Janowiec, woj. lubelskie

Maria Supryn

Janowiec, woj. lubelskie

Informator Archeologiczny : badania 20, 220-221

2 2 0

-uważane za r e l i k t w a lu ziem nego. P r z e c ię t o go wykopem sondażowym . O k a z a ło s i ę , te j e s t to na­ t u r a ln a w y n ie s ie n ie t e r e n u . Wobec powyższego motamy z dużą p ew n o ścią w y k lu c z y ć i s t n i e n i e f o ­ sy г raz w a łu . tf podobny sposób z o s t a ła w yo d rę b n io n a g r o b la .

Podczas p r a c te re n o w y c h w 1948 1 1986 r , z n a le z io n o fra g m e n ty c e r a m ik i n a c z y n io w e j d a ­ to w an e j na X IV - X V 1 X V I I / X V II I w·, co s u g e r u je , i e k o p ie c mógł p r z e c h o d z ić d w ie f a z y z a s ie d ­ l e n i a . P ie r w s z y t w ym ien io n ych o kresów j e s t s ła b o udokumentowany* l i e u le g a n a to m ia s t w ą t p l i ­ w o ś c i, t e k o p ie c użytkow ano w X V I I / X V II w. Dwory z te g o o k re s u lokow ane na k o pcach n a jb li ż s z e badanemu o b ie k t o w i pochodzą z G a le w ic w w o j. k a l i s k i m L Malanowa w w o j. s ie ra d z k im *

JANQtflEC P P P r a c o w n ie K o n s e r w a c ji la b y tk ó w w o j. l u b e l s k i e P ra c o w n ia A r c h e o lo g ic z n o - K o n s e rw a to r­

sk a

O d d z ia ł w L u b l i n i e

B a d a n ia p r o w a d z iła mgr M a r la S u p ry n / a u to r k a sprawozda-, n ia / * r in a n a o w a ło Muzeum w K a z im ie rz u Dolnym* Je d e n a s t y sezon badań* Samek / X V 1 - X V III w ./

W s e z o n ie w ykopaliskow ym 1986 r . z re a liz o w a n o 3 wykopy b adaw cze.

Wykop X X X I I I - o w ym iarach В x 3 m z lo k a liz o w a n o na d z ie d z iń c u w schodnim , p r z y s k r z y d le p ó ł ­ nocnym zamku* Wykop m ia ł na c e l u p rze d e w s z y stk im s t w ie r d z e n ie poziomów użytk o w ych d z ie d z iń ­ ca w n ie ro z p o z n a n e j d o ty c h c z a s p a r t i i z a ło ż e n ia * tfykop t e n o b j ą ł mur p o łu d n io w e j ś c ia n y s k r z y d ła p ó łn o c n e g o , w z n ie s io n y z k a m ie n ia w ap ien n eg o ' i c e g i e ł na z a p ra w ie w a p ie n n o - p ia s k o ­ w e j, d atow an y w s tę p n ie na X V I I w . W murze tym na o d c in k u e k sp lo ro w a n e g o wykopu z n a jd o w a ł s i ę r o z g l l f i o n y o tw ó r, k t ó r y w c z a s ie p ó ź n ie j s z e j przebudowy muru p o m n ie jsz o n o . O tw 5r te n o s t a t ­ n i o s p e ł n i a ł fu n k c ję w e j ś c ia z d z ie d z iń c a do p o m ie s z cz e n ie s k r z y d ła p ó łn o c n e g o / p o m ie s z cz e n ie t o j e s t p o d p iw n ic z o n e / , tf- je g o o b r ę b ie w id o cz n e s ą n e g aty w y Э s t o p n i, n eg atyw b e l k i o r a z r e ­ l i k t y c e r a m ic z n e j p o s a d z k i - p o z w a la ją one o k r e ś l i ć dawny poziom u żytko w y w n ę tr z a , tf p a r t i i wykopu p r z y l e g a j ą c e j od wschodu do wspomnianego ż u ru s tw ie r d z o n o , a a g łę b o k o ś c i 0 ,4 0 - 0,55 a b ruk z k a m ie n i n a rz u to w y c h , d atow an y na X V I I - X V I I I w .

