Nowe zasady wykorzystania pomocy strukturalnej a problem rozwoju polskiej gospodarki

Pełen tekst

(1)Zeszyty Naukowe nr. 805. Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. 2009. Arkadiusz Mroczek Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych. Nowe zasady wykorzystania pomocy strukturalnej a problem rozwoju polskiej gospodarki 1. Wprowadzenie Polska w okresie 2007–2013 będzie największym beneficjentem polityki spójności UE, jako że otrzyma 20% zaangażowanych w jej realizację środków. Oznacza to kwotę ponad 67 mld euro, czyli blisko 4% polskiego PKB (średniorocznie). Przy uwzględnieniu środków krajowych (publicznych i prywatnych) w realizację polityki spójności zaangażowane będzie 5% polskiego PKB1. Wielkości te sprawiają, że kwestia wykorzystania środków unijnych stała się jednym z najważniejszych i budzących największe emocje zagadnień politycznych. Wsparcie unijne bywa niekiedy traktowane wręcz jako panaceum na bolączki gospodarcze i jedyna metoda na wejście Polski do grona rozwiniętych państw Europy. Ze wszystkich tych względów warto przyjrzeć się prawdopodobnym rezultatom działania funduszy unijnych i pozostałych środków wydatkowanych w ramach narodowych strategicznych ram odniesienia (NSRO) w latach 2007–2013. 2. Zarys działania funduszy unijnych w ramach NSRO w latach 2007–2013 Na realizację NSRO w latach 2007–2013 przeznaczonych zostanie łącznie około 85,56 mld euro (w cenach bieżących). Średniorocznie (do 2015 r.) wydane 1 Narodowe strategiczne ramy odniesienia 2007–2013 wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie. Narodowa strategia spójności, dokument zaakceptowany przez Radę Ministrów 29 listopada 2006 r., Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2006, s. 33..

(2) Arkadiusz Mroczek. 66. będzie około 9,5 mld euro. Na tę kwotę złoży się2: 67,3 mld euro z budżetu UE, 11,86 mld euro krajowych środków publicznych (w tym ok. 5,93 mld euro z budżetu państwa) i 6,4 mld euro środków prywatnych. Z całości środków zaangażowanych w realizację NSRO przez UE ponad 66,5 mld euro zostanie przeznaczonych na współfinansowanie celu „Konwergencja”, ponad 557,7 mln euro na cel „Europejska współpraca terytorialna”, a ponad 173,3 mln euro na współpracę transgraniczną europejskiego instrumentu sąsiedztwa i partnerstwa. W ramach celu „Konwergencja” 67% środków będzie pochodzić z funduszy strukturalnych (52% z EFRR, 15% z EFS), a pozostałe 33% z Funduszu Spójności3. Szczegółowy podział funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w Polsce w układzie poszczególnych programów operacyjnych celu „Konwergencja” zawiera tabela 1. Tabela 1. Podział środków przeznaczonych na poszczególne programy operacyjne w ramach polityki spójności wraz ze źródłami finansowania* Udział programu w całkowitej Źródło finansowania alokacji środków (%). Program operacyjny. Wsparcie UE (mld euro, ceny bieżące). Infrastruktura i środowisko. 27,8. 41,3. Programy regionalne. 15,9. 23,8. Innowacyjna gospodarka. 8,3. 12,3. Rozwój Polski Wschodniej. 2,3. 3,4. Pomoc techniczna. 0,5. 0,8. Kapitał ludzki. 9,7. 14,4. EFRR, Fundusz Spójności EFRR EFS. EFRR. EFRR (w tym dodatkowe 992 mln euro przyznane przez Radę Europejską) EFRR. * Pozostałe środki finansowe w ramach obu funduszy strukturalnych oraz Funduszu Spójności zostaną przeznaczone na utworzenie krajowej rezerwy wykonania (3% wartości alokacji, czyli 1,967 mld euro).. Źródło: Narodowe strategiczne ramy odniesienia 2007–2013…, s. 103.. Widoczny w tabeli duży udział programu operacyjnego „Infrastruktura i środowisko” w całości środków przeznaczonych na realizację polityki spójności związany jest z faktem, że poprzez ten program będą wydatkowane środki Funduszu Spójności. Spośród pozostałych programów horyzontalnych największa kwota będzie zaangażowana w „Kapitał ludzki”, co wskazuje, że sferze zasobów ludzkich przyznano znaczącą rolę. Ponieważ „Innowacyjna gospodarka” dysponuje zbliżo Ibidem, s. 102. 2. Ibidem, s. 103.. 3.

(3) Nowe zasady wykorzystania pomocy strukturalnej…. 67. nymi nakładami, obydwa te programy zagospodarują w sumie około 27% środków, które można określić jako nastawione na budowę gospodarki opartej na wiedzy. Program operacyjny „Rozwój Polski Wschodniej”, będący dodatkowym źródłem wsparcia dla najbiedniejszych regionów kraju, ma stosunkowo nieduży udział w całości alokacji środków UE, przy czym jest on wsparty wkładem Rady Europy. Programy regionalne wykorzystają prawie 24% funduszy. Podział środków pomiędzy 16 województw został dokonany na podstawie kryteriów: ludnościowego, poziomu zamożności i poziomu bezrobocia w danym województwie4. Przy zastosowaniu tak skonstruowanego algorytmu preferowane są województwa Polski Wschodniej i obszary charakteryzujące się wysokim bezrobociem. Zróżnicowanie transferów na mieszkańca w poszczególnych województwach będzie wynosić maksymalnie 1 : 2,16. Jak stwierdza się w NSRO, proporcja taka pozwala nadal na budowę siły konkurencyjnej wszystkich województw5. Podział środków pomiędzy programy operacyjne powinien odzwierciedlać przyjętą w NSRO strategię, która opiera się na diagnozie sytuacji gospodarczej kraju6. Strategii tej warto poświęcić nieco miejsca. Za strategiczny cel NSRO uznano „tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej” 7. Takie ujęcie kładzie nacisk na wzrost konkurencyjności, do którego ma prowadzić budowa gospodarki opartej na wiedzy i promocja przedsiębiorczości. Poprawa konkurencyjności powinna zapewnić zwalczanie bezrobocia i wzrost spójności w wymiarze społecznym, gospodarczym i przestrzennym. Jest zbieżna 4 Dzieląc środki na poszczególne województwa w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych, zastosowano algorytm oparty na następujących kryteriach: Kryterium I: Polska jako całość spełnia aktualne kryteria kwalifikujące do obszarów objętych celem 1 funduszy strukturalnych UE. Uzasadnia to dominującą rolę kryterium ludnościowego w podziale regionalnym środków wsparcia. 80% tych środków zostało więc podzielonych proporcjonalnie do liczby mieszkańców w poszczególnych województwach. Kryterium II: Ze względu na międzywojewódzkie zróżnicowanie poziomu PKB na mieszkańca 10% środków dzielonych jest proporcjonalnie do liczby mieszkańców w województwach, w których średni poziom PKB na mieszkańca w latach 2001–2003 był niższy od 80% średniego poziomu na mieszkańca w kraju. Kryterium III: Ze względu na wysoką stopę bezrobocia oraz zagrażającą wielu powiatom trwałą marginalizację znacznych grup społecznych 10% środków wsparcia przeznaczonych jest dla tych powiatów, w których średnia stopa bezrobocia w latach 2003–2005 przekraczała 150% średniej krajowej (ibidem, s. 105). 5. Ibidem.. Diagnozę sytuacji gospodarczej kraju w przeddzień wdrożenia NSRO odnaleźć można w tym dokumencie (zwłaszcza w aneksie), a diagnozy sektorowe umieszczono w odpowiednich programach operacyjnych (wykaz w literaturze). 6. 7. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007–2013…, s. 41..

