Medycyna Wet. 2008, 64 (11) 1311
Praca oryginalna Original paper
Biopsja p³uc jest metod¹ diagnostyczn¹ polegaj¹c¹ na pobraniu materia³u tkankowego z p³uca do badania histo-logicznego b¹d cytohisto-logicznego w celu okrelenia zmian patologicznych, rozwijaj¹cych siê w tym narz¹dzie. Po raz pierwszy biopsja p³uc zosta³a wykonana przez Leydena w 1883 r. (6).
Wskazaniami do biopsji p³uc s¹ pojedyncze lub mnogie zmiany ogniskowe stwierdzane podczas badania radio-logicznego p³uc, podejrzenie grulicy p³uc, podejrzenie sar-koidozy p³uc, podejrzenie w³óknienia p³uc, podejrzenie nowotworów p³uc, ciê¿kie zapalenia p³uc nie poddaj¹ce siê leczeniu oraz wszelkiego typu inne zmiany mi¹¿szu p³ucnego, których nie mo¿na rozpoznaæ przy pomocy in-nych metod diagnostyczin-nych (1, 2, 5, 8). Z kolei wród przeciwwskazañ do biopsji p³uc wymienia siê: obecnoæ tylko jednego p³uca, zaburzenia w uk³adzie krzepniêcia krwi, ciê¿k¹ niewydolnoæ oddechow¹, ciê¿k¹ niewydol-noæ kr¹¿enia, zaawansowanego stopnia ostr¹ lub prze-wlek³¹ pêcherzykow¹ rozedmê p³uc oraz nadcinienie w têtnicach i ¿y³ach p³ucnych (1, 5).
W zale¿noci od sposobu pobierania mi¹¿szu p³ucnego wyró¿nia siê nastêpuj¹ce techniki biopsyjne: przezklat-kow¹ (syn. transtorakaln¹) biopsjê p³uc, przezoskrzelow¹ (syn. transbronchialn¹) biopsjê p³uc, wideotorakoskopo-w¹ biopsjê p³uc, biopsjê p³uc typu key hole oraz otwart¹ (syn. chirurgiczn¹) biopsjê p³uc (2, 5-7, 10).
Po wykonaniu biopsji p³uc mog¹ wystêpowaæ nastêpu-j¹ce powik³ania: odma op³ucnowa, krwawienie do p³uc, odkrztuszanie krwi (krwioplucie), zatory powietrzne oraz krwiaki jamy op³ucnowej (1, 4, 5, 10).
Celem badañ by³a ocena przydatnoci biopsji aspiracyj-nej cienkoig³owej (BAC) wykonywaaspiracyj-nej pod kontrol¹ USG w rozpoznawaniu chorób p³uc u psów.
Materia³ i metody
Badaniami objêto 25 psów, ró¿nej rasy, wielkoci i p³ci, w wieku od 2 do 13 lat. Dowiadczenie podzielono na dwa etapy: badania post mortem (etap I) i badania przy¿yciowe (etap II).
W etapie I u 10 psów podczas badania sekcyjnego wykony-wano biopsjê aspiracyjn¹ cienkoig³ow¹ p³uca oraz pobierano jego wycinek. Biopsjê aspiracyjn¹ cienkoig³ow¹ przeprowadza-no ig³ami o rednicy 0,9 mm i d³ugoci 80 mm, które pod³¹cza-no do strzykawek 20 ml typu Luer. Nastêpnie strzykawkê umieszczano w specjalnym uchwycie (ryc. 1). Po wk³uciu ig³y w mi¹¿sz p³uc wytwarzano podcinienie i wykonywano jedno-czenie 3-4 ruchy ig³¹ do przodu i do ty³u w celu zaaspirowania tkanki. Po wykonanej biopsji pobrany materia³ wydmuchiwa-no na szkie³ko podstawowe i wykonywawydmuchiwa-no rozmaz, który utrwa-lano w 70% roztworze alkoholu oraz barwiono hematoksylin¹ i eozyn¹ (H-E). Pobrane wycinki p³uc umieszczano w specjal-nych pojemnikach, utrwalano w 5% zbuforowanym roztworze formaliny i nastêpnie równie¿ barwiono hematoksylin¹ i eozy-n¹ (H-E).
