500 550 600 650 700

Ryc. 2. Zestawienie czterech krzywych SSOat-7 z krzywą profitowania indukcyjnego dla przekro;u średnio­

oporowego (odwiert S-5).

z krzywą trochę gorszą zgodność z krzywymi

!?st-7'1

- w porównaniu z poprzednio

roz-l?pl !?pl

ważanym zestawem (ryc. 1). Jest to wynik zarówno

rodzaju przekroju geologicznego, jak również

opor-ności płuczki wiertniczej. Stosunkowo wysoka

opar-r.ość płuczki wiertniczej oraz niezbyt wysoka

opor-ność skal objętych przekrojem geologicznym

spowo-dowały pewne rozbieżności pomiędzy krzywymi

SSOst-7, zwłaszcza między regulacją prądu w elek-trodzie centralnej, a krzywą profilowania indukcyj-nego. Niska oporność skał oraz wysoka oporność płu­ czki wpływają bowiem znacznie silniej na krzywe sterowanego profilowania oporności njż na krzywą profilowania indukcyjnego.

-Jeden z przykładów zestawienia ~zywych _ s te-rowanego sondowania oporności: !?st-7p !?st-71

!?pl !?p!

!?st- 7'p !?st-''1 oraz krzywej !?st -lp otrzymanych dla

~p! l?pl !?pl

przekroju wysokooporowego (węglanowy kompleks malmu) z rejonu przedgórza podano na ryc. 3 (od-wiert L-1). Wszystkie krzywe pomiarowe

przedsta-~·icno w skali _!ogarytmicznej. Porównując krzywą

!?st-7p !?st-7'p

- - z krzywą obserwuje się jak gdyby

u-!?pł !?pl

!?st-7'p

średnienie wskazań na krzywej - - - w stosunku

~p! do wskazati zarejestrowanych na krzywej

f'pl

Zjawisko to jest szczególnie wyrażne w doln..!j czę-ści przekroju. Porównując z kolei krzywą c.>st-7p z

!?p!

!?st-lp

krzywą - - widać bardzo dobrą zgodność w

prze-!?pl

biegu tych krzywych.

Ze

względu

na to,

że

krzywa l?at-7p

została

za-l?pł

reje;slrowana sondą siedmioelektrodo~ą o półdlugoś-ci Lo

=

1,2 m, natomiast krzywa - sondą

l?pl

ABK-3, istnieją niewielkie różnice w wielkości

nie-~tórych amplitud na obu krzywych. Gdyby krzywą

Pat-7p . ć dl . L l 5 l b

- - zare]estrowa uzszą sondą, np. o

= ,

m u

!?p!

Lo

=

2 m, zbieżność między obu krzywymi byłaby prawdopodobnie jeszcze większa.

Na podstawie przedstawionych zestawów pomiaro-wych można stwierdzić, że zarówno krzywa sterowa-nego potencjałowego profilowania opornośc.!_ z

regu-lacją prądu w elektrodat;h ekranujących l?st-7P• jak

też i krzywa sterowanego potencjałowego

profilowa-nia opo~ności z regulacją prądu w elektrodzie

cen-tralnej l?at-7'p dobrze uwidoczniają zróżnicowanie

o-pornościowe badanych przekrojów. Amplituda

krzy-wej eat-7p naprzeciw wysokooporowych i średnioopo­

rowych warstw o dużej miąższości i niewielkiej fil-tracji w małym stopniu zależy od średnicy otworu wiertniczego i praktycznie jest równa oporności wła­

ściwej warstw. W warstwach niskooporowych wpływ

średnicy otworu na amplitudę krzywej eat-7 p jest

bardziej wyrażny.

