Z ZAGADNIEŃ BADANIA GATUNKU l STOPNIA ROZKŁADU TORFU

· RYSZARD··PACOWSKI

Z

ZAGAD

.

NIEŃ BADANIA

.

.

GATUNKU

·

l STOPNIA

ROZKŁADU

TORFU

·Dokładne poznanie gatunku i stopnia rozkładu -torfu ma doniosłe znaczęnie' w teorii i w praktyce.

w

ża­

leżności 'bowiem od tego, jakie gatunki· torfu tworzą dane· złoża, które z nich przeważają, a które odgrywają rolę drugorżę<:truł, w jakiej kolejnÓści poszczególne ga-· tunki torfu następują po sobie w układzie stratygra-ficznym złoża torfowego, otrzymuje ono taką lub inną definicję· typologiCUJ.ą, a także takie lub inne prze-znaczenie . w racjonalnej · gospodarce narodowej.;· . PQ-żnanie zaś · stopnia rozkładu masy torfowej . pozwala _wyjaśnić. pewne zjawiska związane z procesami.

tor-fotwórczymi. i wnioskować o własnościach fizycznych i chemicznych danego surowca torfowego·. )"oteż za-ga<;tnienie opracowania najbardziej właściwych metod badania surow~a torfoWego i ·to :Qrzed,a wszystkim w zakresie typologii torfu. oraz określania stopnia roz-kładu jest sprawą niezmiernie ważną i aktualną. . Niniejszy artykuł ·został mi.pisany na podstawie

dO-świadczeń Wydziału Złóż Torfu Instytutu . Geologicz-nego, który. prace badawcze. w zakre.c;ie geologii zł.óż torfu prowadzi od 1949 r.

BADANIE GATUNKU TORFU

· Gat.unkierh torfu nazywamy osady torfowe,

char8k-. teryzujące. się_ mniej lub więcej określonym składem petrograficznym (botanicznY-m), zawartością humusu, . zawartością popiołu oraz inń.ymi własnościami,, .zależ­

nymi od warunków powstawania.

Należy podJtreślić dorninujqcą rolę składu bot aniczne-go, kltóry. ws.każ.uje, z .j akiegn. zespołu· J:o:ślinnego pow-·s~ł dany gatimek <torfu. Jest to zagadnienie podstawo. we, J.)onieważ zespół torfotwórczy, bytując w .

określa-·

'

·

nych warunkach ekologicznych 'i reagując na naj-mniejsze. zmiany. czynników ekol~gicznych (podłoże, · charakter wód odżywiających torfowisko i ich zasob- ·

nośc. w substancje mineralne .itp.J, najlepiej charakte-o ryzuje dany gatunek torfu z .genetycznego punktu wi -dzenia. Tak· Więc ·g a tun:ek tor:tu w hierarch,ii. gęnetycz­ nej klas:;yfikacji torfu oznacza podstawową jednostkę systematyczną. KlaSyfikacja ta jęst obecnie og6lnie st.Q$owoo.a, a w Z'W'iązku Radalieckim ~est ona: ~yjęta

również w praktyce. · ·

Bad~nie gatunku torfu przebi

ega

w

dwóch kolejno . po sobie następujących etapach. PierWszym etapęm .są badania makroskopowę w terenie przepróviądzane .p<> d-czas prac wiertniczych, drugim - badania. laporato-ryjne przy zastosowaniu bardziej dokładnych. metod.

Badania makroskopowe w •polu wykonuje się na ·próbce świeżo wydobytej ze. żłoża. W badaniacł1 -tych kładzie się największy nacisk na notowanie .zewnęm­ . nycll cech ·surow_ca przez stwierdzenie barwy ze szc,ze-. . gó~ym uwzględnieniem odcienia w. pierwszej cb;wili

po otwarciu puszki świqra .torfowego •. Następnie ...-na. szybkość cieqm.ienia ~wieżej .Jllilsy toJ;"fciwej, !'~wdurę,

rozpoznawalne szczątki oraz stopień wilgotności .. J.e-dnocześnie bada . się także i stopień rozkładu ti:.irlu.

Na

podstawie danych charaktezyzujących powy.tsze. ce-chy stawia się już w terenie diagnozę o

ogólriym

cha-. rakterze macierzystej formacji roślin,nej, z. jaliiej PPw-stał ba,dany surowiec torfowy, i nadaje się mu odpo -więdnią na2;wę gatunkową. Nie ~zygtkie je_dnak· ga-tunki torfu .dają .się określić tym sposobem. Do

t:UC.idl

torfów. należą przede wszystkim ·torfY. . pl'żęjścio:we,

któryc}ł określenie wyniaga . st\vierdze:nia szeregu cba-rakterystyeznych dla i:iich gafunkóvV: rośli:tt,"· c9 j,'ui

.,

TABELA ~DO JP'RŻEtiCzEIIJ 'PROCENTOWYCH

CZĘŚĆ I

!'"'-.1

5 6

t

B

:l /0 11·· 12 1'5 11 15 16 11 18 19 20 2; 22 23 Z1 25 Zfi "7 Z8 Z9 3Q

zo.o

16114.5 12.5

tu

1o~o' 9:1 8.3 U '(.1 6.7 6.3 5.9 56 5.3 5-.o 4.<5

4.5

4.3

+.z

4-.o 3.9 3.1 3.6 3~4 3~ 3

4-D.o·

₃

~.; ŻB.G z~.Q zz.;2. zo.o 18.2 1G]15A -14.3 13.3 12.511.8 11.1 10.5 ·IOO 9.5 9.1 .3.[ 8.3 8.0 '(.1 '{.-4 '(.1 6.') 6.( óO.V 5DO 4<..9'3{.5 35.3 30.0 :1.'(3 •2.5.0 2<5.1 21.4 ZO.O •18.8 1;'.6 16.'( 15.8 15.0 14.?5 -13.6 13.0 12..5 ..fZ.O 11/S 1.1.1 ~lO-( .f0.5 40 O

llQO G6.t 'if/ ?0,0 .44/t 40.0 3'6.~ 33,3 30.8 28.6 261 Z?-O .Z3.5 ZZ.Z Zi1 20.0 19.0 182 111- 16.?' 16.0 15.4 -14.8 1-i-.'5 1'3.8 45.3

1oo 85,3 '(t/t Gl:> 55, o

s-o,

o +'5,4 4t,"( ·

~8.5 ?5.7

:n. o

51,2 29...; Z 'f. B Z6,3 25.0

z:;.a zz.r zq

ząB

zo.o

19.2 18.5 !f.9

q.z

-16.'f

100 SS:( ('5.0 G6:7 60.ci 54.5'

?o.ó

-4-6;·/ 42.8 .~ta

o

Sl!5 35.3 !>3.3 31.6 3o.o 28.6 2p 2.6.1

io.o

z.tr.o 23.1 22.2 21.4

:zo-1

20.0

/

-1 2. 3 4 5

..

