SUMMARY
Some genera.l. problems .and the current state of inf.ormation on mineTa,l Ta w mate-riaJ.s in. Poliłlnd and other countries a~Te ,successively dis~cus,sed. With re-ference to geog,raphic range of influence of a . depo-sit, the mineDa1 -ra1w matea:iaJs are subdivided 1nto · local, nat'ton.al, and itnternat,ional. Ea,ch of these groups should be t~reated itn a .different way frorn the point of vietw of the informaHon, requiring se-lection of an ap1p;ropriate system of such inf,o~Tmation and arrangement of service and ins,tiltiUittonlatl scheme. Som e seleded examtples ar e givoo in. order to illu-sbra,te the .sca'le of i:nter·estt of internati!O!nal organi-zations, economic mana,gements and poliitka[ autho-rities in individu8Jl count~Tie,s, and geolog:i:cal and mi-ni:ng surveYJS in such iJnformation
on
raw m8Jterials. Moreover, diverstty of orgcuni:zartiJonal s~chemes of in-f.orrnation surveys is shown. Arttention is mainly pa id to the sta-te of information on miltleoc-al . ram ma,teri!als in Boland. The .atctivit-ies in tha't fiełd were mainly connected with treatment of tnfoa:ma1ti!on m the fol1ow:iJng way:l) Foland - mainly w~th reference to local and na,tional raw matea:iall:s and those exploited .in Foland and, at the same tim·e, be:iJng the subject of
tnter-natiMal t-rade; .
2) .other countries - main1y w:iJth ife·fe,rence to raw m8Jterial~s which a:re the subjeet of internarti:onal trade;
3) world - in technological asped, main~ly with ref.erence to ~raw materia1ls which a~re the subject M
intern,attional trade·.
Attention is main1y pai:d rto the third trend, un-derdeveloped in our country. It is repre,sented here by a new serie's of monogiraJpihs - "Miineral Ra:w Materials of the W·OC11d". The 1conditions of creaHon, aims, seope and mode of treatment of individual raw materials within the frame of the series a re discussed along w.i t h furt h er edi;torial pro-jects in that field. The neces:sity of steady impro-vement, quick publ:i:shi:ng, and bring~ing such ana, ly-ses UiP to date i:s em,phas:i!zed. The cirde of a:Uithors of the monog~raphs shouwd ailiso steadily widen. Atrt;oo-tion i:s paid to the lack of intereSJt of editorial offi-ces of geologkal periodkal's and publi:shin,g offioffi-ces in prQipa;gation of infm·matdon on activilties in the field of management of mineral raw materials. Such situation is d:iJsadvanrtageous as an efficient system of informat:i!Oltl on minera,! raw mattea:ials is tndils!Pen-sable for further appropria1te deve'lopment of natio-nal economy.
PE3IOME
B , cTaThe o:rrJ11ca:H:hr o6IIv:re Bonpocbr Ka·caiO~HecR M1Hcp:OpMia~J;1J!! O :Ml1'HepaJib'HOM 'Cb!pbe, ee COBpeMe'HHOe -cocTOSIHYre B M11pe •11 B IIoJihiiie. Ha ocHCYBaHI1J1 reo-rpacp'M~.e~c~o,ro. pa',ZJ;J1yC:a BOI3,ZJ;eMCTBJ1R MeC'T:OpOlK,ZJ;eHMR, MJ1~c!'€paJibHOe 'Chlphe ,n;eJIRT Ha MeCTHOe, Hal\VI'OHaJibll-IOe
M Me:R\:,ZJ;,YHaiPO,D;HO'I'tO o6opoTa. ,I(JIR Ka}I\:,D;OM J1'3 3TJ1'X rpyrrrr tneo6xO,II.J1'Mia oT,n;eJibHaR ~vtHcpOpMa~vronHaR npo-6JieMaT:vnm, Tpe6yiO~aR pa3pa60'TKJ1 COO'l\B€iTCTByiO~e.J%r ·OUcTeMnr, a ·TaKR\:e oprra'HJ130tBaiH'vrR cJiy)K'6 V1 y~pelK
,n;etH•Mti. Ha J136pa,HHhiX npwMepax l]pe~,n;,cTaBJieHa 3a:I1'H-TepecoBaHHOCTb 'Me:m.,n;yHapO,ZJ;HhlX opraHH3a~'J1M, X0-3R}1'CTBeHHbiX V1 . UOIJIHTV1~ecKJ1X pyKiO!BO)J;HTeJin'CTIB o·T-,n;eJihHbiX :CTpla'H, a TlaKR\:e reOJIOT'l1~eCKJ1X Ji1 rOpHblX cJiy:JK6 - BOnpocaMM ·Chl1Pbe\BO:t1 'Y:IlHqyOpMar~vm. BnrKa-3aHo pa3:HIQI06:pa311e oprratHIY:I!3a~J110'HHbiX cpOpM V1Hcp·o'p-MaiJ,M:OHHblX ·cJiy:m6. BoJibiiiOe ;Me'CTO oTBel,ZJ;.eHo xa'PaK-orepM:cTHKe '001BipeMeH'HOrO 00iCTORHJ1R V1HcpopMaątiliJ1 O MV1HepaJib.HOIM ·Cb]pbe IB IlOJibiiie. ,I(eHTeJibHIOCTb B :non 06Jla'CTM BbTpa:R\:ae'l\CR pa3pa60TKOM l1Hcp0p.Ma~J1'M: B CJie-,n;yiO~M:X CIJ1•CTeMiaX:
l) Ha~VJJO·HaJibHOM -- rJia'BHbiM o6pa:30'M B Ot6JiaCTJil MeC'T'H0['0 CbTpbR, O'Te~eCTIBeHH10<ro ·CblpbH, a TaiK}Ke 'Cb]pbR MelK,ZJ;YIHapO~HOTO 060pOTa - 3K!CIIJiyaTMpO-Ba'HHbiX B IIOJihiiie;
2) ,n;pyrliiX 'CT:paH - rJiaBHbl!M 00pa'310M B 06Jia'C'TjJ1 Chi'pbH M.elK·,n;yHapo,n;Horo o6opoTa;
3) MM:p'O'BOM - lB TeXHOJII0['J1~-8CKOM HOHJi1MaHMJ1 'CbllphR, 'BKJim~.aiO~ei1: I'iJI!a!BHhiM o6pa3oM :cnrphe :rvre}K· ,n;yna-po,n;Horo o6opo>Ta.
