A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S FOLIA BIOCHIMICA ET BIOPHYSICA 7, 1990
lioman Gondko
X LAT LABO RATORIUM NAUK BIOLOG ICZNYCH UŁ
Niniejsze opracowanie stanowi zarys działalności Laboratorium Nauk Biologicznych UŁ w pierwszym dziesięcioleciu (1974-1984).
W bieżącym roku (24 V 1985 r.) mija 40 lat od chwili ut wo rz e-nia Uniwers ytetu Łódzkiego. Rocznica ta zmusza nas do szczególnej refleksji. Z jednej strony bowiem 40 lat to przecież tak n iew ie-le w po równaniu z najs tarszą polską uc zelnią - ponad 600-letniir Uniwer sytetem Jagiellońskim. Z drugiej strony, to okres ni ez a-przeczalnie de ter minujący kierunki da lszego rozwoju Uczelni.
Już od pierwszych chwil swych urodzin Uniwers' cet Łódzki ak-centuje odręb ność i bun towni czą młodość, zerwanie z wieko wymi tra- aycjajni. Odręb ność ta przej awia się nie tylko w formie (np. brak profesors kich tóg), ale przede ws zys tki m w jego "ego". Dziś jeszcze aktualne są słowa wi elkiego uczonego, pierwszego rektora UŁ, p r o f . dr. T. Kotarbińskiego, wypow iedziane w 1946 r. [lj:
"Uniwersytet Łódzki chce być dostępny głównie dla dzieci ro-dzin ze sfer pracujących, chce być szczerze postępowy, a to, że jest nowy, ułatwi mu uni ezależnien ie się od średniowi ecz neg o b al a -stu, pokutując ego w tradycji starych wszechnic, chce być zdec ydo-wanie laicki, chce mieć wolną rękę wobec ws ze lkic h sztywnych sy-stemów id eo lo g i cz n yc h , światopoglądowych, his tor iozoficzn ych i innych. Chce służyć prawdzie wedle najlep szego rozum ienia każdego poszcz ególnego badacza i nauczyciela. Niechaj prawda wy łania się z rzetelnej i wolnej dysk usji rzeczowej. Prawda i wolność oto sztandarowe hasło Uniwersytetu" [l5j.
Narodz inom Uniwer sytetu Łódzkiego poświęcono kilkanaście o pr a -cowań i oso bistych wspo mnień [l, 4, 7, 9, 14, 15, 16, 17],
Najmło dsza wówczas w kraju Alma Mate r swą odrę bność po dkr eś -lała przede wsz ystkim kreow anie m nowych dyscyplin naukowych. W y -mienię tu tylko najważniejsze, dotyczące kierunku biologicznego. To na Wydzi ale Biologii i Nauk o Ziemi zostaje zorganizowana przez prof. dr. hab. A. Dmochows kiego pier wsza w Polsce Katedra Bi o ch e -mii [6], Nieco później powoł ano pier wszy na kierunku bi olo gi cz -nym - kierowany do dziś przez prof. dr. hab. w. Leykn - Zakład Biofizyki C 6]• Mcż na zadaó sobie pytanie, dlaczego Wydział z t a-kimi tradycjami do nie dawna nie posiadał z prawdziwego zdarzenia Zakładu Genetyki i Bioinżynierii? Zaległości w tej specjalności, przypuszczam, odrobi utworzony w 1985 r. Zakład Genetyki M ol e k u
-larnej - IBBUŁ.
Zarys rozwoju i główne osiągn ięc ia Wydziału BNZ w okresie 1945-1970 są p rzed miotem dość szc zegółowego o prac owania prof. dr hab. M. Olszewskiej C 12U .
W okresie przygotowań do obc hod ów 40-lecia UŁ, minęła w roku ubiegłym X rocznica powołania na Wydziale BNZ Laboratorium Nauk Biologicznych. Spada tym samym na mn ie obo wiązek oceny 10-letniej działalności tej nietypowej placówki Wydziału. Zdaję sobie spra-wę, że ocena ta, dokonana przez kierownika Laboratorium, może być subiektywna (czego jednak prag nąłe m uniknąć).
Poci koniec lat sześćdzie siątych zrodziła się w kraju wielce uzasadniona z merytor ycznego i ekonomicznego punktu widzenia idea tworzenia centralnych laboratoriów badawczych. Prowadzenie badań z zakresu nauk eksperym entalnych na poziomie światowym, bez sto-sowania róż norodnych met od fizykochemicznych, jest wręcz n ie mo żl i-we - metod, do realizacji których wy magana jest najczęściej u ni -kalna aparatura naukowa. Z kolei nab ywanie przez kilka uczelni w jednym ośrodku drogocennej identycznej aparatury, a często też jej niewyk orzystanie (przez jednego użytkownika), było niczym innym jak ma rn ow anie m znacznych środków dewizowych. Ponadto tylko stała opieka specjali styczna zapewnia ciągłą sprawność aparatury i w ł a -ściwe jej wykorzystanie. Tym samym już przy zakupie urządzeń n a u-kowych należało zabiegać o dodatkowe etaty i pozyskiwać o dp o-wiednich specjalistów. Stąd też podejm owa no decyzje kreujące n aj -rozmaitszego typu laboratoria (regionalne, środowiskowe, m i ę d z y
-resortowe, wydziałowe, instytutowe itp.) widząc w nich now oczesną formę racjonalnego gospod aro wani a aparaturą [2, 3, 8, 13]. Prawną podstawę takiej działa lności stanowi Uchwała Rady Mini stró w nr 71 z 1970 r. [ X0 3- Laboratoria specjalistyczne za ws pólne fundusze, głównie dewizowe (których uczelnie nigdy nie mia ły zbyt dużo), w y posażono w cenną aparaturę naukową pr zezn aczoną do wspólnego w y -korzystania.
Powołanie tego typu placówek nie odbywało się bez dodatkowych brudności organizacyj nych (status, lokal, fundusz, etaty itp), co ni ekiedy spowodować mogł o zaprzepaszc zenie słusznej idei.
Godnym podkre ślenia jest fakt, iż przo dujące w postępie n a u -ko wo-techni cznym kraje (USA, ZSRR, Kanada, Dania, Wę gry ) wp r o wa -dzały w przypadku laboratoriów specjali stycznych podobne r oz wi ą-zania |. 2 ].
Kierując się wymienio nymi ważnymi naukowymi i ekonomicznymi względami Rada Wydziału BNZ UŁ wn iosk owa ła o utworzenie sp ecjali-stycznego wy dzia łowego laboratorium.
Zarządzeniem M inistra Oświaty, Szkolnictwa Wy ższe go i Techniki Nr 168/org/73 oraz Zar ządzeniem Rektora UŁ nr 16 z 1 IX 1974 r. p owołano na Wydziale BNZ specjalistyczne laboratorium analityczne o nazwie: Labor atorium Nauk Biologicznych UŁ.
Labora torium jako jednostka wydzi ałowa organizac yjnie p odl ega dziekanowi Wydziału. Op ierając się na posiadanej unikalnej a pa -raturze podstaw owym zadaniem Laborato rium Nauk Biologi cznych jest wykonywanie dla pracow ników Wyd ziału złożonych analiz. Zlecenia na określone o znaczenia p r ze k a z yw a n e .są do L abor atorium przez kie-rowników naukowych jednostek Wydziału. Realizacja tych zleceń po-lega na wyko nywaniu pomiarów zgodnie z warunkami podanymi przez zleceniodawcę. O zakupie aparatury do La borat orium z funduszów Wydziału BNZ decyduje corocznie Wydz iałowa Ko misja ds. Aparatury Naukowej, w skład której w chod zą przed stawiciele wsz ystki ch in-stytutów. W m inionym okresie sprowadzono do Labor atorium szereg d rogo cennych urządzeń, z których najważniejsze to;
1. Anali zat or aminokwasów z integ ratorem (jeol - Japonia). 2. Chroma tograf gazowy G CV z dedektorem FID (PyeUnicam A n -glia).
3. Chromat ograf gazowy GCHF-18.3 z dedektorami EC i ECD (n r d). 4. Spektrofo tometr SP-1700 (py e-U nica m - Anglia).
5. Spektro foto met r absorpcji atomowej AAS-l (NRD-. 6. Den sytometr TLD-100 (vit. tron - Holandia'). 7. Licznik scyntylacyjny (F.ockman - Austria). 8. Ul tra wirówka anal itycz na (MOM - Węgry). 9. Liofilizator (MIM - Węgry).
10. Wys okoci śnie nio wy chromatograf cieczowy (MIM - Węgry).
11. Samochćd-laboratoriuir ( n r d) , przeznaczony do • wykonywania badań i analiz w terenie.
12. Przystawka chromatografi czna do szybkiego oznacz ania azotu (białka) (Dom Hand lowy - Polska).
Łączna wartość posiadanej w Laboratorium aparatury, po r ewa lo-ryzacji cen zakupu, wynosi 36 320 000 zł. Wy mieniona aparatura pozwala.na szerokie określenie właściwości fizykochemicznych związ-ków biologicznych. Wykon uje my w szczególności analizy związków ninhyr yno-pozytywnych, cukrów i lipidów. Ponadto określenie mas cząstec zkowych biopo limerów i dens ytom etr ia ro zdziałów elektrofo- r etyc zno -chromatogra ficznych jest w n as zy m zasięgu. Sp ecj alis ty-czny s amoc hód-lab oratorium umożliwia wykonywanie badań tere no-wych, a w tym głównie ustalenie fizykochemicz nych parame trów wód.
Z braku pomieszczeń pierwsze dni powołanego Laboratorium były bardzo, bardzo trudne. Początkowo mi eściło się ono w ud ost ęp ni o-nym okresowo przez Zakład Biofizyki UŁ, pojedynczym pomiesz czeniu piwnicznym. Pierwszym aparatem oddanym dla potrzeb Wydziału ( ró w-nież przez Zakład Biofizyki) był analizator aminokwasów. W t ru d-nym okresie braku wł asnych pomi eszczeń znaczną pomoc udzieliło nam Studenckie Koło Naukowe Bi ologów UŁ. Na okres roku 1976 Koło u do-stępniło dla potrzeb Laborat orium swoje jedyne pomieszczenie, prowadząc swą działalność w lokalu organizacji młodzieżowej. W tym m iejscu chciałbym podkreślić s zczególną dojrzałość naszych m łod szyc h kolegów-studentów. Nie zawsze konieczne jest wołanie wies zcza "aby rozu m był przy młodości".
Dużą pomoc w okresie organizo wania La borat orium udzielili d zi e -kani: prof. prof. dr h a b . : T. Krajewski, T. Penczak i A. R om a-niuk. Przede ws zys tki m czyniono usilne zabiegi o wyprowa dzenie z gmachu Biologii UŁ warszt ató w mecha nicz nyc h "Uniserv". Wre szcie po 3-letniej tułaczce, Labo rat oriu m Nauk Biologicznych otrzymało pomi eszc zen ia zajmowane przez "Uniserv" w gmachu W ydziału B io lo-gii UŁ. O becnie posi ada my trzy pomi esz czen ia piwniczne oraz trzy
2
pomieszcz enia na parterze o łącznej powier zchni 134 m . W pomie-2
szczeniach piwni cznych (60 ir, ) zainstalowana została ciężka apa ra-tura nie wymaga jąca stałego nadzoru.
Uwzględni ając liczbę 8 pracown ików pracuj ących w
pomieszcze-2 2
niach na parterze o pow. 74 m otrzym ujemy wskaźnik 9 m /osobę. Jest to jeden z najwyżs zych współc zynn ikó w "zagęszczenia" w g m a -chu Wydziału Biologii.
W trakcie organ izow ani a Laborato rium zastanawiano się nad racjon alnym wyk orz ysta nie m posiadanej aparatury. Rozważono, czy obsługę j konserwa cję przyrz ądów nie powi erzyć technikom w ten spo-sób, aby jedna osoba była odp owiedzia lna za 2-3 aparaty. W p o -czątkowym okre sie przyjęte zostało rozwiąza nie pośrednie. Uw zgl ęd -niając wysoki stopień technicznej złożoności urzą dzeń naukowych, ich obsł ugę powierzo no osob om z wyższ ym wykształceniem, zatr ud-niając niewielką liczbę techników. Rozwiązanie to nie wytrz ymało próby czasu. Obecnie w Labor atorium na etatach inżyn ieryj no-t e-chnicznych pracu ją oso by wyłącz nie z wyżs zym wykształceniem. T y l -ko taki zespół poza podstawowymi obowi ązkami posiada potencjalne możliwości zrealiz owania własnych badań bądź też prac w ramach zleceń umownych.
W m in iony m 10-letnim okresie naszymi głównymi zleceniodawcami były: Instytut Biochemii i Biofizyki UŁ oraz Instytut Mi kr ob io -logii UŁ. W mniej szy m zakresie z usług La borato rium korzystały: Instytut Biologii Środowiskowej, Instytut Cy tologii i Fizjologii oraz Instytut Geografii Fizycznej. Sporady cznie wykonu jem y anal i-zy dla innych jednostek Uniwersyte tu (np. Zakład Archeolo gii U Ł -). Ważn ym o dci nki em naszej działalności są analizy wchodzące w z a-kres prac ha bilitac yjnych i doktorskich, realizow anych przez p r a -cown ików Wydz iał u BNZ.
Również w istotny sposób Laborat orium przy czyniło się do re a-lizacji na Wydziale BNZ wie lu tematów objętych programami r z ąd o-wymi, mi ędzyresort owymi oraz węzłowymi. Poniżej przedstawiono w a ż -niejsze tematy umowne realizowane przez Instytuty BNZ, dla kt ó-rych Labor atorium wyko nał o pomiary w ostatniej 5-latce.
1. Wp ły w czynników fizycznych i chemicznych na struktury i właści wości makrocząsteczek. R.III.9., Instytut Biochemii i Bi ofi -zyki UŁ.
2. Aktywn ość dro bnoustroj ów oraz Ich wykorzyst anie i zwalc za-nie. M R . 1.17. Instytut Mikro biologii UŁ.
3. Zwalczanie chorób nowotworowych. PR .6. Instytut B ioch e-mii i Biofizyki UŁ.
4. Badania nad genezą i st rukturą fauny polskiej, bezkręgowce słodkowodne Gór Świętokrzyskich. M R . 1.3. Instytut Biologii Ś ro do-wiskowej .
5. Zmiany chemizmu wód podziemnych pierwszego poziomu zlewni Kręcicy. PR.X.2. Instytut Geografii Fizycznej i Kczł-ałtowania Śro-dowiska.
W niewi elkim stopniu Labora torium uczestniczy w re a-lizowaniu programu zajęć d yd a kt y cz n y ch . Dla studentów bi olo-gii molekularnej przygoto wujemy ćwiczenia pokazowe w ilości 4-b rocznie. W niewiele mniejszej ilości ćwiczeń (3-4) biorą uuział studenci z NRD odbyw ający praktyki zawodowe. Sporą liczbę analiz wykon uje my natomiast w zakresie prowadzonych na Wydziale corocznie prac magisterskich. Nie uważam za konieczne po dk re śl a-nie, jak ważny jest ten zakres naszej działalności dydaktycznej. Udzi eliliśmy także pomocy w prowadzeniu badań na studenckich obozach naukowych. Były to głównie analizy czystości wód wykonane za pomocą samochodu-laboratorium.
W Lab orat ori um prowadzimy również zlecenia usługowe i własne prace umowne. Z tytułu wykon ywanych usług i prac umownych w y pr a-cowujemy rokrocznie znaczne sumy refundujące tym samym koszty związane z utrzy maniem Laboratorium.
W mi nionym ok resie w Laboratorium wy konano 22 prace ek sper y-mentalne, powstało 25 komu nikatów (w tym 10 wyg łoszo no na zjaz-dach między narodowych). W L abo rat oriu m wykonana została jedna praca doktorska, a .4 dalsze znajdują się w toku. Oto pełny spis p u bl i k a c ji :
A. PRACE EKSPERYMENTALNE
1. G o n d k o R., K o ł ą t a j A., R ó z g a B., O x y-gen affinity of red cells hemolysates of differ ent hen breeds, Theor. A p p l . Genet., 48, 285-287 (l976).
R ó z g a B. , K o ł ą t a j A. , The content of free amino acids in plasma of hens of diff eren t strains, Theor. Appl. Genet., 49, 177-179 (1977).
3. G o n d k o R . , M i c h a l a k W . , R o g a l a A., R ó z g a B. , K o ł ą t a j A., The level of free amino acids in eryt hro cyte s of di fferent breeds of hen, Theor. Appl. Genet., 51, 15-18 (1977).
4. G o n a k o R., M i c h a l a k W ., R o o a l a A., R ó z g a B . , A d a m s k a K . , Effe ct of starvation on the con ten t of free amino acids in pla sma of diffe ren t breeds of hen, Theor. Appl. Genet., 5JL, 87-93 (l977).
5. K a ź m i e r c z a k A., A d a m s k a M. , G o n d - k o R . , The content of copper, iron and proteins in the serum of Decapotia oc curing in Poland, Comp. Biochem. Physiol., 6 0 A , 11- -12 (1978).
6. R o g a l a A., M i c h a l a k W ., G o n d k o R., Free amino acids in the hemol ymp h of three species of fresh-wa- ter crayfish, Comp. Biochem. Physiol., 60A, 445-448 (l978).
7. G o n d k o. R . , W ę g l a r z L., Influence of sulf- hydryl groups on oxygen affinity of human H b F , Ac ta Univ. Lodz, S. II, 23, 43-49 (1979).
8. G o n d k o R., L e y k o W., M a j d a k H.,. W o j -t a s F., Adenine nucle otide co ntent of human blood stored in the aliment ary tract of Medici nal Leech (H. iredicinalis L . ) , A c -ta Univ. Lodz., S. II, 13, 123-127 (l 97 9) .
9 . G o n d k o R., A l e k s i u k S., Hem olymph p ro -teins of some Decapoda, Acta Univ. Lodz., Fol ia biochim. biophys., 1^, 93-99 ( l9 8l ) .
10. R o g a l a A., G o n d k o R., Some physico-chem i- cal propert ies of As tacus astacus hemocyanin. Comp. Biochem. Physiol., 6 8 0, 603-606 (l98l).
11. G o n d k o R., M i c h a l a k W., Ś w i e r c z y r f - s k i B . , Co mpa riso n of the hemolymph co ntent of . protein and cations (ca, Mg, Na, K), clotting time and p H ■in three crayfish species, Comp. Biochem. Physiol., 6 9 B , 637-640 (l98l).
12. B a r t o s z G., S w i e r c z y r f s k i B.. G o n d -k o R . , Agin g of the erythrocytes. III. Cation contend, Expe- rientia, 37, 723 (l98l).
13. T r z n a d e l K., K i d a w a Z., M i c h a l a k W., G o n d k o R . , L u c i a k M., L e w i c k i R . , W pł yw hem operf uzji na stęże nie wol nych amin okw asów w oso czu krwi u ch orych na prz ew le kł ą niew ydo lnoś ć nerek, Pol. Tyg. Lek., 3£, 701-703 (1981).
14. G o n d k o R., M i c h a l a k W., Some physico- -c hemical prop ertie s of hemoc yan in of crayfish, [ w :] In ver te br
a-te Ox yg en -Bi ndi ng Proteins, Structure, A ctiv e site and Function, ed. J. Lamy, J. Lamy, Ma rcel Dekk er Inc. New York and Basel 1981.