C a le c /w p o s t a c i p ia s k u / w y s t ą p i ł na g łę b o k o ś c i 0 ,6 0 - 0 ,7 0 m.

tfykop X X X IV - o w ym iarach 5 z 2 , S0 » w y ty cz o n o ró w n ie ż p r z y s k r z y d le p ó łn o c n e g o zamku, le c z na z e w n ątrz b ud ynku, p r z y ś c i a n i e p ó łn o c n e j, tfykop m ia ł na c e l u ro z p o z n a n ie , c z y o d k r y t e w u b ie g ły c h se z o nach w y k o p a lis k o w yc h p r z y s k r z y d le wschodnim zamku f o r t y f i k a c j e ziem ne

i są ró w n ie ż od s t r o n y p ó łn o c n e j z a ło ż e n ia *

tf t r a k c i e e k s p l o r a c j i wykopu w p ó łn o c n e j ś c i a n i e s k r z y d ła o d s ło n ię t o duży fra g m e n t s t r z e l n i ­ c y , a n a lo g ic z n e j do w c z e ś n ie j o d k r y t e j po z e w n ę trz n e j s t r o n i e s k r z y d ła w s ch o d n ie g o ; zachowa­ na ona j e s t w p a r t i i p o n iż e j o tw o ru s t r z e ln ic z e g o » W w yk o p ie o b s e rw u je s i ę w ystę p o w an ie w a łu ziem nego, usypanego z w a re tw p ia s z c z y s t y c h 1 g l i n i a s t y c h , i n t e g r a l n i e z w iąz an ego z dawnym mu­ rem kurtynowym ze s t r z e l n i c a m i , tf w yk o p ie u s t a lo n o poziom w y stę p o w a n ia w a rs tw y b u d o w la n e j mu­ rów na g łę b o k o ś c i 4,85 m. O b se rw a cja t a pozw ała w n io s k o w ać , że p ie r w o t n y poziom te r e n u w t e j p a r t i i z a ło ż e n ia z n a jd o w a ł s i ę -dużo n i ż e j n iż po z e w n ę trz n e j S t r o n i e s k r z y d ła w sch od nieg o /o o k o ło 3 ,5 m/t s t ą d z n a jd u je s w o je u z a s a d n ie n ie f a k t , t e w a ł z iem n y, k tó r e g o w ysokość p rz y s k r z y d le wschodnim o k r e ś lo n o h i p o t e t y c z n i e na 3 ,3 5 m, v t e j p a r t i i z a ło ż e n ia m i a ł, j a k s i ę s t w ie r d z a , z n a c z n ie w yż sz ą w yso k o ść.

Wykop XXXV - o w ym iarach 4 ,7 5 - 5 ,0 0 x 2,50 m, z a ło ż o n o p r z y b a s t e i p ó łn o c n o - w s c h o d n ie j zam­ k u , po j e j s t r o n i e w s c h o d n ie j od z e w n ą trz , w m ie js c u , g d z ie w o p a r c iu o o b s e rw a c ję naziem nych p a r t i i murów w in na znajd ow ać s i ę s t r z e l n i c a , tf t r a k c i e e k s p l o r a c j i wykopu o d s ł o n i ę t o , ja k w c z e ś n ie j p r z y s k r z y d le w schodnim , p ła s z c z y s t o - g l i n i e e t e n a sy p y ziem ne tw o rz ą c e wspomniany w a ł. Tuż pod p o w ie r z c h n ią t e r e n u na g łę b o k o ś c i 0 ,2 0 m w y s t ą p i ł mor p o s z u k iw a n e j s t r z e l n i c y , p rz y tym n ie o c z e k iw a n ie s tw ie rd z o n o w y stę p o w a n ie muru z k a m ie n ia w apienn ego na z a p ra w ie wa­ p ie n n o - p ia s k o w e j, d o sta w io n e g o do muru w spom nianej s t r z e l n i c y od s t r o n y w s c h o d n ie j; n u r te n ma d łu g o ś ć 2,90 a , je g o s to p a fundamentowa z n a jd u je s i ę na g łę b o k o ś c i o k o ło 1,50 a /w wyko­ p ie o d ło s n ię t o od z e w n ątrz p o łu d n io w ą krawędź te g o muru/*

