Widok Sprawozdanie z konferencji „Komunikologia i politologia. Razem czy osobno? 18 lat ZKSiDz w Instytucie Politologii UWr”, Wrocław, 23 stycznia 2015

Z

akáad Komunikowania Spoáecznego i Dziennikarstwa Instytutu Politologii Uniwersytetu Wrocáawskiego osiągnąá dojrzaáy wiek – skoĔczyá osiemnaĞcie lat. Urodzinowa okazja to dobry powód, by przyjrzeü siĊ roli, jaką wrocáawski oĞrodek odgrywa w polskim i euro-pejskim Ğrodowisku naukowym; jak prezentuje siĊ jego dorobek, a takĪe – by zastanowiü siĊ nad przydatnoĞcią badaĔ medioznawczych i komuni-kologicznych dla politologii. Tym zagadnieniom byáa poĞwiĊcona konferencja „Komunikologia i politologia. Razem czy osobno? 18 lat ZKSiDz w Instytucie Politologii UWr”, która odbyáa siĊ we Wrocáawiu 23 stycznia 2015 roku.

Uczestników powitaá prof. dr. hab. Robert Alberski, dyrektor Instytutu Politologii, które-go krótkie wystąpienie zainaugurowaáo kon-ferencjĊ. RolĊ gospodyni wydarzenia peániáa kierująca ZKSiDz prof. dr hab. Bogusáawa Dobek-Ostrowska, która na wstĊpie przedsta-wiáa historiĊ oraz dorobek Zakáadu. Wskazaáa m.in. 23 publikacje, które ukazaáy siĊ w se-rii „Komunikowanie i Media” Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocáawskiego i prace zbio-rowe w serii „Studies in Communication and Politics” Wydawnictwa Peter Lang. Profesor zaprezentowaáa równieĪ czasopismo naukowe „Central European Journal of Communica-tion” oraz przypomniaáa organizowane przez ZKSiDz krajowe i zagraniczne konferencje naukowe.

Pierwszą sesjĊ, poĞwiĊconą roli projektów miĊdzynarodowych w rozwoju ZKSiDz, roz-poczĊáo wystąpienie Media Accountability and

Transparency in Europe (MediaAct) poĞwiĊcone

7. Ramowemu Programowi Unii Europejskiej. Prof. dr hab. Bogusáawa Dobek-Ostrowska, dr Michaá KuĞ oraz dr Michaá Gáowacki przedstawili oĞrodki badawcze, które wchodziáy w skáad kon-sorcjum oraz gáówne cele projektu – rozpoznanie systemów odpowiedzialnoĞci mediów, porówna-nie wpáywów systemów tradycyjnych i innowa-cyjnych, a takĪe opracowanie zaleceĔ odnoĞnie dalszego rozwoju polityki medialnej UE. Zapre-zentowali równieĪ metodologiĊ badaĔ, wybrane rezultaty oraz publikacjĊ, która powstaáa na bazie projektu Journalists and Media Accountability. An

International Study of News People in the Digital Age (Peter Lang, New York 2014).

Kolejny projekt Journalism in Change.

Jo-urnalistic culture in Poland, Russia and Swe-den zaprezentowali prof. dr hab. Bogusáawa

Dobek-Ostrowska, dr Michaá Gáowacki, mgr Adam Michel, mgr Magdalena Krzanowska, mgr Jacek NoĪewski, mgr RóĪa Smolak i mgr Waldemar Sobera. Wskazali oni oĞrodki zaan-gaĪowane w badania (Uniwersytet Sodertorns w Sztokholmie, Uniwersytet im. àomonosowa w Moskwie oraz Uniwersytet Wrocáawski), a takĪe przedstawili etapy prowadzonych badaĔ oraz metodologiĊ, która umoĪliwiáa przeprowa-dzenie 500 ankiet i 20 pogáĊbionych wywiadów

Sprawozdanie z konferencji „Komunikologia

i politologia. Razem czy osobno? 18 lat ZKSiDz

w Instytucie Politologii UWr”,

Wroc

ïaw, 23 stycznia 2015

162

Paulina Barczyszyn, Jacek NoĪewski w kaĪdym z badanych krajów. Zaprezentowano

teĪ publikacje, które powstaáy na bazie projektu i te, które są planowane na rok 2015.

Media in transition in Latvia, Poland, Rus-sia and Ukraine to tytuá projektu

przedstawio-nego przez prof. dr hab. BogusáawĊ Dobek--Ostrowską, mgr AnnĊ Paluch oraz mgr Paw-áa Baranowskiego. Prelegenci zaprezentowali zaáoĪenia projektu, który miaá pomóc w nawią-zaniu kontaktów z naukowcami i praktykami z regionu, aby diagnozowaü stan mediów w Eu-ropie ĝrodkowej i Wschodniej. Zrelacjonowali teĪ spotkania badaczy, które odbyáy siĊ w Pol-sce, àotwie, Ukrainie i Rosji.

