Nowości ze świata nauki | Małgorzata Musialik | EDUKACJA BIOLOGICZNA I ŚRODOWISKOWA 3/2015
129
KR
Ó
TK
O
NA
UK
A
SZK
OŁA
EDUKACJA BIOLOGICZNA I ŚRODOWISKOWA | ebis.ibe.edu.pl | ebis@ibe.edu.pl | © for the article by the Authors 2015 © for the edition by Instytut Badań Edukacyjnych 2015
Nowości ze świata nauki
Depeszę przygotowała
Małgor
zata Mus
ialik
Do widzenia, „świnko”!
Rewolucja w polskim nazewnictwie ssaków – na-zwa świnka morska przechodzi do lamusa. Zastąpi ją kawia domowa.
Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk wydało niedawno publikację pod tytułem Polskie na-zewnictwo ssaków świata, która jest próbą uzupełnienia i ujednolicenia nazw systematycznych dzikich ssaków w języku polskim. Autorzy zaprezentowali w książce wykaz gatunków ssaków w języku polskim, łacińskim i angielskim, informacje o stopniu zagrożenia
wyginię-ciem oraz rozmieszczeniu według regionów zoogeo-graficznych, a także aktualne nazwy rodzajów, rodzin i rzędów. Właściciele świnek morskich mogą doznać szoku, gdyż w wyniku ciężkiej pracy naukowców z Mu-zeum i Instytutu Zoologii PAN ich pupilka przestała być świnką morską, a zaczęła być kawią domową. Na-ukowcy uznali, że „ani to świnka, ani morska”, więc należy nadać jej nazwę bazującą na właściwej nazwie łacińskiej - Cavia porcellus. Nowa nazwa znacznie lepiej oddaje pochodzenie tych sympatycznych gryzoni z ro-dziny kawiowatych (Caviidae). Warto zauważyć, że
po-z Pracowni Przedmio
tów Przyrodniczych I BE
zostałych gatunków rodzaju Cavia nie nazywano nigdy świnkami, a więc stosowanie nazwy zwyczajowej było w tym wypadku odstępstwem od reguły.
Oczywiście świat nauki może wprowadzać różne zmia-ny, ale wątpliwe, aby nazwa zwyczajowa została szyb-ko i całszyb-kowicie wyeliminowana z obiegowego nazew-nictwa, zwłaszcza, że jest ona głęboko zakorzeniona w świadomości Polaków ze względu na popularność świnek morskich w hodowli domowej i laboratoryjnej. Prawdopodobnie nazwę kawia domowa spotka podob-ny los, co nazwę chemiczną ditlenek węgla lub tlenek węgla(IV), stosowaną w piśmiennictwie szkolnym i na-ukowym. W życiu codziennym i tak wszyscy używają starej nazwy zwyczajowej dwutlenek węgla.
Warto też dodać, że polskie kawie są szczęściarami – ich krewne z Ameryki Południowej są hodowane – o zgro-zo! – w celach kulinarnych. Świnki morskie, odkąd zo-stały udomowione przez Inków około 3 000 lat p.n.e., stanowią podstawę żywienia ludności zamieszkującej tereny Peru, Boliwii, Ekwadoru i Kolumbii. Polskim dzieciom nie przyszłoby do głowy, że ich mały przyja-ciel mógłby wylądować na talerzu, gdyby trafił się ktoś z tamtych rejonów świata, jednak dla nich podanie gościom pieczonej świnki (cuy) jest dowodem szacun-ku i gościnności. Nie jesteśmy też pewni, czy radykal-ny wegetarianizm chroni turystów przed obowiązkiem spożycia tego lokalnego specjału.
Źródło: Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0. Autor: Kroton
Literatura
Cichocki W., Ważna A., Cichocki J., Rajska E., Jasiński A., Bogdanowicz W. (2015).
Polskie nazewnictwo ssaków świata.
Warszawa: Muzeum i Instytut Zoolo-gii PAN w Warszawie, ISBN: 978-83-88147-15-9. https://pl.wikipedia.org/wiki/Kawia_do-mowa http://www.miiz.waw.pl/pl/wydawnictwa/ wszystkie-wydawnictwa/35-wydawni- ctwa/serie-wydawnicze-ksiki-dvd/604--polskie-nazewnictwo-ssakow-swiata. html http://tvnmeteo.tvn24.pl/informacje-po- goda/ciekawostki,49/ani-to-swinka- -ani-morska-poznajcie-kawie-domo-wa,177842,1,0.html
