Jan Bosak
prześwietlenie
I l l ll l ll I
Specjalne podziękow ania dla:
S tow arzyszenie Międzynarodowe Triennale Grafiki w Krakow ie
Szanowni Państwo
z ogromną przyjem nością przekazuję w Państwa ręce katalog dokumentujący
cykl prac graficznych pod tytu łe m " Prześw ietlenie"
W ażniejsze w y s ta w y
1 9 9 3 P o rtre t Miasta BWA N o w y Sącz
1 9 9 4 Batruch i uczniow ie, Gorlice - N o w y Sącz Rzeszów Opole - Tarnow skie Córy, Częstochowa, Krosno
1 9 9 6 Ś w iat Dziecka, BWA Rzeszów, BWA Kraków BWA Wałbrzych, BWA Warszawa
1 9 9 7 Najm łodsza Grafika Krakowska, Dom Norym berski, Kraków
1 9 9 8 C ontem porary Polish Art,, N ew College, Oxford, Wielka B rytan ia
0X 13 BN UK, Pałac Sztuki, Kraków
1 9 9 9 M alarstw o Rysunek Grafika, Pałac Sztuki, Kraków
2 0 0 0 Rysunek, Galeria O rnam ent, Kraków 2001 Rysunek, M alarstwo, M etaloplastyka, Galeria O rnament, Kraków
Piórkiem i Tuszem, Cafe Moliere, Kraków 2 0 0 4 Junge W ilde aus Polen, Meersburg, Niem cy 2 0 0 4 Junge Wilde aus Polen, Meersburg, Niem cy 2 0 0 5 B egeg nun ge n Spotkania, m alarstwo, rzeźba, rysunek, Leer, Niemcy
2 0 0 5 M alarstwo, rysunek, Galeria Rękawka, Kraków
2 0 0 8 Plastycy Jasielscy, BWA Dw ór K arwacjanów, GorliceGrafika lin o ry ty , A rt- Club B łędne Koło, Kraków
Malarstwo, grafika, Klub Kuźnia, Sułkowice 2 0 0 9 Rysunek i grafika, Dom pod Gontami, Rycerka Górna
ja n Bosak
ul. Prof. Myczkowskiego 6 5 /2 0 3 0 -1 9 8 Kraków
tel. 0 6 0 6 9 2 9 3 5 0
mail: bosak.jan989@gmail.com
JAN BOSAK
Urodzony 27 stycznia 1 9 7 0 w Jaśle.
1 9 8 5 - 9 0 Nauka w P a ń s tw o w y m Liceum Sztuk Plastycznych im. Piotra M ichałow skiego w Rzeszowie. Dyplom w klasie m etalop lastyki. 1 9 9 0 - 9 5 Studia a rty s ty c z n e na W ydziale Grafiki Akadem ii S ztuk Pięknych im. Jana M atejki w Krakowie. Dyplom z w y ró ż n ie n ie m w pracowni m ie d z io ry tu prof. S tanisława Wejmana.
2 0 0 3 A s y s te n t w pracowni m alarstw a u prof. S tanisława Batrucha na W ydziale A rc h ite k tu ry i Sztuk Pięknych Krakowskiej Akadem ii im. Andrzeja Frycza M odrzewskiego. 2 0 0 9 -2 0 1 1 D o kto rat z grafiki w a rs z ta to w e j na W ydziale Grafiki Akadem ii S ztuk Pięknych w Krakowie
Zajm uje się m alarstw em , g ra fik ą i rysunkiem . Nagrody i w y ró ż nie nia
1 9 9 3 Nagroda im. D'Ann i Gusa Mazzocca
za najlepsze dzieło z zakresu grafiki w a rs z ta to w e j w y b ra n e spośród prac s tu d e n tó w III i IV roku W ydziału Grafiki ASP w Krakowie
Światło je s t główną ideą cyklu grafik przedstawionych jako artystyczna praca doktorska Jana Bosaka. Decyzja ta wydaje się naturalną konsekw encjąjego dotychcza sowej drogi twórczej potwierdzającej autentyczną fascynację fenom enem światła. A rtysta w n ikliw ie obserwuje św iatło w nieskończenie mnogich przejawach w widzialnej rzeczywistości, kontempluje jego możliwości sprawcze czysto fizyczne, estetyczne i metafizyczne.
W graficznym cyklu „Prześw ietlenie” z premedytacją odwołuje się do uniwersalnych doświadczeń wzrokowych, tych trochę zmitologizowanych czy przedracjonalnych, a także do religijnego poziomu rozumienia światła jako mocy duchowej.