Oco6oe BH'MM'aHue :o6pa~eHo IHa ·TpeThiO rpynrry 'Yl'acpopMa~.Ml1:, KOTopaH pa31BUTa ·B IIoJihiiie oco6eHHO cJia6o. OHia rrpe~C'TaBJieHa tHa~aTOM 'C€\P'li1ei1: rry6m· m::a-D;li1M ,,MV1Hepa;rrhHOe Chipoe MV1pa". OirrUCaHni: yCJIOBJ1R peaJI.MU,a'Y1M: · 3TOM tCepl1lvr, UVIO'I\:v.t'Ba~M:R 06Jia,C'TM: e
e
CQ,z:r.ep-.LKaHM:H 'Jil erroco6a IJIO',ZJ;iXiO,z:r.a K Heti, a TaKR\:e ,n:aJihHei1:-III'Me M:3,ZJ;aTeJIBCKIM:e na:MepeHM:R B 3Tot1 o6Jia·CTM:. Bnr-pa,lKeHo MHeiHVJJe o tHeo6xo,n;.wMoeTvr ,ZI)aJibHetiiiiero · eo-BepiiieHCTBOlB>aHM.H 3TOn 'CepV1V1 .J1 06pallłeHO :B'HJ11MCllHM:.e 'Ha Heo6xo~HMO·CTh y,n,:eplKaHvrR TeMrra J1i31)J;a\BaHMR 3TJ1iX rry6JI'M:KH~J1M Ji1 IM:X ITOC'TORHHOM aKT>yaJIM3aiJ;J1'J1'. 06pa-~eHO BH.J1MaHl1'e Ha 'He,)l!OICTa'TO'~HyiO 3aJ11H'TepeCOBaH-HOC'Tb pe,n;,aK~'liiM O'Tipi'aJCJI8BbiX lKypaaJI'OB M: J131 ,ZJ;'a'TeJih-C'IIB. B pa3:B:t1T!J11M :J1\HicpOIPMarzyrJOIHHOM .,ZJ;e'RTeJihiHOCTJ1 IB o6-JiaCTM: xo3R:tiiC'TBOIBaH'Y.IR M:v.rHepaJihiHbiM !Chr,pneM. Coo. ,n;a-IHM<e TO~HOM :vrHcp0p!Ma~l1'0HIHIOM ,CY:IJC'T€JMbi B 06JiaCTJ1 MM:HepaJihHOTo 'chDpbR ueo6xO:,z:r.MMO .I(JIR ,ąaJinHetirnero l]pta,BMJibHOrO pa3!BMTVIH .Ha•pO~HIOrO X0'3RMC'TBa.PIOTR KARNKOWSKI, MIECZYSŁAW JASTRZĄB, JAN KAOZYŃSKI
Zjed,no~czenie Górnictwa NaHowego i Ga.zownictwa, Przedsięhio.rstwo Poszuk'iwań NaHy 1 Gazu
GŁĘBOKIE
WIERCENIE BADAWCZE
TORUŃ-l
Na .poł,udniowo-za.chodniJm skradu platformy
pre-kambryjskiej zaprojektowano wiercenie badawcze Toruń-l do głębolkości 5200 m, z możliJWością głę bienia do 6000 m (T. Horn z 'Zespołem). Wiercenie to znstało zl'oJka·Lrzowane nieopodal Torunia na p~Ta
WY!ffi .brzegu Wisły (ryc. 1). Celem jego było ztbada-nie ubworów mezo- i paleozodczny.ch w tym rejonie, a zwła:szcza dosta.r·czenie dany,ch o:
wyksztaken:ilu Htofa,cja!Lnym uttworów mezo, zoi-ku,
wyk,s Zltaken~u litostra ty graficznYJID ut,w01ró.w permili i s,tars·zego paleozoiku,
668
UKD 550.822.6/.7 TOTUń-4l(l81m5904):553.041(084.28)(4:>8 To,ruń)
- .s~tra;tygrafii i tektonice, hydrogeologii, cecha,ch zbiornd!kowy.ch skał .i możJ.iwości występ:otWania wę glowodoll'ów, szczegó1nie w. serii czerwonego spągO!w
ca i :S·tarszego paleozoiku.
Wiercenie otworu rozpoczęto 7 lJisbopada 1976 r. urząd:~eniem Tadz,iec:k,im tYiPU UM-3D i za1kiońc:z.ono 4 lipca 1979 .r. na głębokości 5904,0 m w utworach sfałdowanego •otrdow~ku; jest ono drugie c,o do głębo lkośc'i w Po1S'ce 1po otwo,r:z·e w,r:ześnia IG-1 .(5904,5 m). Profil Htologiczno-stra tygrafkzny przewierconych warstw, 10pTacowany w Pmedsiębi.orstwie Poszu-kiwań Nafty i Gazu w Wołom~nie (M. Bojanow-.
Ryc. 1. Szkic sytuacyjny wiercenia badawczego
To-ruń 1.
I - I linia poprzecznego przekroju geologicznego.
Fig. 1. Location map of the research borehole Toruń 1.
I - I liine of tra:nsver.s!al g•eological sect~on.
ski, M. Ja:strząb, J. Kaczyń:ski, W. Noc,oń i in.), oraz
starszy paleo:z.oik - przy konsu1tacji z Ins.ty;tutem Geologicznym (H. Tomczyik), j·ak też ze
Zjednocze-niem Górnictwa Naf1!01wego i Gazowmiclt1Wa (P.
Ka·rn-kowski) - przedstawia się na<stępująco:
0,0-105,0 m - czwartorzęd
+
tTzeciorzęd: gliny,piaski drobno,ziarniste, jasnoszare, iły seledynowe
i żółte, iły eiemn:obruna.tn.e i brunatne, z Oikrucham·i·
żwiru;
105,0-726,0 m - kreda górna: marg1e
jasnosza-.re, margle i wapienie ma.rg,łi!ste szare, kreda p]s1ząrea
biała, wapienie maTgliste oraz margle s;zarozielonawe
i szare, wap'i-enie peUty;c;LJne, rw •s.pągu piaskowce
glaukonitowo-k;war:co1we z fosforytami;
726,0-976,5 m - kreda doLna: pia,sik•OIWce
g.rubo-ziarniste i żwirlkowart;e z g~laukon1tem, iłówce
bru-natne, pia:sk1owce jasnoszare i żółit:os·zaTe,
drobnoziar-niste; ·
976,5-1275,0 m - portJand
+
kimeryd: .anhydrytyi gipsy, mułowce ciemnoszare, iłowc·e sza.Tozielone,
wapienie pe.Utyczne, mułowce i pia1skowce
ciemno-szaTe, wapniste, HoiWce ciemnosiZaTe i margle jasno-szare;
1275,0-1612,5 m - ok!sford: wapi·enie ooUtowe
i det:ryń;yczne, beżowe, wapien•ie ja.snobeżo.we skaHsie.
