• Nie Znaleziono Wyników

Nauczanie języka polskiego na Uniwersytecie Karola w grupach średnio zaawansowanych

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Nauczanie języka polskiego na Uniwersytecie Karola w grupach średnio zaawansowanych"

Copied!
4
0
0

Pełen tekst

(1)

Katerina Päsingerová

NAUCZANIE JĘZYKA POLSKIEGO NA UNIWERSYTECIE KAROLA

W GRUPACH ŚREDNIO ZAAWANSOWANYCH

Czeska tradycja glottodydaktyczna w większości rozróżnia tylko dwa stopnie zaawansowania - początkujący i zaawansowany. Jednak na polonistyce na Uniwersytecie K arola rozróżniam y trzy poziomy zaaw ansow ania podczas pierwszego cyklu studiów polonistycznych, który trw a pięć semestrów.

Za studentów średnio zaawansowanych są uważani studenci drugiego roku studiów polonistycznych. Studenci, którzy przeszli przez semestralny kurs nazwany wstęp do językoznawstwa polskiego (krótki przegląd rozwoju języków indoeuropejskich, krótki przegląd rozwoju języka polskiego, przegląd najważniejszych prac z językoznawstwa), przeszli przez semestralny kurs z fonetyki, fonologii i przez kurs lektorskí języka polskiego (2 godziny zajęć z polonistą czeskim, 2 godziny zajęć z lektorem z Polski). Wszyscy studenci po I roku studiów wyjeżdżają również na wakacyjny kurs do Warszawy. Więc chodzi o studentów, którzy już mieli możliwość porozum iew ać się po polsku nie tylko w sztucznych warunkach podczas lekcji, ale i w naturalnym otoczeniu w samej Polsce.

N a początku II roku studiów polonistycznych (tj. na początku etapu, który nazywamy średnio zaawansowanym) studenci m uszą umieć rozm awiać o podstawowych codziennych sprawach (inwentarz tem atyczny zob. K . P ó - s i n g e r o v á , A. S e r e t n y , Czy Czechów jest trzech?, K raków 1992). Z tym jest związany i wybór środków językowych. Jest rzeczą oczywistą, że rozróżniają środki językowe odpow iadające oficjalnej i nieoficjalnej sytuacji komunikacyjnej.

Co się tyczy gram atyki (zob. inwentarz gram atyczny podręcznika Czy Czechów jest trzech?) muszą być w stanie odmieniać rzeczowniki, przymiotniki,

(2)

zaimki rzeczowne, czasowniki we wszystkich czasach i trybach. Również m uszą rozróżniać dopełnienie bliższe i dalsze lub stopniować przym iotniki i przysłówki.

W szystkie zdobyte wiadomości mieliby umieć realizować w mowie i w piśmie. Jeszcze przed wakacyjnym wyjazdem do Polski wymaga się od studentów podczas wykładów, które są wygłaszane po polsku przez profesorów z Polski, robienia notatek również po polsku.

N auka studentów średnio zaawansowanych jest realizowana jak praktyczna nauka języka polskiego (4 godziny tygodniowo) tak teoretyczno-praktyczna i teoretyczna nau k a polonistyczna (2 godziny sem inariów i 2 godziny wykładów z morfologii).

Głów ną m etodą nauczania języka polskiego jest nadal m etoda kom uni-kacyjna uzupełniona o gram atykę kontrastyw ną, z tym że nacisk jest kładziony na te zjawiska kom unikacyjne i gramatyczne, gdzie m ożna się spodziewać błędów spowodowanych interferencją (np. odm iana liczebników, nieregularna odm iana rzeczowników, ale i słownictwo związane z tem atem organizacja pracy lub gospodarstwo rolne itd., gdzie sprawiają trudności te słowa, w których tem at jest identyczny w obu językach, ale przyrostki są inne w języku czeskim i polskim).