(4) Arkadiusz Mroczek. 68. ze strategią lizbońską, a cytowane ujęcie celu może sugerować, że spójność ma być jedynie pochodną konkurencyjności. Takie wrażenie znika jednak po zapoznaniu się z celami szczegółowymi NSRO, które przedstawiają się następująco8: 1. Poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa. 2. Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej. 3. Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej, mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski. 4. Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, w tym szczególnie sektora wytwórczego o wysokiej wartości dodanej, oraz rozwój sektora usług. 5. Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej. 6. Wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich. Jak stwierdzono w samym dokumencie, cele 2, 3 i 4 mają bezpośredni związek z celami strategii lizbońskiej, a cele 5 i 6 odnoszą się do wymiaru przestrzennego polityki spójności9. Stąd też w ramach NSRO spójność będzie bezpośrednim celem wielu działań, a nie tylko wynikiem poprawy konkurencyjności. Poza wymiarem przestrzennym w celu 2 założono zwiększenie spójności społecznej, co dodatkowo wskazuje na bezpośrednie działania nakierowane na spójność. Osobnego potraktowania wymaga cel 1. Wynika on ze specyfiki polskiej administracji opisanej w części diagnostycznej dokumentu. Sprawność administracyjna z całą pewnością wpłynie na osiągnięcie pozostałych celów cząstkowych, co w pewnym zakresie usprawiedliwia takie wyeksponowanie tego zagadnienia. Warto zwłaszcza zwrócić uwagę, że pod tym pojęciem kryje się między innymi wymiar sprawiedliwości, jak i służby wpływające na życie gospodarcze kraju. Wydaje się jednak, że do umieszczenia takiego celu na miejscu pierwszym, sugerującym nadrzędność, można mieć pewne zastrzeżenia, odnosi się bowiem wrażenie, że w Polsce najważniejszym adresatem wsparcia będzie administracja publiczna. Jednym z elementów omawianej strategii jest wizja rozwoju kraju, którą w skrócie ująć można w ten sposób: „Zakładanym efektem strategii proponowanej w NSRO jest znaczące podniesienie jakości życia mieszkańców Polski i osiągnięcie spójności gospodarczej z innymi krajami UE”10. Wizja taka, choć nieprecyzyjna, spotkała się z krytyką ekspertów Instytutu Koniunktur i Cen Handlu Zagranicz Ibidem, s. 42.. 8. Ibidem.. 9. Ibidem, s. 37.. 10.

(5) Nowe zasady wykorzystania pomocy strukturalnej…. 69. Tabela 2. Wskaźniki realizacji celu strategicznego NSRO Zmiana wartości Zakładana wartość wskaźnika wskaźnika w roku w wyniku oddziałydocelowym (2013) wania środków UE. Wskaźnik. Wartość wskaźnika w roku bazowyma. Średnie roczne tempo wzrostu PKB (%). 4,2 (2003–2005). 5,2b. 49,9. 62. 17,4 / 29,2 / 53,4. 12,0 / 26,0 / 62,0. 52,8 / 46,8 27,2. 58 / 53 35. 0,27. 0,22. 18,2 (2003–2005). 24. 62,7. 75. 9,6. 10,0. 0. 923d. PKB na mieszkańca wg PPS (UE-25 = 100). Struktura pracujących wg sektorów gospodarki (I / II / III) Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 15–64 –– ogółem/kobiety –– osoby w wieku 55–64 lat. Energochłonność finalna PKB (koe/euro w cenach z 2000 r.) Średnia stopa inwestycji. Wydajność pracy na pracującego (UE-25 = 100) Roczny napływ BIZ (mld USD). Liczba nowo tworzonych miejsc pracy (tys.). 2,04 (pkt proc.)c. 923. Wskaźniki monitorowania NSRO obrazują całość zmian w zakresie sytuacji społeczno-gospodarczej, a nie tylko zmiany spowodowane interwencją funduszy strukturalnych. b W dokumencie źródłowym nie podano źródła tego wskaźnika, a najnowsza wersja symulacji modelu HERMIN podaje dla roku 2013 wzrost PKB na poziomie 6,56% (tabela 3); wyliczona na podstawie tej symulacji średnia wzrostu PKB w latach 2007–2013 wynosi 6,12%. c W przytoczonej symulacji HERMIN wskaźnik powinien wynosić 2,39%. d Szacunek modelu HERMIN. Niewypełnione pola – wartości wskaźników nie zostały oszacowane na etapie przygotowywania NSRO. Źródło: Narodowe strategiczne ramy odniesienia 2007–2013…, s. 72. a. nego jako zbyt optymistyczna. Zarzucono jej zwłaszcza pominięcie prostego faktu, że kraje UE, do których Polska będzie odnosić swoją sytuację, ciągle będą się rozwijać, co ograniczy stopień planowanej konwergencji11. Zgadzając się z tą krytyką, nie warto analizować szczegółowo dalszej części tej wizji, składającej się 11 Jako realny efekt podejmowanych działań wskazuje się osiągnięcie w roku docelowym obecnego poziomu PKB per capita najbiedniejszych „starych” krajów członkowskich UE (Ocena szacunkowa Narodowych strategicznych ram odniesienia 2007–2013. Raport końcowy, Instytut Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego, Warszawa, wrzesień 2006, s. 12)..