6 100 8[.5' rt.B 70.0 63.6 58.3 55.8 50.0 .46.7 45.8 -41.2 58.9 36:9 3S:o 33.3 31.8 3M <!9.2 .zao 2~.9 25.9 25.0 24.1 2~:~

t

.

l

,.

~~~~~--~~~'-o_or8_s_.9+a_o~.o~~~-7i-6_Gi~6-~~5-5~1-'r.-s_5_.3r-s_o_.o+4-7-_.tt4_4_Ai-~-z~'-4_Q~or3_a_Jr.3_6_4+3_ł_s+;_5_.3t-3~z.oi-3_u~arz_~_6rz_a_6rz~r-~-6+z_6_.7~-d~

₁₁₁

100 90.0 81.8 (5.0 69.2 64.3 60.0 56.3 -52.9

5o.o

4(.4 45.0 42.9

~0.9 7Ś9.J

57.5 36.C '54.6 :>3.3 32.1 · 3/.0 :>o.o 9

l

i 100 90.9 85.:5 ('6.9 (1.4 66t 62.5 58.8 ?6~6 6'2.6 5'0.0 4(6 45.5 -43.5 41.1 40.0 '3/?5 3(.0 55.1 34.5 '3:l3 10 /00 9/,'( 84.6 78.6 (3.3 68.8 64-f' 61./ 5'(.9 55.0 -'52.4 50.0 -4{.8 45.8 -44.0 42.3 40.( 3Q3 ?'[9 36.( 11 100 92.9 86.{ 81.3

f6.'S

'12.2 68.4 65.0 61.9 59.1 56.5 54.2 5'2.0 50.0 48.1 -46.1 44.8

..{<::;.3

13 12.

IOO 9.?.3 85.( 80.0 r5.0 {0.6 66.6 632 60.0 5"(.1 5"-9:5 52.2 5'CJ.O 48.0 46.2 -44.4 42.9 .fl.4 4ao

~~~~~---r--~-+~+--1--i-~r--r--r--t~~-+--i-~---r~r--t--+--+--i---r-~--+--t--1----ll'

iDO 91>.3 6[.5 82.4 '(1.!1 (5,(' (0.0 66.( 6 3.<5 609 5!13 56.0 55.8 6'!.9 'SO.O 483-461 14

100 93.8 88,2 83.3 (8.9 (5.0 '(1.4 68.2 65.2 62.5 ?>0.0 51..?' 55.6 53.6 51} "SQO 15 1oo 94-.t' aa.9 84.2 &o.o !6.2 72.7 696 66.(' Mo G t. s 59.3 5(2 55.~ 55.3 · 16 1oo 94;4 89.5 85.0 8I.o 'f1.'5 t:>.9 '(OJJ 6&.o -65.4 63.0 6o.;z 5'8.6 56? 11

l

foo 94.1 9o.o 85.( 81.8 (8.3 (:5:0 ?zo/69.2 66]64.3 62.1 6o.o

1 -18

, 1oo 9tf.o 90.5 86 . .§ 82.6 19.2 (6.0

?'?-'

ro.4 619 65:-5 63.3 19

lr---t-~~r-~~--1-~--~-+--~~~~~-4--~-+--+-~--~~~~~~~~~~~~~~~1

lr---i--i---r--r--t--t--t--i--1--~--r--r--+--+--4--4-~_oo~9-5Z~·~9_o_9~~~1~o+8_3~.3+8_a_.n~·~76~.9~1~~~~~1~1.~1~6~9.=.o~6=6~Jł-·~2o~

111

lr---t--t--t--r--t--+--+--+--+--t--t--t--·r--t--+--+--~--'o_o~-9~5-.5+9-I_.~+~Lf.._iś+&~4~.o+8~o~.t~~~.1+f.c5.=.o~1~2~4+{~0~.o~~zt~-

i

IDO

g'-l

91.1 88.0 /J16 815 fó.6(5:9 (3. 3 .22 1oo 95.8 9Z.o !M c%:2 8?..'/ (J.'5 (6.{ 23 96.0 923 l 'l /00 88._9 85.( 82.,8 80.0 L Zf _l

..

₁₀₀ 96.2 92.6 89.:5 86,2 cH ?.i

z s

/00 96.3 9<!'9

_89.1

86.'( .Z0 l : ' ( 100 96:4 95.1 90.0

27

.. 'lo o 96,6 !13.'6 z~ ~

96.7

/1,9 j()Q ... ,;- _{!00 30} ' -. . .. •' / •J i .t ' ! )

TABELA DO PRZELICZEŃ' PROCENTOWYCH

CZĘSć II

- --

~--'

~

3/ 3'2

331

'34. 35 36

'3/'

38 39 4o 1t 42 43 4-{<

I·H

~6

4? 48 49 5o 5'1 '2 53 S.4 55 56 51 58 59 6o 6t 6.z H 64 /

i ~z '3.1 3.o Z.9 l.9 2.8 Z,'f Z.6 2.6 2.5 2..4 ZA

.z.'3

2..3 2.z ;,.z 2.1 2.1 .2.0 ;..o z.o 1.9 1.9 1.9 1.a 1.8 1.8

q t.r:

1.1- 1.6 1.6 1.6 ·1.6 ,,

2 ó.s 6.? 6.1 5:9 fi."f 5".6 5.4 5.; .5:1

s:o

4.9

4.8i.lt.'f

4.6

·M

4.4

4.3 4.2

4.t

-4.o 3.9 3.8 3.8

'3.l

3.6 3.6 3.5' 3.4 5.4

~o

3.3 '3.2 :?.2 s.1 2.