221

-(h ir te n d o s ta w io n y do « u r o 8 t r i e I n I с у w spoadb u n le n o H l w ia j a c y j a j fu n k c jo n o w a n ie , etano w i n i e w ą t p liw ie e le m e n t dawnych f o r t y f i k a c j i ranku 1 z w U u n y jem t n a jp e w n ie j z e ta p e n w yk o rz y­ s ty w a n ia s t r z e l n i c y na w y ż s z e j k o n d y g n a c ji. E le m en t t e n wynaga d a ls z e g o ro z p o z n an ia w wyniku b adań w p r z y s z ły c h sezonach w y k o p a lis k o w y c h .

M a t e r i a ł y re p rez e n to w an a n a j c z ę ś c i e j p rze z uło m k i n aczyń ce ra m ic z n y ch i k a f l i z wieku Ш - X V I i r o r a z d o k u m e n tacja z n a jd u ją s i ą w PAK PK1 O / L ü b lla .

B a d a n ia .będą kontynuowane·

J U O S U K p a t r z

w o j* p rz e m y s k ie późna ś r e d n io w ie c z e

Ц b ie ż ącym s e z o n ie kontynuowano b a d a n ie z a sy p a n e j f o s y . R ozp ozn an ie prowadzono w 4 wy­

kopach n r 5/84, 9-11/8 6 , k t ó r e usytuow ano p rz y p o łu d n io w e j, z a c h o d n ie j 1 p ó łn o c n e j f a s a d z ie dw o ru. O d k ry to r e l i k t muru oporowego, k t ó r y b y ł zbudowany z łam anego k a m ie n ia łącz o n e g o g l i ­ n ą , C em bruje on s k a rp ę f o s y od z e w h ą trz . Mur o s z e r o k o ś c i 0 ,8 0 - 1,00 m b ie g n ie ró w n o le g le do p o łu d n io w e j 1 z a c h o d n ie j fa s a d y v o d l e g ło ś c i 7 ,S n . Mur zachow ał s i ą w najwyższym m ie js c u do w y s o k o ś c i 1,8 m* И w y k o p ie n r 10/86 w p a r t i i fundam entowej /w ysokość 0 ,4 0 m/ u ż y to zapraw y. W ym ienione o d c in k i muru oporowego f o s y o r a z muru dworu w z n ie s io n o z jednakowego k am ie n ia*

Odmienną o r i e n t a c j ą /SW-NE/ i budulcem / e r a t y k i / r ó ż n i s i ę muг oporowy o d k r y t y w wyko­ p ie n r 11/86, k t ó r y z ało ż o n o p r z y p ó łn o c n e j f a s a d z ie dw o ru. S t r a t y g r a f i a w y p e łn is k a fo s y ś w ia d c z y o j e j zasypiskow ym n iw e la c y jn y m c h a r a k t e r z e . Z a s y p a n ie fosy p o łą c z o n e z r o z b ió r k ą — w y ż s z e j p a r t i i muru oporowego b y ł o w yn ik ie m je d n o ra z o w e j a k c j i , prawdopodobnie n a s t ą p iło to w d r u g ie j p o ło w ie X IX w . i zw iąz an e b y ł o z t r z e c im etapem przebudowy dworu /w yróżnionego w o p a r c iu o r o z w a r s tw ie n ia a r c h it e k t o n ic z n e / · P rz e m a w ia łb y zatem ta k ż e n i e l i c z n y m a t e r ia ł z a ­ b ytk o w y / sk o ru p y n a cz y ń / z te g o o k r e s u , o i l e n i e t r a f i ł y one do w y p e łn is k a fo s y ju ż po j e j z a s y p a n iu , p od czas p r a c ziem nych z w iąz an ych z z ak ład an ie m i n s t a l a c j i , m .in . w o d o ciąg o w e j, e n e r g e t y c z n e j 1 odgromowej·