(6) 70. Arkadiusz Mroczek. raczej z projekcji trudnych do pomiaru czy weryfikacji zjawisk. Celowe natomiast jest przyjrzenie się wskaźnikom realizacji celu strategicznego NSRO, które pokazano w tabeli 2. Niestety, w tabeli brakuje większości wskaźników w kolumnie pokazującej zmiany pod wpływem środków UE. Wynika to z faktu, że na wartości wskaźników wpływają nie tylko środki UE, ale także szereg innych czynników. Stąd też w NSRO założono, że wartości te zostaną uzupełnione po ostatecznym opracowaniu programów operacyjnych i oceny ex post. W chwili obecnej można natomiast przyjrzeć się pozostałym kolumnom. Tempo wzrostu PKB w 2013 r. będzie zależne częściowo od koniunktury, dlatego warto skupić się raczej na poziomie PKB w stosunku do średniej UE-25 jako na wskaźniku bardziej miarodajnym. Jak widać, zakłada się poprawę wskaźnika w okresie wdrażania NSRO o 12 pkt proc. i ewentualne osiągnięcie takiego wyniku trzeba będzie uznać za sukces, zwłaszcza że poszerzona Unia ma w swoim gronie kilka nowych dynamicznych krajów. Również wskaźnik zmiany struktury zatrudnienia na korzyść usług, przy silnym ograniczeniu roli rolnictwa, obrazuje unowocześnienie gospodarki. Pozostałe wskaźniki także sygnalizują szybki rozwój gospodarczy, co szczególnie widać w przypadku wzrostu stopy inwestycji i wydajności pracy. Zwiększenie liczby miejsc pracy i spadek energochłonności z kolei stanowią przesłanki do określenia wzrostu jako zrównoważonego. Wskaźniki w tabeli 2 tworzą dość optymistyczny obraz przyszłej rzeczywistości. Nie należy jednak zapominać o pewnych trudnościach metodologicznych w ich szacowaniu, zwłaszcza jeśli chodzi o skalę wpływu funduszy strukturalnych. Ponadto są one tylko wartościami średnimi lub podawanymi jedynie dla ostatniego roku wdrażania NSRO. Z wszystkich tych powodów celowe wydaje się zaprezentowanie bardziej rozbudowanych symulacji wpływu NSRO na gospodarkę Polski. 3. Symulacje wpływu NSRO na gospodarkę Polski W tworzeniu NSRO użyto ekonometrycznego modelu gospodarki polskiej HERMIN, który na podstawie parametrów wejściowych podaje szacunkowe prognozy szeregu wielkości makroekonomicznych. W niniejszym opracowaniu nie było analizowane samo działanie modelu, lecz użyto gotowych wyników prognoz, ze sporadycznym odniesieniem do danych wejściowych. Pierwszą porcję szacunków modelu HERMIN zawiera tabela 3, w której ukazano symulacyjne dane dla scenariusza bez realizacji NSRO i z uwzględnieniem wdrożenia zapisów tego dokumentu..

(7) Nowe zasady wykorzystania pomocy strukturalnej…. 71. Tabela 3. Prognozowane wartości wybranych parametrów makroekonomicznych w scenariuszu bez NSRO i z NSRO w latach 2006–2020 (zgodnie z modelem HERMIN) Rok 2006. bez NSRO. z NSRO. 5,38. 5,59. 6,57. 6,57. 2008. 5,40. 2010. 4,07. 2007. 2009. 4,03. 2011. 4,06. 2013. Stopa bezrobocia (%). Liczba osób pracujących (tys.). z NSRO. z NSRO. bez NSRO 12,56. 12,56. 6,21. 11,29. 10,67. 6,98. 11,47. 8,45. 5,62. 11,95. 11,39. 11,82 9,89. 14 509. 14 509. 14 720. 14 822. 14 690. 15 191. 14 609 14 702. 2015. 4,28. 3,30. 11,55. 7,88. 14 677. 2017. 4,39. 3,57. 11,36. 9,88. 2019. 4,50. 4,07. Średnia 2007–2020. 2016. 2018. 2020. 4,34 4,45. 3,08 1,49. 11,59 11,47. 7,15. 9,61. 3,81. 11,22. 10,02. 4,55. 4,20. 10,84. 9,96. 4,43. 4,74. 11,42. 11,05. 4,44. 4,66. 15 590. 14 667. 4,22. 4,46. 2,04. 4,22. 6,04. 2014. 4,41. 2,04. 15 290. 11,61. 7,13. z NSRO. 14 678. 6,56. 11,59. bez NSRO. 4,20. 4,17. 5,94. 14 631. Wzrost wydajnościa (%). 14 951. 11,54. 4,11. 7,86. bez NSRO. 5,97. 2012. a. Wzrost PKBa (%). 14 670. 4,22. 15 410. 4,24. 14 670. 15 407. 4,27. 14 690. 14 998. 14 708 14 732. 15 286 14 954. 4,72. 5,29 5,32 5,16. 4,26. 5,38. 4,29. 4,29. 4,32. 4,04. 4,35. 4,16. 4,31. 4,41. 3,64. 14 930. 4,34. 14 794. 14 940. 4,37. 4,19. 14 698. 15 095. 4,30. 4,56. 10,03. 14 760. 9,03. 14 930. 4,09. liczony na podstawie cen stałych roku 1995. Źródło: J. Bradley et al., Ocena wpływu Narodowych strategicznych ram odniesienia i programów operacyjnych na lata 2007–2013 na polską gospodarkę przy pomocy modelu makroekonomicznego HERMIN. Wstępny raport zbiorczy, Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego, Wrocław, 20 listopada 2006, s. 29; obliczenia własne.. Pierwszym pokazanym w tabeli parametrem jest tempo wzrostu PKB, które zobrazowano też na rys. 1. Już w 2007 r., czyli pierwszym roku realizacji NSRO, tempo wzrostu PKB uwzględniające oddziaływanie funduszy europejskich jest wyższe niż w scenariuszu bazowym. Sytuacja taka ma miejsce do 2013 r., czyli ostatniego roku realizacji NSRO. Później natomiast utrzymuje się poniżej wariantu bazowego, spadając zwłaszcza w 2016 r. (zgodnie z zasadą n + 2 będzie to pierwszy rok po zakończeniu transferu środków NSRO). Dodatni efekt w pierwszej części analizowanego okresu wynika z silnego impulsu inwestycyjnego, jakim będą fundusze strukturalne. Duże nakłady w okresie programowania spowodują pewne przesycenie inwestycyjne później i to nim tłumaczyć można spadek tempa wzrostu. Spadek ten jednak ma jeszcze przyczynę w samej konstrukcji modelu.

