Badania współzależności fizykochemicznych parametrów charakteryzujących jakość miodów odmianowych

Pełen tekst

(1)AkademII Ekonomlanej w Krakowie. Stanisław. Popek. Badanie współzależności fizykochenncznych parametrów charakteryzujących jakość. miodów odmianowych 1. Wprowadzenie Według normy PN-88/A-77626 miód pszczeli o kreś l any jest jako produkt wytwarzany przez pszczoły z nektaru roślin, spadzi lub nektaru roślin i spadzi. O w ł aśc iwościach miodów decyduje przede wszystkim pochodzenie nektaru i spadzi oraz inne czy nniki , takie jak: warunki klimatyczne (nasłonecznieni e, wilgotność pow ietrza), wi l gotn ość i rodzaj gleby, zabiegi agrotechniczne i inne. Ze względu na wp ł yw tak wielu czyn ników na skład i właściwości miodów , oraz na zmiany w otaczającym środowisku , jak ość tego produktu pow inna być systematyczni e analizowana , gdyż obecnie, gdy na s tępuje coraz większe przetwarzanie żyw n ości, należy czynić starania i stale kontrolować jakość miodów. aby zach ować w możliwie nie zmienionym stanie w ł aściwości lego naturalnego produktu. Celem artyku łu było zbadanie ws półzależnośc i ,jaki e występują pomiędzy fi zykochemicznymi param etrami jakości miodów odmianowych, oraz analiza tych parametrów. Ze względu na fakt, że specj ali śc i z krajów Unii Europejskiej uważają, żc w niedalekiej przyszłości miody odmianowe powinny stan owić 213 miodu produkowanego w Iych krajach, badania wykonano na miod ach nicktórych odmian dostępnych na rynku polski m f1 2, s. 33]..

(2) Stanisław. 2.. Materiał. badawczy I metody. badań. Materiał doświadczalny stanow ił o 46 próbek miodów na l eżących do odmian miodu typu nektarowego: akacjowej (10), lipowej (10), rzepakowej (8), gryczanej ( 10) i wrzosowej (8). Badane próbki miodów p oc hod z i ł y z pasiek położonych na tereni e c ałej Polski, przy czy m każda próbka pochodzila z jednej pasieki . Na mate riale d oświadcz a l n y m wykonano następujące oznaczenia: - zaw art ości wody i ekstraktu m etodą refraktometry czną , według PN-88/A-77626. - zawartośc i popi oł u ogólnego poprzez spalenie i spopielenie próbek miodu w piecu muflowym w te mperaturze 550 0 e [ 10], - zawa rtości cukrów bezpo ś rednio redukujących i c ukrów ogó łem metodą Lane-Eynona , według PN-88/A-77626 , - zaw artośc i sacharozy, według PN-88/A-77626 , - k w a sowośc i czynnej (pH), według PN-8 8/A-77626 za pomocą wielofu nkcyjnego miernika komputerowego eX-72 I produkcji firm y Elmetron, - k wasowośc i ogólnej , według PN-88/A-77626, - przewodności elektrycznej właśc iwej , wed łu g PN-88/A-77626 , za pomocą wielofunkcyjnego miernika komputerowego eX-72 I produkcji fumy EJmetron, - l e pko ści dynamicznej roztworów 20% za pom oc ą wiskozymetru Ubbelohde'a, wed łu g PN -8 1/C-04011 oraz PN-87/C-8929 1120, - liczbowych parametrów barwy w systemie L a" b" za p omocą ko loryme tru Minolta Chroma Meter e R-200 [7, s. 70]. Otrzymane wyniki poddano analizie korelacji. Wykorzystano w tym celu pakiet Basic Statistics and Tab les programu Statistica, który pozwala na wyznaczenie macierzy korel acji prostoliniowej .. 3. Wyniki. badań. I Ich omówienie. Wart ośc i ś re dni c h arytmetycznych badanych fi zykoche micznyc h parametrów c harak t e ryzujących jakość badanych miodów na l eżących do typu nektarowego oraz wartości odchyleri standardowych przedstawiono w tabeli l . Wartości współczynników korelacji liniowej pomięd zy badanymi parametrami fi zykochem icznymi otrzy mane dla ca łej badanej popu lacji miodów wraz z zaznaczenie m ic h i s to tn ości statystycznej przedstawiono w tabeli 2 . Zawart ość wody w badanych odm ianach miodu nektarowego k sz t a łt owa ł a s i ę na poziomie zb li żo n ym i wynosiła od 15,93% (miód gryczany) do 17,96% (miód lipowy). Zawartość ta w pozo s ta łych odmianach miod u ksztallowala się nast ępująco: miód rzepakowy 16,87%, miód akacjowy 17,68%. miód wrzosowy 17 ,7 1%. Nie stwierdzono zwiększonej zawartości wody w miodzie wrzosowym, co dopuszcza norma PN-88/A-77626 i czego możn a by ł o ocze ki wać na poel.stawie donies i eń w literaturze przedmiotu [17, s. 357], [19, s. 58], [20. s. 33]..