Inw entarz tematyczny (zob. K. P ô s i n g e r o v á , A. S e r e t n y , Coraz bliżej Polski, Praha 1997) został zbudowany tak, żeby odpowiadał potrzebom kom unikacyjnym ludzi dorosłych, którzy interesują się aktualnym i tem atam i życia nie tylko w Polsce lub w Czechach, ale na całym świecie (np. ja i moje życie, opieka zdrowotna, organizacja pracy, rynek mieszkaniowy, rolnictwo, klimat, ekologia, życie w mieście, tradycje polskie, ja cy jesteśm y, środki masowego przekazu). Teksty wstępne i uzupełniające zostały wybrane z polskich czasopism i książek i pokazują przede wszystkim współczesną Polskę. Większość tekstów wywołuje natychmiastowe dyskusje na lekcjach, co uważamy za bardzo pożyteczne. Przy każdym temacie jest również podana inform acja o aktualnej sytuacji w Polsce (np. szkolnictwo w Polsce, miejsce rolnictwa w gospodarce polskiej, święta i zwyczaje polskie itd.).

W porów naniu z częścią pierwszą podręcznika języka polskiego dla Czechów, część druga dla średnio zaawansowanych zawiera o wiele więcej nowych słów, w tym terminów, z którymi młody człowiek spotyka się codziennie. Słowniczek, który jest przy każdym tekście wstępnym, zawiera wszystkie słowa, których nie m a w części I, ani we wcześniejszych lekcjach części II. Chociaż m nóstw o słów brzmi jednakow o w języku polskim i czeskim, to wcale nie znaczy, że ich znaczenie jest też identyczne. Więc żeby zapobiec interferencji, została podana cała lista nowych słów.

W związku z trudnym słownictwem spotykamy się bardzo często jeszcze z innym typem interferencji, którą m ożna oznaczyć ja k o interferencję skrytą, co znaczy, że studenci celowo nie wykorzystują pewnych term inów

(3)

podczas dyskusji na dany tem at i opisują ową rzeczywistość kilkom a wyrazami lub wykorzystują te słowa, które są im bardzo dobrze znane.

Inw entarz gramatyczny (zob. Coraz bliżej Polski) nawiązuje do części I podręcznika i zawiera tę część gram atyki, któ rą m ożna oznaczyć jako trudniejszą (np. odm iana liczebników, nieregularna odm iana rzeczowni-ków, tzw. deklinacja m ieszana rzeczownirzeczowni-ków, imiesłowy, ich tworzenie i użycie, nieosobow e form y czasow ników ) i tę część gram atyki, k tó ra Czechom nie sprawia większych kłopotów , ale nie było możliwe umiesz-czenie jej w części I (np. przegląd odm iany zaimków przym iotnych i licze-bnych, ze składni przegląd zdań współrzędnych i podrzędnych itd.). P od-czas ćwiczeń gramatycznych zwraca się przede wszystkim uwagę na specy-ficzne polskie zjawiska gramatyczne w porów naniu z językiem czeskim, jak np. niektóre równoważniki zdań lub niektóre zdania bezpodmiotowe lub na przydaw kę przym iotną. Dalej na zjaw iska gram atyczne, gdzie m ożna się spodziewać interferencji wewnątrzjęzykowej i międzyjęzykowej, np. przy odmianie liczebników lub rzeczowników z odm ianą nieregularną lub m ieszaną. Ćwiczenia ściśle gramatyczne są dobierane z podręczników wydawanych w Polsce dla cudzoziemców i z naszych podręczników języka polskiego dla Czechów.

Rów nież część program u seminariów jest pośw ięcona praktycznym ćwiczeniom z m orfologii - chodzi tu przede wszystkim o słowotwórstwo.

Cały program gramatyczny jest program em podrzędnym w stosunku do program u kom unikacyjnego, jego rola jest tylko rolą środka pomocniczego podczas ćwiczeń kom unikacyjnych, te zaś są realizowane jak o dyskusja, wystąpienia popularnonaukow e, interpretacja tekstu itd., tak żeby studenci byli w stanie rozmawiać o różnych problem ach i pisać na dany tem at w sytuacji oficjalnej i nieoficjalnej.

W związku z tym, że większość naszych studentów zostaje tłum aczami, przy każdym temacie są zawsze realizowane ćwiczenia z tłum aczenia tekstów pisanych z języka polskiego na czeski i odwrotnie.