(8) Arkadiusz Mroczek. 72. HERMIN, w którym dynamika wzrostu PKB rośnie w wariancie bez NSRO endogenicznie na skutek zmian technologii wytwarzania dokonywanych pod wpływem nakładów na badania i rozwój12. Wolniejsze tempo wzrostu w drugiej części charakteryzowanego okresu wpływa też na stosunkowo nieduże różnice w średniej dynamice PKB w całym okresie (wyższe o około 7% w wariancie z NSRO). W interpretacji wyników symulacji należy jeszcze wziąć pod uwagę fakt, że poziom PKB na koniec okresu symulacji przy uwzględnieniu NSRO będzie wyższy niż bez NSRO (o czym dalej), a także możliwości kontynuowania polityki strukturalnej w kolejnym okresie programowania, co może zapobiec spadkowi tempa wzrostu. 8. 4. bez NSRO. 2020. 2019. 2017. 2018. 2016. 2015. 2014. 2013. 2011. 2012. 2010. 2008. 2009. 0. 2007. 2. 2006. Wzrost PKB (%). 6. z NSRO. Rys. 1. Wzrost PKB bez NSRO i z uwzględnieniem NSRO w latach 2007–2020 według modelu HERMIN Źródło: dane z tabeli 3.. Kolejną wielkością zawartą w tabeli 3 jest stopa bezrobocia, którą przedstawia także rys. 2. Podobnie jak przy dynamice PKB, najmocniejszy (pozytywny) wpływ NSRO można zaobserwować w roku 2013, później natomiast jego siła maleje. Średnia wartość stopy bezrobocia z uwzględnieniem NSRO jest o 21% niższa od wariantu bazowego. Pod koniec charakteryzowanego okresu zbliża się ona jednak wyraźnie do wariantu bazowego, co skłania do konkluzji, że w dłuższym okresie wpływ funduszy europejskich na bezrobocie nie będzie znaczący. Prawidłowość tę można zauważyć, śledząc wartości kolumny wzrostu PKB bez NSRO w tabeli 3 (Ocena szacunkowa…, s. 111). 12.

(9) Nowe zasady wykorzystania pomocy strukturalnej…. 73. 14. Stopa bezrobocia (%). 12 10 8 6 4 2. bez NSRO. 2019. 2020. 2017. 2018. 2016. 2014. 2015. 2013. 2012. 2011. 2010. 2008. 2009. 2007. 2006. 0. z NSRO. Rys. 2. Stopa bezrobocia bez NSRO i z NSRO w latach 2007–2020 zgodnie z modelem HERMIN Źródło: dane z tabeli 3.. Podobne wnioski można wysnuć, analizując liczbę pracujących w gospodarce narodowej. Największa różnica w zatrudnieniu na korzyść wariantu z NSRO prognozowana jest w roku 2013 i wyniesie 923 tys. osób, natomiast na koniec okresu prognoz będzie się równała 146 tys. osób (tabela 4). Tutaj jednak twórcy polskiej implementacji modelu zastrzegają, że nie mogli uwzględnić w nim przewidywań co do emigracji zarobkowej Polaków, bo brak miarodajnych danych na ten temat. Warto jeszcze dodać, że różnica pomiędzy średnim zatrudnieniem bez NSRO i z NSRO wynosi niecałe 3%. Ostatnie kolumny tabeli 3 zawierają dane na temat wzrostu wydajności pracy w wariancie z NSRO i bez NSRO, pokazane również na rys. 3. Różnica na korzyść wariantu z NSRO narasta z małymi odstępstwami od 2007 r. do 2013 r., kiedy to jest maksymalna i wynosi 1,12 pkt proc. Następnie zaczyna spadać i przez pięć ostatnich lat symulacji jest ujemna. Niemniej jednak średnia jej wartość w wariancie z NSRO jest o niemal 6% wyższa niż w scenariusza bez wdrożenia tego dokumentu. Zestawienie rozpatrywanych powyżej wielkości, to jest różnic w tempie przyrostu PKB (wyższe o 7% z NSRO), średniego wzrostu zatrudnienia (3% z NSRO) i różnic we wzroście wydajności (6%), pozwala stwierdzić, że wygenerowany przez środki europejskie wzrost gospodarczy będzie opierał się w głównej mierze na wzroście wydajności. Powyższe spostrzeżenie potwierdza jeszcze obserwacja wpływu NSRO na poziom PKB (kolumna 2 w tabeli 4). Przez cały badany okres.

(10) Arkadiusz Mroczek. 74. 6. Wzrost wydajności (%). 5 4 3 2 1. bez NSRO. 2019. 2020. 2017. 2018. 2016. 2015. 2014. 2013. 2011. 2012. 2010. 2009. 2007. 2008. 2006. 0 z NSRO. Rys. 3. Wzrost wydajności pracy 2007–2020 z NSRO i bez NSRO zgodnie z modelem HERMIN Źródło: dane z tabeli 3.. jest on dodatni, a w 2013 r. osiąga według modelu HERMIN wartości 11,7%, podczas gdy wpływ na zatrudnienie w tym samym roku wynosi 6,29%. Interpretując prognozy wpływu NSRO na gospodarkę, trzeba pamiętać, że model HERMIN, na którym opierali się twórcy tego dokumentu, nie jest jedynym narzędziem stworzonym do tej symulacji. Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową na zlecenie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego stworzył niezależny model MaMoR2, cenne jest więc porównanie wyników obydwu predykcji przedstawionych w tabeli 4. Na początek warto przyjrzeć się wpływowi NSRO na poziom PKB według obydwu modeli. W tym celu pomocny może być także rys. 4. Tabela 4. Wpływ NSRO na wybrane parametry makroekonomiczne w latach 2007–2020 według modeli HERMIN i MaMoR2 – część 1 Wpływ NSRO Rok. zgodnie z modelem HERMIN na poziom PKBa (%). 2006. 0,00. 2008. 0,97. 2007. 0,20. na stopę bezrobocia (pkt proc.). na liczbę pracujących %. 0,00. 0,00. –0,61. 0,69. –0,13. 0,15. tys.. zgodnie z modelem MaMoR2 na poziom PKB (%). 0. 0,00. 102. 0,20. 22. 0,15. na liczbę pracujących (tys.). 0,00. –8,0 –3,7.