(3) Badanie Tabela I . Wartości śred n i c h arytmetycznych badanych fi zykochemicznych parametrów charak teryz uj ących jak ość badanych miodów należącyc h do typu nektarowego oraz wartości odchyleń standardowych Odmiana miodu. Oznaczenie Zawartość. wody I%J. Zawartość. ekstraktu [%). ZawartoŚĆ. popiolu [%]. ZawartoŚĆ. cukrów ogółem. x,. , X ,. X. -. gryczany rzepakowy. akacjowy. lipowy. wrzosowy. 17,68 1,81. 17,96 2,12. 17,72 1,74. 15,93 1,80. 16,87 2j9. 80,56 80,78 80.82 1,72 2,05 ........... ..................... ..•.... 1,68 0,2191 0,1005 0,1535 0,03 0,05. 82,51 1,73. 81,48 2,69. 0,24441 0,03. 0,1415. om. X &4,02 80,30 72,88 s 3,15 3,27 ................................. .................................. ...... ............. 1,13 ZawartoŚĆ cukrów bezpo. X 77,28 79,56 71,74 ~ rednio ~dukująeych [%1 ....... ..~ ..........~.: .I.. ~ ............ }:~..... ...... ..~. :.l. ? .......... Zawartość sacharozy [%] 6,13 0,71 X 0,99 0,93 027 028 .................................................................. 2, 14 2,40 X U8 029 026 0~9. ["oJ. , ,. -. pH. 3,74 3,86 3,95 ................................~........ ~:.I}. ............ ~. ~ .~ ..............~:~~. Pm:wodnoSć elektryczna X 2,192 5,495 6,Q9 12 I wla.kiwa [Scm- • I~J s 0,46 0,97 0,05 Lepkość. X. [eP). , 1,755 Om -. X. 1,624. om. 1,681. om. om. 74 ,57 2,80. 81,05. 72,58 2,55 1.47. 79,95. 028. 1,96 1,96. 0,98 0,47. 020. 1,48 0,16. 3,74. 3,67. 2,46. 0,10 0.10 . .. .................................. 3,5700 0,35. 3,557 0,29. 1.616 0,01. 1.635 0,01. 22,30 38,26 L X 25,12 26,81 25,46 s 4,73 1,53 11.63 4.51 ....... .. ..................................................................... ......... .. .......................................................... a" X -0.63 -0.73 1.06 1,17 - 1,03 s 0,17 0,45 0,80 0,54 0,59. "9. b'. X s. 3,48 2,17. 5,88 0,46. 6,57 2,39. 2,89 1,96. 8,59 4,66. tródlo: badania własne. Zawarto ść ekstraktu w badanych odmianach miodu wynos iła: 80,82% w miodzie akacjowym, 80,56% w lipowym , 80 ,78% we wrzosowym , 8 1,48 % w rzepakowy m o raz 82,5 1% w gryczan ym . Sredn io o 3% wyższą zawa rt ość e kstraktu w miodach gryczanym , li powym i akacjowym uzyskali T. Golę biowski i współautorzy [8, s. 41], Zawartość popiolu ogólnego wahała s ię od 0 ,1005% w mi od zie akacjowym do 0.2441 % w miodzie gryczanym , osiągając wartości ś rednie : 0,14 15% w miodzie rzepakowym, 0 , 1535% w miodzie lipowym oraz 0 ,2 191 % w miod zie wrzosowym..