Zachowanie się krzywej l?at- 7•p w skałach różna­ oporowych, w zależności od średnicy o!_woru wiertni-czego, jest zupełnie inne niż krzywej eat-7P- W war-stwach wysoko- i średniooporowych widać wyraźny

wpływ średnicy otworu wiertniczego na amplitudę

"~'

-?p

i

5st-7g 5t-7'p P,,_,,g _Pst-3p ppł _{p p} l ppt _"pł'

---,;;-

_ppł'

_d

1 2 5 101 ~.L.L.U.w 2 5 10' _{0,2 0,4 0,6 fł"'} 10' 2 5 102 2 5

_s

_{10' 2 5 10}2 ~Uli 101 2 5 1022 5 lO l ₁₀₀ 200 300 mn:1

2600

2650

2700

2750

2800

Ryc. 3. ·Zestawienie kTzywych SS0,1•1 z kTzywq tTói-elektTodowe(Jo sterowanego pTofilowa..nia oporno§cl. dLa

pTzekTo;iu wysokoopaTowego (odwieTt Ł-1). KTzywe SSO,e-1 zaTeiestTowano sondą Lo= 1,2 m.

warstw o dużęj miąższości i płytkiej filtracji

ampli-tuda ·krzywefeat-;'P praktycznie nie

~leży

od

śred­

nicy otworu wiertniczego i jest poróVI(nywalna z opornością właściwą tych warstw. Ponadto amplituda .krzywej_:_~q11-7•p zależy w dużym stopniu od miąż­

szości warstw.

Przebieg krzywej sterowanego gradientowego

pro-filowania oporności eat-711 w zależności od średnicy

otworu wiertniczego w różneoporowych skałach jest

iriny -niż krzywych. Pat-7p i Uat-7'p· · Amplituda ·

krzy-wej ..

-u.,:...,.

zarówno naprzeciw warstw o dużej, jak też . i małej miąższości zależy bardzo od średnicy ot-woru wiertniczego oraz od strefy filtracji,

praktycz-nie w całym przedziale oporności. Zależnoś~ od śred­

nicy otworu wiertniczego jest szczególnie . wyraźna

dla krzywej Pst-'ll w przypadku skał

wysokoopo-rowych.

Natomiast zachowanie się krzywy.ch ist-7P i Pst-7'P

w zależności od rodzaju filtracji jest podobne.

w

warstwach nisko- i średniooporowych objętych

filtra-~ją · podwyższaj~cą · zarówno · amplituda krzywej

q,j:...'P' ja.k też e.,~, p jest znacznie większa niż ·w

przypadku warstw nie objętych filtracją. Filtracja

obniżająca wpływa . na -ich amplitudę

w

znacznie

mmeJszym stopniu .. Warstwy wysokooporowe bez

fil-tracji zaznaczają się na ·krzywej

e

11 - ,11 słabo. Bardzo

dobrze zaznaczają si~ · natomiast warstwy· objęte

stre-fą filtracji, . zwłaszcza nisko- i średniooporowe.

W

podsumowaniu nal~ży stwierdzić, iż

syntetycz-ne sterowasyntetycz-ne profilowanie oporności z regt!lacją prą­

du w elektrodach ekranujących ma ·najwięksZą

in-formatywność- w przekrojach średnio- i wysokoopo-rowych, natomiast syntetyczne sterowane profilowa-nie oporności z regulacją prądu w elektrodzie

cen-tralnej .·-- w przekrojach niskooporowych. Niemniej

jednak metody te ni~ mają nieograniczonych

możli-wości, aczko~wiek w wielu przypadkach znacznie

u-łatwiają zarówuu pomiary -oporności skał;· jak też i

rozwiązanie zagadnień interpretacyjnych. Ich zalety są jędnoznaczne przy znacznie zmineralizowanej-płu­

czce i obniżającej filtra·cji w warstwach

wysokoopó-rowych. · ·

,Wzraśtający wpł;Y\v strefy filtracji ·wważnię. ob-niża skute~zność analizOwanych niet.ód. W

przypad-ku bardzo głębokiej, ·wzrastającej · filtracji. jest

pra-wie niemożliw.e dokładne wyznaczęnie opo~ności

rze-czywistej warstw. Pr4.y wzrastającym wPły-Wie

stre-fy

filtracji w war s i. wach niskooporowych żnaczilie

kórzystr.iej · jest . stosuwać . ·profilowanie indukcyjne.

JedYilie

w

prŻypadltu otworów wiertniczych ,o

prze-~rójach ' . niskooporowycl;l., w~erconych z płuczką o

wysokiej mineralizacji, . gdzie nie jest możliwe

za-stosowanie promowania indukcyjnego; zaleca sil~

sto-sował* syntetyc:~;ąego sterowanego profilo~~Utia

o-pornosci z regulacją prądu w elektrodzie centralnej.

