Zintegrowana analiza szans oraz zagrożeń bezpieczeństwa Republiki Korei

(1)

Paweł OL BRYCH T

Akademia Wojsk Lądowych im. generała Tadeusza Kościuszki, Wydział Nauk o Bezpieczeństwie, Wrocław, Polska

Natalia M A L I K

Akademia Wojsk Lądowych im. generała Tadeusza Kościuszki, Wydział Nauk o Bezpieczeństwie, Wrocław, Polska

Zintegrowana analiza szans

oraz zagrożeń bezpieczeństwa Republiki Korei

Integrated Analysis of Opportunities

and Threats of Security of the Republic of Korea H i s t o r i a i Po l i t y k a

Nr 29(36)/2019, ss. 101–111 w w w.hip.umk.pl

ISSN 1899-5160, e-ISSN 2391-7652

• A bst ra k t •

Celem artykułu była ocena aktualnego pozio-mu bezpieczeństwa zewnętrznego Republiki Korei. Dokonano tego za pomocą metody analizy zintegrowanej (SWOT oraz TOWS), poprzez wskazanie szans, zagrożeń, mocnych i słabych stron analizowanego zjawiska. Przy opracowywaniu analizy pod uwagę wzięto aspekt militarny, gospodarczy oraz położenie geograficzne. Podsumowaniem analizy była rekomendacja strategii bezpieczeństwa, wyko-nana na podstawie wyniku dokonanych w zin-tegrowanej analizie obliczeń.

S łowa k luc z owe: Korea Południowa; bez-pieczeństwo; analiza; strategia

• A bst rac t •

The aim of the article was to assess the current level of external security of the Republic of Ko-rea. This was done using the integrated analysis method (SWOT and TOWS), by indicating the opportunities, threats, strengths and weak-nesses of the analyzed phenomenon. When developing the analysis, the military, economic and geographical situations were taken into account. The summary of the analysis was the recommendation of a security strategy, based on the result of the performer in integrated cal-culation analysis.

Ke y word s: South Korea; security; analysis; strategy

(2)

102 Historia i Polit yk a • nr 29(36 )/2019

A r t yku ł y

Wstęp

Republika Korei, określana też jako Korea Południowa jest państwem położonym w Azji Wschodniej, obejmującym swoim terytorium południową część Półwyspu Koreańskiego. Obecnie Republika Korei zamieszkiwana jest przez ponad 51 mi-lionów mieszkańców (South Korea Population). Rozmieszczenie ludności na całej powierzchni kraju jest jednak nierównomierne – w latach 50. ubiegłego stulecia mieszkańcy miast stanowili niespełna 25% ogółu ludności, natomiast aktualnie (stan na sierpień 2018 r.) liczba ta przekracza 80% (Korea Południowa – liczba

ludności). Wiąże się to z ogromnym skokiem technologicznym oraz rozwojem

i uprzemysłowieniem gospodarki – większość mieszkańców znalazła zatrudnienie w pobliżu największych południowokoreańskich aglomeracji i osiadła na tych te-renach, co mogło mieć negatywny wpływ na rolnictwo. W strukturze demogra-ficznej populacji Republiki Korei przeważają osoby w wieku od 35 do 64 lat, co może sugerować nieuchronne zmierzanie w kierunku starzenia się społeczeństwa, na co wskazuje również utrzymująca się tendencja spadkowa współczynnika przy-rostu naturalnego (South Korea Population, 2018).

Położenie geograficzne Republiki Korei bynajmniej nie sprzyja bezpieczeń-stwu w kontekście wolności od zagrożeń naturalnych. Istnieje bowiem znaczne prawdopodobieństwo wystąpień tsunami, tajfunów oraz trzęsień ziemi. Podobnie jest w przypadku zanieczyszczeń środowiska, w szczególności powietrza, gdzie występuje tzw. żółty piasek, czyli pył z mongolskich i chińskich pustyń, który z wiatrem wędruje na wschód, po drodze zabierając ze sobą smog oraz inne za-nieczyszczenia przemysłowe. Największa fala takiego pyłu co roku przybywa nad Republikę Korei na wiosnę (Józefowski, 2017).