(4) Tabela 2. Wartości wspólczynników korelacji liniowej pomic;dzy badanymi parametrami fizyk ochemicznymi otrzymane dla całej badanej populacji miodów wraz z zaznaczeniem ich istot ności statystycznej. Wyszczególnienie. Wod,. Eh".l". Popiół. CUkry ogółem. CUkry b'''.,... średnio. Sacha- Kwaso-. """. ">l'. woJt. Pnewod-. 00". kolt. -0,47' -<>;;& 0,4 1'. -<>~8. 0,65' 0,88' -0,53'. 0,6& -<»6 --0.58' -0,48" -<>))9. kujące. EkSuakl Popioły. Cukry ogÓlem. -<> .... -0,53' 0,33~. 05& 05& -0,35 6. -<>.9&. -O,35~. -O.35~. -0, 17. 0~7. -<>.,... -<>.36'. -<>.9&. -0,79-. -<>/h. O~&. 0.84'. O;;~. 0 ,9 1' --0.89-. 0.89-0,62'. Cukry bezpośrednio redukujące. O~ l. -O35~. -0,79-. Sacharoza Kwasowcrlt. 0.19 -<»3 0,58' 0,38' 0.48'. --0.17. -<>.W-. -<>,.,. L. om. -<>~8. "b'. -0.41 10 017. 0.45' -0,33'. pH Przewodność. l...epko~. 0~7. -<>36' -0,47'. 0,&4" O;;,.. Om. Om. 0,91' 0,36' 0.89-. -0,89-<>,.,. -0,61'. -<>;;~. -<>.4&. ....{].62·. -<>~9. -<>5&. 0,41~. -0,42' 0.90' -0.11. O~.. 0,91'. 0,65' 0.6& 0,91' 0,42'. -<»7 -0,75' 0,88'. • r istotny prty Ct "" 0,01, ~ r istotny przy Ct "" 0.05 źródlo: badania własne .. om. -<>~. -<>13 -0,55'. -0.61" -0.53'. Lo.-. pH. -<>.'" -0,46-<»7 0,62'. 0,620,68' -0,53' ..().58' ..(),82'. -0,48' 0,45'. -<>13. om. -<>~9. -0,75' 0.68' 0,83'. 0.83O~. O~. -0.72'. -0.72-<>))9 0,33~. 0,42'. L. -0,42' O~... -<>~. -<>10 -0.15 -<>17. ". b'. 0,45' 0.90' 0 ,91'. -0,33' -0,17 0,Q3. 0,97" -<»3 -0,82' 0,45' 0,33 10 -0,15. 0,42'. -<>.6& -<>.6&. o,,.. -0,41'. -0.55' -<»3. om 0,42' -<»7 0,85' -0,4 110.