3 91 9.4 9.1 8.8 8.6 8. 3 8.1 'f.9 '(.l

f

S '(3 '(:1

t·

o

6.8 6.

t

6.5' 6.4 6.; 6.1 6.0 -5:9 5:8 5':{ 5:6 \~; 5.1( 5'.'3 5:2

5.1

5.0 ~.9 4.8 4.8 4.'{ 3

.f 12.9 12.5' n.t 11.8

H4

11.1 1o.s -I0.5to.:s to.o 9.8 9.5 9.; 9.1 8.9

s.;r

8.5' 8.3 a.2 s.o r.s

u

'f.5 r.4 r,3

r.t

'f.o. 6.9 6.8 6.f 6.6 G.s 6.~ 6.; 4 )

5 16.1 l!i.6 15.2 14.7 14.3 13.9 155 13.2 12.8 12.5 12.2 11.9 11.6 11.4 ... /1.1 10.9 10.6 10JJ.10.2 fO.O 9 8 9.6 9.4 9.3 91 8.9 <5.8 8.6 85 8.3 8.2. 8.1 [=.9 .[.8 5

i

6 19.4 18.8 18.2 1?.6 /f.f 16.7 16.2 15.8 i'i.4 15.0 14.6 14.3 14.0 i3.6 133 130 12.8 12.5 .f2.2 12.0 118 11.5 11.3 .f11 ·10.9 10.'! 10.5 -/0.3 10.2 10.0 9.9

91

9.5 9..4 6 '( /32.6 U9 ~f.2 20.6 20.019.4 18.9 '/8.4 11.9 1(.5 ·lr.t 161163 15.9 15.6 15.2 14.9 14.6 f.4.3 14.0 13.7 13.5-13.2 13.0 lZ.'/12.512.3 12.111.9 H.f 11.'5' 11.'5 11.110.9 (

iJ 258 25.0 24.2 2 u

122.9 22.2 Z1.6 21.1 2as zao ·19.5' 19.o •/8.6 18.2 178 ilf.4 1r.o 1s.r 16.3 16.0 '15".'11M 1!i.1 1-4.8 14.5 14.'5 14.0 13.8 15.6 15.3 1'5.1 1~.o 12.f12.5 8 9 z9.o ze.1 2n 26.5

zs-7

zs.o ~4.3 Z5l 23.1 z2.5 22.0 z1 . .1r 2o,9 .zo.-s :2o.o 19.6 19.1

·ts.s

-18.4 <~s.o 17.r:, 1r.3 11.0 16.r 16.4 t6.1 15.8

1s.s

15.:a 1o.o 14.8 14.s 14.; 1.1t.1 9

i

lO 32.3 31.3 30.3 Z9.9 28.6 2(.8 2'r.O 26.3 25:6 25:0 2M 25.8 23.3 22.{. /22.2 :N} 21.3 20.8 20/t ZO.O

~9.6

.f9,2 18.9 18.5 111.2 1'(.9 lf\5' 1(.2 16.9 16.'( 16.1r 16.115.9 15'.6 10

~~

/f '35.5134.4 33.3 32.4 31.4 30.6 291 ZS.9 :!.8.2 2'(.5 25.8 26.2 ,25.6 Z'S.O Zlt.4 23.9 23.4 22.9 2i!.!f 22.0 21.6 Zi.Z W.8 20.11 20.0 .f9.G ;{9.3 19.0 18.r; 18.3

~8.0

1'f.r 1r,5 1f,2 1/

12 38.?' '31.5 '56.~ 35.3 3~3 '53.3 :32.4 31.6 30.8 '50.0 29.3 28.6 2l':9 Z'f.3 26.'1 26.1 2!i.5 25.0 24.5 24.0 23.5 2'3.1 22.6 22.2 21.8 tłfJt 21.1 207 20.3 20.0 491 19.4 19.0 113S 12. 13 41.9 -10.6 39.-ii 38.2 '51.1 56.f :35.1 .34.2 33.3 12.5 ·31.( '31.0 30.2 Z9.5 2/1.9 f28.3 21( i271 26.5 26.0 ~5.5 25.0 24.5 2.4.1 23.6 2'3.2 22.8 22.4 22.0 2f.121.3 21.0 20.6 20.3 1'5 14 45.2 -H.{42.4 41.2 4rJ.O ~9.9 '51.8 36.8 '35.9 '35.0 '34.1 33.5 '32.6 '31.8 '31.1 '3<7.4 29.8 Z9.2 28.6 28.0 ;q,5 26.9 26,4 25:9.25.5 2.5'.0 .2?<.6 24.1 23.7 .:G?B .23.0 Z-.2.6 2.2.2 2.1.9 14

l 'i 45'.4 16.9 45:5 44:1 4..Z.9

41.1

40-5 3'9.5 '38.5' 'J'f-5 '56.6 35.( 3'4.9 34.'/ 33.3 '3Z.6 '31.9 31.3 50.6 30.0129.4 Z&.& 28.'5 2r.8 Z'f3 26.8 26.3 Z5:9 2'S.'t 25:0 2A.6 U2 .2'5.9 .Z5.4 15 16 51.6 "So.o 48.5 Lrr.t 45.!-4-·M' 45.2 42.1 41.0 40.0 39.0 38.1 '51-2 '56.-1 35.G :54.8 34.0 33.3 :?Z:r '52.0 ?5'1..4 30.8 '30.2 29.6 29.1 '28.6 28.1 216

;q.t

26.( 26.2 2'i.8 2:i/t 25:0 ./6

q

:>H 53.1 5'1.5 ;o.o f8.6 ~12 45.9 44.( 4'3.6 42.5 M.5 40.5 39.5 39.6 '31.8 :sr:o 56.2 35:4

'Y!:!

'3{0 '33.'3 '32.(?2.1 '51.5 '30.9 '30.4 29.8 29.3 28.8 28.3 .Zf-9 2'f.4 2'f.O zG.G

q

18 5'8.1 :5'6.3 54.5 6"2.9 5'i4 5'0.0 -48.6 -4PI 46.2 .lt5.0 43.9 42.9 it1.9 40.9 4ó.o 39.1 58.'3 315 36.( '36.0 35'.3 34.6 '3-4.0 35.3 3Z.r 52.1 3i.6 '61.0 '30,5 ?50.0 29.5 29.0 28.6 28.1 18

1<1 (;1. 3 5'9.4 5'16 55.9 5"4.?1 5'2.8 51.3 5'0.0 ./.•8. 1415

f4'6.3

45.Z -14.2 .. B_2 .lt2.2 41.'5 .lt0.-4 59.6 '58.8 38.0 3[.3 '36.5 35.8 ?t>~Z ~4.5 3:1.9 ~5.3 32.8 '52.2 3t.'f ':51.1 ?JOG 50.2 29.f /9

l

.20

6ft.5 62.5

ćŚ0.6

5"8.8 5f.t 5'5:6

51.1

52.6 51.'5 5'0.0 48.8 4f.6 -46.5

4~5

44.4 4S:? lrZ.6 4q 40.8 40.0 39.2 '38.5 '5"f1 3J.O 36.4

o~i:f

'55:1 34,5' ?i3.!1 3M '5Z.8 ::l2,5 '51-'f 51.3 20 .C l G

f.