(11) Nowe zasady wykorzystania pomocy strukturalnej… cd. tabeli 4. Rok. 2009 2010 2011. 2012. zgodnie z modelem HERMIN na poziom PKBa (%) 2,52 5,38 7,31. na stopę bezrobocia (pkt proc.) –1,50 –3,01. –3,69. –4,46. 2014. 10,47. –4,44. 2016. 6,45. 2018. 2020. 2015 2017. 2019. a. Wpływ NSRO. 9,19. 2013. Średnia 2007–2013. 75. 11,70 9,44. na liczbę pracujących % 1,69. 0,41. 500. 0,96. 5,04. 740. 2,98. 4,17. 612. 4,20. –3,67. 4,15. 609. 6,60. 1,67. 246. 7,03. 1,15. 169. 4,98. –1,20. 1,34. 4,19. –0,88. 6,37. –2,57. –1,48. –1,02. 308. 7,7. 30,9. 141,2. 923. 738. 6,29 5,02. na liczbę pracujących (tys.). 1,95. –5,56. 2,10. 4,55. 249. na poziom PKB (%). 3,41. –1,85. 5,62. tys.. zgodnie z modelem MaMoR2. 5,68. 64,1. 100,2. 180,2 202,0. 7,13. 209,7. 198. 6,89. 198,7. 0,99. 146. 6,54. 186,5. 2,71. 426,15. 4,41. 131,89. 6,73. 204,4 192,7. liczony na podstawie cen stałych z 1995 r.. Źródło: J. Bradley et al., op. cit., s. 29, obliczenia własne; T. Kaczor, Prognoza oddziaływania makroekonomicznego realizacji Narodowych strategicznych ram odniesienia 2007–2013, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Warszawa, listopad 2006, s. 22.. Jak łatwo zaobserwować, istnieją rozbieżności pomiędzy wynikami symulacji obydwu modeli. Zgodnie z HERMIN wpływ NSRO od początku okresu programowania znacznie zwiększa się aż do 2013 r., by potem stopniowo stracić na sile. Według MaMor2 z kolei wpływ ten narasta słabiej, osiągając apogeum w roku 2016, a do roku 2020 spada nieznacznie. Zgodnie z tym drugim modelem badany wpływ jest więc słabszy, ale długotrwały. Porównując omawiane wielkości, można także obliczyć ich średnią wartość. Okazuje się wówczas, że średnia wpływu NSRO zgodnie z HERMIN jest niemal o dwa pkt proc. wyższa niż według MaMoR2. Porównanie podobne do powyższego można przeprowadzić dla wpływu NSRO na zatrudnienie. Obrazuje je rys. 5. Także i w tym przypadku model HERMIN wskazuje na stosunkowo silny wpływ NSRO od początku badanego okresu z maksimum przypadającym na rok 2013. Zgodnie z MaMoR2 z kolei wpływ ten zwiększa się łagodnie, osiągając największą wartość dopiero w roku 2016. Później następuje stopniowy spadek, ale.

(12) Arkadiusz Mroczek. 76. w roku 2020 wpływ NSRO jest nieco większy niż w modelu HERMIN. Sytuacja taka przypomina więc wcześniejsze porównanie pod względem wpływu na PKB. 12 Wpływ na PKB w stosunku do scenariusza bez NSRO (%). 10 8 6 4 2. HERMIN. 2020. 2018. 2019. 2017. 2016. 2015. 2014. 2013. 2012. 2011. 2010. 2009. 2007. 2006. 2008. 0 MaMoR2. Rys. 4. Wpływ NSRO na poziom PKB w latach 2007–2020 zgodnie z różnymi modelami ekonometrycznymi Źródło: dane z tabeli 4.. Liczba zatrudnionych w stosunku do scenariusza bez NSRO (tys.). 1000 800 600 400 200 0. HERMIN. 2020. 2019. 2018. 2017. 2016. 2015. 2014. 2013. 2012. 2011. 2010. 2008. 2009. 2007. 2006. –200. MaMoR2. Rys. 5. Wpływ NSRO na zatrudnienie zgodnie z różnymi modelami ekonometrycznymi Źródło: dane z tabeli 4..