z czertami i krzemieniami, iłoiW·Ce wa:pnris·te·
szaro.zie-1one, wapienie peJ.irtJTtC~?Jne i gruzłowe, szarobeżowe;
1612,5-1945 m dogger: iłowce ciemnoszaTe
z wkładikami piaskow·có~w i skał węg.lanowJTtch,
pias-kowce drobnozia.rnisrt;e jaisnobrunat:ne d jasnoszare,
iłowce i mułowce ciemnos•zare, piaszczyste;
1945,0-2507,5 m lia1s: piaskowce jasnoszare
i szar.e, drobnoziarnist·e, z Wlkład!kami iłoiWców, iłow
ce ·i miUłowce ciemnosza,re i szarozJielona,we z wkład
kami :pia!sik.ow,ców, pia>skowce s·zare d ja1snos1LJare
drob-noziarnis•te, ·ze zwęgloną siec2lką roślinną, iłowce
i mułowce popielate, szarozielona:we, z przewars,
twie-niami pia!skowców d:robnoziarnis.tych;
2507,5-2982,0 m - retyk
+
ikaj1per: iłowcesta-lowoszaTe, zlepieńce iłow.cowe, iłOIWce i mułowce
pstre, piatskOIWce dro.bnozia·m1·iste jasnoszaTe j
s.zaro-zielonawe, iłowce szarozielone i
bruna,tnoczekolado-we ·z .wtrą1c.eniami !§ipsów i anhJTtd['y'tów;
2982,0-3162,5 m - wapień mlllszlowy
+
rert: wa-pienie ja.snoozare margli:ste, wawa-pienie pelity;cznesza-re, z przewarsb\~Tiieniami wapieni ja,snoszarych i
sza-rych .z iłowcami waJpnistymi ciemnos:zarym1i i
sza;ro-zielonymi, w spągowy;ch częśdach z
przewarstwienia-mi ti.łOI\v:ców ipS/tii'ych, warpieni mar.gl'istych i
piaskow-ców szarozielony.ch, drobnoziarnistYich;
3162,5-4088,0 m - pstry piasik;owiec ś·r.odkowy
+
+
dolny: iłowce i mrułowce brUina.tnocze:rwo.ne isza-ro.zielone, pia,skowce jasnosza>re, sza:roz·iekme i :
sza-roróżowe dróbno·viarniste, miJ.łO·wce i iłowce
margli-ste z wkładkami wapieni pellitycznych i oolitowych,
w .spągowych częśdach mułowce i iłowce
brunatno-czekoladowe, z wtrą·ceniami gipsóiW i anhydrytów;
4088,0-4225,0 m - cechS'ztyn - CJTtkJ•oltem Sta·
s-sfurt- sól starsza: ·sole kp.mienne, z wkładkami
an-hydrytów;
4225,0-4229,0 m - cechsz;ty1n - cyklotem
Stas-sfurt - anhyd-ryt podstawowy: anhydryty jasnoszare
i ciemnosza,re, bwarde;
4229,0-4235;0 m - cechsztyn - cyklotem Stassfurt
- dolomit główny: dolomrity ciemn(){beilowe,
drobno-kr~s.talkzne, bwarde, w spą~u przereho.dzą•ce w
dol,o-mity ilaste;
4235,0-4286,0 m - 'cechsz1tJiin - cylklotem Wena
--- anhy;dry.t gÓirny: anhyd['yty ciemnos·zare, zailone,
przewarstwiane anhydry1tem jasnoszarym;
4286,0-4311,0 m - .cechsztyn - cykLotem Werra
-- sól riaj:s,tar·sza: sole kamiienne, dość zwięzłe, z
cien-kimi przewars,trwieniam;i anhydTytów :Llasty;ch; ·
4311,0-4340,0 m - cechsztyn - cyklotem Werra
- anhydryt dolny: anhy;diry:ty ciemno;s;zare, twarde,
z przewa,rst>wieniatmi iłowców, w spągu ja,snoszare,
prawie białe o strruk,turze cukTowa.tej;
4340,0-4347,0 m-- cechsztyn - cyklotem Werra - wCł!pień podstawowy: dolomity szarobeżowe,
twar-de, zbite, pionOIWo spękane;
4347,0-4348,5 m - cechsztJTtn - cyklotem Werrra
-- łUJpelk miedzionośny: ilo1wiec criemnoszary, prawie
czarmy, dolomirt;y.czny;
4348,5-4350,0 m - ez.er'lwony spąJgoWiiec: rpia·sk>
ow-ce do1omi•tycz:ne szar.obeż;owe, twarde, ·z wlkładikami
iłowca ciemtnOiszare.go i szarowiŚinioweg•o;
4350,0-5035,0 m - syJJur - piętr-o podila1sie: iłow
ce zlielonobrunat:ne, .pstre i s;zar'O.Zli·eil·one, miej!S1cami
zlustrowane, na odiC'inku 4350-4700 m nie·co za:
piUr:zJo-ne tektonkz1I1Jie, upCłidy wall's'tw 10--~60°; na głęlb.
4700-5050,0 m Howce ~za:re z fauną g.rarptoliltów
Pri-stiograptus i MonocUmacis cf. tomczyki WitUefert
(H. To:mczy'k, 1978);
5035,0-5236,0 m - sylur - wenl·olk
+
laJndowergórny: mułowce i iłowce ciemnosza1re, lek'k·o
dO>lomi-tyczme z fauną gra1pltlo·l·Hó1W Cytograptus perneri
(H. Tomczylk, 1979); UJpad warstw 20-,25°;
5235,0--~5904,0 m - sy[u:r - la1nda:wer do:J:ny
+
+
ordowlLk górny?: mułowce i iłowce c>iemno:s'zare,miej•s,cami lek:!ko warprrits•te. W p['zewieDconym
odcin-ku ,pr·ofil.ru brak dobrze zachowanej faU!ny
pozwa>la-jącej na ·określenie dolkłardnego wieku; upady wal'lstw
80°-90°.