15. W a ś k o w s k i B., G o n d k o R., Au toma tyczne dozowa nie próbe k w anal izach elementarnych, Chem. Anal., 26, 535
(l9bl) .
16. W a ś k o w s k i B., G o n d k o R., Oznaczanie a zo-tu w skali de c y mi l ig r a m o w e j , Chem ia Anal., 26, 590 (l98l).
1 7 . W a ś k o w s k i B., G o n d k o R., Przys taw ka chr oma togr afi czna do wy ko nyw ani a analiz el emen tar nych w skali ul- tramikro, Chemi a Anal. 27, 183 (l982).
18. A d a m s k a M., G o n d k o R., A min o acid c om -posi tion of heiitocyanin of the cra yfish Orconec tes limosus, Act a Univ. Lodz., Folia biochim. biophys. 2_, 119-126 (.1983).
19. G o n d k o R., R o g a l a A., M i c h a l a k W., Zawarto ść wol nych amin okw asów w mą cz ce k r y l o w e j , Act a Univ. Lodzy Folia biochir>. biophys. ( w druku) (1985).
20. G o n d k o R., W a ś k o w s k i B., Szybkie aut o-mat ycz ne o znac zen ie azotu m e t o d ą ch roo-mat ografii gazowej w m a t e -riale biologicznym, Diagn. Lab. X I X , 45 (l983).
21. B a r t o s z G., M i c h a l a k W., G o n d k o R., Ageing of the erythrocyte. XVI. Free amino acid content, Expe- ri entia 38, 939 (l982).
22. G o n d k o R . , H e 1 s z e r £., S e r a f i n E., Protein and cation co ntent of the he molymph of some Oniscoidea, Comp. Biochem. Physiol. 78A, 367 (1984).
B. SKRYPTY I PRACE PRZEGLĄDOWE
1. K o ł ą t a j A., G o n d k o R . , R ó z g a B., Ćw icz eni a z genetyki, Łódź 1978.
2 . Z g i r s k i A., G o n d k o R., Otlic zeni a b ioc he-miczne, Łódź 1981.
3. Ćwicz enia z biofizyki, red. L e y k o W., D u d a W., Łódi 1983,
4. H r y n i e w i c z J., G o n d k o R., Embrion alne hemoglobiny, Acta Univ. Lodz., Fol ia biochim. biophys. 101-119 (1931).
5. H r y n i e w i c z J., G o n d k o R., Geny hem og lo -biny człowieka, Acta Univ. Lodz., Fol ia Bioch. Biophys. ( w dr u -ku) ( l 9 6 5 ).
Posia dam y 6 pate ntó w oraz 2 wzory użytkowe.
W Lab orato rium skonstru owano przystawkę ch romatografic zną p o -zwalają cą na szybkie (3 min.) oznacze nie azotu (białka) w próbie. Podj ęto próbę jej szerszego roz pow szechni enia [5]. Nasza d zi ał al -ność nauk owo -dyd akt yczn a została wyróż nion a dwie ma zespołowymi nagrodami Min istr a Nauki, Szkolnictwa Wy ższego i Te chniki ( m stop nia - 1976 r . , XI stopnia - 1978 r.) oraz trzema zespołowymi nagrodami Re ktora Uniwersytetu Łódzkiego ( w roku: 1978, 1982, 1983).
Dec yz ją Rekt ora UŁ nr 12 z dn. 25 XI 1982 r. do Laborator ium Nauk bio logi cznych włąc zono - mies zczące się przy ul. Pi ot rko w-skiej 48 - Lab orato rium Badań i Pomi arów Czynn ikó w Szkodliwych dla Zdro wia (należące poprze dnio do Instytutu Chemii Uł). Tym samym do nas zy ch obowią zków doszły badan ia okreso we waru nków pracy p r a -cown ików UŁ.