LITERATURA

l K o z i k , W. . --;- Siedmioelektrodowe syntetyczne

sterowane profilowanie oporności. Nafta, 1973, nr

10.

2 Kozik W. - Wyznacianie oi>orności właściwej

na podstawie danych syntetycznego sterowania

pro!ilowimia oporności. Biul. Inst. 'Naft. 1974, nr

3; ~~u:Cla, 1974, nr 5.

3. Kozik W.,-jeleń· J. - Obliczeniowy sposób

otrzymywania różnych wariantów krzywych

sied-mioelektrodowego sterowanego profilowania

opor-no3ci. Naita (w ·druku).

4. K o z _i k W. --: Sposób. i urządzenie do pomiaru krzywych elektrometrycznych w otworze

wiertni-czym. Zgłoszono do Urzędu Patentowego PRL w

SUMMk-RY

The paper dtals with new varietes of curves of seven-electrode remote resistance logging with

cur-rent adjustment in central electrode, hitherto not

used in current geological surveys. The curves were

plotted and compared with both the curves from s e

-ven-electrode and three-electrode remote resistance

logging with current adjustment in screeing

electro-des and the curves from induction logging. The

differences between curves from seven-electrode re-mote logging depending on geological conditions

were analysed on the basis of some selected well

logs. The analysis showed that the curves of re-mote resistance logging with current adjustment in

central electrode are of highest informational value

in the case of low-resistance sections. This is espe-cially important in the case of boreholes in law-re-sistance rocks which are filled with highly minera-lized washer and, therefore, unsuitable for inductio-nal logging.

PE3IOME

B cTaTbe npe,D.cTaBJieHbi nOBbre BapHaHThi

ceMH-3JieKTPO.D.HbiY. KpHBbiX ynpaBJI.IIeMOro KapOTama

CO-npOTHBJ!eHH!I C peryJIH~lo1eH TOKa D ~eHTpaJibHOM

3JieKTpo,D.e, ,!lO c1o1x nop He npMMeH.ReMbie B npaKTJ1Ke

reOcPlo13W-IeCKlo1X 113MepeHlo1ti:. 3TH KpHBbie COCTaBJ!eHbl

l'! cpaBHeHbl KaK C Kpi1Bb!Mlo1 CeMlo13JieKTp0,ZU!Of0 11

Tpex3JieKTpo,D.Horo KapoTama conpOTHBJieHlo1JI c

pery,-JI.R~lo1eti: TOKa B 3KpaHlo1pyiO~lo1X 3JieKTpo,D.aX, TaK 11 C

KPHBbiMl1. lo1H.D.YK~lo10Huoro KapoTaxta. Ha

npaKTWiec-Klo1x\ nplo1Mepax CKBaxtHHHbiX H3MepeHHti: npoBe,D.eH aHaJilo13 pa3Blo1Tlo1H KPlo1BhiX ceMlo13JieKTPO.liHOro

ynpaB-JIHeMoro KapOTalKa. COnpOTI1B.'IeHJ1fl B pa3HblX

reoJIO-fH'IeCKHX yCJIOBlo1HX. Ha OCHOBaHlo111 npOBe,lleHHOfO

aHaJilo13a ycTaHOBJieHo, '!TO KpHBbie ynpaBJI.HeMoro

Ka-poTama COllpoTHBJieHHH C peryJIHUHetf TOKa B ~eH­

TPaJibHOM 3JieKTpo.z~e xapaKTepH31o1pyto·rc.H caMo:K

6oJib-woti: 1o1HclJOpMaUlo10HHOCTbiO B HHCKOCOnpOTlo1BHTeJibHblX

pa3pe3ax. 3To HMeeT oco5oe 3Ha'!eHHe a cJiyqae

6y-pOBbiX CKBa:lKlo1H C HI13KOCOllpOTHBHTe.'lbHblMH

pa3pe-3aMJ'' 3allOJ!HeHb!X Bb!COKOMHHepaJilo131o1poBaHHh!M

6y-poBb!M paCTBOpoM, r,lle HeB03MO:lKHO npt-~MeHeHlo1e

HH-)zyKUlo10HHOI"O KapOTa:lKa.