Wiercenie badawcze, któ1reg.o pl'lofi:l pr·
zedstawio-no powyżej ~ryc. 2), było badane zarówno 1przez
ge'O-logów górnictwa naftowego, jaik też Ins.ty'tutu
Geo-logkzlnergo. Między in1nym>i wiertnię w cza.slie
wier-cenia wi1zyt.owali S. Man~k, J. Solk·ołow:s'ki, A. Wit
t-kow;slki, H. T·omczyik. Sz,czególne zna·czenie w koń>e<o
wej fazie wiercen<ia miały wspÓilne k·onsulrtacj.e
geo-logów i wiertlnlików góDnk:twa naf,towego i
Insty-tutu Geolro.gkznego prz.y po>dejmo·Walniu decyz.ji
od-nośnie do głębienia ot1woru. Nadzór nard wiel'lceniem
z raJmienia Przeds·iębio.rs1twa PtOSZIUll{,itwań Naf,ty i
Ga-zu w Wołoo,miln:ie siprawował M. Ja,s'trząlb, J. Ka>czyń
ski i W. Noc.oń. W tralk:cie wier:cenia ·notowano
na-stępujące objawy z.ł.ożowe:
w wydobytym :ridz.erniu 'Z głęb. 4342,5-4358,0 m
(uzysik 15,0 m) po 2 doba·c'h na powi-erz,cbni rdzenia
w przedziale 2·60--~2·80 _ cm (piaskowce dolomityczne,
cozerwoneg.o srpą;g·owc.a) po.jawiły się kiropeTki
jasno-żółtej ropy na:Btowej (rdzeń za,C'zął się "pocić"). W
wyniku ekstrakcji wyk>onanej w polowym
laborato-rium ·otrzymano wa•gową zawartość bH.umi1nów w
skale WJiinos•zą<cą 0,17% na 100 g sikaly;
w przeiW·OŹinej atpara,t.urz,e gazowej, która
praco-wałR przy wi•ertn:i T·oDuń-1 w czasie przewie.rcania
przedziału gł~boko•śCJi,oweg.o 761-3050,0 m, przy !Cią głej rejestracji zawartJoś>Ci bi1tumdnów w płuc·me nie
. stwierdzono i.ch rpod.wyżs1zonych z·awartości. Również
WY\ko>nywane ana11izy >ch:roma,t·ografic:zJne w wvże1j
wv-mieni·anym pr.zedzia'le ni·e. wykryły ohe.c<ności CH4
(metanu), ani też dęilszyeh węglowodorów.
Od głę:b. 3050 do 59•04,0 m (•tj. do k•ońcow.ej .głę
bokości otworu) 1przy wiertni zamontowane byłoo
po-lowe laborartorium g;eol·O·gi,czne, kt6re na bieżą•c10
WY-konywał-o Cliągłe profilowanie .gaz.owe, ana•lizy
chro-malografkzne, badania f•izy;c.Z\nO-IChemklzne skał
••
·.
.
...
..
rowatość, prz;epusz·czalmość, wagową zawartość bitu-mlnow, zas·olenie, pr·ocentową ·zawartość .wa.pnia, magnezu i częś·ci il'aSitych w slkałatc.h) oraz ·
rejestro-wało podSitawowe \Parametry procesu wier·cenia: ciąg łą mechanic•Ziną .prędk·ość wiercenia, obiciążenie pq;: e-wodu Wlier;tnkz.eJg·o na haiku :i .pojemność płuc:zlki w zbioDnilkach. Przy uży;c:iu pol·owetgo labotrat.o·rium g-eo-l-ogicznego nie .stwielidz'D'no bezpośrednkh z.ł·O·ŻOWJ!Oh objawów bituminów.
Na uwagę za,słu!§uje wykryta WYJs.ok:a zawartość
wodo:ru (H2) w płucz,ce, tstwieiidz•olna w tralkde prz,
e-wiercania IPr·of·i:lu w przedziale głęboilmśdawym
5650-5·680,9 m, a -kształtująca się w gramica.ch 27,4%-45,4% H2 w przeliczeniu na gaz czysty bez
udziału p-owietrza. Na podstawie obser·wacji makro-skopowej płuczki, prób okruchowych i rdzeni obja-wów bituminów (poza wyżej· wymienionymi) nie stwierdzono.
W .prze1wiertconym pr·o·Hlu .o,tworu badarw:cz.e:go To-ruń l (ryc. 2) geofizyrcznie i laiborato,ryjnrie najle: p-sze własno:ś•ci ztbi·orDniJk·o,we s.twierdz·ono wśród poztio-mów .piaskowc•OWYJCh lia:su. Na•jwiększy W.Sipókzynni:k
rpor·owato·śd WY•Sitępuje na głębollmśd 2244----,246•9,0 m i wynosi 16,65%-23,37%, przy przepuszczalności
wy-nDiszą:cej otdipo;wiedlni'o ord oik. 2t127 mdcy do ·ok.
5100 mdcy. Pozliomy te jednak, chociaż eha,ralki tery-zują ,się bardz;o dobrymi włas:nośdami · zibi·o·rnilko, wy-mi, są w caloś:ci na:syrcone wo,~ami z.łoż·owymi.
Po.z:iomy Z'biornitk•owe wys'tępujątce wśród o.sadóJW pstr·ego pias.k:01wca wyika•zują z:nacznie gorsze włas
ności z:biornilkowe. Ich WiS/półczynnik poil'owaltO·Ś!C[ IIl!ie pr.ze:k.racza 8,82%, a prze'pUJsz,c,za~ność waha się w gra-nicach od O do olk. 84 mdtcy .
Utwory cechs:ztJ'inU są wyk·szitałcotne głównie jalko skały usz'czelnialjąee (s•ole i anhYidrylty). WY'jąitek , s,ta-nowi tyllko pozi'Om dotlomitu głÓiwnego, z.atlega,jąlcy na
głęb. 4229,0~423!5,0 m, litttol-ogi:ciznie wylkszrtałcony w postaci dolomitu :ciemnobe:żowe.g·o, droi bnokry.Sitallicz-ne.go. Sikała ta je,srt 1Jw:a·I)da, zwtięz.ła, Zibirta, miedsca-mi pionowo spękana, przechodząca w ,spągu w dolo-mit · ila:s1ty .i poziom waiPienia podsttawoweg.o. Ten osta,tni wyrSitępu,j.e na głęb. 4340-4347,0 m i jes1t wy-ksztakony jako dolomity szarobeż·owe, dro!bnozia, r-niste, twar:de, Zibi!te, spo-rady.cZinie ,pionowo S!Pę'kane.