N a le ż y p o d k r e ś l ić b ra k v w y p e ła ls k u f o s y w a rs tw s e d ym e n ta cy jn y ch o c h a r a k t e r z e k u lt u ­ rowym i p rz y ro d n ic z y m / p o w s ta ły c h w ś ro d o w is k u f o s y n a w o d n io n e j/ , co przem awia r a c z e j je d n o ­ z n a c z n ie za is t n ie n ie m fo s y s u ch e j· Je d n a k ż e n i e w y k lu c z a lib y ś m y , i ż w początkowym o k r e s ie u ż y tk o w a n ia dworu / w z n ie s io n y w 1559 r . / f o s a b y ł a naw odn ion a, c h o c ia ż n i e » a na to p r z e s ła ­ nek a r c h e o lo g ic z n y c h / s t r a t y g r a f i a / · D odajm y, że t a Is t n ie n ie m fo s y n aw o d n ion ej przem awia so­ lid n o ś ć w yk o n a n ia f o s y , w y r a ż a ją c a s i ę wybudowaniem muru oporowego cam brującym s k a r p ę . K le bez z n a c z e n ia j e s t te ż o d w o ła n ie s i ę do p o w s ta ły c h w X V I w. na Ś lą s k u renesansow ych re z y d e n ­ c j i d w o r s k ic h , n p . B ę d k o w ie « , H o jn o w ic e , k t ó r e zach o w ały fo s y n aw o d n ion a. W yd aje s i ę , że r e ­ z y d e n c ja z f o s y wodnej v p rzyp adk u dworu C z arn e n a s t ą p ił a » w yn iku n ie k o r z y s t n y c h warunków h y d r o g r a f ic z n y c h / p o d t a p ia n ie d w o ru/, co mogło n a s t ą p ić podczas d ru g ie g o e tap u przebudowy d ato w an ej na 1656 t *

Kontynuowano ta k ż e b a d a n ia na d z ie d z iń c u wewnętrznym dworu - wykop 5/8 4 , w którym od­ k r y t o w u b ie g ły m s e z o n ie r u in ę k am ien n ej s t u d n i. Podówczas z w y p e łn is k a s t u d n i wydobyto f r a g ­ menty ś r e d n io w ie c z n y c h n a cz y ń g l i n i a n y c h . I n a ł a z i s k o t o przem aw ia za is t n ie n ie m o s a d n ic tw a ś re d n io w ie c z n e g o o b l i ż e j n i e sprecyzowanym c h a r a k t e r z e . Teg oroczn e b a d a n ia s t u d n i zw iązane

S t . Opactwo

J E L S ł l A GÓRA - C z arn e Dwór renesanso w y

W ojew ódzki Ośrodek

A rc h e o lo g ic z n o - K o n s e rw a to rs k i we W ro c ła w iu

B a d a n ia p r o w a d z ił z e sp ó ł HOAX* Ewa Lu t y n ie c k a , H a lin a Ś le d z ik - K a m iń s k a , Lud w ik A n d rz e j K a m iń s k i; A n d rz e j Tu­ c h o l s k i . F in a n s o w a ł WKi w J e l e n i e j G ó r z e .T r z e c i sezon badań* Dwór re n e sa n so w y i t e r e n p r z y l e g ł y , ś la d y osad­ n ic t w a ś re d n io w ie c z n e g o .