WITOLD CEZARIUSZ KOWALSKI Uniwersytet Warszawski

CWIERCWIECZE UNIWERSYTECKIEJ GEOLOGII INZYNIERSKIEJ NA

SŁOWACJI

Rozwój geologii inżynierskiej nie jest na

ca-łym świecie równomierny. Już z ogólnej, wstępnej

analizy w,vnika, że w krajach, które prowadzą

gospo-darkę planową - a więc przede wszystkim w

kra-jach socjalistycznych - geologia inżynierska

rozwi-ja si~ znacznie szybciej, bardziej wszechstronnie i

merytorycznie głębiej, niż w innych krajach. Nic

więc dziwnego, że prawidłowość tę w pełni

potwier-dza rozwój geolo~h inżynierskiej na Słowacji.

Roz-wój ten najlepiej obrazuje powstanie i działalność

ściśle związanej z podstawowymi problemami poz

-nawczymi i potrzebami gospodarczymi współczesnej

Słowacji - Katedry Geologii Inżynierskiej i

Hydro-geologii Uniwersytetu Kamenskiego w Bratysławie.

Po II wojnie światowej na Słowacji, podobnie jak

i w Polsce, istniał wyraźny niedobór lub, konkretniej

mówiąc, praktyczny brak specjalistów z zakresu

geo-logii inżynierskiej, o szerokiej podbudowie solidnej

wiedzy przyrodniczej. Bez tych specjalistów plano-wanie racjonalnego wykorzystania terenu i

prze-strze!1nego rozwoju wszelkiego rodzaju budownictwa

i górnictwa oraz projektowanie, wykonawstwo i

eks-ploatacja obiektów budo..,vlanych i górniczych, a

na-stępnie ewentualnych po nich rekultywacji terenu

r,ie mogło spełniać obowiązujących w systemie

socja-listycznym zasad optymalnej lokalizacji obiektów i

ich technicznych rozwiązań. Aby tę lukę wypełnić

po-wołano w 1952 r. na Uniwersytecie Kamenskiego

Ka-tedrę Geologii Inżynierskiej i Hydrogeologii. W 1952

r. młody i pełen zapału 9-osobowy zespół nowo po-wstałej katedry zaczynał, jak to napisał, w "Acta

UKD e24.131:378.4(091)(437.6) "1953/1978"

Geologica et Geographica Universitatis Comenianae"

(Geologica, nr 25) w 1973 r., obecny kierownik tej

katedry i jej rzeczywisty twórca - prof. dr inż.

Milan Matula, "z .młotkiem i kompasem", jako

jedy-nym wyposażeniem do prowadzenia badań

tereno-wych i laboratoryjnych.

Obecnie po 25 latach istnienia tej katedry

posia-da ona własne pomieszczenia z pracowniami

nauko-wymi. Pracuje w niej łącznie 30 osób, w tym: 2

pro-fesorów, 2 docentów, 3 starszych asystentów z

dy-plomami kandydata nauk (w naszej terminologii

a-diunktów), 2 starszych asystentów, l asystent, 8

pra-cowr.ikow nauk.o·No-badawczych, 12 pracowników

in-żyr.iersko-technicz."'lych. W latach 1953-1976

Kate-dra Gt!ologii Inżynierskiej i Hydrogeologii

Uniwersy-teb Kamenskiego wykształciła 178 dyplomantów

stu-dium dziennego i 23 stustu-dium dla pracujących. W

ka-tedrze uzyskało stopień doktora nauk

przyrodni-czych (RNDr.) - 51 osób, kandydata nauk (CSc).

-21 osób, doktora nauk (Dr Sc.) - 2 osoby; prace

ha-bilitacyjne na stopit!l'l docenta napisało 8 osób.

Oprócz 1Jrzekazania gospodarce narodowej Słowa­

cji znacznE>j liczby specjalistów w zakresie geologii

irżynierskiej Katedra Geologii Inżynierskiej i

Hy-drogeologii univv·ersytetu Kamenskiego legitymuje się

poważnym dorobkiem naukowym i

naukowo-badaw-czym, stanowiącym istotny wkład do tej gospodarki.

Jednocześnie katedra wniosła swój. dorobek do

teore-tycznych podstaw geologii inżynierskiej w Słowacji.

W latach 1952-19i6 pracownicy tej katedry