'M•Lmo te.go, że prla:wie w całym ba,se:n:ie permsrkJim pozi·omy te są na ogół skałami :zibiornilkorwy,mi i w pozioma,ch tych wy.s;tę'pują liczne przemysłowe złoża bitumi!nów, to w rejonie T·orunia ni·e .wykazują obi· e-cują·cy•ch własności ztbior.nlikowy,ch. I tak od.Jp. owied-nio ws,póŁczynnilk porowatoścti w pozi·omie doi 1omi-tu głównego wynosi maksymalnie 2, 7.3%, a
przepusz-czalność 0,0·5 mdcy, a w poz•i·omie wapienia poi
dsta-wowego współczY'nnik; porowatości wynosi 1,09-3,45%,
przepuszc:zalność nie ,przekracza 0,1 mdcy.
U11wory c:z.e,rwoneg•o 1spąg·ow.ca wyJstępują na głęb. 4348,5-4350,0 m :i tkh mti.ąż•sz,ość rwynos1i 1,5 m. Są
wy;k:sztak•one w posta.ci pia,skorw,có•w wa' pnisto-dó.Io-mitytcznych i mułowców, zapia;sztczonych, c, zekolado-wosza,ry,ch. Ma1k:Jsymatlny w.Sipókzynni'k porowa:toś'C'i w tych ut!wo~ra·c'h WY'hosi t2,47%, a przerpJUS'ZiC'Zia1,ność w
pobliżu O. Na głęb. 4350-5904,0 m (rkoń•co:wa głębo kość o•tworu) występują Howcawo-,mułowCiowe utwo-ry sy,luru i gó.rneg·o o['dowiJk.u, w Sipą,g·owej częś·ci przewarstwiane wapieniami mułoweowo-marglistymi i podrzędnymi wkładkami wapieni .skryltolkryisl tylkz-nych. Cały te:n_ komjplelk•s lllie wyka·z:Uje ,praiktycz1nie
wła,sności zbiiOrniJkówJich i tw01rzy serię
usziCzelnia-jącą. Przebardane laboratory·jn,ie próbkii rdzeni z • te-go odc.ir:lka -otwor.u ,wy:kaZiują WISipóŁczynnilk po,ro·
wa-tości od 0,018%----'0,57%, przy calkowitym braiku
prze-pusz,czalności.
SIPe.cja:lne badania laboratD'ryj1ne slkładu m~neral
neg·o ·Oraz cech strulkturalnytch i tek.situra,Jmy,ch sy-lursk'ich i ·Oirdo!wtLc'k::Lch łupków iLastych, wyjkonane w celu dobra1nia odfPowiedni•ch pa,rametrów płtUC'zlki wie:r,tniczej i -jej o:bró!biki, przepr·órw.ardztHo grono Sipec-jalisttów Laboratorium Cetntralneg·o przy PPNiG
Wo-łomin (A. Hochewkz, R. Kopczyński, G. Ma1mot, pod kieDownict,wem H. Juiikiewicza i J. Karc~zyńs'kiego).
S
t
rot~- :,.. ·.. o
9 rafia ~ N .CI)E
~ ()o
c.
~ ·~'
-~E N....
""'-łb'\s
~· CP... o
<)Q.
e~
Ił) o ';....~ Ił)~
~o o
-'-1 ~ Qł '-ł...a""
~
Q..:::
.
(.!)g
J}
.,
2. 3 4 5 ~ "N CI) CI)·--
a.. Q. CJo
~ 6 fi G .F o u n Q.
.cu
'"'
~e
Q ~ ~ a a.. -d::s
~ a.. ~ Ch 1\ł ' -7 ;t~o
~§ ~ ~ ~....
~ o ·lri""'
""
.
.
•O ... .. ""' " o~
..
·~!
~l
582!J,O,
..
CJ'1
~2
f
EJ
~4
~5
~6
~7
~10
[~~ltt
Ryc. 2. Profil otworu badawczego Toruń 1.
l - piaskowce, 2. iły, 3 - iłowce, 4 - mułowce, 5 -
wa-pienie; 6 - margle, 7 - dolomity, 8 - anhydryty, 9 - gip
-r:;y, 10 - żwiry, 11 - iłowce o zmiennym upadzie warstw.
Fig. 2. Research borehole Toruń 1 column.
l - satndst•ones, 2 - clays, 3 - claystones, 4 - si.1tstones,
5 - limestones, 6 - marls, 7 - dolomites, 8 - anhydrites,
9 gypsum, 10 - gravels, 11 - claystones reflecting change
in strike of beds.
T
"'--.:....·.---
-
---J..
' --
,
. , -
, L--, __
t :..-- ::::- ..._ l - L _j__j_
-- " ' -- l.( """-.,. ..._ r -
1K
r--
-
l_,.
- _ J -l
'
' -.:::-~'
_ t _ ( ---,_!.
1'"'-'L-..._~---" • ...._...__/ - ~ ( _ . . -.__..._. _ _ _ l - - , _-l
1~z~~~J~41~~5~6~7~~8~9E~
10~
11(::~:.P
1
·:;:J 12{:-_:f~:~l13~
Hf&o3111~_s/j 16~~ ił:('~
Ryc. 3. Przekrój geoLogiczny poprzeczny przez Niż
FoLski na odcinku Kruszwica 2 - Grudziądz IG-1
(wg P. Karnkowskiego).
1 - czwartorzęd
+
trzeciorzęd, 2 - kreda, · 3 - juragór-· na, 4 - jura środkowa, 5 - jura dolna, 6 - trias-retyk,
7 - trias-kajper, 8 - trias-wapień muszlowy, 9 -
trias--pstry piaskowiec, 10 - . perm-cechsztyn, 11 - perm-czer-.
wony spągowiec, 12 - karbon górny, 13 - karbon dolny,
14 --:-- dewon, 15 - sylur, 16 - ordowik, 17 - kambr.
B.adania te prowadzono sukcesYiwnie za pomocą
mi-ikrosik•OJPIU elektronowe1g·o JXA-35, atm•ltizaitora rent:
ge-no.wskiego L:LNK SYSTEM, dyf.raiktometru ,relrl,~ge
nowsk!ie:go P,W -i1450 oratz ISIPektro1Jo>tome,tru IR-4240, sz,czególlnJie na WJ'lbranyc!h prólbika1ch z rdzeni wie~t ~niC'zy,ch i .p:ró1belk olkrUtchowych z głęb. 4700-5:305,5 m i 5400___,5870 m.