Przydatnoæ biopsji aspiracyjnej cienkoig³owej
w rozpoznawaniu chorób p³uc u psów
MARCIN JANKOWSKI, MARTA RZESZUTKO*, KRZYSZTOF KUBIAK, JOLANTA SPU¯AK, JÓZEF NICPOÑ, ANNA DUBIÑSKA
Katedra Chorób Wewnêtrznych i Paso¿ytniczych z Klinik¹ Chorób Koni, Psów i Kotów Wydzia³u Medycyny Weterynaryjnej UP, pl. Grunwaldzki 47, 50-366 Wroc³aw *Katedra i Zak³ad Anatomii Patologicznej AM, ul. Marcinkowskiego 1, 50-368 Wroc³aw
Jankowski M., Rzeszutko M., Kubiak K., Spu¿ak J., Nicpoñ J., Dubiñska A.
Usefulness of fine-needle aspiration biopsy in diagnosing lung diseases in dog
SummaryThe aim of the study was the evaluation of the usefulness of fine-needle aspiration biopsy (FNAB) performed under USG control in diagnosing lung diseases in dogs. The study entailed 25 dogs of different breed, size and sex, aged 2-13 years. The experiment was divided into 2 stages: post mortem examination (stage I 10 dogs) and intravital examination (stage II 15 dogs). Fine-needle aspiration biopsy was performed using needles of 0.9 mm diameter and 80 mm long. At stage II, in 13 cases the cytological material from the lungs collected by means of fine-needle aspiration biopsy was sufficient and its evaluation enabled the final diagnosis. Only in 2 cases was the material collected from lungs was inadequate and the cytological smears were non diagnostic. The cytological evaluation of the smears from the lungs in the dogs allowed the diagnosis of the following: lung abscesses 2 cases, pneumonia 7 cases and lung tumors 4 cases.
Based on the conducted research it was proved that fine-needle aspiration biopsy (FNA) is a safe and useful technique in diagnosing lung diseases in dogs. Moreover, when neoplastic changes of the lungs are suspected FNAB should be considered as the basic diagnostic technique.
Medycyna Wet. 2008, 64 (11) 1312
W etapie II badaniami objêto 15 psów z objawami klinicz-nymi nasuwaj¹cymi podejrzenie chorób p³uc. U wszystkich zwierz¹t w tym etapie przed wykonaniem biopsji aspiracyjnej cienkoig³owej p³uc przeprowadzono badanie hematologiczne (liczba erytrocytów (RBC), stê¿enie hemoglobiny (HGB), liczba hematokrytowa (Hct), liczba leukocytów (WBC), leukogram, liczba p³ytek krwi (PLT), czas krwawienia, czas krzepniêcia) i bio-chemiczne krwi (aktywnoæ: aminotransferazy asparaginianowej (AST), aminotransferazy alaninowej (ALT), fosfatazy alkalicz-nej (ALP), stê¿enie: mocznika i kreatyniny) oraz przegl¹dowe badanie radiologiczne klatki piersiowej w dwóch projekcjach. Biopsje p³uc wykonywano na zwierzêciu le¿¹cym na boku lub w pozycji mostkowej, w premedykacji po³¹czonej ze znie-czuleniem miejscowym. W premedykacji zastosowano: ksyla-zynê (prep. Sedazin) w dawce 1-2 mg/kg m.c. z atropin¹ w dawce 0,05 mg/kg m.c. w jednej iniekcji domiêniowej. Okolicê wk³u-cia ig³y biopsyjnej znieczulano nasiêkowo 2% roztworem lig-nokainy.
Obrazowanie p³uc przeprowadzano aparatem USG Digi prin-ce DP-3300 Vet z g³owic¹ minikonweksow¹ 5 MHz. Biopsjê aspiracyjn¹ cienkoig³ow¹ p³uc (BAC) wykonywano ig³ami o takich samych parametrach, jak w etapie I.
Przed wykonaniem biopsji aspiracyjnej cienkoig³owej p³uc dok³adnie usuwano sieræ i dezynfekowano skórê w miejscu wk³ucia ig³y biopsyjnej. Nastêpnie pod kontrol¹ USG wprowa-dzano ig³ê biopsyjn¹ i pobierano materia³ z p³uc. Z pobranym materia³em cytologicznym postêpowano analogicznie, jak w etapie I.
Materia³ do badania mikrobiologicznego p³uc równie¿ po-bierano drog¹ aspiracji cienkoig³owej, wykorzystuj¹c ig³y o red-nicy 0,7 mm i d³ugoci 80 mm. Tak pobrany materia³ nastêpnie wydmuchiwano na wymazówkê z pod³o¿em transportowym i przekazywano do pracowni mikrobiologicznej w celu okre-lenia rodzaju drobnoustrojów i ich wra¿liwoci na antybiotyki.
Wyniki i omówienie
W oparciu o badania przeprowadzone u psów w etapie I dowiadczenia stwierdzono, ¿e rozpoznania postawione na podstawie obrazu cytologicznego preparatów wykonanych z bioptatów pobranych drog¹ biopsji aspiracyjnej cienko-ig³owej (BAC) p³uc w 9 przypadkach (90%) by³y zgodne z rozpoznaniami postawionym w oparciu o obraz histo-patologiczny preparatów wykonanych z wycinków p³uc. Jedynie w 1 przypadku (10%) ró¿ni³y siê miêdzy sob¹. Po-wy¿sze obserwacje potwierdzaj¹ badania De Berryego i wsp. (3), którzy w podobnym dowiadczeniu
wykona-nym na 28 psach i kotach w 82% uzyskali zgodnoæ po-miêdzy rozpoznaniami postawionymi na podstawie oceny materia³u cytologicznego p³uc pobranego technik¹ BAC z ocen¹ preparatów histopatologicznych wycinków tego narz¹du.
W oparciu o ocenê rozmazów cytologicznych z p³uc u psów w tym etapie rozpoznano: p³uca prawid³owe 1 przypadek, zapalenie p³uc 5 przypadków, nowotwory p³uc 3 przypadki (w tym: gruczolakorak 1 przypadek i rak p³askonab³onkowy 2 przypadki) oraz ropieñ p³uca 1 przypadek.
Na podstawie wywiadu, wyników: badania kliniczne-go, badañ laboratoryjnych krwi (hematologiczne i bioche-miczne) oraz badania radiologicznego klatki piersiowej wszystkie psy z etapu II zakwalifikowano do wykonania biopsji aspiracyjnej cienkoig³owej p³uc.
W badaniu klinicznym u tych psów stwierdzono: spa-dek aktywnoci ruchowej 9 przypadków (60%), brak ape-tytu 5 przypadków (33,3%), zmienny apetyt 8 przy-padków (53,3%), wzrost temperatury wewnêtrznej cia³a 4 przypadki (26,6%), kaszel wilgotny 10 przypadków (66,6%), obszary bezpowietrzne w tkance p³ucnej 6 przy-padków (40%), dusznoæ 13 przyprzy-padków (87%), tachy-pnoe 14 przypadków (93,3%). Podobne objawy kliniczne u psów zakwalifikowanych do biopsji p³uc w swoich bada-niach stwierdzili Norris i wsp. (7) oraz De Berry i wsp. (3). W badaniu hematologicznym u wszystkich psów wy-stêpowa³o podwy¿szenie liczby leukocytów, przy czym w 3 przypadkach by³o ono znaczne. W sk³adzie procento-wym krwinek bia³ych stwierdzono: granulocytozê 4 przy-padki (26,6%) i monocytozê 2 przyprzy-padki (13,3%).
Pozo-Ryc. 1. Zestaw do biopsji aspiracyjnej cienkoig³owej
rt e m a r a P Jedsn.os.itka arytmreedtynicazna sOtadncdhayrldeonwiee ifjzoNloorgmicazna c b R (T/)l 7,07 ±0,93 5,50-8,90 b g H (mmo/l)l 10,23 ±1,13 7,4-11,8 t c H (/l)l 0,48 ±0,05 0,370-0,550 c b W (G/)l 26,26* ±8,36 6,0-15,0 y t y c o l u n a r G (%) 78,76 ±9,53 60,0-90,0 y t y c o n o M (%) 4,82 ±3,21 3,0-10,0 y t y c o f m i L (%) 16,42 ±7,65 12,0-37,0 tl P (G/)l 336,73 ±72,08 150-500 a i n e i w a w r k s a z C (min). 5,27 ±2,38 do10 a i c ê i n p e z r k s a z C (min). 3,8 ±1,34 1-6
Tab. 1. Wyniki badania hematologicznego psów z etapu II
Objanienie: * wartoæ powy¿ej normy fizjologicznej
Tab. 2. Wyniki badania biochemicznego krwi psów z etapu II
rt e m a r a P Jedsn.os.itka arytmreedtnyicazna sOtadncdhayrldeonwiee ifjzoNloorgmicazna t s A (U/)l 43,0 ±25,11 <90 tl A (U/)l 52,6 ±28,42 <100 p l A (U/)l 63,6 ±34,46 <200 k i n z c o M (mmo/l)l 5,42 ±1,35 3,3-8,9 a n i n y t a e r K (µmo/l)l 109,93 ±16,51 88-159
Medycyna Wet. 2008, 64 (11) 1313 sta³e parametry
hemato-logiczne by³y w zakresie normy fizjologicznej (tab. 1). Z kolei w bada-niu biochemicznym krwi jedynie u 1 psa (6,6%) stwierdzono nieznaczne podwy¿szenie aktyw-noci aminotransferazy asparaginianowej i ami-notransferazy alaninowej (tab. 2). W badaniu ra-diologicznym klatki pier-siowej w 6 przypadkach (40%) stwierdzono ró¿-nej wielkoci pojedyncze lub mnogie zmiany og-niskowe, a w 9 przypad-kach (60%) zagêszczania
tkanki p³ucnej dotycz¹ce jednego b¹d kilku p³atów. Zastosowany w badaniach schemat znieczulenia obej-muj¹cy premedykacjê i znieczulenie miejscowe kana³u wk³ucia ig³y biopsyjnej by³ bezpieczny dla psów, gdy¿ nie stwierdzono jego negatywnych nastêpstw. Umo¿liwi³ rów-nie¿ wykonanie zabiegu w odpowiednio d³ugim czasie. Wykorzystany do obrazowania p³uc aparat USG Digi prince DP-3300 Vet z g³owic¹ minikonweksow¹ 5 MHz uznano za wystarczaj¹cy do obserwacji umiejscowienia ig³y biop-syjnej i precyzyjnego pobrania materia³u do badania cyto-logicznego i mikrobiocyto-logicznego z tego narz¹du. Wyko-rzystane w badaniach ig³y biopsyjne o rednicy 0,9 mm (badanie cytologiczne) i 0,7 mm (badanie mikrobiologicz-ne) pozwala³y na pobranie wystarczaj¹cej iloci materia-³u, a zastosowanie specjalnego uchwytu do strzykawek 20 ml typu Luer umo¿liwia³o wytworzenie odpowiedniej si³y ss¹cej.
W 13 przypadkach (86,6%) materia³ cytologiczny z p³uc pobrany przy pomocy biopsji aspiracyjnej cienkoig³owej (BAC) by³ wystarczaj¹cy, a jego ocena umo¿liwi³a posta-wienie ostatecznego rozpoznania. Jedynie w 2 przypad-kach (13,4%) uzyskano zbyt ma³o materia³u z p³uc i roz-mazy cytologiczne by³y niediagnostyczne. Podobn¹ sku-tecznoæ biopsji aspiracyjnej cienkoig³owej p³uc, która wynosi³a 83%, w badaniach przeprowadzonych na psach i kotach wykazali Vignoli i wsp. (9). Natomiast Zekas i wsp. (11) uzyskali ni¿sz¹ skutecznoæ BAC, wynosz¹c¹ 65%.
W oparciu o ocenê cytologiczn¹ rozmazów z p³uc u psów w tym etapie rozpoznano: ropieñ p³uc 2 przypadki (13,3%), zapalenie p³uc 7 przypadków (46,6%) (ryc. 2), nowotwory p³uc 4 przypadki (26,6%), w tym: gruczola-korak (adenocarcinoma) 1 przypadek, rak p³askonab³on-kowy (carcinoma planoepitheliale) 2 przypadki i rak anaplastyczny (carcinoma anaplasticum) 1 przypadek (ryc. 3).
W badaniu mikrobiologicznym materia³u pobranego drog¹ biopsji aspiracyjnej cienkoig³owej z p³uc w 14 przy-padkach (93,3%) stwierdzono bakterie, w tym: 1 gatunek bakterii wyst¹pi³ w 8 przypadkach, 2 gatunki w 3 przypad-kach oraz 3 gatunki równie¿ w 3 przypadprzypad-kach. Jedynie w 1 przypadku (6,7%) badanie mikrobiologiczne da³o wynik negatywny. Wyizolowano nastêpuj¹ce gatunki bak-terii: Pseudomonas aeruginosa, Pasteurella multocida,
Haemophilus influensae, Sarcina lutea, Staphylococcus koagulazo-ujemny, Klebsiella oxytoca.
Po biopsji aspiracyjnej cienkoig³owej p³uc u psów z eta-pu II w 4 przypadkach (26,6%) wyst¹pi³y powik³ania i by³y to: niewielki krwiak jamy op³ucnowej 1 przypadek oraz odkrztuszanie krwi 3 przypadki. Powik³ania te nie za-gra¿a³y ¿yciu pacjentów. Z kolei w badaniach przeprowa-dzonych przez Vignoliego i wsp. (10) powik³ania po biop-sji p³uc wyst¹pi³y w 32,6%, a wykonanych przez Zekasa i wsp. (11) w 43%.
Na podstawie przeprowadzonych badañ stwierdzono, ¿e biopsja aspiracyjna cienkoig³owa (BAC) wykonywana pod kontrol¹ USG jest bezpieczn¹ i przydatn¹ technik¹ diagnos-tyczn¹ w rozpoznawaniu chorób p³uc u psów. Ponadto w przypadku podejrzenia zmian nowotworowych p³uc BAC nale¿y uznaæ za podstawow¹ technikê diagnostyczn¹.
Pimiennictwo
1.Bauer T. G.: Lung biopsy. Vet. Clin. North Am. Small Anim. Pract. 2000, 30, 1207-1225.
2.Braun U., Estermann U., Flückiger M., Sydler T., Paspischil A.: Ultrasound--guided percutaneous lung biopsy in sheep. Vet. Rec. 2000, 146, 525-528. 3.De Berry J. D., Norris C. R., Samii V. F., Griffey S. M., Almy F. S.: Correlation
between fine-needle aspiration cytopathology and histopathology of the lung in dogs and cats. J. Am. Anim. Hosp. Assoc. 2002, 38, 327-336.
4.Gohari A., Haramami L. D.: Complication of CT scan-guided lung biopsy. Chest. 2004, 126, 666-668.
5.Manhire A., Charig M., Clelland C., Gleeson F., Miller R., Moss H., Pointon K., Richardson C., Sawicka E.: Guidelines for radiologically guided lung biopsy. Thorax 2003, 58, 920-936.
6.Nisho J. N., Lynch J. P.: Fiberoptic bronchoscopy in the immunocompromised host: the significance of a nonspecific transbronchial biopsy. Am. Rev. Respir. Dis. 1980, 121, 307-312.
7.Norris C. R., Griffey S. M., Walsh P.: Use of keyhole lung biopsy for diagnosis of interstitial lung diseases in dogs and cats: 13 cases (1998-2001). JAMA 2002, 221, 1453-1459.
8.Papazian L., Gainnier M.: Indication of BAL, lung biopsy, or both in mechani-cally ventilated patients with unexplained infiltrations. Eur. Respir. J. 2003, 21, 383-384.
9.Vignoli M., Di Giancamillo M., Citi S., Rossi F., Terragni R., Corlazzoli D., Laganga P., Gnudi G.: Study on CT-guided fine-needle aspiration of lung in the dog and cat. Veterinaria 2004, 8, 1-6.
10.Vignoli M., Gnudi G., Laganga P., Gazzola M., Rossi F., Terragni R., Di Gian-camillo M., Citi S., Cantoni A. M., Corradi A.: CT-guided fine-needle aspira-tion and tissue-core biopsy of lung lesions in the dog and cat. EJCAP 2007, 17, 23-28.
11.Zekas L. J., Crawford J. T., OBrien R. T.: Computer tomography-guided fine--needle aspirate and tissue-core biopsy of intrathoracic lesions in thirty dogs and cats. Vet. Radiol. Ultrasound 2005, 46, 200-204.
Adres autora: dr Marcin Jankowski, ul. Stawowa 28/2 Nadolice Wielkie, 55-003 Czernica; e-mail: jank1973@tlen.pl
Ryc. 3. Rak anaplastyczny p³uca (Carcinoma anaplasticum pulmonis). Widoczne p³aty komó-rek nowotworowych otoczone rozproszonymi granulocytami obojêtnoch³onnymi. Barwienie H-E, pow. × 100
Ryc. 2. Zapalenie p³uc (pneumonia). Widoczne komórki nacieku zapalnego z³o¿onego z granu-locytów obojêtnoch³onnych, eozynofili i makro-fagów. Barwienie H-E, pow. × 100