(5) Badanie Uzyskane warto śc i śred ni e potwierdzają badania innych autorów na temat najni ższej zawartości popiołu ogólnego w miodzie akacjowym, najni ższej zaś w miodzie wrzosowym i gryczany m. Wyniki oznaczenia zawart ośc i popiolu ogó lnego są zbliżone do wyników podanych w literat urze [4. s. 22 1] , [9. s. 27] , fl7 , s. 357], jakkolwiek nieco odbiegają od danych zam ieszczonych przez T. Go l ębiowskiego i ws pó łaut orów [8, s. 41], którzy uzyskali 0, 188% popiołu ogól nego w miodzie akacjowym oraz 0,248% w miodzie gryczany m. Rozpatrując zawartość popiołu w miodzie lipowym, trzeba zauważyć, że wyn ik znaczn ie wyższy od ot rzy manego w badaniach własnych uzyskali T . Golębiow s ki i współa ut orzy 0,568% [8, s. 41]. Wynik ten jest jednak mało prawdopodobny, tym bardziej że ci sam i autorzy podają w tym sa mym artykule. że miody nektarowe jasne zaw i erają od Q ,02 do 0 ,35% popiołu. Wśród uzyskanych wyników i znaczenia zawartośc i popiołu ogólnego uwagę zwraca duże zróżnicowan i e w przypadku miodu lipowego (0,09030.2508%, s =0 ,05), co również zyskuje potwierdzenie w dostępnej literat urze li i ]. Oznaczone wa rto ści średnie pH badanych odm ian miodu nektarowego wynosi ł y: rzepakowego 3.67, gryczanego i akacjowego 3.74. lipowego 3,86 i wrzosowego 3,95. Porównanie wyników ozn aczeń pH uzyskanych w wyni ku badań w ł asnych z danymi literaturowymi jest utrudnione ze wzg l ędu na fakt , że inni autorzy badają pH w roztworach miodu o różnych s t ężeniac h , np . 10% [5, s. 81, podczas gdy w niniejszy m artykule badania takie przeprowadzono w roztworach 20%. Do podobnych spostrzeżeń doszli H. Rybak [19, s. 58] oraz J . C u ry ł o i H. Rybak [6] podając , że miód wrzosowy charakteryzuje s ię najwyższą wa rt ości" pH spoś ród od mian miodu nektarowego . J eś li chodzi o wyniki oznaczen ia kwasowośc i ogólnej badanych próbek miodu, to stwierdzono, że wynosi ł ona od 1.38° dla miodu akacjowego do 2,46° dla miodu gryczanego. Ś rednie wartości dla pozos tałych badanych odmian wynos ił y: rzepakowy 1,48°. lipowy 2,14°, wrzosowy 2,4° oraz gryczany 2,46°. Znacznie wyższe wartości kwasowo ści ogólnej uzyskała w badaniach H. Rybak : akacjowy 2,29°, wrzosowy 3. 15°, lipowy 3.90° i gryczany 4,85 °. Natomiast na zb li żo nym poziomie k sz tałtują się wyniki uzyskane przez T. Sikorę i K. Cyburę [20 , s. 33], z zastrLeżeniem, że badali oni jedynie miody : akacjowy ( I , I0), lipowy (2 ,36°) i gryczany (2,79°). Zawarlość c ukrów bezpoś rednio redukujących oraz ogół em w badanych odmianac h miodu wynosiła: miód lipowy - cukry bezpośrednio redukujące 79,67%. cukry ogółem 80,30%; miód rzepakowy - cukry bezpoś red n io redu k uj ące 79.95%, cukry ogółem 80,05%; miód akacjowy - cukry bezpoś rednio redukują ce 77,28%. c ukry ogó ł e m 80,02%; miód gryczany - cukry bezpoś redn i o red uk ujące 72,58%, c ukry ogół em 74,58%; miód wrzosowy - cukry bezpośrednio red ukujące 71.74%, cukry ogó łem 72,78%. W wypad ku miodu rzepakowego wyniki zawartości cukrów bezpoś red nio redukujących na podobnym poziomie (78.29-78,88%) uzyskały A. Piotra~ szewsk a- Pająk i współautork i [13. s. 529]. Te same autorki u zyska ł y niższą.