t

65.6 63.6 61.8 60.0 58.'5 5'6.8 6"5.3 53.8 5'2,5 51.2 50.0 48.8 4'f.1

46.1

45'.1441 43.9 .f2.9 it2.0 41.2 40,4 39.6 38.9 38.2 3f5 36.8 36,..2 3S.6 35'.0 ~4.4 3.3.9 33.) 3Z.8 21

\

Z2 '(i.O 68.8 f06.'{

64.r

62.9 61.1 59.5 5[.9 56/J 55.0 53.'( 5'.Z/t 51.2 50.0 48.9 .!t(. B 46./i .45'.8 #.9 -4.1;,0 43.1 42.3 41.5 40.'( 40.0 3'~B 38.6 3jl:9 3f.3 36.r %.1 35.5 '3~.9 31.4 Z2

.23 742 '(t9 69 .. 7 6(.6 65.'( 63.9 62.2 60.5 59.0 ~'f:!i 56.1 5ft.8 53.5 52.3 51.1 50.0 46'.9 4?:946.9 46,0Vt5.1lt4.2 45.4 42.6

41.8

41.1 1{0.4 39.7 39.0 38.3 3i(?' '3f.1 ?56.5 35.9 25 24 'f{.4 (fi:O {-2.f (0.6 68,6 66.(' 64.9 63.2 61.5 60.0 58.5 5'(.1 5'b:8 54.5 53.3 '52.2 6-1.1 6'0.0 49.0 48.0 Lq_f 46.2 45:3 4it.4 -o/?J.G ~2.9 42.1 4f.lt 40.140.0 39.3 38.'f 38.1 3'(.5 2.4 ~~l 3a6 'fS'.i /5'.8 J3.5 '(M 69.4 6'(.6 65'.8 G4,1 62.5 61.0 5'9.5 'S8.1 5'6.8 5"5.6 5'4.3 :5'3.2 5'.!:1 .51.0 :5'0.0 49.0 411.1 4it.2 46.3f45.5 ~-9.6 43.9 43.1 4.3,4 41.144.0 40.3 39.?' '59.1 .25' 2G. 83.9 81.'5 'fU 16.5 f:4.3 "f2.2 70.5 60.4 66.f 65.0 63.4 61.9 G0,5 5'9.1 5'f8 5"6.5 SS.:S 54.2. 5'5.1 S2.0 5'1.0 !50.0 49.149.1 41.3 4G.4 45:6 #.8 44:1 -13..7 ~2.6 41.9 41.3 40.6 215

2f

81J 8-f/; st.fJ '/U 'ff.1 r5.0 'f3.0 'ft.1 69.2 61.5 65.9 64.3 62.,8 61.4 60.0 58.'( 5'(..4 5"6.5 5'!).1 Sit. O 52..9 51.9 5'0.9 50.0 49.'1 432 4/(4 46,6 .Y!'. fi' 45.0

'4.4.3

·43.5 4.2:9 42.2 2

'f

28 90.3 8!5 81t.IJ 82..4 80.0 '1f.8 '{5:( (3-7 (1.8 (0.0 68.3 GG.r 65'.1 63.6 6Z.2 60.9 59.6 58.'5 5(.1 56.0 5't.9 53.8 SU 51.9 sag 50.0 49.1 48.3 415 ,46.( 45.9 4'5:2 4.M 43.8 2.8

29 93.5 90.6 3f.9 8S.5 32.9 io.6 78.~ '(6.'5 7M 72,5 JO.( 69.0 67.4 65.9 6-4.4 65.0 6f.'( 60.4 59.2 58.0 56.9 5'5.8 54-? S:3.f' 5Z.r 51.8 50.9 50.0 49.2

4#.o

~1.5' 41].8 46.0 .ft5.'J 29

1~968

93.8 90,9

8!1.~

3:>1 85.3 {if (8.9 f'6.915.0 (3.1 '1M 69.8 G8.2 66.f' 65.2 63.8 62..5 61.2 60.0 58.8 5'f.1 56.6 55.6 51.5 53.6 52.6 5-i.f 50.8 fiO.O 49.2 lr9/t 416 46.9.

~~

3{ too.o 96.9 93.9 9t.z so.6 86.1 83.9 &t. G r9.5 ns

15:6

r5.8 r-<-.1

ro.s

68.9 611 6'6.o 61.6 6'J.J 6z.o

16o.8

o9.6 s-q.s 511 56.4 ss.1 5'·M 5.U

s2.s sq

5o.a

oo.o

49.2 48.4 ~~~

32 (l' !00.0 9(.0 94.1 91.-4 88.9 86.5 81.;.2 82:1 80.0 78.0 '[6.2 'f4.4

'1·2.1

11.1

69.6 68.1 6iS.f 65.3 64,0 62.1 61.5 604 59.3 58.2 5(.1 56.1 55'.2 54.2 5"3. 3 52:5 51.6 50.8 50.0 ~2

34

100.0 9'(1 9'1.5 91.( 89.2 8ó.8 84.6 8,:!.5 80.5 (8.6

f6.'f

'(5.0 r3.3

'ff.'!

'f0.2 68.8 6'13 66.0

6ltl

6~5 GZ.?i 61.1 60.0 58.9 Sf.9 5'6.9 5'5.9 55.0 f6"4.1 5~.2 52.4 51.6 ~;; 100.0 9f.l 94.4 9:1.9 89.5 8(./J 85.0 9.Z.') 81.0

19.1 ?'13

/f5:6 "(3.9 (2.3 'f0.8 69.4 68.0 66.165.4 6'1.2 65.0 61.8

60.7

5"9.6 58.6 5;.6 56-! 5S:'f' 54.8 54.0 55.1

'541

35 100.0 9'f.2 94.6 9.2.1 89.{ 8(.5 85.4 83.3 8f..lt 'f9.5 "('1./J 'f6.1 '(4.5 'f2.9 [1.4 10.0 6,8.6 6(.3 66.0 64.8 6.5.6 62.5 61.4 60.3 593 58.3 5'(4 56.5 55:6 5't.f 35'

100.0 9[.5 91t.'f 9-'.3 90.0 8'f.ll 85.'f 85.'( 81.8 llQ.O f'g5 (6.6 (5.0 [M 'f.Z.O JI'0.6 69.2. 6'f.9 66.f65'.5 6-r.,;l G3.z 62.1 6t.O 60.0 5'9.0 58.1 ff'f,1 %.? !S6

100.0 97.4 ~.9 9Z.5 90.2 88.1 f/6.0 84.1 82.2 80.4 7!1.'( '[7.9 '(5.5 r4.0 'f2.5 (1.2 69.9 68.5 óf-5 66.1 64,9 63.3 G:Z..f' óf.'( 60.?' ~9.r SB.f ~P:8

'3?'