Biorąc pod uwagę aspekt potencjału militarnego, Republika Korei od lat po-zostaje w gronie światowych liderów – w rankingu Global Firepower z 2018 r. południowokoreańska armia została sklasyfikowana na wysokim, siódmym miej-scu (2018 Military Strength Ranking). Istotny na to wpływ ma wsparcie Stanów Zjednoczonych, których wojska stacjonują na mocy bilateralnego układu o wza-jemnej obronie na terenie Republiki Korei od 1953 r. Analizowane państwo wy-soki potencjał posiada jednak nie tylko w zakresie obronności, lecz również w sys-temie edukacji, ocenianym jako jeden z najlepszych na świecie. Jedną z miar jest m.in. najniższy na świecie odsetek analfabetyzmu (Petkiewicz, 2014). Wysoki po-ziom wykształcenia obywateli przekłada się później na rozwój gospodarczy całego państwa.

Przytoczone korzystne wskaźniki gospodarcze nie ograniczają się jedynie do stopy bezrobocia, oscylującej średnio wokół 4% (Korea Południowa – Stopa

(3)

bez-Paweł Olbr ycht, Nata lia Ma lik • Zintegrowana analiza szans oraz zagrożeń ₁₀₃

robocia). Istotnym źródłem napędzającym południowokoreańską gospodarkę jest

stale rozwijająca się turystyka, przynosząca coraz większe zyski (Rynek dla

ekspor-tera – doradztwo Korea Południowa).

Jednak mimo świetnych warunków ekonomicznych Koreańczycy bardzo często borykają się z nowotworami (szczególnie wątroby, które powodowane są nadużywaniem alkoholu) oraz depresją, doprowadzającą do wysokiej liczby samo-bójstw (Kostrzyński, 2018).

Jedynym sąsiadem Republiki Korei jest Koreańska Republika Ludowo-Demo-kratyczna, z którą stosunki nadal nie zostały w pełni uregulowane. Świat obecnie obserwuje obustronne wysiłki dyplomatyczne, które być może doprowadzą do unormowania sytuacji na Półwyspie Koreańskim.

Zintegrowana analiza szans oraz zagrożeń bezpieczeństwa

Republiki Korei

Dla analizy wpływu poszczególnych czynników na poziom bezpieczeństwa Re-publiki Korei zasadne było dokonanie tego dzięki zastosowaniu metody zinte-growanej analizy SWOT – mocnych stron (ang. strengths), słabych stron (ang.

weaknesses), szans (ang. opportunities) oraz zagrożeń (ang. threats) i TOWS,

stano-wiącej odwrócenie badania wpływu poszczególnych czynników. Metoda ta jest powszechnie stosowana w takich dyscyplinach naukowych jak zarządzanie czy ekonomia, lecz również w naukach o bezpieczeństwie. W tym przypadku jest ona pomocna głównie w celu analizy wpływu na poziom bezpieczeństwa poszcze-gólnych zjawisk oraz składających się na nie czynników. Metoda ta umożliwiła również wycenę arytmetyczną istoty tychże czynników i rekomendację strategii postępowania, którą organy władzy publicznej (w tym Republiki Korei) mogą wdrożyć w celu jak najefektywniejszego wykorzystania szans oraz mocnych stron i jak największej minimalizacji zagrożeń i słabych stron.

Zakres strategii z obszaru bezpieczeństwa przedstawiono w tabeli 1. Tabela 1. Strategie analizy strategicznej z obszaru bezpieczeństwa

Zagrożenia Szanse

Mocne strony Strategia koncentracji Strategia rozwojowa Słabe strony Strategia przeczekania Strategia przeorientowania Źródło: opracowano na podstawie P. Daniluk (2015). Bezpieczeństwo i zarządzanie. Analiza stra-tegiczna. Warszawa: Difin.