(6) Sta"isfa w Popek ś rednio o 6% zawartość cukrów bezpośrednio reduk ującyc h w wypadku miodu akacjowego oraz lipowego fI 3]. Zawartość sac harozy w badanych miodach była następująca: miód akacjowy 6, 13%, gryczany 1,47%, wrzosowy 0,99%, rzepakowy 0 ,98% oraz lipowy 0,7 1%. W wypadku miodu akacjowego zawartość ta przewyższa wartość dopuszcza lną przez PN -88177626 (max 5%), co m oże św iad czyć o niedojrzałości miodu lub o dokarmianiu pszczól sac harozą. Pozostałe wartości są zbliżone do wyników otrzymanych przez A. Pi o traszewską-Pająk i w s pó ł au to rki [131 dla miod u akacjowego, rzepakowego i lipowego. Anali zując wartości przewodności elektrycznej w łaściwej badanych odmia n miodów stwierdzono , że wahały się one od 2,19 Scm- I . 104 dla miodu akacjowego. poprzez 3.55 Scm- I . 10-4 dla miodu rzepakowego, 3,57 Scm- I . 104 dla miodu gryczanego i 5,49 Scm- I . 104 dla miodu lipowego do 6,09 Scm- I . 10-4 dla miodu wrzosowego. Otrzymane wartości s pełniają wymagania normy PN-8 8177626, która okreś l a, że przewodno ść elektryczna właściwa powinna być nie mniejsza ni ż 2 Scm- I . 10-4. Uzyskane w badaniach w ł asnych wa rt ości przewodno śc i elektrycznej wlaściwej są zbliżone do podawanych w literaturze [3 , s. 871, r5, s. 8], [9, s. 27], [18, s. 75). Uzyskane wartości l ep kośc i dynamicznej 20% roztworów badanych próbek miodów kształtowa ł y s i ę na poziomie bardzo zbliżonym: od t ,6 169 cP (mi ód gryczany) do 1,7558 cP (miód akacjowy). Dla pozos t ałych odmian ś red ni a wart ość l e pkośc i dynamicznej przyjęla wartości zbliżo n e, wy n oszące 1,6248 cP (miód lipowy), 1,6355 cP (miód rzepakowy) oraz 1,681 3 cP (miód wrzosowy). Te bardzo zbliżone wartośc i lepko śc i dynamicznej badanych próbek miodu wyjaśnia fakt podobnej zawarto ści cukrów redukujących, stan ow i ących g ł ówny s kładnik miodu , oraz jednakowego w przyb li że n iu stopnia ich hydratacji [9 , s. 27). [18 , s. 75]. W niniejszej pracy badania parametrów barwy miodu wyznaczono w systemie L a' b'. System ten jest ulepszonym systemem Hunter Lab, gdyż lepiej odzw ierciedla cz ułość oka ludzkiego na barwę. W systemie tym wszystkie barwy umieszczone są na prosto ką tn ej płaszczyźn ie , na której wartości dodatnie a' wyrażają odc ienie czerwien i, wart ości ujemne zaś zieleń. Warto ść b· wyraża odcień ż'ó łci (wartości dodatnie) i b łę k itu (warto śc i ujemne). Trzeci wymiar L odpow iada jasności, która pionowo przesuwa się od czerni do bieli . W wyniku badań otrzymano następujące warto śc i średnie oznaczanych liczbowych parametrów: L = 25.12, a' = -0,63, b' = 3,84 miód akacjowy; L = 26,8 1, a' =-0 ,73, b' =5,88 miód lipowy; L =22,30, a' = 1,17, b' = 2,89 miód gryczany; L = 25,46, a' = 1,05, b' = 6,57 miód wrzosowy ; L = 38,26, a' = - I ,02, b· = 8,59 miód rzepakowy. Na podstawie otrzymanych wartości m ożna s twie rdzić , że barwę miodów akacjowych i lipowych ch arakteryz uj ą zb l iżone parametry liczbowe , mi ód rzepakowy zaś charakteryzuje s ię znacznie wyżS7,ą wartością parametru L, co świadczy o jego du żo w i ększej jasn ości..