(13) Nowe zasady wykorzystania pomocy strukturalnej…. 77. Powyższe zestawienie nie ma na celu negowania założeń przyjętych w NSRO na podstawie modelu HERMIN. Jest to model stworzony z myślą o analizie wpływu funduszy europejskich na gospodarkę irlandzką i na niej też testowany, przystosowany do naszych warunków. Wszystko to sprawia, że wydaje się on odpowiednim narzędziem. Niemniej jednak istnienie prognoz rozbieżnych w dużym stopniu każe podchodzić do wyników HERMIN z pewną ostrożnością13. Ostrożność w posługiwaniu się wynikami prognoz wzmacnia także porównanie danych wejściowych użytych w obydwu modelach. Dane te zebrano w tabeli 5. Tabela 5. Zakładane płatności NSRO ze środków UE wykorzystane w HERMIN i MaMoR2 (mld euro) Model. 2007. 2008. 2009. 2010. 2011. 2012. 2013. 2014. 2015. HERMIN. 0,33. 1,62. 3,97. 8,04. 8,98. 10,87. 14,21. 9,2. 6,36. MaMoR2. 0,33. 1,65. 4,06. 8,24. 9,22. 11,17. 14,62. 9,47. 6,55. Razem 2007– 2015 63,58 65,32. Źródło: J. Bradley et al., op. cit., s. 7; T. Kaczor, Prognoza oddziaływania…, s. 10.. Okazuje się, że choć wartości wkładu UE nie są identyczne, rozbieżności pomiędzy nimi nie mogą być uznane za istotne, stąd też trudno powoływać się na nie przy wyjaśnianiu różnic w wynikach symulacji. Większe znaczenie może mieć natomiast fakt, że w badaniu MaMoR2 nie uwzględniano odrębnie krajowego wkładu prywatnego. Jest to wynikiem przyjęcia przez twórców założenia, że środki te zostałyby wykorzystane w gospodarce także w przypadku braku wsparcia UE i w konsekwencji nie przyniosą dodatkowego efektu ekonomicznego, a jedynie zostaną wykorzystane w nieco odmiennych projektach14. Dodatkowo trzeba zauważyć, że w modelu tym uwzględniono zwiększone potrzeby pożyczkowe rządu na współfinansowanie NSRO wypierające wydatki prywatne15. Po zapoznaniu się z prognozami wpływu NSRO na podstawowe zmienne warto przyjrzeć się kolejnym danym. W tabeli 6 ujęto wpływ NSRO na zasoby infrastruktury fizycznej, kapitału ludzkiego i wydajność zgodnie z omawianymi modelami. W obydwu przypadkach mamy do czynienia z największym wpływem na zasoby infrastruktury fizycznej, sięgającym nierzadko kilkunastu procent (w HERMIN przekracza nawet 20 pkt proc.). Wpływ na zasoby kapitału ludzkiego 13 Dodatkowym argumentem jest tu także opinia ewaluatorów NSRO, którzy opierali się na jeszcze innym modelu – stworzonym na własny użytek przez IKCHZ. 14. T. Kaczor, Prognoza oddziaływania…, s. 10.. T. Kaczor, Model MaMoR2. Informacje o konstrukcji i założeniach, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Warszawa, listopad 2006, s. 11. 15.

(14) Arkadiusz Mroczek. 78. w modelu HERMIN w okresie szczytowym przekracza 5 pkt proc., a w MaMoR2 nie osiąga nawet 2 pkt proc. W tym drugim modelu natomiast wydajność, szczególnie pod koniec okresu symulacji, jest większa niż w HERMIN. W obydwu modelach głównym motorem wzrostu pozostaje więc infrastruktura, ale HERMIN wskazuje na większą rolę zasobów ludzkich, a MaMoR2 na wzrost wydajności pracy. Tabela 6. Wpływ NSRO na wybrane parametry makroekonomiczne w latach 2007–2020 według modeli HERMIN i MaMoR2 – część 2 zgodnie z modelem HERMIN. Rok. 2006 2007. 2008. Wpływ NSRO. na zasoby infrastruktury fizycznej (pkt proc.). na zasoby kapitału ludzkiego (pkt proc.). na wydajność (pkt proc.). 0,25. 0,00 0,04. 0,00. 0,00 1,18. 0,33. 0,02. 0,09. zgodnie z modelem MaMoR2. na zasoby infrastruktury fizycznej (pkt proc.). na zasoby kapitału ludzkiego (pkt proc.). na wydajność (pkt proc.). 0,00. 0,00 0,00. 0,00. 0,01. 0,24. 0,00 0,13. 2009. 3,28. 0,92. 0,28. 0,64. 2011. 10,74. 2,95. 1,15. 4,08. 2013. 19,44. 5,06. 2,14. 8,98. 2015. 22,17. 5,78. 2010. 2012 2014. 7,08. 14,70. 21,49. 1,97. 0,69. 3,94. 1,58. 5,57. 2,29 2,16. 2,39. 1,83. 0,24. 6,38. 0,82 1,11. 2,63. 13,80. 1,64. 4,33. 13,61. 1,67. 11,99. 1,56. 12,19. 5,49. 2018. 17,74. 4,95. 2,07. 12,77. 15,48. 4,47. 2,03. 11,25. 2019. 2020. 16,56. 5,21 4,70. 2,11. 2,05. 0,62. 1,24. 20,50 19,05. 0,33. 0,53. 2016 2017. 0,08. 0,24. 14,50. 1,47 1,73. 1,62 1,51. 1,87 3,67 4,78 4,74. 4,67. 4,58 4,48. Źródło: J. Bradley et al., op. cit., s. 29; T. Kaczor, Prognoza oddziaływania…, s. 22.. Równie ciekawą kwestią może być odpowiedź na pytanie, który z podstawowych działów gospodarki (przemysł czy usługi) bardziej odczuje obecność środków europejskich. Dostarczają jej dane zawarte w tabeli 7. Analiza tabeli 7 pokazuje, że pod względem wartości dodanej brutto i wydajności to sektor przemysłowy będzie reagował silniej. W tej pierwszej kategorii po początkowych niewielkich różnicach wpływ NSRO na sektor przemysłowy staje.