'38 100.0 9jY.4 9':i,O 9Z.( ~0.5' 89.-'t 96.~ B·Mt ,f,u;; !10.9 f'9.2 tf·G (6.0 'flt.5 eM 'ffl ~M 69.1 619 6ó.'f 6fL5 64.4 65.3 6'Z.5 61.'5 60.\'5 59.4 '39

39

1oo.ó

915'

9s:t

92.9

9o.r

o8.6 86-f a~t.a

as.o a1.;;

r9.6

'f8.o fl'6.5

rs:o

'fl6 ;z.2 ;:ro.9 69.6 68.4 6"f.l

6c.t

6s.o 6.3.9 62.9 61.9 6o.9 1;9

40 1DaC 9f',6 95:2 93.0 30.9 88.9 8{.0 95.1 83.5 81.6 /JO.O 'f8./t r6.9

rs.s

tł.f t2.ft '{1/t

;o.z

69.0 6'[.8 Gfi.'f '~:6 64.5 63.5 6.2.5 -40

~t2.

:

1oo.o

9r.

₁

95.5 93.3 91.3 89/t Br.s 8ó~r a~t.o s2.4 Bo.a

r9.2 rr.s

f6:4

rs.o

.t3·r

;;,.Jt 71.2

10.0

68.9

Gr.r

66.?'65.6 1;2 .

4-J

100.0 9'f,'f 95.6 93.5 915 89.6 8(.8 86.0 84.5 8Z.f 81.1 'f9.6 '{8.2 f'6.8 'f5lt

7M

"f2.9.

rq

70.5 69.4 68.3 6r,Z

4'3

1;1;

too.o

9J.e 95.?' 93.6

91.1

89.8 a8.o 85.3 84.6 a5.o 81.5 IJo.o rs.6

n2

75.9

rM

rn r2.1 rt.o 69.s 6s.s 4-ś-'

tr-~~+--+--+--+--+--+--+--+~.r.--~~--+-~--~~--~~--~~~~~~~~-4~4--4~4--+--+-~--+--+---

-r--lt5"

100.0 9l8 95} 93,8 91.8 90.0 88.2 86.5 94.9 85.3 81.8 BM 78.9 tf.6

r6.3

'f'i.O 'f3.8 '(2.6 (f..lt ?'0.3 45'

1.;6

toao

9(.9 95'.8 9'3.9 92.0 90 .. 2 ae.5 86.8 95.2 83.6 8?.,1 80.'f 19.3 "fR.O 'f6.'f ?'5:'1 74.2 r~.O "!1.9 /;6

100.0 9'(.9 95.9 94.0 92.2 9D.4 88.'( ~f.O 85.'5 8M 8-3.5 31.0 f9.( 'f8.3

no

'f5.8 'f5.8 .'f3.Lt

lfJ

/00.0 98.0 96.0 9.ti.i 9...?.5 90.6 88.9 815 85.( 84.2 82.8 81.4 80.0 (8.'( (14 "(6.2 15.0

..yg

.100.0 911.0 96.1 94 . .2 9.2.5 90.(

s9.t

!f.S 36.0 .Pt.5 .93.1 8i.'f 89.3 (9.0 riU' (l'6.6 J;g

s o

100.0 99.0 96.2 94.5 92.6 90.9 99.5 811 86.2 84-1 83.3 82,0 80.6 ?'9.-4- '(8.1 :fO

SI too.o 9B.t 96.2 .9..v.4 9z.r 91.1 89.s 81.9 8s.4 s5.o 85.6 .r.z.:s bt.o r~q

SI

.5?

... /00,0 9!!.1 96.3 94.5 92.9 9f.2 89.'( 88.1

-86.1

85.2 85.9 112.5 81.3

52

SJ /OQO 98.1 96A 9..V.G 93.0 91.-1 89.8 88.3 86.'9 85'.5 84.1 .82.fl

53

IOQO 9!l.Z 96.~ 94.f' 93.! 91.5 90.0 88.5 8(.-i 85'.'1 l1·M .jij roo.o 98.2 96.5 94.8 93.2 91.'1 90.2 88-1~ 8(.3 85:9 .f"S'

5?i

100.0 98.2. 96.6

94.9

93.3 91.8 90.3 88.9 8'{.5 ;5"'6 too.o 98.3 96.6 9o.o 93.4 91.'1 90.5 89.1

s;

/00.0 98.'5 96.( 95.1 9H 92.1 9Q6

S8

1oo.o 983 9G.f' 95:2 93.1 92.2 S!J

Go

100.0 98/t 96.9 95.2 93.8

60

61

100.0 98.4 96,8 95.3

6/

ioo.o

98.'t 96.9 G2 /00.0 98fi

6J

100.0

6'1

r , -·:_, l· i i

i

l

.

,.

i

~-= ! !'

l

li. i. Nr 8 P~ZEG~~tl GtOLOGitZNY

przę):uacza zakres badań makroskopowych .. Dlatego też

wskazanym jest. prowadzenie w terenie równolegle

z badamami polowYmi orientacyjnych badań

laborato-ryjnych, przystospwanych do warunków · terenoW-ych. Właściwe badania ·laboratoryjne gatunku torfu dla określenia· jego składu pe~rograficziiego prz.eprowadza·.

śię. metodą . mikroskopowo-procentową. Pozwala ona

ustali.ć skład botaniczny badanego torfu i procentowy

udział. poszczegó.Lnych komponentów w jego bUdowie.

Badania metodą mikroskopowo..:procentową przepro-.

wadza ·Się w sposób następujący. Z próbki póbr!'łnej

i już opisanej

w

terenie .·bierze się średnią.. própkę

o ~elkośct· paru cm3, .zwracając. przy tym uwagę', by

.ws:eys;tntie •skl.adnLki maSIY torfowej były uwz.ględnione

we właściWym \vza:jel1lllym stosunku. ilości~wym.