(4)

104 Historia i Polit yk a • nr 29(36 )/2019

A r t yku ł y Pierwszym krokiem analizy było wskazanie trzech najistotniejszych z punktu widzenia militarnego, gospodarczego oraz położenia geograficznego czynników w każdej ćwiartce tabeli oraz nadanie im wag. W tym celu zastosowano skalę od 0,1 (czynnik najmniej istotny) do 0,6 (czynnik najistotniejszy). Szanse i zagrożenia kwalifikują się do czynników zewnętrznych, które wpływają z otoczenia analizo-wanego podmiotu, a mocne oraz słabe strony do czynników wewnętrznych, które wpływających z organizacji.

Należy wskazać, że metoda zintegrowanej analizy strategicznej charakteryzuje się subiektywnością doboru czynników oraz ich wartości arytmetycznej. W celu maksymalizacji wiarygodności otrzymanych wyników badań źródło stanowiły raporty oraz założenia wskazane w strategii bezpieczeństwa Republiki Korei opra-cowane przez władze państwowe. Czynniki oraz ich wartości wyselekcjonowane na potrzeby niniejszego artykułu przedstawiono w tabeli 2.

Tabela 2. Czynniki analizy zintegrowanej bezpieczeństwa Republiki Korei

Czynniki zewnętrzne Waga Czynniki wewnętrzne Waga

Szanse Mocne strony

Unormowanie stosunków na

Półwyspie Koreańskim 0,5 wysoko rozwinięta gospodarka 0,5 Ciągle rosnący poziom eksportu 0,3 jeden z najlepszych systemów

edukacji na świecie 0,35

Rozwój turystyki 0,2 siódma armia świata 0,15

Łącznie: 1,0 Łącznie: 1,0

Zagrożenia Słabe strony

Negatywny scenariusz w relacjach na linii Korea Północna – Stany Zjednoczone

0,6 Przyrost naturalny wykazujący

tendencję spadkową 0,4

Katastrofy naturalne (ze względu na

klimat oraz położenie geograficzne) 0,15 Nierównomierne rozmieszczenie ludności społecznej 0,1 Zanieczyszczenie środowiska

(szczególnie powietrza) 0,25 Wysoka zachorowalność na nowotwory oraz depresję (co prowadzi do dużej liczby samobójstw)

0,5

Łącznie: 1,0 Łącznie: 1,0

Źródło: opracowanie własne.

Kolejnym krokiem analizy była eksploracja stosunku (wpływu) wskazanych czynników w formie zestawień tabelarycznego poprzez komparatystykę wpływu czynników – 0 oznaczało brak wpływu, 1 – wpływ, co przedstawiono w tabeli 3.

(5)

Paweł Olbr ycht, Nata lia Ma lik • Zintegrowana analiza szans oraz zagrożeń ₁₀₅

Tabela 3. Charakterystyka analizy SWOT i TOWS (komparatystyki czynników)

A. Mocnych stron do zagrożeń

Analiza SWOT B. Mocnych stron do szans

C. Słabych stron do zagrożeń D. Słabych stron do szans E. Szans do mocnych stron

Analiza TOWS F. Szans do słabych stron

G. Zagrożeń do mocnych stron H. Zagrożeń do słabych stron

Źródło: opracowano na podstawie Daniluk, 2015, s. 210.

Następnie w ośmiu tabelach, w jej wszystkich wierszach i kolumnach dokona-no zsumowania liczby interakcji oraz iloczynów wag i interakcji, a także ich sum w ujęciu całościowym.