W ram ach program u dla średnio zaawansowanych są realizowane teo-retyczne wykłady poświęcone m orfologii, tak jak jest przedstaw iana we współczesnym językoznawstwie polskim. Celem tych wykładów i również części seminariów jest objaśnienie takich spraw jak wyraz, m orfem i m o rf lub kategorie gramatyczne. Bardzo ważne jest też teoretyczne objaśnienie zaszeregowania niektórych słów do poszczególnych części mowy, które jest inne niż w języku czeskim, lub podział tradycyjnej części mowy zaimki na zaimki rzeczowne, przymiotne i liczebne według ich roli w zdaniu i według ich odmiany. To wszystko jest objaśniane podczas wykładów wygłaszanych od IV semestru po polsku. Studenci również studiują polską literaturę językoznawczą z ostatnich dwudziestu lat. Dyskusje nad poszczególnymi tem atam i prowadzone są podczas seminariów tylko po polsku.

(4)

Część seminariów tw orzą praktyczne ćwiczenia uzupełniane o teoretyczne objaśnienia danych form. Więc nie chodzi tylko o utworzenie poprawnej formy językowej, ale również np. o analizę m orfologiczną, słowotwórczą itd. Celem takich analiz jest, żeby studenci uświadomili sobie, w jaki sposób są utworzone określone formy słów.

Po okresie praktycznym , okresie uczenia się odm iany rzeczowników, przymiotników, czasowników, tworzenia słów i całych zdań podczas lektoratów języka polskiego następuje więc okres lingwistycznego podejścia, który m a pom óc studentom przede wszystkim w sytuacjach, kiedy nie są pewni, czy dana form a jest popraw na w języku polskim. W tedy m ogą sobie pom óc sprawdzeniem utworzonej formy przez teoretyczne wiadomości. Oczywiście to jest możliwe tylko wtedy, kiedy m ają czas na przemyślenie określonego problem u.

Studia na poziomie średnio zaawansowanym kończą się egzaminem z języka polskiego (tłumaczenie zdań z języka czeskiego na polski, interpretacja tekstu polskiego po polsku i rozm owa na określony tem at) i egzaminem oraz zaliczeniem z morfologii. W celu zaliczenia zajęć m uszą studenci napisać w każdym semestrze jed n ą pracę teoretyczną orientow aną na problemy morfologiczne i napisać test poświęcony om awianym problem om językoznawczym.

D rugi rok, etap średnio zaaw ansow any, jest chyba najtrudniejszym rokiem całych studiów. Ogół wiadomości zarówno podczas przygotow ania praktycznego, jak teoretycznego wymaga od studentów codziennej pracy, a od nauczycieli oprócz umiejętności naukowych i praktycznych, doskonałej organizacji pracy.

Cytaty

Powiązane dokumenty

Exposé odbiło się w Paryżu przychylnym echem, co natychm iast starał się zdyskontować tamtejszy przedstawiciel Węgier, dom agając się akceptacji przez Francję

Oznacza to, że w koncepcji zarządzania przez zaangażowanie cele strategiczne oraz wartości pracowników i pracodawców się pokrywają, a ich wkład w pracę

Additionally, within constellational systems, as a “shimmering”, transient whole in which texts of literary critique reveal their interrelational meanings, entanglements,

ASSESSMENT OF THE TRANSPORT SYSTEM AND PREFERENCES OF TRAVELLING PERSONS AS SUPPORT FOR SHAPING MODAL SPLIT - CASE STUDY FOR UPPER SILESIAN CONURBATION Summary: The article presents

Fersen Fredrik Axet (von).. Niepowodzenia wojenne lat 1757-1762 pociągnęły za sobą daleko idące zmiany tak w polityce wewnętrznej, jak i zagranicznej Szwecji. Po zawarciu

11–12/2006 goethe jako adwokat.. Nie ulega wątpliwości, że jak przedtem do Lipska tak i teraz do Strassburga przyjechał Goethe z niekłamanym zamiarem niezaniedbywania także studjów

odesłanie to prowadzi zaś do wniosku, że spółdzielnia mieszkaniowa w sprawach przekraczających zakres zwykłego zarządu, a więc także w sprawach dotyczących

Nieco bardziej optymistycznie wyniki badań prezentują się, jeśli daliśmy re- spondentom możliwość określenia każdej wartości z osobna, z uwzględnieniem czterech