WY-dzieloną śiednią próbkę poddaje się następnie mace-,

racji. W tym celu zalewa się .ią wodą i rozmiękcza,

dpdając przy tym parę kropli 5% ługu potasowego lub

sodowego. O ile torf jest podsuszony, czv też wysusza-.

rry do stan~· zawartości około 30% wilgoci (torf

po-wietrzno-suchy), należy dodać . stosunkowo większą

i)Oś:<: kropli ługu. Rozmiękczoną masę wrueszcza się w

narowńiczce .i lekko gotuje w ciągu 2-10 minut. Torf

Świeży i o małym stopniu rozkładu należy gotowa~

krócej,. tórf wY-schnięty i o dużym stopniu rozkładu - ··

dłużej. Razmacerowaną próbkę płucze. się strumieniem

WOdy na sicie O Średnicy oczek 0,1~,2 mr:n aż do

Z\J.-pełnego wypłukania humusu, po czym otrzymany

ma-teriał poddaje się badaniu ·mikroskopowemu. Celem ustal~mia jakościowego składu ·badanej· próbki. w

pierwszej kolejności określa sie szczątki większe, jak

kawałk;i ~rewna i kory, korzonki, błony; nasiona i~p.. następnie zaś nozostale,· z eyglądu przypominające

splot włókna. Określenia· po'l.vyfsze dokonuje się drogą

"vykonyWania odpowiednich preparatów. i badania ich

pod 'mikroskopem. Równocześnie należy przy tym po- ·

1jługiv\mć sie stal:v.mi' preparatami porównawĆzymi, atla.:

sami óraz literaturą. .

. Po ustaleniu składu jakościowego badanego torfu

. przy~?tęp\de się· do oinaczęnia stosunków ilościowych

poszcze~6lnych elementów_ tworzących dany gatunek

tor.tu.-Wtym celu z~·przepłukamigo 1 dobrze

wymiesza-nego ma terlalu -sp<irządZa ·się 3-4 preparaty

:rhikro-skopow:.e, przestrzegając przy tym zasady; żeby szczątki

roślinne były. r6wnomiernie rozilrowadzone na szkieł-·

.kU. Następn:ie należy. przejrzeć -dokładnie każdy pre

-. parat, oznaczyć nowostwierdzone szczątki i uzupełnić

· nimi wyzej ustaloną· listę gatunków, z których składa

się . badany torf. W trakcie tych przeglądów ustala się

w każdym preparacie 3---4 charakterystyczne pola wi

-dzenia, w których następnie notuje się pokrycie.

posz-czeg6lnycl) gatunków w cześciach pola widzenia

mi-kroskopu, zaznaczając przy tym umóWionym

symbo-lem pochodzenie· anatomiczne danych szczątków (np.

kox<2Jeń. l'iść, ·epJP.erm~ iltp.). Lą,czn~e wykomtje się 10

odczytów· przy powiększeniu około 100' x, używając przy

.. tym. dla. usprawrtienia pracy okularu krzyżowego.

Wy-niki posżczególnych obserwacji notuje Się· w protokóle.

wedł.:ug następującego wzoru:

..

o

d c s JJ t !1 .

.

o 3 ..

.

a

. l 'l 2

·

l

3

.

r

.

4

l

5

l

6

l

7

l

8

l

9

·

l

to

.c. o >() _~-.J/1

,...

~

...

·

_"'

-· fokrycie P.ola widzenia miboskoim: et) Cli' . 1:10

.. .,. 9 ~

..

_"'

· U

..

_~~ ~ _lR

*

'

~ ~

* * *

* *

~

..

_;>'

_u

...

-

_"t

_-

_·

-;..,

9 . ! .

...,

·~·

.

..., ...,

u

u 13

u

J.J u _{. " - :;J} .."

....

..., ...,

·

"" ""

.. .!· ·.4)1 Q)> Q)> Q)> Q)> Q)> Q)> Q)> Q)> Cl' ~!i! >'l

..

""

.

:S

H

..

H H

""

..

J.ia

• ...,;! u u u

"

u u u u u

"

·

.

l

.

i

·

.

l

:

l

l l

,

.

l

l

l

l

·

.

l

·

.

.

Dla otrzymania ostatecznego wyniku; ilustrującego

procentowy udział poszczególnych komponentów w.bu:.

dowie badanego torfu, przelicza się odczyty w częś-·

ciach na wielkości procentowe,. po czym metodą śr.ed-'

me] arytmetycznej wyprowadza . się średni. ·prócent

· występowania gatunków w stosunku do 10 odcżytów.

'--.

:WJ1liki

analizy· botańicztfej ilustruje skład

flory'-styCzn.y macierzystej formacji ·roślinnej, z której po

w-~tał badany torf, i daje podstawę· do ustalenia · jego·

naZWy- gatunkowej, wskazując tym samym jego miej_. sce

w

klasyfikacji genetycznej.. · .

Klasyfikacja genetyczna dla· torfów\ Polski nie

zo-stała dotychczas opracowana. Nie mniej przy ustala-.

niu nazw gatunkowych naszych torfów możemy w

ce-lach orientacyjnych posługiwać się taką klasyfikacją

ópracowaną dla terenów ZWiązktJ RadziEickiego; tym-.

bardziej że została oha oparta głównie na

materla-ł-lłch ·z części Europejskiej. Klasyfikacja .ta* wyróżnia i

3 z_a~adnicze typy torfów, a mianowicie:. niski, i)rŻe.i-· ścio_wy i WYSOki. Każdy

z

tych typów dzieli się na 3

podtypy, a mianowicie: podtyp leśny, bagienno-leśny:

i bagienny. Z kolei podtypy dzielą się na grupy, a mla-:

riowi!!ie: podtyp leśny Wyrpżnia łtrUpę "drzewną, ba-:

gjenno'-leśny dzieli się na grupy drzewno•zielną, drze-;

wno-'mszystą ·i mszystą o.raz podtyp bagienny na gru-·

pę zielną, zieln~mszystą i mszystą. Grupy · dzielq się~

ostatecznie na najniZsze jednostki sYstematyczne, _ ..

gatw;Jd (np. torf turzycowy, trzcinowy',' bagnicoWy,·

wełmankowy itd.). ' . .

.

z

drugiej strony rezultaty dotychczasowy'ch badań

wskazują. na to, że należy liczyć się i ze specyficzrioś-·

clą naszych tortów tak na odcinku składu jakościowe­

go, jak i Stosunków ilościow}rch poszczególnych ich.

komponentów. Toteż problem opracowania klasyfika-·

cji torfów dla Polski jest niezmiernie ważny i

aktual-ny. . .

· Nad zagadnieniem ·tym, wyffiagającym przeanalizo-~

wania wielu próbek z różnych .okolic kraju oraz

prze-prowadzenia specjalnych studiów pad zespołami

torfo-twórczymi naszych torfowisk, Instytut Geologiczny

pracuje już ód paru lat. . . . . . ·

BADANIA STOPNIA ROZKŁADU ..