Dalsza czĊĞü sesji zostaáa poĞwiĊcona nowe-mu projektowi badawczenowe-mu planowanenowe-mu na lata 2014–2017, a zatytuáowanemu Symbiotic

leader-media relations? Exploring interaction between prime ministers and the media in Finland, Lithu-ania, Poland and Sweden. Prof. dr hab. Bogusáawa

Dobek-Ostrowska i mgr Jacek NoĪewski przed-stawili zaáoĪenia projektu i narzĊdzia badawcze, którymi bĊdą siĊ posáugiwaü podczas jego reali-zacji. Wskazali teĪ gáówne obszary badawcze, na których koncentruje siĊ projekt – „prezydencjali-zacjĊ”, personalizacjĊ i mediatyzacjĊ polityki.

Ostatnie wystąpienie w tej sesji to prezen-tacja Europejskiego Obserwatorium

Dzienni-karskiego, której dokonali dr Michaá KuĞ i mgr

Anna Paluch. Badacze przedstawili historiĊ kon-sorcjum oraz kraje, które wchodzą w jego skáad. Wskazali, Īe projekt z zaáoĪenia koncentruje siĊ na dziennikarstwie i ma przedstawiaü szerszą, miĊdzynarodową perspektywĊ, a takĪe umoĪli-wiaü przepáyw informacji i wyników badaĔ.

Drugą sesjĊ, zatytuáowaną „Badania indy-widualne nad komunikowaniem i mediami”, otworzyáa prof. dr hab. Janina Fras wystąpie-niem Medialne przekazy biograÞ czne i ich

wspóáczesne pole gatunkowe. Prelegentka

przedstawiáa podejĞcie genologiczne do typów wypowiedzi oraz przyczyny popularnoĞci prze-kazów biograÞ cznych, a wĞród nich intensyw-noĞü treĞci, etnocentryzm, elitarnoĞü bohaterów oraz atrakcyjnoĞü medialną personiÞ kacji.

Na-kreĞliáa równieĪ wspóáczesne pola gatunkowe typowe dla omawianych przekazów.

Dr hab. Lucyna Szot oraz mgr Waldemar Sobera w prezentacji Media lokalne i ich

zna-czenie dla polityki przedstawili charakterystykĊ

mediów regionalnych, odnosząc siĊ do wyników badaĔ dotyczących ich oceny przez odbiorców. Opisali teĪ relacje miĊdzy mediami regionalny-mi a lokalną polityką, zauwaĪając negatywne przedstawianie polityków, a takĪe eskapizm po-wodowany czynnikami rynkowymi.

W referacie Misja publiczna –

wskazów-ki UE a casus Polswskazów-ki dr Maria Gmerek

scha-rakteryzowaáa unijną politykĊ medialną oraz wskazaáa kluczowe dla niej akty prawne i orze-czenia Trybunaáu SprawiedliwoĞci. Na tym tle prelegentka zaprezentowaáa historiĊ rozwoju polskiej polityki medialnej i przedstawiáa roz-waĪania deÞ nicyjne poĞwiĊcone mediom pu-blicznym i ich misji.

SesjĊ zakoĔczyá referat Rozwój sieciowego

komunikowania politycznego w perspektywie badaĔ longitudinalnych dr Michaáa JacuĔskiego

i mgr Pawáa Baranowskiego. Przedmiotem zain-teresowaĔ badaczy byáa ciągáoĞü i zmiany w sys-temie komunikowania politycznego, w tym po-tencjaá mediów spoáecznoĞciowych, rozwój me-diów wáasnych aktorów politycznych i fenomen wyborcy 2.0. Zaprezentowane zostaáy teĪ meto-dy badawcze, a takĪe wstĊpne wyniki badaĔ.

Dalsza czĊĞü konferencji miaáa charakter panelu dyskusyjnego, w którym wziĊli udziaá kierownicy i przedstawiciele innych zakáadów dziaáających w ramach Instytutu Politologii UWr. DyskusjĊ rozpocząá prof. dr hab. Kazi-mierz Dziubka (Zakáad SpoáeczeĔstwa Obywa-telskiego). Swoją wypowiedĨ opará na koncep-cji The structure of scientiÞ c revolution Thoma-sa Kuhna, zgodnie z którą nauka, rozwijając siĊ, obrasta w róĪnego rodzaju nowe modele i sche-maty. Prof. dr hab. Teresa àoĞ-Nowak (Zakáad MiĊdzynarodowych Stosunków Politycznych) zwróciáa uwagĊ na postĊpujący proces segmen-tacji i fragmentyzacji nauk o polityce. Zdaniem panelistki nauka coraz bardziej siĊ specjalizuje,