Jan Bosak komponując swój cykl, zaczął go od sym bo licznego obrazu ciemności, z której św iatło stopniowo w ydobyw a zarysy przedm iotowych bytów, rodzi widzialny świat. Kształty przedm iotów trochę dzikie i kalekie, ja kby w yklu w a ły się przy zb yt słabym świetle. Ciemność wydaje się być siłą wciąż zdolną pochłonąć delikatne, ożywcze światło, którego źródło znajduje się gdzieś poza polem widzenia. Kolejne plansze przedstawiają coraz to nowe komplikacje i konsekwencje zjawisk świetlnych.
W „Pożarze"ś w ia tło odgrywa spektakl ruchu, zawirowań, rozprysków świetlnych iskier, głównym wydarzeniem plastycznym są poprzeplatane koliste smugi, jakie pozostawiają w oku obracające się p u nkty świetlne, tu ta j dodatkowo tworzące przestrzenne supły.
Światło w dalszych planach rysuje pejzaż form architektonicznych częściowo miękkich, organicznych, a częściowo twardych konstrukcji o charakterze geometrycznym. Początkowo nieokreślona i dzięki temu intrygująca skala tego m etaforycznego pejzażu została ostatecznie skalibrowana przez ustawienie w samym centrum obrazu, pomnikowo płonącego ogniska, potrzebnego autorowi jako symbol związku światła i ognia.
„Brama" je s t typem budowli metaforycznej pojawiającej się już wcześniej w twórczości Jana Bosaka. Prawie całą przestrzeń wypełnia biologiczna struktura, którą napinają łuki niby ścięgien. Modelowana refleksami światła, cielesna i zmysłowa powierzchnia wygina się, pulsuje. Dominująca form a szczeliny nieodparcie budzi skojarzenia seksualne. Dolna część kompozycji je s t szachownicową posadzką układającą się w zbieżnej perspektywie m anifestacyjnie obca, jakby na siłę dostaw iona do biologicznej części górnej, chociaż zamienia tę cielesną jaskinię w przestrzeń monumentalną, w jakąś hybrydową katedrę? Sens ideowy te j pracy odwołuje się do symboliki bramy, do rytuału przejścia przez ciemność niewiedzy i niepewności, sublimacji doświadczeń zmysłowych w duchowe, by zyskać wyższy stopień oświecenia.
W grafice „Asteroida" artysta przenosi akcję w kosmos, ty tu ło w e ciato kosmiczne zostało umieszczone pomiędzy dwiema opozycyjnymi strefami: światła i ciemności. Autor sygnalizuje inspiracje kinematograficzne z rejonów „Gwiezdnych wojen", sugeruje monstrualne wielkości obiektów, manipuluje przestrzenią. Jasna płaszczyzna może być odczytana jako św ietlista dal, lecz niżej, na styku z „krainą ciemności" paradoksalnie zamienia się w tw a rd ą ścianę.
,Asteroida" w prost nawiązuje do wyobrażeń o fizycznym kosmosie, lecz właściwie każda z prac cyklu je s t wyobrażeniem kosmosu, kosmosu wyobraźni artysty, w ew nętrznego kosmosu, fragm entem wykreowanego świata, w którym można obserwować, analizować, jak np. działa światło, jaką moc i treść ze sobą niesie.
W „Szczelinie" Jan Bosak nadaje św iatłu konsystencję gęstego mleka przelewającego się przez ty tu ło w ą szczelinę, a jego blask i prom ieniowanie spływa na otoczenie. Energia skondensowana w ś w ie tle wydaje się być nieskończona. Dolna partia linorytu poniżej szczeliny je s t pięknie cięta i rozpracowana przestrzennie, stanowi kompozycję zam kniętą - wartość samą w sobie. Aż trochę zbyt konkurencyjną dla oryginalnego m otyw u głównego. Kolejna praca przeciwstawia ciężar ciemnej, poddanej grawitacji form ie - lekkości rozwibrowanego, jasnego tła, m etaforyczny dramat mitologicznego Ikara, w którym nie wiadomo jaką rolę mają odegrać rurkowate konstrukcje zarówno fo rm a ln ą ja k i znaczeniową.
