Jeżewski, Wiktor
Wystawy na zamku w Lidzbarku
Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 2, 231-232
B r e y e г z H e rd e r-In stitu t w M arb u rg u oraz p rof, d r P e te r S c h e i b e r t k ie ro w n ik S e m in a riu m H isto rii W schodniej E u ro py u n iw ersy tetu w M arb u rgu . P o b y t p ie rw sze go był z je d n e j strony rew izytą n a odw iedziny d y re k to ra W oje w ó d zk ie g o A rch iw u m P ań stw o w ego w O lsztynie, d ra T ad e u sz a G ry g ie ra, w In sty tu c ie H erd e ra w M arb u rg u (w g ru d n iu 1957), z d ru g ie j stro n y m ia ł na celu z ap o zn an ie się z w arsztate m p ra c y ośro d k a olsztyń skiego. P rzed staw icie lo w i In sty tu tu H erd e ra, chodziło przede w szy stk im o poznan ie założeń m etodycz nych, n au k o w o -o rgan izacy jn y ch oraz m etodologicznych regio n alizm u rep rezen to w an ego przez ośrod ek olsztyń ski. D r R. B re y e r stw ierdzał, że regio n alizm o śro d k a o lsztyń sk iego, z n a jd u ją c y zre sztą sw e odbicie w K o m u n ik atac h M a zu rsk o -W arm iń sk ich , je st znaczn ie szerszy i g łęb szy od typow ego regio n alizm u n ie m ieck iego (tzw. H eim atkun de).
Z a p o z n a ją c się z w arsztate m p ra c y o śro d k a olsztyń skiego p rzed staw iciel In sty tu tu H erd e ra stw ie rd zał, iż m im o lep szych w aru n kó w p ra c y ośrod ek m arr b u rsk i b o ry k a się ze znaczn ym i tru d n o ściam i, głów nie z coraz w ięk szy m b r a k ie m zn ajom ości lite ra tu ry p o lsk ie j oraz ję zy k a p olsk iego 'w śró d niem ieckich pracow ników ' n au kow ych. P o lsk a p ro d u k cja n au kow a d o tycząca np. Z iem Z a ch odn ich znaczn ie przew yższa m ożliw ości je j op an ow an ia przez ośro d ek m ar- b u rsk i.
P ro f. d r P. S ch e ib e rt przed e w szy stk im in teresow ał się m ożliw ościam i b ad aw czy m i o śro d k a o lsztyń sk iego (ściśle j A rchiw um ), je śli chodzi o z a g a d n ie n ia E u ro py P ółn ocn o-W sch odn iej (k rajó w bałtyckich ). Z agad n ien iem , in te re su ją c y m ta k p rof. S ch eib erta, ja k i dr R. B re y e ra, to p ro p o zy cja b ezp o śred n iego n aw iązan ia k on tak tów o śro d k a olszty ń sk iego i m arb u rsk ieg o .
I. K .
W Y ST A W Y N A Z A M K U W L ID Z B A R K U
B ard zo pow ażnym , w sk a li o gó ln op olsk iej w yd arzen iem k u ltu raln y m było o tw arcie w dniu 24 m a ja br. na zam k u w L id z b a rk u W arm iń skim w y staw y pt. „W ybitni m alarze p olscy X I X w ie k u ” . N a sp ec jaln e p rzy tej o k a z ji p od k reślen ie z a słu g u je fak t, że L id z b a rk m a zaszczyt o g ląd ać i być p ierw szy m w y staw cą w k r a ju n iektórych b ard zo cennych, o w y so k iej w a rto śc i płócien polsk ich , ja k ie były po w o jn ie ekspon ow an e w P R L .
E k sp o zy cja w y staw y i w y b ór m ie jsc a je st zasłu g ą zain tere so w an ia m uzeów w arszaw sk ich , a p rzed e w szy stk im d y rek to ra M uzeum N arodow ego, p ro f, dr S t a n isław a L o ren tza, ja k ie zrodziło się na tle w sp ó łp racy W arszaw a — O lsztyn i p rzyn osi pod k ażd y m w zględem , a w ięc i k u ltu raln y m , duże k o rzy śc i tu te j szem u regionow i, a w tym w y p ad k u sta r e j dzieln icy p o lsk ie j, W arm ii i je j dłu gow ieczn ej sto licy L id zb ark o w i.
W ystaw a ta, p odobn ie ja k zeszłoroczne obchody 650-lecia L id z b a rk a , zgro m ad ziła tłu m y p u bliczn ości z m ia sta i pow iatu , z w ojew ództw a i całego k ra ju , a przede w szy stk im ze stolicy P o lsk i. P rzy b y li rów pież w ysocy d o sto jn icy p ań stw ow i i p a r ty jn i, p rzed staw iciele n au k i, lite ra tu ry i p ra sy . M iędzy innym i, na otw arcie w ystaw y" p rzy b ył p rzed staw iciel R a d y P a ń stw a — p oseł O zga- M ich alski, w ice m in iste r k u ltu ry i sztu k i — G arsteck i, w ice m in iste r o św iaty — D ębińska, p rzed staw iciel К С P Z P R — D aniłow icz, d e le g a c ja Sto łeczn ej R ad y N aro dow ej z prof, dr H erb stem n a czele, rekto rzy U n iw ersy tetu W arszaw sk iego i W yższej S zk o ły R o ln iczej w O lsztynie, dyrek torzy m uzeów w arszaw sk ich ,
ja k M ickiew icza, W o jsk a P o lskiego, Ziem i oraz M u zeu m N aro d o w ego jak o głów n ym o rgan izato rem n a czele, w iceprzew od n iczący W oj. R a d y N aro d ow ej w O lsztyn ie T. G ączo w sk i, przew o dn iczący Pow . R a d y N aro d o w ej M ate ra, oraz p rzed staw iciele w ielu o rg a n iz ac ji k u ltu raln y ch , sp ołeczn ych , gospo darczych
i zaw odow ych.