(7) Badanie Uzyskane w niniejszej pracy wyniki przeanalizowano pod kątem wspó łza. poszczególnymi fizykochemicznymi parametrami jak ości miodu. W wypadku ca łej badanej populacji uzyskano wiele istotnych statystycznie korelacji , niektóre jednak z nich zdają s ię miee charakter przypadkowy. Uzyskano wysoce istotne oczekiwane korelacje pomiędzy zawartością cukrów bezpośrednio redukujących i cukrów ogó łem (r =0,84), cukrów ogółem i zawart ością sacharozy (r =0.59), zawartośc ią cukrów ogó łem i l epkośc ią (r = 0,42), cukrów bezpośrednio redukujących i lepkością (r =0 ,65) oraz zawartością sacha· rozy i lepkośc ią (r =0,88). Ponadto uzyskano wysoce istotne statystycznie korelacje pomi ęd zy zawarto ścią cukrów ogółem i cukrów bezpośredni o redukujący c h oraz li czbowym parametrem barwy a, który św iadczy o udziale czerw ieni w barwie (wartości dodatnie) i zieleni (wartośc i ujemne) (odpowiednio r = 0 ,91 i r = 0,97), co może św iad czyć o wpł yw i e związ k ów o charakterze węgl o wodan owy m na udział wym ienionych barw w ca łościowej barwi e badanych miodów nektarowych . Otrzymaną wysoce is t o tną korela cj ę pomiędzy zawart ością popiołu ogól· nego i przewodnością e l ektrycz n ą w łaściwą (r = 0 ,89) potwierdzaj ą publikacje [3 , s. 87], (4, s. 22 1], [17, s. 357], [18. s. 75] , [20 , s. 33]. W wyniku analizy korelacj i zanotowano również wysoce istotne statystycznie korelacje pomięd zy za wartośc ią popi olu ogólnego i l epkością (r =-0.56), kwa sowośc ią ogó ln ą (r =0.9 1) oraz zawartością ekstraktu (r =056). Po nieważ na prze w odn ość e l ektry czną właśc iwą w stalej temperaturze pomiaru wpływ mają : stopieli kwa s owo śc i, z awartość związkó w mineraln ych oraz l e pk ość oś rodka i zawart ość ekstraktu [18 , s. 75] ,co zos tało potwierdzone a nali zą korelacj i przeprowadzoną w niniejszej pracy, wła śc iwe byłoby podję cie badań na odpowiedn io licznym i reprezentatywnym materiale badawczym w celu opracowania formu ł matematycznych pozwalających na wykorzystanie pomiaru przewodności elektrycznej zespolonej wraz z innymi parametrami , takimi jak: l epkość, kwasowość i ekstrakt do poś redniego pomiaru zawarto śc i popioł u ogólnego w miodzie pszczelim . l eżn ości pomiędz y. 4. Wn io ski I. Przeprowadzona pod kątem współza leż n ości parametrów fiz ykochemi cznych c harakteryz uj ąc y c h jakość miodów anali za statystyczna pozwoliła ustalić stopień korelacj i pomiędzy nimi , a w szczególn ośc i statystycznie istotny zw ią zek pomięd zy przewodnością e l e k tryczną właściwą, stopniem kwasowośc i , zawartośc i ą zw i ązków mineralnych oraz l epkością ośrod ka, co może przyczyn i ć s ię do wypracowania formuł matematycznych s łu żących pośredn iemu obliczaniu zawart ości popiołu ogól nego w miodach. 2. Uzyskano wysoce istotne statystycznie korelacje pomiędzy zawartością cukrów ogó ł e m i cukrów bezpośrednio redukujących oraz liczbowym parametrem barwy a, który św iadczy o udziale czerwieni w barwie (wartości dodat·.