Tabela 4. Analiza SWOT – Czy mocne strony wpłyną na osłabienie zagrożeń? ZAGROŻENIA: MOCNE STRONY: N apięcia na linii K or ea Północna – USA K atastr ofy naturalne Z anieczysz cz enia śr odo wiska W aga

Liczba interakcji Iloczyn wag i interakcji

R anking Rozwinięta gospodarka 0 0 1 0,5 1 0,5 1 System edukacji 0 0 1 0,35 1 0,35 2 Armia 1 0 0 0,15 1 0,15 3 Waga 0,6 0,15 0,25 Liczba interakcji 1 0 2

Iloczyn wag i interakcji 0,6 0 0,5

Ranking 1 3 2

Suma interakcji 6

Suma iloczynów 2,1

(6)

[106]

Tabela 5. Analiza SWOT – Czy mocne strony wpłyną na spotęgowanie szans? SZANSE: MOCNE STRONY: _{Stosunki na P} ółwyspie K or eańskim Poziom ekspor tu R ozwój tur ystyki W aga

R anking Rozwinięta gospodarka 1 1 1 0,5 3 1,5 1 System edukacji 0 1 1 0,35 2 0,7 2 Armia 0 0 0 0,15 0 0 3 Waga 0,5 0,3 0,2 Liczba interakcji 1 2 2

Iloczyn wag i interakcji 0,5 0,6 0,4

Ranking 2 1 3

Tabela 6. Analiza SWOT – Czy słabe strony wpłyną na spotęgowanie zagrożeń? ZAGROŻENIA: SŁABE STRONY: N apięcia na linii K or ea Północna – USA K atastr ofy naturalne Z anieczysz cz enia śr odo wiska W aga

R anking Przyrost naturalny 0 0 1 0,4 1 0,4 1 Rozmieszczenie ludności 0 1 1 0,1 2 0,2 2 Wysoka zachorowalność 0 0 0 0,5 0 0 3 Waga 0,6 0,15 0,25 Liczba interakcji 0 1 2

Iloczyn wag i interakcji 0 0,15 0,5

Ranking 3 2 1

(7)

[107] Tabela 7. Analiza SWOT – Czy słabe strony wpłyną na osłabienie szans?

SZANSE: SŁABE STRONY: _{Stosunki na P} ółwyspie K or eańskim Poziom ekspor tu R ozwój tur ystyki W aga

R anking Przyrost naturalny 0 0 0 0,4 0 0 2 Rozmieszczenie ludności 0 0 1 0,1 1 0,1 1 Wysoka zachorowalność 0 0 0 0,5 0 0 2 Waga 0,5 0,3 0,2 Liczba interakcji 0 0 1

Iloczyn wag i interakcji 0 0 0,2

Ranking 2 2 1

Tabela 8. Analiza TOWS – Czy szanse wpłyną na spotęgowanie mocnych stron? MOCNE STRONY: SZANSE: R ozwinięta gospodar ka System edukacji Ar mia W aga

R

anking

Stosunki na Półwyspie Kor. 1 0 1 0,5 2 1 1

Poziom eksportu 1 1 1 0,3 3 0,9 2

Rozwój turystyki 1 1 1 0,2 3 0,6 3

Waga 0,5 0,35 0,15

Liczba interakcji 3 2 3

Ranking 1 2 3

(8)

[108]

Tabela 9. Analiza TOWS – Czy szanse wpłyną na ograniczenie słabych stron? SŁABE STRONY: SZANSE: Pr zyr ost naturalny R ozmiesz cz enie ludności Wysoka zachor owalność _Waga

R

anking

Stosunki na Półwyspie Kor. 1 1 0 0,5 2 1 1

Poziom eksportu 1 1 0 0,3 2 0,6 2

Rozwój turystyki 1 1 0 0,2 2 0,4 3

Waga 0,4 0,1 0,5

Liczba interakcji 3 3 0

Iloczyn wag i interakcji 1,2 0,3 0

Ranking 1 2 3

Tabela 10. Analiza TOWS – Czy zagrożenia wpłyną na ograniczenie mocnych stron? MOCNE STRONY: ZAGROŻENIA: R ozwinięta gospodar ka System edukacji Ar mia W aga