. Pod pojęciem, stopnia rozkładu todu rozumiemy .. ~~

rażoną

w;

procentach ilość zawartej w riim · maSy-

bez-pOstaciowej'; tzw. humusu.. · · · Stopleń rozkładu bada się równole-gle-z oh~leni'(>,rri

składu petrograficznego torfu. W zwfiłzku ż · tym ba._

darile stopnia rozkładu prowadzi się również w dwóch

etapach, to znaczy w polu 1 w laboratorium. ·

W. polu stopień rozkładu ·określa się metodą makr~

skopową. Zwraca się przy tym tłwfgę na szereg -czyn.:.

ników, jak ilość humusu w stosunku do szczątków nie-rozłożonych (korzonkó.w, listeczków i .łodyżek mchów drewna,·kory itp.), ilość wyciśniętej wody i jej zabar~

wienie, na konsystencję masy torfowej itp .. Na

podsta-Wie tych obserwacji określa slę stopień .rozkładu torfu

w po§taci bądź to pewnego s.topnia specjamie do tego celu opracowanej skali, bądź też v; proc~tach; Skolę

zalecają metody szwedzkie, a rilianowicie· metoda ·von

. Posta i Wallgrena. Określanie stopnia rozkładu .torfu_

w procentach zaleca metoda radziecka. N~leży przy

tym posługiwać się specjalnymi tablicami. "Opis wsj:SQO:

mnia!lych -.yyżej skal. i tablic można znaleźć

w pracy

. LUJWmer· MHmowSkiE'J.** · . · · · · ·

W Pólsce dla akceslania stopnia· ro~kładu torfu

sto-sowano. dotychczas przeważnie skale von Posta i

Wall-grena. Ostatnio jednak przejaWia się tendencja uży

-wania metody procentowej. . ' .

.

.r;st' t

o wygodne o tyle; że od razu otrzymujemy

wy-n!kl porówn:vwalne · z wynikami . badań laboratoryj

-nych, p~owadzonyc~ metodą procentową. · · ·

· W ZWiązku z powyższym powstało zagadnienie ·opra

-cowania odpowiedników .procentowych dla skali von Posta·~ Wallm-ena: Problem ten rozwiąża~o przez

opra-·~owame ~ Wydziale Złó.:i; Torfu Instytutu Geplpyicz-· .

·~Jl.ego tabeh koordynującej skale von Posta i Wallgrena

*

Tiuremnow D. N.- Tor:fianyje miestorożdienija

i ich razwiedka. Moskwa 1949 ·

*"

Lubliner-Mianowska K~-.,. Ws-kazówki

d

o

badania.

Str. 36 (366) PRZEGLĄD .G~OLOGlCZNY N!' 8 oraz.podającej odpowiedniki procelitowe dla tych .skal,

Na Dlarginesie tego zagadnienia należy zaznaczyć, że

pod.obna tabela, zawierająca odpowiedniki procentowe tylk~ dla s~ali. Wallgrena i to w formie skróconej była. · st0$owana w swoim czasie z powodzeniem na Łotwie.

Tabela opracowana przez Wydział Złóż Torfu I .. G.·

prz~stawia się następująco: · ·

. · Torfy wysokie· Torfy niskie

%

.%

Skale

l

Skala

l

v. Posta

Wallgre-na ·

Skala \

\~:u

t~e

-\

v. Posta ·

e

na ·

-C-

<5

c.-

·

<

5 Hl

c

5 H t C. !S Ht-2 c +

lO

Ht-2 c + lO H2 BC- 15' H2 BC-

ts

H2...,...3. ·BC 20 H2-3 BC . 20 H3

·

BC+

25 . . . H3· BC.+ '25 H3;,-.

B-

:;o .. H3-'-4 ·B~· 30 łł4 B 40

l

H4 B 35 .HS B+ 50 H4-5 B+ 4,1) H6 AB- 55 H5 AB- 50 H7 AB 65 H6 AB 55 H8 AB + 75 H7 .AB + M H8...:9. A'- 80 'H8 A- . 75 H9 ~

a;

H9 A 85

H10 ·_

A.+

·

>a

s

Hl O A+

>as

W laboratorium stopień rozkładu. torfu określa się xnetodą -mikroskopowo-procentową. Metoda ta polega na określaniu. w polu widzenia mikroskopu powierz-chni pokrytej ·humusem w stosunku procentoWYm do całej ·zajętej masą torfową powierzchni poia widzenia mikroskopu. Metoda ta wprawdzie nie jest wolna od subiektywnej oceny faktów, jednak właściwe przyrzą­ dzenie preparatu zmniejsza do minimum błąd metody. Przede wszystkim próbka przeznaczona do badania nie moźe ·tiy~ prżY.Padkowa, ale pawinna oddawać wiernie

Wszystkie cechy morfologicZne pObranej ze złoża prób-ki ~rfowej. Ponadto należy ~ążyć do tego, żeby

anali-zie podlegały próbki świeże lub jak najmniej

podsu-szone. ·

Po Wydzieleniu ś~edniej próbki przygotówuje się ją odpowiednio do dalszych badań. W tym celu jeśli torf jest podsuszony, rozmiękcza się go do stanu ·papkowe-·

go średniej gęstości.· Osiąga się to. przez zalanie go wo~ą destyl9Wa1:1ą przy równoczesnym dodaniu 5% ługu potasowego .lub sodowego. Jeżeli torf jest bardzo·

mało podsuszony . (około 70% wilgotności,· dodaje ~ę

zaledwie 1-2 krople ługu. W skrajnym zaś przypadku,

· gdy toJCf Jest wyschnięty do stanu o zawartości około 30% 1 naw:et niższej wilgoci (torf . powietrzno-suchy),

'dodaje s~ę qu !Wi~ej, a mianowicie 5-10 kirop!.i; Podr grzewanle czy też krótkotrwałe gotowanie należy sto-sować tylko z konieczności przy torfie o dużym·

stop-niu ro~kładu i sUnym wysuszeniu. W przypadki~ ko-·

niecznośei gotowania torfu powietrzno-suchego w,

sa-mym roztwor+e ługu (qżywać 2-5 procentowego)

na-leży, dodawa~ . w myśl zaleceń Pjaw.czenki• do próbki przepiesionej ·na szkiełko podstawowe 5% kwasu siar-.·

kowęgo'. ;Ma to na celu·usti.nięcie żółto-brunatnego za-barwienia .tła preparatu powstałego od znajdujących . się

-w

roztworze soli kwasów humusowych (humianów pots,su lub sodu), przez wytrącenie kwasów

humuso-wych w postąci skupień WYrliŹnie widocżnych w polu Vlfdzenia milCroskopu .. W przypadku torfów niskich, bogatych w wapno, preparat pod działaniem kwasu siarkowego będzie się pienił, wytwarzając mnóstwo·

pęcherzyków. Celem ·zaradzenia temu należy do preoa-ratu dodać wody i wymieszać go, a pęcherzyki szybk<f;.,

znikną.

