Dostosowanie Bułgarii i Rumunii do członkostwa w Unii Europejskiej

Pełen tekst

(1)Zeszyty Naukowe nr 734. Akademii Ekonomicznej w Krakowie. 2006. Magdalena Zajączkowska Katedra Europejskiej Integracji Gospodarczej. Dostosowanie Bułgarii i Rumunii do członkostwa w Unii Europejskiej 1. Wprowadzenie Rumunia i Bułgaria należą do tzw. grupy helsińskiej. Układy stowarzyszeniowe oba kraje podpisały w 1993 r., a oficjalne wnioski w sprawie przystąpienia złożyły w 1995 r. Negocjacje zostały otwarte w 2000 r., a 14 grudnia 2004 r. zostały ostatecznie zakończone. W tabeli 1 przedstawiono ważniejsze daty w stosunkach Unii Europejskiej z Bułgarią i Rumunią. Podpisanie traktatu akcesyjnego Bułgarii i Rumunii nastąpiło w Luksemburgu 25 kwietnia 2005 r. Traktat podpisali prezydent i premier Bułgarii – Georgi Pyrwanow i Symeon Sakskoburggotski, oraz szefowie państwa i rządu Rumunii – Traian Basescu i Calin Popescu-Tariceanu. Oba kraje ratyfikowały traktat w maju tego samego roku. Traktat akcesyjny przewiduje, że oba kraje staną się pełnoprawnymi członkami Unii Europejskiej 1 stycznia 2007 r. Możliwe jest jednak zastosowanie tzw. klauzuli bezpieczeństwa, która przewiduje ewentualne przesunięcie daty wejścia do UE o rok, tj. na 1 stycznia 2008 r., z powodu niezrealizowania w całości wymaganych reform. W przypadku Rumunii problematyczne i konieczne do zniwelowania jest głównie zredukowanie pomocy państwa dla przedsiębiorstw. Zastrzeżenia wobec Bułgarii dotyczą przede wszystkim funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości, niesprawnej administracji, zwalczania zorganizowanej przestępczości, zwalczania korupcji i poszanowania praw mniejszości narodowych. Bułgaria musi również stworzyć sieć agencji efektywnie zarządzających . Decyzja o jej zastosowaniu zapada jednogłośnie w Radzie UE.. Kwestią sporną stały się podejrzenia o korupcyjny charakter przyznania koncesji na budowę autostrady biegnącej od zachodniej granicy aż do wybrzeży Morza Czarnego. . Buk.indb 33. 1/16/08 2:37:42 PM.

(2) Magdalena Zajączkowska. 34. środkami z funduszy strukturalnych oraz rozwiązać problem funkcjonowania reaktorów jądrowych, będących podstawą zaopatrzenia energetycznego kraju. Tabela 1. Daty ważniejszych wydarzeń w stosunkach UE z Bułgarią i Rumunią Wyszczególnienie. Nawiązanie stosunków dyplomatycznych z Unią Europejską. Podpisanie umowy dotyczącej handlu i współpracy handlowej i gospodarczej Podpisanie układu europejskiego. Wejście w życie umowy przejściowej (handel i sprawy związane z handlem). Złożenie przez rząd oficjalnego wniosku o członkostwo w Unii Europejskiej. Decyzja Rady Unii Europejskiej o wszczęciu procedury konsultacji Wniosek Rady Unii Europejskiej o przygotowanie opinii na temat złożonych wniosków aplikacyjnych Opublikowanie przez Komisję Europejską opinii o wniosku o członkostwo w UE (avis). Rozpoczęcie przeglądu prawodawstwa krajowego (screening). Decyzja Rady Unii Europejskiej o otwarciu negocjacji akcesyjnych Rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych Ostateczne zamknięcie negocjacji. Podpisanie traktatu akcesyjnego. Bułgaria. Rumunia. 1988 r.. 1990 r.. 9 maja 1990 r. (wejście w życie 22 października 1990 r. (wejście 1 listopada 1990 r.) w życie 1 lutego 1995 r.) 8 marca 1993 r. (wejście w życie 1 lutego 1993 r. (wejście w życie 1 lutego 1995 r.) 1 lutego 1995 r.) 31 grudnia 1993 r.. 1 maja 1993 r.. 14 grudnia 1995 r.. 22 czerwca 1995 r.. 29 stycznia 1996 r.. 17 lipca 1995 r.. Madryt, 15–16 grudnia 1995 r.. 17 lipca 1997 r. 3 kwietnia 1998 r. Helsinki, 10–11 grudnia 1999 r. 15 lutego 2000 r. 14 grudnia 2004 r. Luksemburg, 25 kwietnia 2005 r.. Źródło: opracowanie własne na podstawie: M. Błaszczuk, Negocjacje Bułgarii i Rumunii o członkostwo w Unii Europejskiej, „Wspólnoty Europejskie. Biuletyn informacyjny” 2004, nr 2 (148), s. 7.. Buk.indb 34. 1/16/08 2:37:43 PM.

(3) Dostosowanie Bułgarii i Rumunii…. 35. Należy podkreślić, że jeszcze w 1996 r. Bułgaria znajdowała się w głębokim kryzysie ekonomicznym i społecznym. Zmiany na stanowiskach rządowych i dojście do władzy konserwatywnego Iwana Kostowa, wprowadziły kraj na drogę koniecznych reform – tak ekonomicznych, jak i społecznych, których efektem stała się m.in. stabilizacja waluty. 2. Kryteria kopenhaskie W czerwcu 1993 r. Rada Europejska przyjęła podczas posiedzenia w Kopenhadze deklarację, w której po raz pierwszy stwierdzono możliwość przyjęcia nowych krajów demokratycznych Europy Środkowej i Wschodniej do Unii Europejskiej oraz sprecyzowano kryteria, jakie państwa te powinny spełniać. Tym samym deklaracja ta stała się uzupełnieniem do ogólnych przesłanek przyjęcia państwa do Unii Europejskiej sformułowanych w art. 49 TUE: „Każde Państwo europejskie, które szanuje zasady określone w art. 6 ust. 1, może się ubiegać o członkostwo w Unii. W tym celu składa ono swój wniosek Radzie, która podejmuje decyzje, stanowiąc jednomyślnie po zasięgnięciu opinii Komisji oraz po otrzymaniu zgody Parlamentu Europejskiego, udzielonej bezwzględną większością głosów jego członków. Warunki przyjęcia i wynikające z tego przyjęcia dostosowania w Traktatach stanowiących podstawę Unii są przedmiotem umowy między Państwami Członkowskimi a Państwem ubiegającym się o członkostwo. Umowa ta podlega ratyfikacji przez wszystkie umawiające się Państwa, zgodnie z ich odpowiednimi wymogami konstytucyjnymi”. W deklaracji kopenhaskiej stwierdzono m.in.: „Państwa stowarzyszone Europy Środkowej i Wschodniej, które wyrażą taką chęć, zostaną członkami Unii. Państwa te zostaną przyjęte do Unii, gdy tylko będą w stanie wypełnić obowiązki wynikające z członkostwa, poprzez spełnienie odpowiednich warunków politycznych i gospodarczych. Członkostwo w Unii wymaga: – osiągnięcia przez państwo kandydujące stabilności w dziedzinie instytucji gwarantujących demokrację, praworządność, respektowanie praw człowieka oraz poszanowanie i ochronę mniejszości; Chodzi o zasady: wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności oraz państwa prawnego.. Prawo Unii Europejskiej. Zagadnienia systemowe, red. J. Barcz, Parwo i Praktyka Gospodarcza, Warszawa 2002, s. 396. . Buk.indb 35. Ibidem.. 1/16/08 2:37:43 PM.

(4) Magdalena Zajączkowska. 36. – istnienia sprawnej gospodarki rynkowej oraz możliwości sprostania naciskowi konkurencji i sił rynkowych funkcjonujących wewnątrz Unii; – zdolności do wywiązywania się ze zobowiązań wynikających z członkostwa, w szczególności z realizacji celów unii politycznej, gospodarczej i pieniężnej. Zdolność Unii do przyjęcia nowych członków, przy jednoczesnym zachowaniu tempa integracji europejskiej jest również ważnym czynnikiem, leżącym w ogólnie pojętym interesie zarówno Unii, jak i państw kandydujących do członkostwa”. Biorąc pod uwagę art. 49 TUE oraz deklarację kopenhaską można wyróżnić grupy warunków, jakie musi spełnić państwo kandydujące do Unii: – wymóg europejskości, – wymóg funkcjonującej demokracji (tzw. pierwsze kryterium kopenhaskie), – wymóg funkcjonującej gospodarki rynkowej (tzw. drugie kryterium kopenhaskie), na który składają się: zdolność wywiązywania się ze zobowiązań oraz zdolność sprostania konkurencji i wymogom rynkowym wewnątrz Unii. Na podstawie wyżej wymienionych kryteriów kopenhaskich oraz postępów w dostosowaniach w poszczególnych dziedzinach, Komisja Europejska przygotowywała okresowe raporty na temat postępów w negocjacjach Rumunii i Bułgarii. 3. Agenda 2000 17 lipca 1997 r. została opublikowana w Brukseli opinia Komisji Europejskiej dotycząca wniosków Rumunii i Bułgarii o członkostwo w Unii Europejskiej. Opinia ta dotyczyła również przygotowania pozostałych 8 krajów Europy Środkowo-Wschodniej oraz Cypru i Malty i stanowiła odpowiedź na złożone przez kraje kandydujące wyjaśnienia do avis. Opinia ta została opublikowana w ramach Agendy 2000. Przygotowując opinię dotyczącą Bułgarii oraz Rumunii, Komisja Europejska uwzględniła analizę dziedzin objętych kryteriami kopenhaskimi (polityczne, gospodarcze oraz dotyczące gotowości do przyjęcia acquis communautaire). Ocena ta zależała również od zdolności systemu administracyjnego i prawnego do wdrożenia zasad demokracji i gospodarki rynkowej oraz przyjęcia i praktycznego stosowania acquis. Przygotowując opinię, Komisja wzięła pod uwagę perspektywę rozwoju Bułgarii i Rumunii w tzw. średnim okresie, uwzględniając osiągnięty postęp i stan reform. W zakresie kryteriów politycznych Komisja przeanalizowała ówczesną sytuację, wykraczając poza formalną analizę instytucji. Miało to na celu . Ibidem, s. 397.. Więcej informacji na ten temat: Wyniki negocjacji akcesyjnych nowych krajów członkowskich Unii Europejskiej, red. H. Tendera-Właszczuk, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2005, s. 32 i nast. . Buk.indb 36. 1/16/08 2:37:44 PM.

(5) Dostosowanie Bułgarii i Rumunii…. 37. zbadanie, w jaki sposób zasady demokracji i praworządności są wdrażane w codziennej praktyce. 4. Bułgaria Analizując spełnianie poszczególnych kryteriów, podkreślono konieczność szerszego respektowania w praktyce rządów prawa na wszystkich szczeblach administracji publicznej. Podstawowym zadaniem miała stać się dla tego kraju walka z korupcją, poprawa funkcjonowania sądownictwa i zapewnienie większej ochrony swobód obywatelskich, które zbyt często były naruszane przez policję i tajne służby. Podstawowymi problemami, których rozwiązanie stało się konieczne w celu rozpoczęcia negocjacji z Unią Europejską, było zainicjowanie rzeczywistych reform gospodarczych. Ich celem było uwolnienie cen i prywatyzacja. Prywatyzacja, która rozpoczęła się w latach 90. nie rozwiązała bowiem poważnych problemów strukturalnych. Ważnym zagadnieniem stała się niedokończona reforma stosunków własnościowych na wsi, która zahamowała proces tworzenia nowoczesnego sektora rolniczego; wolne tempo prywatyzacji i brak stabilności ekonomicznej osłabiły przedsiębiorstwa państwowe i opóźniły rozwój dynamicznego na początku lat 90. sektora prywatnego. 5. Rumunia Analizując spełnianie kryteriów politycznych, Komisja Europejska podkreśliła przede wszystkim konieczność poprawy działania instytucji demokratycznych, tak aby praworządność była realizowana na wszystkich szczeblach struktury rządu. Poza rozwiązaniem problemów w zakresie poszanowania praw fundamentalnych obywateli Rumunia miała również obowiązek podjęcia zdecydowanych działań w walce z korupcją oraz poprawy funkcjonowania sądownictwa i ochrony praw jednostki przed policją i tajnymi służbami. W zakresie kwestii gospodarczych zwrócono uwagę na poważne problemy strukturalne, istniejące mimo rozpoczętej prywatyzacji. Na początku transformacji nie zapewniono również pełnego respektowania prawa własności do ziemi. SysAGENDA 2000 – Podsumowanie opinii Komisji Europejskiej o wnioskach o członkostwo w UE złożonych przez: Bułgarię, Czechy, Estonię, Litwę, Łotwę, Polskę, Rumunię, Słowację, Słowenię, Węgry, Monitor Integracji Europejskiej, UKIE, Warszawa 1997, s. 1. . . Buk.indb 37. Ibidem.. 1/16/08 2:37:44 PM.

(6) Magdalena Zajączkowska. 38. tem prawny był niestabilny, a polityka w kwestiach gospodarczych nie zawsze była spójna. W celu zapewnienia stabilnego środowiska ekonomicznego podkreślono konieczność podjęcia dalszych wysiłków w kierunku konsolidacji ram administracyjno-prawnych oraz eliminacji istniejącej nierównowagi makroekonomicznej. Ponadto niezbędne okazało się podjęcie poważnych działań w dziedzinie ochrony środowiska, transportu, zatrudnienia i spraw socjalnych, wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych oraz rolnictwa. Zobowiązania podjęte przez rządy obu krajów były czasowo monitorowane i oceniane przez odpowiednie instytucje Unii Europejskiej. Analiza obserwacji i ocen prowadzi do wniosku, że problemy związane z reformą administracji publicznej, funkcjonowaniem systemu sądownictwa oraz korupcją nie zostały rozwiązane w stopniu zadowalającym przez długi okres10, co stało się przyczyną przyjęcia klauzuli ochronnej. Należy podkreślić, że zapewnienie odpowiednich możliwości administracyjnych i sądowniczych jest warunkiem koniecznym do realizacji i egzekwowania dorobku prawnego Unii Europejskiej. Rumunia na drodze negocjacji rozwiązywała wiele problemów, poczynając od zapewnienia swobody dziennikarskiej, a na handlu ludźmi kończąc. 6. Negocjacje akcesyjne Bułgarii i Rumunii w poszczególnych rozdziałach Na podstawie analizy wyników negocjacji akcesyjnych w poszczególnych dziedzinach można stwierdzić, że oba kraje poczyniły znaczne postępy w realizacji przyjętych na siebie zobowiązań. Bułgaria wynegocjowała 10 okresów przejściowych, a Rumunia 9 (zob. tabela 2). Tabela 2. Negocjacje akcesyjne Bułgarii i Rumunii w poszczególnych obszarach Bułgaria Obszar Swobodny przepływ towarów Swobodny przepływ osób Swoboda świadczenia usług. otwarcie zamknięcie. Rumunia okres okres otwarcie zamknięcie przejściowy przejściowy. V 2001. VI 2002. brak. III 2002. VI 2003. brak. X 2001. VI 2002. .. III 2002. XII 2003. .. I 2001. XI 2001. .. XII 2002. IX 2004. .. Postęp w spełnianiu kryteriów członkostwa, Dokument strategiczny Komisji Europejskiej w sprawie postępów w procesie rozszerzenia, COM(2004) 657, Bruksela 2004; wersja ostateczna. 10. Buk.indb 38. 1/16/08 2:37:44 PM.

(7) Dostosowanie Bułgarii i Rumunii… cd. tabeli 2 Obszar Swobodny przepływ kapitału Prawo spółek Polityka konkurencji Rolnictwo Rybołówstwo Polityka transportowa Podatki Unia gospodarcza i walutowa Statystyka Polityka społeczna i zatrudnienie Energia Polityka przemysłowa Małe i średnie przedsiębiorstwa. Bułgaria. otwarcie jesień 2000 V 2000 III 2001 III 2002 III 2001 VI 2001 VI 2001. Buk.indb 39. Rumunia okres okres zamknięcie otwarcie zamknięcie przejściowy przejściowy wiosna VII 2001 . VI 2003 . 2001 VI 2001 brak III 2001 XII 2001 brak VI 2004 brak XI 2000 XII 2004 . VI 2004 . XI 2002 VI 2004 . V 2001 brak V 2001 VI 2001 brak VI 2003 . VI 2001 XII 2003 . V 2002 . X 2001 VI 2003 .. III 2002. IV 2002. brak. VI 2002. VI 2002. brak. X 2000. XII 2000. brak. X 2000. XII 2000. brak. X 2001. IV 2002. .. X 2001. IV 2002. brak. druga połowa 2001 druga połowa 2001. druga połowa 2002 druga połowa 2001. druga połowa 2004. .. VII 2002. brak. V 2000. V 2000. brak. V 2000. brak. V 2000. brak. V 2000. brak. V 2000. brak. V 2000. brak. X 2001. .. XI 2000. XI 2002. brak. XI 2000. brak. X 2000. XII 2002. brak. VI 2004. brak. III 2002. IX 2004. brak. VI 2003. .. III 2002. XI 2004. .. X 2000. brak. VII 2001. VII 2001. brak. pierwsza połowa 2000 pierwsza Edukacja, kształcenie połowa i młodzież 2000 Telekomunikacja i technologie inforX 2000 macyjne Kultura i polityka V 2000 audiowizualna Polityka regionalna i koordynacja XI 2001 instrumentów strukturalnych Środowisko VII 2001 Ochrona konsumenX 2000 tów i zdrowia Nauka i badania. 39. .. brak. pierwsza połowa 2002 druga połowa 2002 V 2000 pierwsza połowa 2000 pierwsza połowa 2000. 1/16/08 2:37:45 PM.

(8) Magdalena Zajączkowska. 40. cd. tabeli 2 Obszar Wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne Unia celna Stosunki zewnętrzne Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa Kontrola finansowa Finanse i budżet. Instytucje Inne. Bułgaria. Rumunia okres okres otwarcie zamknięcie otwarcie zamknięcie przejściowy przejściowy VI 2001. X 2003. VI 2001 pierwsza połowa 2000 pierwsza połowa 2000 druga połowa 2001 druga połowa 2001 pierwsza połowa 2002. VII 2002 druga połowa 2000 pierwsza połowa 2000 druga połowa 2002. brak brak brak. brak. brak. IV 2002. XII 2004. V 2001 pierwsza połowa 2000 pierwsza połowa 2000 pierwsza połowa 2002. XI 2002 pierwsza połowa 2000 pierwsza połowa 2000 IX 2003. brak. brak brak brak. brak. VI 2004. brak. XII 2002. VI 2004. brak. XII 2004. brak. pierwsza połowa 2002. grudzień 2004. brak. brak. brak. Źródło: opracowanie własne na podstawie: Enlargement of the European Union. Guide to the Negotiations. Chapter by Chapter, Information & Interinstitutional Relations, European Commission, www.europa.eu.int; Report on the Results of the Negotiations on the Accession of Bulgaria and Romania to the European Union, Prepared by the Commission’s Departments, February 2005.. Jeśli chodzi o swobodę świadczenia usług, Bułgaria wynegocjowała okres przejściowy do 2009 r., natomiast Rumunia – do 2011 r., w celu pełnego dostosowania w zakresie zapewnienia minimalnych zabezpieczeń w sektorze usług depozytów bankowych oraz zapewnienia bezpieczeństwa inwestycyjnego. W dziedzinie swobody przepływu kapitału oba kraje uzyskały pięcio- i siedmioletni okres przejściowy w zakresie działania rezydentów oraz w zakresie zagwarantowania swobody przepływu kapitału na terenach wiejskich. Porównując wyniki negocjacji akcesyjnych Bułgarii i Rumunii z negocjacjami prowadzonymi przez Polskę należy zwrócić uwagę na zakres prowadzonych negocjacji. Polska – mając silniejszą pozycję – prowadziła negocjacje z większą stanowczością i uzyskała dłuższy okres przejściowy w zakresie nabywania nieruchomości przez cudzoziemców11. 11. Buk.indb 40. Więcej informacji na ten temat: Wyniki negocjacji akcesyjnych…, s. 82.. 1/16/08 2:37:46 PM.

(9) Dostosowanie Bułgarii i Rumunii…. 41. W kwestiach dotyczących obszaru prawa spółek oba kraje zaakceptowały propozycję Unii Europejskiej w zakresie produktów farmaceutycznych oraz europejskiego znaku towarowego. Negocjacje dotyczące poliytki transportowej zakończyły się ustaleniem trzech okresów, tak dla Bułgarii, jak i dla Rumunii, w zakresie poruszania się ciągników po drogach, finansowych kryteriów dla przewoźników świadczących usługi przewozowe oraz zmniejszania obciążenia samochodów ciężarowych. W kwestiach podatkowych rozmowy zakończyły się dla Bułgarii oraz Rumunii ustaleniem czterech okresów przejściowych – przede wszystkim w zakresie podatku VAT. W zakresie polityki społecznej i zatrudnienia Bułgaria wynegocjowała jeden okres przejściowy do 31 grudnia 2010 r., w zakresie stosowania dyrektywy 90/239/EEC (zmodyfikowanej dyrektywą 2001/37/EEC), dotyczącej maksymalnego pułapu substancji smolistych zawartych w papierosach. W pertraktacjach dotyczących telekomunikacji i technologii informacyjnych Bułgaria uzyskała jeden dwuletni okres przejściowy na implementację dyrektywy 98/61/EC, dotyczącej telefonii komórkowej. Do najdłuższych należały negocjacje na temat środowiska. Bułgaria uzyskała w nich okresy przejściowe dotyczące m.in.: – zawartości siarki w paliwach płynnych do 2011 r., – emisji sprzężonych gazów z magazynów paliw do 2009 r., – recyklingu odpadów do 2014 r., – odprowadzania ścieków do 2014 r., – transportu odpadów do 2009 r., – odpadów elektrycznych i elektronicznych do 2008 r., – kontroli i zapobiegania zanieczyszczaniu środowiska do 2011 r., – oczyszczania ścieków do 2014 r., – zanieczyszczania powietrza w wyniku spalania roślin do 2014 r. Rumunia natomiast uzyskała okresy przejściowe dotyczące m.in.: – emisji sprzężonych gazów z magazynów paliw do 2009 r., – recyklingu odpadów do 2013 r., – odprowadzania ścieków do 2013 r., – transportu odpadów do 2011 r., – odpadów elektrycznych i elektronicznych do 2008 r., – kontroli i zapobiegania zanieczyszczaniu środowiska do 2015 r., – oczyszczania ścieków miejskich do 2018 r., – jakości wody pitnej do 2015 r., – zanieczyszczania powietrza w wyniku spalania roślin do 2013 r. oraz do lat 2016–2017, – spalania niebezpiecznych odpadów medycznych do 2009 r.. Buk.indb 41. 1/16/08 2:37:46 PM.

(10) 42. Magdalena Zajączkowska. W przypadku Bułgarii jako ostatnie zamknięte zostały rozdziały negocjacyjne dotyczące rolnictwa, polityki regionalnej i polityki konkurencji. W przypadku Rumunii były to również polityka regionalna i polityka konkurencji, ale oprócz nich także obszar wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, w których w praktyce nie rozwiązano jednak nadal wszystkich problemów. Negocjacje związane z energią zostały również zamknięte na końcowym etapie (oba kraje uzyskały jeden okres przejściowy do 2012 r.). Miało to związek przede wszystkim z elektrownią jądrową znajdującą się w Rumunii w miejscowości Cernavoda, która wytwarza około 8% krajowych zasobów energii. Została ona zbudowana według technologii zachodniej, jednakże rozwiązanie problemów związanych z odpadami nuklearnymi wymagało dłuższego czasu. Zgodnie z traktatem UE Bułgaria i Rumunia nie przyjmą waluty euro bezpośrednio po przystąpieniu do Unii Europejskiej. Zniesienie kontroli na granicach wewnętrznych będzie miało miejsce dopiero po pewnym czasie od przystąpienia i będzie określone dla każdego kraju oddzielnie po wypełnieniu zobowiązań wynikających z porozumienia z Schengen. W podsumowaniu należy stwierdzić, że pomimo podpisania traktatu akcesyjnego konieczne jest dalsze dostosowanie Rumunii i Bułgarii do pełnego członkostwa w Unii Europejskiej. Zastosowanie po raz pierwszy w historii Unii klauzuli ochronnej, przewidującej ewentualne przesunięcie daty wejścia do UE, jest sygnałem, że nie wszystkie problemy zostały ostatecznie rozwiązane w trakcie negocjacji. Konieczne jest dalsze podwyższanie zdolności administracyjnych oraz poprawianie jakości sądownictwa w obu krajach. Należy zauważyć, że przemiany gospodarcze i instytucjonalne zachodziły szybciej w Bułgarii niż w Rumunii, co było widoczne w różnicach w tempie negocjacji akcesyjnych. Literatura AGENDA 2000 – Podsumowanie opinii Komisji Europejskiej o wnioskach o członkostwo w UE złożonych przez: Bułgarię, Czechy, Estonię, Litwę, Łotwę, Polskę, Rumunię, Słowację, Słowenię, Węgry, Monitor Integracji Europejskiej, UKIE, Warszawa 1997. Błaszczuk M., Negocjacje Bułgarii i Rumunii o członkostwo w Unii Europejskiej, „Wspólnoty Europejskie. Biuletyn Informacyjny” 2004, nr 2 (148). Drzewiecka A., Bułgaria ante portas, „Unia & Polska”, lipiec-sierpień 2005. Enlargement of the European Union. Guide to the Negotiations. Chapter by Chapter, Information & Interinstitutional Relations, European Commission, www.europa.eu.int. Postęp w spełnianiu kryteriów członkostwa, Dokument strategiczny Komisji Europejskiej w sprawie postępów w procesie rozszerzenia, COM(2004) 657, Bruksela 2004. Prawo Unii Europejskiej. Zagadnienia systemowe, red. J. Barcz, Prawo i Praktyka Gospodarcza, Warszawa 2002.. Buk.indb 42. 1/16/08 2:37:46 PM.

(11) Dostosowanie Bułgarii i Rumunii…. 43. Report on the Results of the Negotiations on the Accession of Bulgaria and Romania to the European Union, Prepared by the Commission’s Departments, February 2005. Wyniki negocjacji akcesyjnych nowych krajów członkowskich Unii Europejskiej, red. H. Tendera-Właszczuk, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2005. The Adjustment of Bulgaria and Romania to Membership in the European Union Romania and Bulgaria belong to the Helsinki Group. They signed their association agreements in 1993, while their official applications to join the European Union were made in 1995. The negotiations were begun in 2000 and were finally completed on 14 December 2004. Bulgaria and Romania signed the Accession Treaty in Luxembourg on 25 April 2005. The author describes the adjustment of Bulgaria and Romania to membership in the European Union. Both countries managed to negotiate a significant number of transition periods that are designed to help them fully adjust to the requirements of EU markets. Under the Accession Treaty, both countries will become full members of the European Union on 1 January 2007. However, the so-called security clause may be applied, under which the date of entry to the European Union may be delayed by one year if the required reforms have not been carried out in full. In Romania, reducing the level of state assistance to enterprises is the main problem that needs to be addressed. Reservations in regard to Bulgaria concern, above all, the operation of judicial system, the fight against organised crime, the inefficiency of the civil service, combating corruption, and respect for the rights of ethnic minorities. Bulgaria must also create a network of agencies to effectively administer structural funds and resolve the problem of nuclear reactors, which are the main source of the country's energy.. Buk.indb 43. 1/16/08 2:37:47 PM.

(12)