R

anking

Napięcia na linii Korea

Północna – USA 1 0 1 0,6 2 1,2 1 Katastrofy naturalne 1 0 1 0,15 2 0,3 2 Zanieczyszczenia środowiska 1 0 0 0,25 1 0,25 3 Waga 0,5 0,35 0,15 Liczba interakcji 3 0 2

Iloczyn wag i interakcji 1,5 0 0,3

Ranking 1 3 2

(9)

Paweł Olbr ycht, Nata lia Ma lik • Zintegrowana analiza szans oraz zagrożeń ₁₀₉

Tabela 11. Analiza TOWS – Czy zagrożenia wpłyną na spotęgowanie słabych stron? SŁABE STRONY: ZAGROŻENIA: Pr zyr ost naturalny R ozmiesz cz enie ludności Wysoka zachor owalność _Waga

R

anking

Napięcia na linii Korea

Północna – USA 1 1 0 0,6 2 1,2 1 Katastrofy naturalne 1 0 0 0,15 1 0,15 3 Zanieczyszczenia środowiska 0 0 1 0,25 1 0,25 2 Waga 0,4 0,1 0,5 Liczba interakcji 2 1 1

Ranking 1 3 2

Suma iloczynów 3

Finalnym krokiem analizy było zbiorcze podsumowanie wyników, dokonane za sprawą zsumowania czynników SWOT oraz TOWS, a także rekomendacja najkorzystniejszej strategii postępowania wobec potencjalnych zagrożeń bezpie-czeństwa, będąca wynikiem przeprowadzonych obliczeń.

Tabela 12. Zbiorcze zestawienie wyników analizy punktowo-ważonej SWOT/TOWS

ZAGROŻENIA SZANSE

MOCNE STR

ONY

SWOT:

Liczba interakcji – 6

Ważona liczba interakcji – 2,1 TOWS:

Liczba interakcji – 10 Ważona liczba interakcji – 3,55 TOWS/SWOT

liczba interakcji – 16 TOWS/SWOT

ważona liczba Interakcji – 5,65

SWOT:

Liczba interakcji – 10 Ważona liczba interakcji – 3,7 TOWS:

(10)

110 Historia i Polit yk a • nr 29(36 )/2019 A r t yku ł y ZAGROŻENIA SZANSE SŁ ABE STR ONY SWOT: Liczba interakcji – 6

Liczba interakcji – 8 Ważona liczba interakcji – 3 TOWS/SWOT

ważona liczba Interakcji – 4,25

SWOT:

Liczba interakcji – 2

ważona liczba Interakcji – 3,8 Źródło: opracowanie własne.

Podsumowanie

Na podstawie zastosowanej na potrzeby niniejszego artykułu metody zintegrowa-nej analizy strategiczzintegrowa-nej sugerowaną strategią dla Korei Południowej jest strategia rozwojowa. Wynik ten potwierdza zresztą stan rzeczywisty. W obecnej sytuacji większość wydarzeń na Półwyspie Koreańskim Republika Korei może przekuć w szanse i wykorzystać je na swoją korzyść, a nie obawiać się negatywnego scena-riusza i pojawienia się nowych, realnych zagrożeń.

Największym wyzwaniem stojącym przed Koreą Południową, które jednocze-śnie stanowi potencjalną szansę, jest unormowanie stosunków ze swoim regional-nym sąsiadem, Koreańską Republiką Ludowo-Demokratyczną. O ile zjednocze-nie Półwyspu Koreańskiego zdaje się nazbyt iluzoryczne, to chociażby kwestia swobodnego przepływu ludności mogłaby rozwiązać problemy demograficzne Korei Południowej. Pokojowy rozwój sytuacji niewątpliwie zaowocowałby także szansami dla dalszego rozwoju gospodarczego – otwarcie nowego kierunku eks-portu (którym Korea Północna z dużą dozą prawdopodobieństwa byłaby zaintere-sowana) oraz dalszy rozkwit turystyki, generujący kolejne zyski.

Swego rodzaju komplikacją mogą okazać się stosunki na linii Korea Północna – Stany Zjednoczone. Dynamizm, który charakteryzuje tę relację, nie daje poczucia bezpieczeństwa Republice Koreańskiej, będącej niejako w centrum potencjalne-go konfliktu, ze względu na obecność wojsk amerykańskich w południowej części Półwyspu. Jednak mimo braku stabilności najgorszy scenariusz jednocześnie wy-daje się tym najmniej prawdopodobnym. Zaobserwować można bowiem ogólną Tab. 12 – cd.

(11)

Paweł Olbr ycht, Nata lia Ma lik • Zintegrowana analiza szans oraz zagrożeń ₁₁₁ tendencję wśród społeczności międzynarodowej do wzmożonych działań dyplo-matycznych i rozwiązywania wszelkiego rodzaju napięć właśnie tym narzędziem, czego przykładem było historyczne spotkanie prezydenta Stanów Zjednoczonych Donalda Trumpa i przywódcy Korei Północnej Kim Dzong Una w Singapurze z 2018 r., co daje nadzieję na utrzymywanie między nimi pokojowych stosunków.

Korea Południowa posiada wiele atutów, które wykorzystane w odpowiedni sposób oraz dodatkowo spotęgowane przez zewnętrzne szanse, mogłyby rozwią-zać lub chociaż w pewnym stopniu zmniejszyć niektóre z jej problemów. Przy-kładowo, programy z zakresu polityki prorodzinnej i socjalnej oraz aktywizujące uboższe rejony kraju nie byłyby zbyt dużym obciążeniem dla ogromnego budżetu państwa, a mogłyby okazać się intratną inwestycją dla Korei Południowej.

Bibliografia

:

Ahrens, F. (2017). Koreańczycy: w pułapce doskonałości. Kraków: Wydawnictwo Uniwer-sytetu Jagiellońskiego.

Daniluk, P. (2015). Bezpieczeństwo i zarządzanie. Analiza strategiczna. Warszawa: Difin. Defence White Paper. (2016). Pobrane z: http://www.mnd.go.kr/user/mndEN/upload/

pblictn/PBLICTNEBOOK_201705180357180050.pdf.

Józefowski, C. (2017). Korea Południowa: aktywiści pozywają chiński i koreański rząd za zanieczyszczenie powietrza. Pobrane z: http://www.polska-azja.pl/korea-poludniowa-aktywisci-pozywaja-chinski-i-koreanski-rzad-za-zanieczyszczenie-powietrza/. Korea Południowa – Stopa bezrobocia. (2018). Pobrane z: https://pl.tradingeconomics.

com/south-korea/unemployment-rate.

Korea Południowa – liczba ludności. (2018). Pobrane z: https://www.populationof.net/pl/ republic-of-korea/.

Kostrzyński, R. (2018). Kraj samobójców – Korea Południowa. Pobrane z: http://www. rp.pl/artykul/715126-Kraj-samobojcow---Korea-Poludniowa.html.

Lee, M.-H. (2017). Korea’s Misguided External Behaviors and Security Dilemma in East Asian Power Dynamics. The Journal of East Asian Affairs, vol. 31, No. 2, 33–63. Po-brane z: http://www.inss.re.kr/eng/eng.htm.

Military Strength Ranking. (2018). Pobrane z: https://www.globalfirepower.com/coun-tries-listing.asp.

Petkiewicz, M. (2014). System edukacyjny Korei Połudnowej. Pobrane z: https://korea-on-line.pl/pl/artykul/3/edukacja.html.

Rynek dla eksportera – doradztwo Korea Południowa. Pobrane z: http://eastanalytics.com/ pl/doradztwo-korea-poludniowa/.

South Korea Population. (2018). Pobrane z: http://www.worldometers.info/world-popula-tion/south-korea-population/.

South Korea Population. (2018). Pobrane z: http://worldpopulationreview.com/countries/ south-korea-population/.

(12)