Działalność przemysłowa powadzona w północnej części Kotliny Sandomierskiej wpłynęła na środowisko przyrodnicze regionu. Analizie dendrochronologicznej poddano sosnę pospolitą Pinus sylvestris L., będącą głównym składnikiem lasotwórczym, co pozwoliło na zobrazowanie wpływu zanieczyszczeń przemysłowych na drzewostany w czasie i przestrzeni. Badania dendrochronologiczne przeprowadzono w oparciu o 9 linijnych transektów, częściowo zgodnych z kierunkami wiatrów panujących na tym obszarze. Opróbowano sosny z przedziału wiekowego 70 – 120 lat, uzyskując 814 rdzeni, w których liczba pomierzonych słojów rocznych wyniosła 73821. Reakcja sosen na czynniki stresu antropogenicznego uwidacznia się szczególnie w latach 1970 – 1990, a więc w okresie zwiększonej i maksymalnej działalności tarnobrzeskiego kombinatu siarkowego. Generalnie obserwuje się wzrost udziału drzew objętych redukcjami do 90% sosen w latach 80., a począwszy od roku 1990 wyraźny ich spadek. Odnotowano zależność występowania ilości drzew z redukcjami od położenia względem głównych emitentów regionu tj. zakładów wydobycia i przetwórstwa siarki oraz elektrowni Połaniec. Przeprowadzone badania wskazują, że na wykształcenie stref drewna wąskosłoistego mogły mieć również wpływ warunki termiczno – pluwialne, obecność lejów depresji kopalni Jeziórko oraz zespołowych ujęć wody, lokalizacja stanowisk badawczych w obrębie kompleksu leśnego.
Reconstruction of environmental changes in the Sandomierska Basin on the base of dendrochronological analysis.
Industrial activities in northern part of the Sandomierz Basin affected the natural environment. Tree-ring analysis has been used to examine the main forest component – Scots pine (Pinus sylvestris L.), which allowed to evaluate the influence of industrial pollution in the time and spatial scale. The investigation based on nine linear transects established partly along the dominant winds. There were taken 814 samples from 70–120-year-old pines, in which width of 73821 tree-rings were measured. Response of trees for the anthropogenic stress was clearly visible in the years 1970 – 1990, when the Tarnobrzeg Sulphur Works reached the maximum of production. In that time an increased number of pines with reductions was observed. In the 1980s the level of trees with reduction reached up to 90% of the investigated pines and a sudden decrease marked the beginning of the next decade. The number of pines with reduction depending on the distance form main sources of pollution – Tarnobrzeg Sulphur Works and Połaniec Power Station – was noted. The research shows that reductions of pines ring width could be also a result of climatic conditions, hoppers of Jeziórko Mine and collective water intakes, as well as position of the sites in the forest complex.
