Władysław Łosiński,Anna
Kowalska,Marek Dworaczyk,Lech
Leciejewicz
Szczecin - Stare Miasto, Podzamcze,
st. 20, AZP 30-05/77
Informator Archeologiczny : badania 27, 83-84
Inform alor Archeologiczny 83
istnienia jakichkolw iek konstrukcji naziem nych związanych z form ą pochówków. Wynika to z dużego stopnia zniszczenia stanow iska.
M ateriały archeologiczne zebrane podczas badań nie dostarczyły podstaw do ustalenia ścisłej chronologii stanow iska. F ragm enty glinianych naczyń należy datować na szeroko pojęty okres wczesnego średniowiecza.
M ateriały i dokum entacja znajdują się w Instytucie Archeologii U niw ersytetu War szawskiego.
B adania nie będą kontynuow ane.
S z c z e c i n - S t a r e M ia s to , P o d - Polska A kadem ia N auk In s ty tu t Ar-z a m c Ar-z e , s t. 20 cheologii i Etnologii P racow nia Arche-A Z P 3 0 -0 5 /7 7 ologiczna w Szczecinie
Badaniam i kierował doc. d r hab. W ładysław Łosiński, P race tereno we prowadzili m gr m gr A nna Kowalska i M arek Dworaczyk (autorzy spraw ozdania). K onsultant naukowy prof, d r hab. Lech Leciejewicz. Finansow ane przez U rząd Miejski w Szczecinie. Siódmy sezon wyko paliskowy. W czesnośredniowieczne podgrodzie w rejonie portu.
Prace wykopaliskowe w 1993 r. prowadzono w kw artale 6 Podzamcza, w wykopie o po w ierzchni 112,5 m , w dziatkach А, В, С, Д E, E O dsłonięto 10 poziomów konstrukcji drew nianych (łącznie z poziomem XVIII, którego eksplorację rozpoczęto w sezonie 1992). W ram ach XVIII poziomu konstrukcji drew nianych wyróżniono poziomy A, B, C, odpowia dające trzem zachowanym poziomom użytkow ania zrębowego budynku 2. C hata 2 zajmuje cen traln ą część wykopu. Zachowały się 3 wieńce belek w ścianach zachodniej, północnej i wschodniej. W połowie długości ściany wschodniej znajdowało się wejście z dobrze zacho w aną konstrukcją progową. Na północ od chaty 2 odkryto budynek o konstrukcji plecion kowej, oznaczony num erem 4, na południe natom iast pozostałość 2rębowej chaty 3. W naj sta rsz y m poziom ie u ży tk o w an ia c h a ty 2 odkryto pozostałość drew nianej podłogi. Z poziomem tym koresponduje budynek 7 o konstrukcji plecionkowej. Z budynkiem 7 związane są dwie przewrócone ściany plecionkowe. Tuż przy profilu północnym, w ścia nie wschodniej budynku znajdowało się wejście, na k tóre składa się konstrukcja progowa oraz belka przyprogowa. C hata n r 7 m iała w ew nętrzny podział na izby wyróżniające się odmiennymi w treści w ypełniskam i. Z chaty 7 pozyskano kilka interesujących zabytków, które pozwalają datować poziom XVIII na 1. pot. XIII w.: dw ustronny grzebień rogowy i zgrzebło. XVIII poziom konstrukcji drew nianych charakteryzuje zw arta zabudowa zrębo- w o-plecionkowa oraz jednakow y układ przestrzenny budynków, których ściany wschodnie znajdują się w jednej linii, a wejścia do budynków usytuow ane są mniej więcej w połowie ich długości.
N astępny poziom konstrukcji drew nianych reprezentuje budynek 5 o konstrukcji zrę bowej, w którym znaleziono najciekawszy tegoroczny zabytek — brązową wagę składaną, z zachowanymi dwiema szalkam i. Waga datuje poziom XIX n a schyłek XII, pocz. XIII w. Poniżej chaty 5 odkryto kompleks m ieszkalno-gospodarczy złożony z budynków zrębo wych 6 i 9. J e s t to XX poziom konstrukcji drew nianych. W chacie 6 wystąpiły bardzo duże ilości włosia i sierści zwierzęcej, co w połączeniu z występowaniem tu ta j sproszkowanej kory może świadczyć o istnieniu w arsztatu garbarskiego. Do ciekawszych zabytków znale zionych w chacie 6 należy nóż z zachow aną na ostrzu sierścią. Poziom XX wyznacza spąg X w arstwy osadniczej. W w arstw ie XI wyróżniono poziomy konstrukcyjne XXI-XXVII.
Na poziom XXI składają się 2 elementy: pozostałość chaty zrębowej n um er 8 oraz zwalisko w działkach A, F. C hata 8 uległa zniszczeniu podczas budowy chaty 2. Poziom XXI wyznacza cezurę w rozplanow aniu przestrzennym zabudowy tego rejonu podgrodzia. Li nia zabudowy przesuw a się w kierunku zachodnim o ok. 1 m w stosunku do poprzednich poziomów. Poziom XXII charakteryzuje zabudowa plecionkowa, k tó ra ponownie odchyla się w kierunku wschodnim o ok. 0,5 m w stosunku do poziomu XXI. Wyróżniono tu taj dwie
84 Wczesne średniowiecze
chaty plecionkowe (10 i 13) oraz ulicę biegnącą na osi wschód-zachód. W zdłuż ściany zachodniej chaty 10 znajdowało się wymoszczenie (utw ardzające grząski g ru n t) złożone z gałęzi i patyków. W skład XXIII poziomu konstrukcji drew nianych wchodzą 2 budynki plecionkowe (11 i 12) oraz ulica przy profdu wschodnim. M amy tu do czynienia z kolejnym kom pleksem m ieszkalno-gospodarczym . Budynkiem o przeznaczeniu m ieszkalnym była chata 11, w której znajdowało się palenisko, n ato m iast o gospodarczym charakterze chaty 12 świadczy kilkucentym etrow a w arstw a mierzwy ze słom ą, k tó ra stanow iła wypełnisko chaty. Zaznacza się coraz wyraźniej spadek te re n u w k ieru n k u Odry. Znów nastąpiło cofnięcie linii zabudowy w kierunku wschodnim. W chatach 11 i 12 nie znaleziono elem en tów progowych. Wraz z reorganizacją układu przestrzennego być może zm ieniła się'rów nież lokalizacja tego elem entu konstrukcyjnego.
XXTV poziom konstrukcji drew nianych składa się z budynku zrębowego 14, ulicy na działkach A, F kojca plecionkowego na działce D -8 i części pomieszczenia gospodarczego na działce C. W chacie 14 wystąpiły 2 paleniska o czworobocznych obram ow antach drew nianych. C hata uległa zniszczeniu w wyniku pożaru. W stosunku do poziomu poprzednie go linia zabudowy generalnie przesuw a się ponownie w kierunku wschodnim.
XXV poziom konstrukcji drew nianych reprezentuje budynek zrębowy 15, zwaliska na działkach A, F oraz fragm. konstrukcji plecionkowej na działce F -1 7 , 18. C hata 15, podobnie jak chata 14, uległa zniszczeniu w wyniku pożaru. W ewnątrz budynku znajdowa ły się p o zostałości d re w n ia n e j podłogi. N aro żn ik i p ó łnocno-w schodni i po łu d n io wo-wschodni podparte były od zew nątrz palami, co związane było niewątpliwie z opada niem g ru n tu ku Odrze. Poziom XXTV ma ch arak te r w yraźnie przejściowy, składa się ze zwalisk na działkach A, B, E. Eksplorację zakończono na poziomie budynku plecionkowego 16 oraz ulicy biegnącej wzdłuż profilu wschodniego, które tworzą XXVII poziom k o n stru k cji drew nianych.
Częstym elem entem charakteryzującym podwaliny pod budynki oraz zwaliska je st w tórne wykorzystyw anie desek łodzi z drew nianym i dyblami. G eneralnie X w arstw a osad nicza była uboga w m ateriał ceramiczny, reprezentow any przez niewielkie fragmenty. Masowe występowanie dużych naczyń charakterystyczne je s t dla XI w arstwy osadniczej począwszy od XXIV poziomu konstrukcyjnego. W XXIII poziomie konstrukcji drew nia nych zaczęły ukazywać się elem enty ulicy biegnącej wzdłuż profilu wschodniego na całej długości wykopu. Ten układ pow tarza się konsekw entnie we wszystkich kolejno odsłania nych poziomach.
M ateriał ceramiczny, ja k również niektóre zabytki (waga, zgrzebło, kabłączki skronio we) pozwalają na określenie ram chronologicznych om awianych poziomów konstrukcyj nych: nąjm łodsze poziomy datow ać m ożna na 1. pol. XIII w., najstarsze zaś n a pocz. XII w.
S zczuczyn, st. 5, gm. Szamotuły, woj. poznańskie — patrz: neolit
W olbńrz-G atki, st. 6, gm, loco, woj. piotrkowskie — patrz: wczesna epoka brązu W ro c la w -S ta re M iasto, plac Dominikański — patrz: późne średniowiecze
W r z e ś n ic a , s t. 7 U niw ersytet im . Adama M ickiewicza gm . S ła w n o , w o j. s ł u p s k i e In s ty tu t P ra h isto rii w P oznaniu A Z P 10-26/2
B adania prowadzili dr Włodzimierz Rączkowski (autor spraw ozda nia) i m gr A rkadiusz M arciniak. Finansow ane przez Fundację „Dzie dzictw o”. Czwarty sezon badań. Grodzisko wczesnośredniowieczne (VIII-IXw.).
B adaniam i objęto obszar 87,5 m 2 w wykopach n a wale, przekopie między wałem i wcześniejszym wykopem ma m ajdanie oraz poza grodziskiem nad W ieprzą. W żadnym wykopie prac nie zakończono.