C hc ia łb ym jeszcze zastanowić się nad dalsz ym rozw oje m La bora -torium. Zakupiona w latach siedemdziesi ątych nowoc zesna ap arat u-ra ulega części owemu zużyciu i staje się już przestarzałą. Na j -bardziej aktualnym obecnie prob lem em pozostaje dla Laboratorium uzyskanie dewiz na zakup części zamiennych i odczynników. Przv obec nych ogr aniczen iach oszczę dno ścio wyc h jest to niesłyc hanie trudne. D rugi m tr udnym dla nas problemem są usługi serwisowe (brak części, specjalistów, wy dłużone terminy napraw).
Pe rspe ktywy dal szego rozwoju Labora torium nie są zbyt o b ie -cujące. Zabiegamy obecn ie o zorganizowanie pracowni izotopowej. Wspo mni ałe m już o naszym bardzo wys okim wsp ółczyn niku
"zagęszczę-2
nia" (9 m /osobę). Brak mi ejsca na ustawienie już gdziekolwiek nowej aparatury sprawia, iż w drugim dziesięc iol eci u grozi nam
12 _ Roman G o nd k o ______________________________
stagnacja. Dalszy prawi dło wy rozwój Laboratorium mo żliwy jest t yl-ko pod waru nkie m uzyskania do dat yl-kowych pomieszczeń. Znając w tym zakresie trudną sytuację w gmachu Wydziału Biologii, niech mi b ę -dzie wol no zasugerować niezbyt kosztowne i szybkie rozwiązanie w tej sprawie. Bardzo łatwo mo żn a pozyskać po miesz czenia dodatkowe podw yższając o co najmniej jedną kondygnację budynek gospodarczy, tzw. zwierzętarnię. Zaangażowanie władz Wyd zia łu w tę sprawę p o -zwoli optym istycznie w idzieć perspektywę dalszej naszej d z ia ł al -ności.
LITERATURA
[ 1 ] B a n a s i a k S., Uniwersytet Łódzki, "Materiały i Sprawozdania", 5-8 (1980).
[2] B a r a ń s k i A., "Życie Szkoły Wyższej* 2, 65 (_1981 ^). C 3] B a r a ń s k i A., "Życie Szkoły Wyższej* bj 43-51 (l984 ), [4] B a r a n o w s k i B., "Życie Szkoły Wyższej" j), 81 (l984), [5] Dom Handlowy Nauki Polskiej, Warszawa, folder.
¡^6] 25 lat Katedry Biochemii (i 945-1970) red. K ł y s z e j k o-S t e f a- n o w i c z L., Uniwersytet Łódzki, Wydział Biologii i Nauk o Ziemi, Łódź 1970.
[ 7] D y 1 i k J., D y l i k Z., Łódź w latach 1945-1960, Łódź 1961. [ f i j K o l e n d o w s k i J., "Życie Szkoły Wyższej", b, 27-42 (l984). [9] Materiały do dziejów Uniwersytetu Łódzkiego (19451950) , red. B a r a
-n o w s k i B., D u d a-D z i e w i e r z K., Łódź 1952, [10] Mon. Pol., 25, poz. 201 (1970).
[iij N a d o 1 s k i A., Uniwersytet Łódzki 1945-1970, Łódź 1970, 11, [12] O l s z e w s k a M., Uniwersytet Łódzki 1945-1970, s. 103. [l3j Specjał istyczne laboratoria środowiskowe, Poznań 1980.
[14] S z p u n a r A., "Życie Szkoły Wyższej", j}, 61 ('984).
[15] S z y m c z a k T., Uniwersytet Łódzki. "Materiały i Sprawozdania", 2_, 30 (1980).
[16] Uniwersytet Łódzki 1945-1970, Łódź 1970.
[17] Uniwersytet Łódzki, Historia, teraźniejszość, perspektywy, opr. G o-1 i c k a M., J ę d r k i e w i c z W., M i c h o ń J., Łódź 1978. Katedra Biofizyki UŁ
domain Gonako
TEN YEARS OF THE LABORATORY OF BIOLOGICAL SCIENCES, UNIVERSITY OF ŁODZ
This paper presents an outline of the activity of Laboratory of Biologi-cal Sciences of the University of Łódź during the first ten years of its existence (1974-1984").