(15) Nowe zasady wykorzystania pomocy strukturalnej…. 79. się kilkakrotnie większy niż na usługowy i utrzymuje się na wysokim poziomie do końca okresu symulacji. Porównanie wydajności w obydwu omawianych sektorach również jednoznacznie wskazuje na silniejszy wpływ NSRO na przemysł. W przypadku wpływu NSRO na liczbę pracujących w obydwu sektorach mamy natomiast do czynienia z wynikami bardziej złożonymi. Pokazana w tabeli 7 ilość nowo zatrudnionych w usługach rynkowych do 2013 r. jest większa niż w przemyśle, ale w kolejnych latach to przemysł dominuje w tej kategorii, a pod koniec okresu symulacji zatrudnienie w usługach nawet nieco spada. Tabela 7. Wpływ NSRO na wybrane parametry makroekonomiczne w ujęciu sektorowym w latach 2007–2020 (zgodnie z modelem HERMIN) Wpływ NSRO. Rok. 2006 2007. 2008. 90,23. 6,16. 273,46. 1,15. 1,00. 11,29. 7,51. 14,63. 0,22 2,47. 4,97 7,47. 0,00. 34,12. 197,03. 345,58. 2013. 18,89. 9,28. 440,03. 2015. 17,37. 6,18. 368,80. 2017. 12,57. 2,44. 2019. 10,65. 1,65. 2016. 2018. b. 14,21. 0,00. 0,23. 2011. 2014. a. 7,06. 0,00. 3,25. 2012. na pracujących w sektorze usług rynkowych (tys.). na WDBa w sektorze usług rynkowych (%)b. 2009 2010. na pracujących w sektorze przemysłowym (tys.). na WDBa w sektorze przemysłowym (%)b. 2020. 18,11. 13,71. 11,50 9,89. 7,54 3,18. 397,30 267,36. 243,80. 1,95. 220,27. 1,43. 187,29. WDB – wartość dodana brutto liczony na podstawie cen stałych 1995 r.. 202,75. 0,00. na wydajność na wydajność w sektorze w sektoprzemyrze usług słowym rynkowych (pkt. proc.) (pkt proc.) 0,00. 0,00. 0,01. 0,00. 146,90. 0,28. 0,12. 317,08. 1,65. 61,94. 281,48. 0,07. 0,03. 0,84. 0,34. 372,15. 2,37. 0,92. 325,26. 3,80. 1,39. 457,06. 230,36. 3,26 4,14. 0,67. 1,23 1,47. 40,22. 4,08. –21,91. 4,01. 1,30. 3,99. 1,22. 1,77. –33,28. –40,86. 4,03. 4,00. 1,41. 1,35. 1,26. Źródło: J. Bradley et al., op. cit., s. 30.. Podsumowując wyniki symulacji, warto przychylić się do uwag twórców modelu HERMIN stwierdzających, że wsparcie z funduszy europejskich wpłynie silniej na wzrost gospodarczy niż na zatrudnienie. Wynika to z faktu, że fundusze.

(16) Arkadiusz Mroczek. 80. unijne spowodują wzrost wydajności czynników produkcji ograniczający zapotrzebowanie na siłę roboczą. W dłuższym okresie jednak przyczyni się on do wzrostu konkurencyjności gospodarki, który z kolei będzie prowadził do pewnego wzrostu zatrudnienia. Do wyników symulacji można mieć jednak jedno zastrzeżenie, wskazane zresztą przez twórców modelu. W obecnej wersji HERMIN nie uwzględnia migracji zarobkowej do tych krajów UE, które otworzyły swoje rynki pracy dla polskich obywateli16, a jest to zjawisko o dużej, trudnej do oszacowania skali. Analiza wpływu funduszy europejskich na gospodarkę Polski powinna zawierać, oprócz prezentowanego wyżej podejścia makroekonomicznego czy sektorowego, także rys regionalny. Nie wolno zapominać przecież, że fundusze te są instrumentami polityki regionalnej. W tym celu w tabeli 8 zawarto szacunki wpływu NSRO na PKB poszczególnych regionów kraju. Tabela 8. Średni wpływ NSRO na PKB województw w latach 2007–2020 Podkarpackie. Województwo. Warmińsko-mazurskie Świętokrzyskie Lubelskie. Kujawsko-pomorskie Łódzkie. Wpływ na PKB (%) 6,43. 6,29. 6,07 5,76 5,11. 4,92. Małopolskie. 4,50. Wielkopolskie. 4,19. Podlaskie Lubuskie. Pomorskie. Dolnośląskie. 4,32 4,15 3,78. 3,69. Zachodniopomorskie. 3,58. Opolskie. 2,39. Śląskie. Mazowieckie. 2,74. 2,29. Źródło: obliczenia własne na podstawie: T. Kaczor, Prognoza oddziaływania…, s. 24–29.. Przeglądając dane z tabeli 8, można zauważyć, że realizacja NSRO wywrze największy wpływ na PKB województwa podkarpackiego, a najmniejszy na PKB województwa mazowieckiego (w podkarpackim wpływ ten będzie 2,8 razy większy). Po analizie całości zestawienia widać, że wpływ ten będzie największy J. Bradley et al., op. cit., s. 9.. 16.

(17) Nowe zasady wykorzystania pomocy strukturalnej…. 81. w słabiej rozwiniętych województwach wschodnich, najmniejszy natomiast w mazowieckim i regionach zachodnich. Można więc stwierdzić, że postulat spójności na poziomie kraju rzeczywiście był brany pod uwagę w planowaniu oddziaływania omawianych środków, co zresztą wynika z sygnalizowanego już wcześniej samego algorytmu podziału funduszy. Nie spekulując w tym miejscu na temat rzeczywistych możliwości wykorzystania środków przez poszczególne województwa (dotychczasowe doświadczenia Podkarpacia są nader pozytywne), należy przestrzec przed możliwością nadinterpretacji danych z tabeli 8. Trzeba pamiętać, że symulacja ta pokazuje jedynie wpływ NSRO, a nie całkowite zmiany w PKB województw. 4. Podsumowanie Wykorzystane w niniejszym opracowaniu wyniki prognozowania wpływu funduszy unijnych na gospodarkę Polski sprawiają wrażenie precyzyjnych. Wystarczy jednak porównać dwie różne symulacje, aby okazało się, że różnią się one dość znacznie. Fakt ten uświadamia nam, że do owych prognoz należy podejść raczej z dystansem. Nie jest to jednak zasadniczym problemem, w ogólnym zarysie każda z prognoz wskazuje przecież na podobny pozytywny charakter wpływu NSRO na gospodarkę naszego kraju. Kwestią, której warto się natomiast przyjrzeć, są zagrożenia realizacji NSRO, a także główne przeszkody hamujące rozwój. Już w NSRO wskazuje się, że warunkiem wstępnym wzrostu i wykorzystania środków UE jest kompleksowa reforma finansów publicznych. Naciska się na zwiększenie wydatków o charakterze rozwojowym, wprowadzenie wieloletniego planowania finansowego, usprawnienie procedur wydatkowania i rozliczania środków publicznych oraz dokonanie racjonalizacji wydatków publicznych, jak i zapewnienie budżetowi państwa stabilnych źródeł dochodów17. Przychylając się do takiej opinii, warto zwrócić uwagę, że obecnie zasadnicza reforma finansów publicznych nie jest nawet zaplanowana, podkreślono jedynie potrzebę poprawy jakości funkcjonowania administracji w samych NSRO. Kolejną przeszkodą sygnalizowaną w NSRO jest sam system zarządzania i wdrażania polityki spójności, który charakteryzuje się przeregulowaniem, skomplikowanymi procedurami i słabą koordynacją poszczególnych jednostek administracji publicznej18. W tej kwestii jako pozytywny jeszcze do niedawna jawił się fakt, że nie brakowało woli politycznej do usprawnienia absorpcji środków UE. Efekty działań na tym polu widać było w ostatniej fazie podziału funduszy 17. Narodowe strategiczne ramy odniesienia 2007–2013…, s. 33. Ibidem, s. 115.. 18.