W „La w ie " Jan Bosak bardzo kunsztow nie buduje w ielostopniow ą przestrzeń pełną ruchu i obiektów lewitujących z różną prędkością, oświetlanych z wielu źródeł światła, światła rozszczepionego przez atmosferę, tworzącego św ietlne wiry. Spływająca z boku rzeka lawy świeci własnym żarem, innym od jasności określającej głębię przestrzeni.
M otyw wirującego promienia, tworzącego spiralny tunel św ie tln y został podjęty i rozw inięty w „Strunie światła". Promień napotykając na przeszkody ulega dyfrakcji, odbiciom, rozszczepieniom. Kompozycja według zasady mandali, podkreślająca punkt centrum, chociaż pełna asymetrii. Autor powołuje się na inspirację teorią scholastycznego filozofa R. Grassetesta, dotyczącą koncepcji świata zaistniałego z w y p ły w u boskiej energii świetlnej, jako źródła bytu i piękna.
W końcowych pracach cyklu następuje stopniowa redukcja elem entów kompozycji, można spokojnie delektować się graficznym w arsztatem i efektam i światła
przesączającego się przez cząsteczki powietrza, oblewającego przedmioty. Światło ma moc przenikania, niesie łagodną energię - ciepło, staje się odczuwalnym symbolem mocy duchowej, łaski.
Ziemskie św iatło jako odblask niebiańskiego ideału. Tak w „Oknie", jak w „Odwilży", św iatło skojarzone je s t z ciepłem. Powoduje roztapianie i parowanie materii, przemianę jej stanu ze stałego w ciekły, a dalej, w gazowy. Symbolizuje transformację m aterii w energię duchową.
Końcowa praca „Wir" je s t podsumowaniem wszystkich w ą tkó w ideowych cyklu. Wyczyszczenie ze zbędnych elem entów i minimalizm środków dało o wiele większy e fe kt artystyczny.
Światło wypełnia przestrzeń, ogrzewa ją swoim ciepłem, ostatnie drobiny ciemnej materii łagodnie kołyszą się unoszone falami energii życiodajnego światła. To już ich ostatni etap przed rozpłynięciem się w bezcielesnej energii Światła Ducha.
Praca nad doktorskim cyklem pokazuje, jak wiele można osiągnąć w rozwoju świadomości artystycznej skupiając się nad jednym problemem ideowym, a w ty m przypadku, idea światła je s t także fundam entalną sprawą
dla rozstrzygnięć formalnych i warsztatowych. Ważna idea prowadziła artystę, a po drodze odrzucał balast nadmiaru składników kompozycji, dramaturgiczne rozgrywki ustępowały stopniowo skupionej kontemplacji. Widać, jak rozwijał swój w a rszta t linorytniczy,
wysubtelniając stopniowanie tonalne i gradienty przestrzenne. Początkowo dążył do jak największego bogactwa graficznych rastrów, później upraszczał stru ktu ry graficzne dążąc do ich jak największej intensywności wizualnej. System kreskowania przeniesiony z w arsztatu a k w a fo rty pozwolił na precyzyjne, prawie matem atyczne stopniowanie jasności światła.
Ostatnia praca okazała się perłą w koronie cyklu „Prześwietlenie". Jan Bosak osiągnął syntezę środków i treści, w ykreow ał w swojej twórczości graficznej nową jakość, która otwiera przed nim nowe, obiecujące p erspektyw y artystyczne.
dr hab. Jan Bujnowski
prof. U n iw e rsyte tu Pedagogicznego
wurde am 27. Januar 1 9 7 0 in Jaslo geboren. Von 1 9 8 5 -9 0 besuchte er das Piotr Michałowski Staatlyzeum der Malerei in Rzeszów. Er behielt das Diplom in Metalplastik. Von 19 9 0-9 5 absolvierte er Kunststudium der Fakultät fü r Grafik an der Jan Matejko Akademie fü r Bildende Künste. Er e n th ie lt das Diplom im Kupferstichatelier
von Professor Stanislaw Wejman. 2 0 0 3 w ar er als Assistent in der Ateliermalerei bei Professor Stanislaw Batruch an der Fakultät fü r A rchitektur und Bildende Künste der Andrzej Frycz Modrzewski Krakauer Akademie tätig. Von 20 0 9-2 0 1 1 schrieb er die Doktorarbeit zur Ateliergrafik an der Fakultät fü r Grafik an der Akademie fü r Bildende Künste in Krakau.
Er b e schäftigt sich m it Malerei, Grafik und Zeichnungen.
Jan Bosak
1993 D'Ann und Gus Mazzocca Preis fü r das beste Werk im Bereich der A teliergrafik - g e w ä hlt unter den Arbeiten der Studenten des 3. und 4. Jahres der Fakultät fü r Grafik an der Akademie fü r Bildende Künste in Krakau.
1 9 9 4 bekam das Stipendium vom Minister fü r Kultur und Kunst.
Preise und A u s z e ic h n u n g e n
Das Tor ist ein metaphorisches Baubeispiel,
das schon in der Kunst von Bosak vorhanden war. Fast der ganze Raum ist von einer biologischen Struktur ausgefüllt, die von den angeblichen Sehnenbögen g e s tre ift wird. Die körperliche und sinnliche Fläche nickt von Lichtfunken ein und schwingt. Diese Arbeit g re ift a u f das Symbol des Tores z u rü c k , a u f das Ritual, der dunklen Unwissenheit und Unsicherheit zu entkommen, a u f die Sublimierung, sich von den sinnlichen in die spirituellen Erlebnisse zu verwandeln, um die höhere A ufklärungsstufe zu erreichen. In der Grafik Asteroid nim m t der Künstler
die Handlung in den Weltraum, wo sich der titu lie rte Körper zwischen zwei Gegenzonen: des Lichtes und der Dunkelheit befindet. Die helle Ebene kann als Lichtferne in te rp re tiert werden, aber unten am Ende des Dunkellandes w a n d elt sie sich m erkwürdigerweise in eine harte Wand um. Im Spalt gibt Jan Bosak dem Licht die Konsistenz der dichten Milch, die über den Spalten ü b erläuft und dessen Schimmer und Strahlung auf die Umwelt abfällt. Die im Licht kondensierte Energie scheint unendlich. In der Lava baut Jan Bosak sehr künstlich den vielstufenden Spielraum - bewegungsvoll und m it unterschiedlicher Schnelle schwebender Gegenstände, die von vielen Lichtquellen beleuchtet sind. Das Licht ist durch Atmosphäre gespaltet und bildet einen Lichtwirbel. Das M otiv einen spiralen Lichttunnel
bildenden Wirbelstrahls, wurde angegriffen und
im Lichtstrahl w e ite rg e fü h rt. Der Strahl t r i f f t Hindernisse, bricht, spiegelt sich w ider und f ä llt den Spaltungen. Das Arrangement be ton t nach Mandala den Zentralpunkt, obwohl sehr asymmetrisch. Sowohl im Fenster als auch im Tauw etter assoziiert man das Licht m it der Wärme. Es lässt den Körper auftauen und dampfen, verändert öden Festzustand in die Flüssigkeit und w e ite r ins Gas. Es sym bolisiert die Umwandlung des Körpers in die Seelenergie. Die Schlussarbeit der Wirbel ist eine Ideenzusammensetzung aller Abschnittsreihe. Die überflüssigen Elemente werden elim iniert und das Minimum von den M itteln hat eine bessere künstlerische Wirkung.
Das Licht f ü llt den Spielraum, erw ärm t ihn m it seiner Wärme. Die letzten Reste der Dunkelheit schweben sich leicht auf den Wellen des lebendigen Lichts.
Die Doktorarbeit am Zyklus zeigt, w ie viel man in der Entfaltung des künstlerischen Sinnbewusstseins erreichen kann, wenn man sich a u f einen B egriff konzentriert, in diesem Beispiel - die L ic h t Es ist auch eine Grundvoraussetzung fü r die form ellen
und künstlerischen Entscheidungen.
Jan Bosak hat einen Einklang zwischen M itteln
und Gehalt erreicht. Er hat in seiner Grafikkunst eine neue Q ualität geschaffen, die von ihm neue viel versprechende künstlerische Perspektive eröffnet.
Dr. habil. Jan Bujnowski
Professor der Pädagogischen U niversität (Bewertungsabschnitt der Doktorarbeit)
Jan Bosak A w ards and D is tin c tio n s
Born on 27 January 1 9 7 0 in Jasło, Poland.
1 9 8 5 -9 0 Piotr Michałowski Secondary School of Fine Arts in Rzeszów. Diploma in Metaloplastics.
1 9 9 0-9 5 a rtistic education in th e Faculty of Graphic Arts at th e Jan Matejko University o f Fine Arts in Krakow. Diploma w ith distinction in th e Intaglio Studio run by Professor Stanisław Wejman, Ph.D.
2 0 0 3 Assistant in th e Painting Studio run by Professor Stanisław Batruch in th e Faculty o f Architecture and Fine Arts at Andrzej Frycz Modrzewski Krakow University 2 0 0 9-2 0 1 1 Doctorate in graphic arts in th e Faculty of Graphic Arts at th e Jan Matejko Academy of Fine Arts in Krakow,
1993-D'Ann and Gusa Mazzocca Award fo r th e best graphic artw ork selected from the works of 3 and 4 year students o f th e Faculty o f Graphic Arts at th e Jan Matejko Academy o f Fine Arts in Krakow.
1994 scholarship o f th e Minister fo r Culture and th e Arts.
The light constitutes th e main idea o f th e series of graphics presented by Jan Bosak as an artistic doctoral thesis. Such a decision seems to be a natural consequence o f his previous artistic way confirm ing his genuine fascination o f th e light. The a rtis t deeply observes th e lig h t in its in d e finite ly numerous m anifestations in th e visible reality, contemplates its causative possibilities, purely physical, aesthetic and metaphysical. In th e series o f graphics en title d "The Radiograph" th e author refers to th e universal visual experiences, th e ones which are a b it mythologized or pre-rational and also to th e religious level o f understanding th e light as a spiritual power.
Jan Bosak, w hile composing th e series, began w ith a symbolic picture o f th e darkness o u t of which th e light gets o u t th e outlines o f th e objective e n titie s and gives birth to the visible world.
The darkness appears to be th e power which is still able to absorb th e delicate and bracing light th e source o f which is somewhere o u t o f th e fie ld o f Vision. In "The Fire" th e light plays a spectade o f movements, whirls, spatters of th e sparks o f lig h t th e main artistic event is created by interspersed circular streaks th a t are le ft in an eye by th e lig h t spots moving round
and additionally creating here spatial loops.
"The Gate" is a metaphorical typ e o f a building which has appeared among earlier works o f Jan Bosak.
Alm ost th e whole space is filled w ith a biolo g ic a l structure
which is strained by arches o f kind o f sinews. The material and sensuous surface modelled by th e reflections o f light is curving and pulsating. The ideological sense
of th e w ork refers to th e symbol o f a gate, th e ritual of g e ttin g across th e darkness o f ignorance
and uncertainty, S ublim a tion o f sensuous experiences into
spiritual ones in order to achieve a higher level of enlightenm ent.
In "The Asteroid" th e author moves th e action into th e space, th e cosmic body m entioned in th e title has been placed between th e tw o opposite zones, i.e.: of th e light and darkness. The light plane may be interpreted as a bright distance, however, lower, as it interfaces w ith "the land o f darkness", paradoxically turns
into a hard wall. In „The Slot" Jan Bosak gives the light th e consistence o f thick milk flo w in g through th e aforem entioned slot and its brightness and shine pours down to the surroundings. The energy Condensed in th e light seems to be infinite.
In "The Lava" Jan Bosak m inutely builds a space o f many degrees fu ll o f motion and objects le vita tin g w ith d iffe re n t speed, lighted up from various sources o f light, the light split by th e atmosphere and creating luminous whirls. The m o tif o f a w h irlin g ray which creates a spiral lig h t tu n ne l is undertaken and developed in "The String of Light". The ray w hile encountering obstades undergoes a diffraction, reflections, and fissions. The composition according to th e mandala principle, is emphasizing the centre point, although fu ll o f asymmetries, Both in'The Window" and "The Thaw", th e light is associated w ith warmth. It makes th e m atter m elt and evaporate, transform its solid condition into th e liquid and then gas. It symbolizes th e transform ation of m atte r into spiritual energy.
The final work e n title d "The Whirl” constitutes a summary of all th e ideological threads o f the series. Cleaning up th e useless elements as w ell as th e minimalism of means resulted in a far bigger a rtistic e ffect.
The lig h t fills in the space, warms it up w ith its own warm th and last pa rtid e s o f dark m atter g ently sway flo a tin g on th e waves o f th e life-giving light.
The work on th e doctoral series proves how much can be achieved in th e developm ent of an a rtistic awareness by focusing on one ideological problem, and in th is case, th e idea o f th e light is also a fundam ental issue fo r formal and technique settlements.
Jan Bosak has achieved th e synthesis o f means
and content, in his graphic artworks he has created a new q uality t h a t opens up fo r him new and promising artistic perspectives.
Professor Jan Bujnowski, Ph.D.
Professor a t Pedagogical U n ive rsity (An e xcerp t fro m a d octo ra l th e sis review )
"Z ja w y"
"Wyspa"