Na ,pods'tawie ,dyfraktto:gramóiW us1taJono, że głów
nymi s'kładnilkami sywur.slko-·ondowiclktirch łupków
ila-stych .są: ilLiit, chl·Oiryit, montmorylonitt, kwarc oraz
śladowe iloś'Cii kaky:tu, dolomitu i ,pi:ryitu. \V
prób-kach wy'k.rylto 1pakie1ty pę.cz:rlJiejące. Arnailiza widma
posz.czególny;ch ,próibek sikał w podczer!Wieni
wylka-zała wys,tępowanie illitu jako głóWinego minerału
oraz zna!ozny.ch Hośd mon1Jmo,ry;lon~tu i kaolini•tu.
Fig. 3. TransversaL geologicaL section through the
PoUsh Lowlands, from Kruszwica 2 to Grudziądz
IG-1 (after P. Karnkowski).
1 - Quaternary
+
Tertiary, 2 - Cretaceous, 3 - UpperJurassic, 4 - Middle Jurassic, 5 - Lower Jurassic, 6
-- Triassic-Rhaetian, 7 - Triassic-Keuper, 8 - Triassic
-- Muchelkalk. 9 - Triassic - Bundsandstein, 10 - Permian
- Zechstein, 1.1 - Pe1rm:ian - Rotliegendes, 12 - Upper
Carboniferous, 13 - Lower Carboniferous, 14-- Devonian,
15 - Silurian, 16 - Ordovician, 17 - Cambrian.
Jakośo1orwa anarliza chemkz.na, wyk·onana z.a potmocą
a·naliizattora rent1genowslki,ego LIN!K-JSYSTEM,
wyka-zała że skały te są ,bo.ga•te w s1kłardlni:kli typowe dwa
mi,ner.ałó1w ilasty-oh, tj. Si, .Ail, Mg, K, Fe, a pr6cz
wymienionyeh stwierdzono WJ'lS'tępowanie: Ca, Ti,
Mn, S, CI. Skład badanych prÓibek ,sikał jes1t w więk
szośd stały, je:ś:li chodzi o .slkła!dnikii minerałów
ila-sty·ch, .a zmienia s1ię tyllk-o za1waTtt'o·ść ta:ki'ch prierwiat
st-ków, jak: Ca, Mn, S, CI, co jest związrune z
.punklto-wy.mi wtrą'c·enia:mi węglrunó1w, ch1orków, pi1ry1tu i
mag-nezytu. Na zdjęciach SEM (ry;c. 4 1i 5) widać, że Sikały
te cha,ralktery;z.U)ją Slię do:ść zwartą budową, ,nie poz.
-bawioną jedna'k mikro- .i ulrtra:porów międzykrysta liczmyc,h o ksz.ta1tach nieforemny.ch WlielobokóiW.
Profil !geologiczny otworu T·oruń-1 dosttar·azy-ł
Rys. 4. Iłowce o zwartej budowie z mikro- i ultra-porami. Zdjęcie wykonane mikroskopem
elektrono-wym JXA-35, pow. 3000 X.
F''ig. 4. Compact claystones with macro- and ultrapo-res. Photo taken with the use of electron microscope
JXA-35, X 3000.
żo mate·riału, pozwalającergo pozna.ć wgłębną budowę
geologiczną tego rejonu. Miążswść utwoTów
trzecio-rz~du i cz:war.t·orz:ędu wyni'os·ła tu 150 m,· a
mezo-zmcznyoh 3938 m (od 1·50 m do 4088 m). Leżą one spokojnie, w ,normalnym na•stęp;sltlwie s;tra.tyg.raflilcZ -nym. Upady ty1cih wa,rstw wa:hają s·ię od O do 5°. Pod os1ada:mi mez.orz.oirc:zny!mi Wy•stępują utwory ce;eh-s:~tyinU •o zrredulk·ow.anej mJiąż:szości (2·60,5 m). Wyróż mono tu .tJ71lko dtwa na.jlniż:s1ze cyikJotemy - W erra i Stas:sfurrt. Bra1k wy.ższy.ch cyklotemÓiw spowodowa-ny z•ostał proces1am:i .ero-z,ji. TYilik•o w szczątiko:wej f· or-mie (1,5 m) s;twieridz'ono utwory czerJwonego SiPą.g:a:w ca. Osady te uległy ,praWJdopodobnie eroZiji prz.ed-cechlsztyń:sikliej. Nie s!tJwierd'z•ono utworów karbonu i dewonu, oo świadczy o o:g!r•omnym hia:tU!sie, spowo-dowanym prawdopodobnie rÓ'wnież erozją pr:zedj pe:rm-slką.
Bezpośrednii·o po.d cienką wamtwą czerwonego spą gowca i łup'ku miedZJi·onośnego wy!sttępu,ją utwory sy-~uru. ,~OiczątkO\wo leżą one prawie poziomo (0__,10°), Jednakze ;na głęb. 4350-47·00 m stWiier:dz·ono
zahu-rz~nia wa1rstw (!Uipady do 60°) i z.lustroWiania, po czy!m z·now ohse11wowan·o łagodne ułożenie warstw. Wed-ług oznaczeń H. T·omczyka najwy:ż·ej .s.tW1ierdz01ny sy-lur reprezentuje piętro pod1a.slkie.
W mia1rę głębie1nia ortwaru st•wierdz.ono. stały wzr;o;st upadów. I ;bak na głęb. 5035- 5235 m w wen -loku i landowerze ,górnym wy:sitąJpliły upady od 10°
d?
40°, na1tomia1st poniżej, aż do k:o6cowej głębo:kośCl WZT?·Sły od 80° ~O 90° (ry.c. 2 i 3). MiąŻ·S'ZOŚĆ sy-luru .gor:ne:g;o wynos.1: 685 m - podla:s'ie, 200 m wen-lo:k
+
landower górny, 669 m -- landower dok1y+
+
ordowi.k (dwie o.statn.i·e wad'oś!Cii, ze w21gJędu na z.naczny upad wamtw, wyrażają miążS'Z!OŚĆ p01zorną). Otrwó.r To.r.uń-.1, zloikalizowany na stkraju plal tfor-my ;prekambryj.slk'iej, dostarczył więc lk·znych istot -nyc:~ inf,o·r.ma,cji geol'o.gic:onyeh, a prz.erde wszy,s·t'k~m stw1e.rdz·ono:Ryc. 5. Iłowce o ksztaŁtach nieforemnych wielobo-ków. Zdjęcie wykonane mikroskopem eLektronowym
JXA-3.5, paw. 3200 X.
Fig. 5. Claystones irregularly polygonal in shape. Photo taken, with the use of electron microscope
. JXA-35, X 3200.
:pra,wie ,po·i.i·omo leżącą serię utworów mez o-zcniczny.ch, z dolbrz:e wyksZ!tał:cony,mi o.g;niwa;mi kre-dy, jury i tria·srU (2);
- •stosunk-orwo niewie]ką miąŻ:s,zość u.tw::;,ró;w cech -s:dynu i znaczną redukcję warstw oraz zer.o.do\Niatn'ie najwyż,szych cyk:lote:mów (Aller i Lein~) - prawdo-podobnie przez er·oz;ję;
- s·z:czą•bk•ową m:iąż:sz'o.ść utf\vorów cz.er;wo.nego s,pą gcwca (1,5 m piasko:w,ca o .lepisz,c.zu do.lc1mitycZ1nym), co może przemawiać rórvvnież za jeg.o u.sunięoiem pnez eroz.ję ,pr.ze,dcechsztyl1suui;
- całikoWliity brak utw·O!rów lmr.b.onu i dewonu; mogły się 01ne osadzać w basenie :ś.rodkorwo:poLslkim na iPOludnie od ot-woru T.oruń-1 (8, 9, 6, 5), co po-twierdził m.~n. otwó-r Sie,r,pc-2; ·
- występowa:nie s:tosunkowo •nie zaburzonego górnego syluru - piętra podlasie;
- występowanie s.i·lnie zaburzony.ch (80°- 90°) i zlustr·owa:ny.ch utwrorów landoweru ora·z ordawiku. Te os:ta•tn:ie fakty mogą świadczyć o przerdł,u.żaniu
się :ka:ledonó.tdów u -czoła platformy prekambryj;slkiej. Kaledonidy s·tJwi~r:dz.ają także i•n1llii a·ut0rrzy (DiP· 12, 10, l, 11) w rejunie P.omortz.a - O'two.ry Go·Ś·cino IG-1, Lutom l, Chlojnice 5, Ba•bil·o:n l, Br!da - i in. Mają one prawdqpodobnie dal1s·ze przedłużenie w lkiierun -ku na SE, g.dz:ie ponovv.nie sfałdow!ail1e u.twmy sy-lursko-kambryjskie stwierdzono w ·otworze Lisów l -- 14 km na północ od Pionek (5). Nie można też
wykluczyć e~werntua1ności, że sfałdowa1nie liitworów syluru i ordorwi'ku na s&raju .pla;tformy w:s• chodnio-europejskiej zostało spowodowane podsuwaniem się
tej płyty w kierUinku SW. ·
W tym ujęciu strefa dyslokacji Teisseyre'a-Torn-quista ·odpowiadałaby rqwowi tektonic.znemu o ce-cha·ch ·ryf,tu ko:nty;nenta1nego (4).
·LITERATURA
1. B e d n a r c z y k W. - The Ordovlician in the Koszalin - Ohojnice Region (Wes,tern Pomera-nia). Acta Geo:l. Boi. 1974 vol. 24 no. 4.
2. D a d l e z .R., M ·a r e k S. - S!ty1 str.uMuralny !kompleksu ceehs~tyósk!o-mez!O;z.oiozneg:o na niE!(kr tó-rych obsza:ratch Niżu Pol,s/kiego. Krwa1rt. Geo;L 1969 nr 3.
3. Do'kumentacja wy.n1k1owa wiercentia badawczego
Toruń-.1 i materiały źródłowe. Arch. PP!Ni.G
Wo-łomin 1980.
4. G u t e r c h A. - St·ruc1tmre and phy;ska,l proper
-ties of the · earths crust in Baland in the light of new data of DSS. P:ubl. Insi. GelophY'JS. P AN A4/115 1977.
5. K a 1' n k •O w :ski P. - W.głębne 1przeikTo}e ge· olo-,gkzlne przez Niż P.ol:ski. Wy1d. Geol. 1980. 6. Kmi:e·cik H., Ż-elicho\ws'ki A . - Prof•
ilosa-dów· karlbonu w podłożu brze:hnej niecki między
Toruniem a War.sz.a1wą. Prz. Geol. 1980 nr l.
SUMMARY
The aims and ~resultlS of deep ITesea.rch borehole
Toruń l, drilled bo the de,pth of 5904 m at
south--western margin of the East-European Precamhrian Platform (Fi,g. 1), are dis,cUis,sed. The litholog:i:cal-:s;bra
-tigraphic coJ.umn of the bo.rehole iiS given and t:he recorded traces of h}'idroca~bons and reservoir pro-perties of .i,ndiv,idua,l stratigTaphic series penekated by the horeh:o.le are discussed. Moreover, a geological secti01n through the area of the bnrehole is given.
The obtained resUilts especially the record of
:tlol-ded Up:pe~ Ordovician and Lower Llandoverian •rocks
at depths of 5235 - 5904 m (d:i;pping a;t the angle of 80°-90°) give further sutpport to the iinferred course of the Caledonide:s along the margin of the East-European Platform.
7. M o d l i ń ski Z. - Stra~i;y,~ratfia i Uto,logia !Or-do
-wiku zachodniej syneklizy perybałtyck·iej. . Biul. Inst. Geol. 197,6 nr 270.
8. P o .żary s k 1i W. - za,ry,s t·e!ktoni'ki paleoz,oiku i meZ<Ozoilku Niżu Po:lslkiego. Kwar:t. Geol. 1964
nT l.
9. P.ożaryski W., Tomczyk H., Biroch
-w i
c
z-L e w t ń s k 1i W. Tektonikapaleo-IZIO:ilku podJPermsk·iego o:bs,za'Iiu warszaWISikiego .. Pa'z. Geot 1980 nr 2.
l O, T e 11 e ·.r L., K o r e. j w ·o K. - StraltYJg.rafia
góa--. neg:o syluru z ot·worów Chojnke 3 i S!tobno l.
Acta Geo'l. .Pol. 1968 voL 18 ,nr 4.
11. T ·O m c z y k ·O w a E., T o m :c z y k H. - Sylur Folsiki jako WJslkaźnik zró:hnicowa1nia szelfu
Fen.-nosarmacji i 1T<o~woju oceanu Pr·oto~.e!tydy. &:z. Geol. 1978 nr l.
12. Z n o s k o J. - Problem kaledonLdów i geneza
iplat[urmy 1p['eka·mbryjskiej w PolStce. Biul. Inst.
Geol. 1965 ·nr 188.
PE310ME
B 'CTaThe paocy::>K,ll;a:IDTCH 1\e'JIM :vr pe3y JihTa'Thi no
-JI.y"Y:eHHhre rJiy6oKo:t1: pai3Be\~O·ll'HOH ·cmBa:lli:M'HOH To
-PYlHh-1 (rJiy6. 5904 M), rrpa6ypenHOH iH'a roro-3alrra,n;HOM 'CKJIOHe BOCTO"Y:HOe'BpO[].eH,ĆIDO•H )l;O~eM6pMHCK·OH nJia'T' -<})OpMhi. ll:pe)l;CTaiBJieH JIIJ.1TOJIOI'J1ll€10KJ1-,CTpaT' l1Tpa<})li1-LJ:€CK·Yfl1: pa3p€3, OII'MCaHhi ;npM3HaKJJ1 HaXO:R<)l;eHYLH Me-CTOpO:R<)l;eiHM.H, . 'KOJIJieK·TOip'CtKM:e ·CBOHCTBa OT')l;eJihHhiX
•CTpaTJ.1Tpa<PJ1ll-€<CKJ1X .KOM·IIJie:K!COB npOH)l;e'HHhLX ·
CKIBa-:IKJJ.11HOH II'Jia'C"DOB. rpacPJ.1llleCKJ1 .rrpe)l;CTa:BJI•etHhi: pa•CITO
-JII():R<eHJ.1e ·CKBa)K:J1iHhii, ee npo<})J1Jih 'M: reOJIOI'JII:lleCKJ1H pa3pe3. HoJiylleHJHhre pe3y'JihTaThi, a oco6eHHO • CKJia,n;-llaThre OTJIO)KeH-Vf.H BeiP'XIH1eTO Op)l;OBJ1Ka :J.1: HJ1)K.Hero Jia,
H-,ll·OB'e'pJ1 (5235-..J5904 M, rra)l;€HJ.1'e CJIO'eB 80-90°), rro,n;-TBepRt,n;aro·T :BepOHTHOCTh ['JiyÓHHH'OrO pacnpOCTpaHe
-HYLH KaJie1)l;IOHJ.1,IJ;O.B !Ha K1pae B01CT0-qiHOeBporreti·CKOM ITJia'T
-cpopMhi.
RYSZARD WYRWICKI, TOMASZ BÓJAKOWSKI, PIOTR śNIEZEK
Uniwersytet Warszawski,-Instytut Szkła i Ceramiki, Instytut Geologiczny
O POTRZEBIE NO'\.VELIZACJI METODYKI BADAN I KRYTERióW
BILANSOWOŚCI
SURO\VCÓW ILASTYCH CERAMIKI BUDOWLANEJ
UKD
Już ponad 10 1a1t ins,tr,uiktcja badań* S[)e~nia rolę
przewodnika geologiez,nytch i ceramkZiny,c'h baidań sika-ł
ilasty,ch w dO!k•utnent<owaniu no:wych i ,ua'kltuahtianiiu
już e'k;sploatowa:nyrch zł6ż. Ki1lkase1t o,pracowany·ch dlo-ty.chc'ZJa:s dok!umen1aC!jli pot'Wiier.d~Ho niezaprze~z.aine
walo,ry tej ims.trulk!cji, ale też rOIZlkzne, c-odZiienne
kło:Poty w prawidŁo)wej ocenie surowc·owej i inte.
r-pr.etaqji geO!llo.gk,znej, jak'ie na,po:tyikają dolkumenta1 to-rzy, ujaw,niły wi~le jej niedos1ta:tków.
J.es.t też_ !a1krt;em, że roz:wój przemYlsłu ceramilk'i, budowlanej ZJmii..er:zał, w powojennym trzyidZiiestole-c·iu, w kderunlku budowy · duży,ch i bardz·o dużych
zakbrudów, ,sŁus•znie i z:godnie z wielo'wi·eik'Oiwą
trady-cją, lokali'Zowruny.ch bl1Ls'ko dluży.ch · cent1rów budowla
-nych. Stąd i s•t!C~s,unk!owo nieda:wno WJpr·Ojwadzone kry-teria bilans·owośd** preferują pos·ZJUlkii1wanie i ,
daku-m.entOiwanie złóż duży.ch, o zasoba,ch minimum 1,5 mln ms.
* Instrukcja w sprawie zal{Jresu d. metodyld badał1 dla
określenia pr.zydatnośc.i złóż surowców d.lastych d. plasków
dla potr.zeb pr·zemy\Słu ceramiki budowlanej. MBiPMB, 1969.
**
Kryteria bdlans·owości dla złóż surowców ceramikibudowlanej. MBiPMB, 1967.
553.61.08.041 :666. 7].003.1 :666.35:666 .7+ 666 .962.12(083. 74:083.133 .3)(438)"312/313"
Budowa, szc,zeg·óJ..nie intensywna w drugiej
po-łow:ie lat ,s,ie,demd~ies'iąity!ch, fabrylk domów, a śdś<lej
-- fabryk elemetrlitów budoWilatny,ch, dla kitóry.ch pod-stawowym surowcem jest dęiJbe krus,zJ'IWO natural-ne i łamane, róWinoległe zamylkanie małYJch, wyektS-ploat-Qwany.ch tee;hin~~cznie cegieilini, n1etkonk:ur.
encYJj-ność warun:kótw .pna,cy w zaikłaida·ch o s·ta:rej te' chni-ce wytwarzania, doprowadziło w sumie do regresu produikcj,i cerami'cz.nych elementów budo1w:la:nych.
J ednoeześn:ie jak gdyby zapomniano, że około 40%
budow;ni.ctwa znajduje się poza ,wie.~kimi ,pla•ca1mi bu-dów, poza ·Ois,ied1a,mi mie:s•:z;kani-owy,mi lkzą.cymi
wie-ledZtiesią;t tY~s.ięcy mieszkańców, że cera1m'i,czne ma
te-dały mają być budowlanYlm ma1teriaŁem talll'im loco
pla'c budoiw.y, a jeśH ,d:o teg-o dodamy produkcdę w nowo-ozeSJnych zaik-łada,ch jednego .Z!a1zwyczaj asortty
-menbu, staje Slię ja,sne, dlac'Ze·go wyDoby ceramtczme
wożone są na te małe .place budów po kilkase·t
kilo-metrów.
Na,ra·s.tający krYlZYIS .eneTgety,czny w .bli!sk1ej
przyszłośc·i wymUJsi: stosiOwarne ma:teri.lałów
budowla-nych o iz:o:la·cj'i termi1cznej le;ps'zej od ~i'tYich betonów
i lżejszych w pra.cach montażowych oraz zal
iliiecha-nie dł:ugkh ,przewozów. To z ~olei, ,z.dariiem au1to,ró:w,