(8) Stanil'law Popek. nie) i zieleni (wartości ujemne), co może świadczyć o wpływie zw ią zków o charakterze węg l owodanowy m na udział wymienionych barw w cał ościowej barwie badanych miodów nektarowych. 3. Nie stw ierdzono zw i ększonej zawartości wody w miodzie wrzosowym, co dopuszcza norma PN-88/A-77626. 4. Miód wrzosowy charakteryzuje s i ę naj wyższą zawartością pH s pośród odmian miodu nektarowego. 5. W wypadku miodu akacjowego zawartość sacharozy przewyższała wartość dopuszc zalną przez n ormę PN-88177626 (max. 5%), co mo że świadczyć o n i edojrzałości miodu lub o dokarmianiu pszczół sac ha rozą. Literatura Andrełowicz A., Kotlarek J ., Zawartość popiołu i fosforu oraz przewodnicMo wlaściwe i aktywnośćfoslalazy w jasnych miodach handlowych, Roczniki PZH 1968, nr 19. 121 Bankowska-Pennar H., Charakterystyka niektórych miodów odmianowych, Zeszyty Naukowe AE w Krakowie, Kraków 1983, nr 166. 13] Bańkowska-Pennar H ., Pieczonka W., Przewodność elektryczna miodów pszczelich i jej zmiany w czasie składowania, .. Przemysi Spożywczy" 1987, nr 3. l4] Correlation between the Electrical Conductivity of Honey in Humid al/d in Dry Mat ter . ..Apidologie" 1991 , nr 22. [5J Curylo J ., Krytyczne uwagi o namiastce miodu pszczelego - .. syropie pszczelim sokowym", ..Pszczelarstwo" 1973, nr 6. [61 Curylo J ., Rybak H., Kwa sowość krajowych miodów pszczelich i ich namiastek, Pszczelnicze Zeszyty Naukowe 1973. nr 17 . (7J G1iszczynska A., K ozio łowa A .. The Principles of Objective Color Measurement. "Forum Ware" 1995. vol. 23, nr 1-4. [81 Golębiowski T .. Tchórzewska 1 .. Slawska E .. Badanie współzależności bamy miodów i zawartości w nich związków mineralnych. Zeszyty Naukowe AE w Krakowie. Kraków 1993, nr 396. 19J Klofutar C .. Marinko R .. Electrolytic Conductivity of Aqueos SolU/ioru of Honey . "Fam Vestn" 1995. nr 46. [lO] Ładoński W., Gospodarek T .. Podstawowe metody analityczne produktów żywnościo wych. PWN. Warszawa-Wrocław 1986. (II) Mi ś ki ewicl W., Krauze S., Badania /lad miodami polskimi ze szczególnym uwzględ nieniem podstawowych sk/adników mineralnych, Roczniki PZH 1969. nr l. [121 Pidek A .. Produkcja miodu w Polsce i Unii Europejskiej. Biuletyn Informacyjny nr 5, Agencja Rynku Rolnego, Warszawa 1998. [131 Pi o tra szews ka- Pająk A., G liszczynska A., Paluch 1., Determinations of Sugars in Polish Nector and Horreydew Honeys Using Three Metł/ods . Proceedi ngs of the 5th Commodity Science Conference. POlnan 1996. [14] PN-88/A-77626: Miód pszczel i. [15] PN-81 /C-04011: Obliczanie lepkości kinetycznej i obliczanie lepko śc i dynamicznej. [161 PN-87/C-8929 1120: Oznaczanie liczby lepkośc iowej roztworów rozcienczonych la pomocą lepkościo mierza Ubbelohde'a. (171 Popek S., Analiza parametrów jakości wybranych odmian miodów nektarowych [w:) Jakość wyrobów w gospOllarce rynkowej. Materiały konferencji naukowej, AE w Krakowie, Kraków 1998.. [II.

(9) Badanie [18[ Popek S .. Efecuical Conductivity as an Indicator o! the Quality o! Nectar ł/oneys . ..Forum Ware" 1998. nr 1-4. [19J Rybak H.. Charakterystyka chemiczna krajowych miodów odmianowych. Pszczelnic7..e Zeszyty Naukowe 1986, nr 30. [20J Sikora T .• Cybura K., Badanie wybranych wyróiników fizykochemicznych okreilają c)'ch jakość odmianow)'ch miodów nektarowych, Zeszyty Naukowe AE w Krakowie. Kraków 1994. nr 449.. Examlning the Interrelatlons between Physlcochemical Parameters Characterizing the Quallty of Varie.al Honeys The aim of the research was to exam ine the imerrelations between physicochemical paramelers or the qualily of selected varieties of nectar honey (of acacia. Hme, buckwheal, rape, heather), and lO analyse these paramelers. A number of slalislically signi fieant correlations between the examined parameters of the whole population were found . Some ofthem ean be helpfu! in developing mathematical fonnulae used for indirect determination of minera! eompound eonlent estimated as tota! ash eonten!..

(10)