(18) Arkadiusz Mroczek. 82. w ramach NPR 2004–2006. Dodatkowo instytucje zarządzające i wdrażające już zdobyły konieczne doświadczenie i należało spodziewać się postępującego usprawnienia ich działania. Niestety, sygnały w rodzaju przyznania wojewodom szerokich uprawnień do wstrzymywania wypłaty środków pokazują, że tarcia polityczne mogą przeważyć nad długookresowymi korzyściami gospodarczymi. Na kwestię tę zwracają uwagę także eksperci z IKCHZ, wskazując wśród zagrożeń wzrostu na najbliższe lata „wynikający z sytuacji politycznej bałagan oraz konflikty ambicjonalne w administracji, m.in. utrudniające wykorzystanie funduszy strukturalnych”19. Kolejnymi zagrożeniami wskazanymi przez IKCHZ są: bardzo prawdopodobne niewywiązanie się z ustaleń dotyczących kryterium budżetowego z Maastricht i jego konsekwencje, powstanie presji inflacyjnej (na skutek m.in. wzrostu płac z powodu efektu migracji i jako polityczny efekt tego zjawiska – wzrost wypłat świadczeń), jak również ewentualne ingerowanie polityki w rynki finansowe, zniechęcające inwestorów zagranicznych20. Ważkość tych zagrożeń jest niewątpliwa, przy czym ich wystąpienie będzie zależeć od sprawności polityki gospodarczej. Obserwowana ostatnimi czasy stosunkowo mała podatność gospodarki na zawirowania polityczne i stabilizująca rola niektórych instytucji (z NBP na czele) sugerują umiarkowanie pozytywne podejście do tych kwestii. Twórcy symulacji HERMIN poczynili ważne zastrzeżenie odnośnie do jej wyników. Przyjęli, opierając się na szczegółowej analizie dostępnych materiałów programowych, optymistyczne założenia dotyczące wielkości efektów zewnętrznych związanych z absorpcją środków unijnych. Efektom zewnętrznym przypisuje się, obok wzrostu zasobów wpływających na wydajność, rolę katalizatora wpływu NSRO na gospodarkę. Dostępne programy operacyjne mają jednak charakter ogólny, a obecnie nie są znane nawet główne planowane do realizacji projekty21. Stąd też wyniki symulacji należy traktować jako opisujące scenariusz optymistyczny. Nie kwestionując wagi wszystkich wskazanych zastrzeżeń, warto rozwinąć kwestię związaną z finansami publicznymi, której nie sposób pominąć w diagnozie sytuacji gospodarczej Polski. Kwestią tą są pozapłacowe koszty pracy, deformujące rynek pracy w stopniu trudnym nawet do określenia, co sygnalizowano już powyżej w omówieniu założeń modelu HERMIN. W połączeniu ze wzrastającą swobodą zatrudnienia w krajach UE, a także ciągle rosnącymi ułatwieniami komunikacyjnymi „akcyzowe” wręcz opodatkowanie pracy z jednej strony stanowi silny bodziec do emigracji zarobkowej, a z drugiej obniża atrakcyjność inwestycyjną Ocena szacunkowa…, s. 19.. 19. 20 21. Ibidem.. J. Bradley et al., op. cit., s. 27..

(19) Nowe zasady wykorzystania pomocy strukturalnej…. 83. kraju. Dlatego też trudno nie ulec wrażeniu, że działanie funduszy europejskich nakierowane czy to na kapitał ludzki, czy to rozwój infrastruktury będzie w dużej mierze niewykorzystane, jeśli rynek pracy pozostanie tak skrępowany. Literatura Bradley J. et al., Ocena wpływu Narodowych strategicznych ram odniesienia i programów operacyjnych na lata 2007–2013 na polską gospodarkę przy pomocy modelu makroekonomicznego HERMIN. Wstępny raport zbiorczy, Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego, Wrocław, 20 listopada 2006. Kaczor T., Model MaMoR2. Informacje o konstrukcji i założeniach, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Warszawa, listopad 2006. Kaczor T., Prognoza oddziaływania makroekonomicznego realizacji Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 2007–2013, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Warszawa, listopad 2006. Narodowe strategiczne ramy odniesienia 2007–2013 wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie. Narodowa strategia spójności, dokument zaakceptowany przez Radę Ministrów 29 listopada 2006 r., Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2006. Ocena szacunkowa Narodowych strategicznych ram odniesienia 2007–2013, Raport końcowy, Instytut Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego, Warszawa, wrzesień 2006. New Structural Assistance Rules and the Problem of Developing the Polish Economy During 2007–2013, Poland will be the greatest beneficiary of the EU’s cohesion policy, and the volume of financial resources spent in Poland will reach 67 billion euro, which gives an annual figure of nearly 4% of GDP. The allocation of such huge amounts of money is giving rise to heated political debate. For this reason, in this article the author attempts to analyse the spending of EU and other funds under the National Strategic Reference Framework (NSRF) in the years 2007–2013. The author uses the results of forecasts made with the help of the HERMIN and MaMoR2 econometric models, and also conducts an analysis of the terms of operational programmes and NSRF in the years 2007–2013. This enables him to show the probable impact of the expenditure on key macroeconomic variables (GDP growth, employment) as well as the situation in various sectors of the economy. In order to throw light on the geographical aspect of the issue, the author also presents forecasts of the impact of the NSRF on GDP in various regions. In the conclusion, he identifies certain differences in the results of the forecasts made using the HERMIN and MaMoR2 models; these differences can be attributed to the different way the models are constructed and their different premises. The author also points to the dangers that can impact on the effectiveness of structural policy and which suggest that all forecasts should be treated with a certain degree of scepticism. Such dangers include high non earnings-related labour costs, exceptionally high economic migration, and the chaotic state of public finances. Only when these issues are effectively addressed will it be possible to obtain the maximum benefits of EU support..

(20)