W szystkie o ficjaln e p rzem ów ien ia, ja k ie zo stały p rzy o k a z ji ek sp o z y cji w y głoszo n e przez p rze d sta w ic ie la R ad y P ań stw a — p o sła O zgę-M ich alsk iego, w iceprzew od n iczącego W RN w O lsztynie G ączo w sk iego o raz d yr. M uzeum N arodow ego w W arszaw ie, p rof, dr L o ren tza, p o d k re śla ły w ie lk ą przeszłość zam k u lid zb arsk iego u św ietn io n ą przez życie i d ziałaln o ść w y b itn y ch P olaków i uczonych, których o d kry cia, d zieła i p ra c a p ro m ien io w ały nie tylko na W arm ię i k ra j, ale i na cały św iat. R ozbiory p rzyn iosły u p a d e k tego sie d lisk a m y śli i tw órczości p o lsk ie j. N iem cy, z a c ie ra ją c w szelk ie śla d y polskości, zep ch n ęli m iasto i zam ek lid z b a rsk i do nic nie z n ac ząc e j ro li, n osząc się z zam iarem ro zeb ran ia go i zbu rzen ia tak, ja k to u czyn ili z p ała c e m bisk up ów W ydżgi i G rab o w sk iego .
S a m a w y staw a, k tó re j celem je st u dostępn ien ie p o zn an ia cennych dzieł p o l sk ie g o m a larstw a, z o stała u rząd zon a w sp e c jaln ie do tego celu przygotow an ych p om ieszczen iach zam ku i sk ła d a się z k ilk u części. P ie rw sz a i n ajw ięk sza o b ra z u ją c a dorobek tw órczy m a la rstw a p o lsk ie go X I X w ieku , z o sta ła p rzy g o to w an a przez M uzeum N arodow e. D ru g a zorgan izo w an a p rzez M uzeum Ziem i pt. „S ta n isła w S ta sz ic ja k o geo lo g” . T rzecią i czw artą, m n iejsze , pośw ięcono Ig n acem u K rasick ie m u o raz tem aty ce w o jsk ow ej.
W ystaw a m a la rstw a p o lsk ie g o X I X w iek u m a u k ład ch ron ologiczn y. D latego w pierw szych salach zo stały zgrom adzon e obrazy z o statn ic h la t X V I II w ieku.
N ajw ię k szą część w y staw y stan o w ią dzieła X I X w ieku , a z a m y k a ją obrazy p o w stałe w w ieku X X .
W ystaw a zap o zn aje w zasad zie z dw om a k ie ru n k am i p o lsk ie g o m a la rstw a tj. h istoryczn ym i ro d zajo w o -k rajo zn aw czy m .
W sa li p ie rw sze j na p lan zasad n iczy w y b ija się w ie lk i obraz „H ołd P r u s k i” B ac ciare lle g o oraz p o rtre t M ik o łaja K o p e rn ik a tegoż au to ra. W n astę p nych szkic bitw y pod G ru n w ald e m J a n a M ate jk i, „U ch w alen ie K o n sty tu cji 3 M a ja ” W ojn iakow skiego, „P rz y się g a K o śc iu sz k i” S m u g lew ic za, a d ale j „N ap oleo n na k o n iu ” M ich ałow skiego, „B itw a pod R asz y n e m ” Su ch o d o l skiego, „Ś m ie rć B e rk a Jo se le w icza pod K o ck ie m ” P illatie g o , „B itw a pod G ru n w ald e m ” S y p n iew sk ie go . W n astęp n ych sa la c h ek spon ow an e są dzieła innych w ybitnych p o lsk ic h m alarzy , ja k A xen to w icza, B r a n d ta , C h ełm ońskiego, F a ła ta , G erso n a, G ierym sk iego, Ja ro c k ie g o , K o strze w sk ieg o , K o tsisa , L e sse ra , L ó ffle r a , M alczew skiego, P iotro w skiego , P iw arsk ie g o , P o lk o w sk iego , S ie m i rad zk iego , Sim m lera, Szerm en tow icza, W ańkow icza, W ie ru sz-K o w alsk ie go , W it k iew icza, W odzinow skiego, W yczółkow skiego i Z alew skiego.
E k sp o zy cje m uzeów : W ojska, Z iem i i M ickiew icza, są w sk ro m n iejszy ch ro zm iarach . N ależy je d n ak zaznaczyć, że w y staw a p o św ięcon a Ig n ace m u K r a sick iem u oraz część m ilitariów , zw łaszcza arm a ty z h erb am i b isk u p a G rab o w sk iego p ozostan ą ju ż na sta le w zam ku lid z b a rsk im i b ę d ą zalążk iem m uzeum ja k ie p ow stan ie w tym m ieście.
W iktor Je ż e w sk i