163

Sprawozdanie z konferencji „Komunikologia i politologia. Razem czy osobno?…

co moĪe szkodziü nie tylko samej politologii, ale teĪ kaĪdej nowej dziedzinie, która powsta-je w powsta-jej ramach. Kolejnym dyskutantem byá prof. dr hab. Andrzej JabáoĔski (Zakáad Teorii Polityki), który stwierdziá, Īe politologia oraz komunikologia są sobie wzajemnie potrzebne. Zdaniem profesora badacze zajmujący siĊ po-lityką muszą, a przynajmniej powinni, badaü kwestie komunikowania politycznego, które są nieodáącznym elementem sprawnie funkcjonu-jącego systemu demokratycznego w warunkach mediatyzacji Īycia politycznego. Koncentrując siĊ na zmianach w obrĊbie systemów politycz-nego i medialpolitycz-nego, gáos zabraáa dr hab. Lucyna Szot, przedstawiając wybrane obszary badaĔ z zakresu komunikologii. WĞród nich znala-záo siĊ analizowanie obcej dla politologii sfe-ry komercyjnej, analizy zawartoĞci przekazów zarówno politycznych, jak i medialnych oraz badanie samych nadawców i ich wpáywów na ksztaátowanie przekazów. Zdaniem prof. dr hab. Janiny Fras za wspólny element politologii i ko-munikologii moĪna uznaü debatĊ publiczną. Jej obserwacja pozwala na wyciąganie wniosków natury politologicznej – znaczenia dla syste-mu politycznego – oraz kosyste-munikologicznej – poszczególnych elementów procesu komu-nikowania. W celu dokáadnego zbadania tego zagadnienia naleĪy spojrzeü na nie caáoĞciowo – zarówno od strony politycznej, jak i czysto komunikacyjnej. NastĊpnie prof. dr hab. Robert Wiszniowski (Zakáad Systemów Politycznych i Administracyjnych) zwróciá uwagĊ, Īe obok sfery metodologicznej istnieje wymiar dydak-tyczny. Jego zdaniem oddzielanie komunikolo-gii od politolokomunikolo-gii jest podobnie bezzasadne, jak rozáączanie od niej marketingu politycznego, który de facto stoi pomiĊdzy sferą komunika-cyjną a polityczną. Profesor Wiszniowski zacy-towaá takĪe sáowa nieobecnego na konferencji prof. dr hab. Andrzeja Antoszewskiego, który równieĪ wskazuje na proces postĊpującej me-diatyzacji Īycia politycznego i uzaleĪnienia go od ekranu telewizora. Prof. dr hab. Bogusáawa Dobek-Ostrowska wyraziáa opiniĊ, Īe

komuni-kologia i politologia powinny iĞü w parze. Nie moĪna bowiem analizowaü problemów poli-tycznych w oderwaniu od procesów komunika-cyjnych. Jej zdaniem obie dziedziny mają wiele podobnych obszarów zainteresowaĔ, a róĪno-rodne sposoby ich eksplanacji pozwalają na do-gáĊbne zbadanie interesujących nas zagadnieĔ. W ramach dyskusji gáos zabraá dr Eugeniusz Máyniec (Zakáad Teorii Polityki), wedáug które-go trzeba tworzyü i modyÞ kowaü programy dy-daktyczne, aby pojawiające siĊ w nich problemy byáy áatwo urzeczywistniane i rozwiązywane. To, czy dana dziedzina nauki ma funkcjonowaü w ramach lub przy wspóápracy z inną ma – jego zdaniem – drugorzĊdne znaczenie. NastĊpnie prof. dr hab. Dariusz SkrzypiĔski (Zakáad BadaĔ AktywnoĞci Politycznej) stwierdziá, Īe w przy-padku ZKSiDz spór o wspóáistnienie politologii i komunikologii rozwiązuje siĊ sam. Zakáad pro-wadzi bowiem badania o proÞ lu politologicznym i medioznawczym. W jego opinii politologia przechodzi gáĊboki kryzys i ze wzglĊdu na swoją szeroką specjalizacjĊ ma problem z toĪsamoĞcią. Problem dotyczy takĪe i tego, Īe nauka w Polsce jest rozpatrywana w kategoriach administracyj-nych. Taki stan oznacza, Īe bĊdą powstawaáy nowe obszary i dyscypliny pozwalające uzyski-waü wáadzĊ i wpáywy w Ğwiecie nauki.

Konferencja podsumowaáa dorobek nauko-wy badaczy związanych z ZKSiDz oraz ukazaáa szerokie spektrum badaĔ zarówno indywidual-nych, jak i realizowanych w ramach projektów miĊdzynarodowych. Pytanie, czy politologia i komunikologia powinny funkcjonowaü razem, czy osobno pozostaje jednak otwarte. Uczest-nicy spotkania doszli do wniosku, Īe mamy do czynienia z kryzysem nauk o polityce i polito-logii oraz z jej postĊpującą segmentacją na po-szczególne, wyspecjalizowane fragmenty. To, czy nowo powstające dziedziny wiedzy bĊdą siĊ wspieraáy, czy wzajemnie sobie szkodziáy, zaleĪy od indywidualnego podejĞcia badawcze-go i odpowiedniebadawcze-go ukierunkowania zespoáów naukowych do kooperacji oraz wymiany myĞli, poglądów i metod badawczych.