· • Pjawczenko·N. J.--Sposob opriedielenija stiepieni

r(lZłożenija. wozdusz11Jo-suchogo torfa pod mUi:roskopom "Torfia,naja PromuszJennost, nr 11, 1952., · ·

Preparaty do badania pod mikroskopem przygoto-wuje si~. w sposób następuj§Cy. Rozmiękczoną

papkó-wa~ą masę torfową po uprzednim dokładnym

Wymie-szaniu wykłada się równomiernie na szkięłku podsta-.· wov.rym lub na :innej płaskiej tafli, po czym bierzę się­ pensetką z ·.kilku miejsc torf w ilości potrzebnej do·

sporządzenia 3 preparatów; przenosi się na nowe szkieł- . ko ~dstawowe i znów dobrze miesza. Następnie ~przy-··

rządza się ·preparat w kropli gliceryny tak, by masa

tor~owa była· ro~prowadzo~a cienką warstwą nadającą slę do· badania mikroskopowego, a dające s~ę zauwa-żyć sżczątki roślinne równomiernie rozproszone.

Przyrządzone preparaty przegląda się bardzo

szcze-gółowo, używając powiększenia .około 100

x,

celem

obrania w .każdym preparacie 5 charakterystycznych pól widzenia do ·odczytów. W odczytach określa się w·

częściach pokrycie pola widzenia· mikroskopu przez ·

całą masę torfową oraz przez humus. Dla dokładniej.: · . sz~go. ustalenia pokrycia stosuje się okular krzy.towy,

dz1ęk1 czemu pole widzenia zostaje podzielone na 4

cz~ci. Obserwacji dokonuje się · dla poszczególnych

ćwi.artek .pola wiqzenia ·mikroskopu oqdziel!Ve, po czym . obbcza Się pokrycie masy torfowej oraz humusu dla całego pola widzenia. Otrzymane . wyniki · w częściach P?zwalają następnie o~reśllć dla każdego odczytu sto-pień rozkładu w procentach wg następującego wzoru:

. . h . .

R%

= - •100 m

R - storpień roZ'k:tildlu

1:1- - (Xlłk:rtycie po/la widzenia m~skopu prźez hu:

mu:s, om.aozcme w · częśoiaC'h . .

m

·

-

pokrl'yeie';po!La 'W!i.dzenlia mi~r'oskopu pmeż .ma·

_sę furfow:ą, oznaczone w C:!ięśclaclt. .

. Łącznie dla określenia stopnia rozkladu jednej

prób-ki veykonuje się 15 odczytów, po czym z otrzymanych wyników dla poszczególCiych . obserwacji oblicza się średnią arytmetyczną, ktora stanowi ostateczny

rezul-tat badania. ·

W trakcie pracy prowadzi się protokół. wg

następu-jącego wzoru: . . . .

'•

·

l'okrycle 'pola widuoni a" Stopień

S re dni L. p "'lkrońątm _pnes w ~~cłach rozkładu _atopień

eic1y- _pos:r;cze-m%w rozkła- Uwagi

łów _mast:

l

_{humus gólngch} du torfu

torfową . _od~z.11tacb w%

UWAGI UZUPEł.NI-4'\JĄCE.

J:ak widzieliśmy, badania składu botanicznego tór:fu

i jego stopnia rozkładu prowadzone są vt polu metodą makroskopową, w laboratorium zaś metodą

mikrosko-powo-procentową. Pozwala to

w

praktyce pewne czyn- .

ności koordynować. I tak. w czasie mak'roskopowego badania surowca torfowego w terenie określa się rów-_ nocześnie skłati · bótani~y i ·stopień rozkładu. W la-·

boratońrim rówhie~ pierwszy ętap ·pracy prow~dżi się w ten sposób, że obejmuje on te dWa kierunki badań.·

Dotyczy to wybrania średniej próbki" do dalszych

ba-dań oraz czynności związanych z rozmiękczeniem ma-sy torfowej. W końcowym etapie badania składu bo-tanicznego i stopnia rozkładu tortu wykonuje się obli•

czel),ie procentowe. Praca ta jest stosunkowo dużo · pra-co~hlonna, powst!lła więc myśl znalezienia sposobu, ktory by skrócił czas przeznaczony na obliczenia. Spra.:.

wą tą. zajął się zespół pracov."riików b. Działu Torfu

P. I. G. i w 1951 roku opracowai tabelę· do przeliczę!§

. procen~owych. . ·

w.tabeli tej (patrz załącznik): .

N:r; 8· PR.,;.~E·GLĄD GEOLOGICZNY . Str.

37

(369).'

W konkretnYlll p~zypadku dotyczą one i;>okrycią .

.pola vvidzęnia, mikroskopu przez masę tor~ową - .

·przy badani~ stopnia rozkładu torfu, bądź też

polp-ycia pola widzenia przez włókno torfowe

-.. przy· badan.iu składu· botanicznego torfu.

_2. Liczby na osi. pionowej pr.zedstawiają części,

W dapyin -przypadku 'dotyczą one pokrycia pola

. widzeąia mikroskopu przez humus - przy

bada-niu stąpnia rozkładu torfu, bąd~ też pokrycia

. pola widzenia przez poszczególne gatunki włók7 ·

. · n11 torfowego - PI7;Y badaniu sldadu .botanicz-.

_ . nego-tQrf\1. . . ·

Pr:?:y posługiwaniu się tabelą należy ułamki,.

charak-teryzujące .odnośne pokrycia pola widzenia mikroskopu

doprowadzić do wsiiólilego mianownika, ·_po. czY.~ dla odczytania z tabeli wielkąści procentowej nąleży

wziąć tylko liczniki -tych ułamków. Na przykład przy .

badaniu stopnia rozkładu torfu stwierdzono~ · ·

pokrycie pola widzenia· mikroskopu pi-zez' masę tor-·.

fową-7{8; · .•

pokrycie pola· widżepia mikroskopu przez ·

hu-

.

.

m~s - · 5/16. . _ . . · · - ·. ...

Po doprowadżeniu

-ww

.

ulamkow

do

wspólnego·

wa

,;...

~ nownika dla odczytania. z tabeli' stopnia -rozkładu 'bie--~ ·

. rzemy na osi poziomej liczbę 14 a na osl płonowej -!S;'·

Jak widać z tabelf ~:~topięń rozkładu

_.

równa.· stę 35,7%.: