• Nie Znaleziono Wyników

"Just war or just peace? Humanitarian intervention and international law", Simon Chesterman, Oxford 2001 : [recenzja]

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share ""Just war or just peace? Humanitarian intervention and international law", Simon Chesterman, Oxford 2001 : [recenzja]"

Copied!
4
0
0

Pełen tekst

(1)

Janusz Gilas

"Just war or just peace?

Humanitarian intervention and

international law", Simon

Chesterman, Oxford 2001 : [recenzja]

Kwartalnik Prawa Publicznego 2/1/2, 286-288

(2)

Recenzje

M üllerson porusza także zagadnienie umów nie będących p ra ­ wem międzynarodowym ja k a k t helsiński z 1975 r., czy też a k t założy­ cielski podpisany w m aju 1997 r. przez NATO i Rosję. A utorka ocenia skuteczność tego rodzaju norm w skazując, że system może zaw ierać różne norm atyw ne regulacje. Chyba trafnie też w skazuje, że w przy­ padku a k tu końcowego norm y polityczne nie doczekały się n a ogół prze­ tw orzenia w norm y prawne.

Najwięcej wątpliwości recenzenta budzą jed n ak wywody co do istn ien ia państw w estfalskich i postw estfalskich. Zakresy ogranicze­ n ia w ykonyw ania suwerenności występujące współcześnie nie są bo­ wiem jakościowo niczym nowym o czym przekonuje h isto ria praw a międzynarodowego. Unie m onetarne czy celne znane były h isto rii p ra ­ wa międzynarodowego i wobec powyższego U nia E uropejska stanow i jedynie kolejne zastosow anie tych instytucji integracyjnych. Recenzent zatem nie dostrzega takich przem ian w funkcjach p ań stw a by określić, iż m am y do czynienia z nowym modelem społeczności m iędzynarodo­ wej. W zw iązku z powyższym nie dostrzegam przem ian w konstrukcji suw erenności państw a.

Recenzowana książka zaw iera wiele ujęć z zakresu nau k i sto su n ­ ków m iędzynarodowych. G eneralnie bowiem książkę m ożna byłoby określić jako analizę ery globalizmu. M üllerson zna lite ra tu rę sto su n ­ ków międzynarodowych i potrafi wyciągnąć wnioski w płaszczyźnie polityki międzynarodowej.

K siążka Rein M üllerson stanow i przykład dzieła z zak resu poli­ tyki p raw a międzynarodowego, gdyż analiza norm atyw na stanow i je ­ dynie p u n k t wyjścia dla analizy skuteczności poszczególnych instytucji praw a międzynarodowego.

J a n u sz Gilas*

Simon Chesterman, J u s t Wa r o r J u s t Pe a c e? H u m a­

n i t a r i a n In t e r v e n t i o n a n In t e r n a t i o n a l La w,Oxford

Uniwersity Press, Oxford 2001, s. 295.

A utor recenzowanej książki opowiada się przeciwko uznaw aniu za norm ę praw nom iędzynarodow ą praw a interw encji hum an itarn ej. Praw o do interw encji h u m an itarn ej istniało w dawnym praw ie

mię-Prof. dr hab. Janusz Gilas - profesor zwyczajny w Katedrze Prawa Międzynaro­ dowego, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń.

(3)

Recenzje

dzynarodowym lecz w Karcie Narodów Zjednoczonych nie je s t przew i­ dywane, gdyż od zakazu użycia siły lub groźby jej użycia w charakterze wyjątków m ożna powoływać się n a samoobronę i jej użycie jak o sankcji przez Radę Bezpieczeństwa. Pow staje jed n ak pytanie czy prawo in te r­ wencji h u m an itarn ej nie powstało jako norm a zwyczajowa w okresie obowiązywania K arty Narodów Zjednoczonych zm ieniająca normę tra k ­ tatow ą. W tym celu Simon C hesterm an analizuje liczne precedensy z p rak ty k i państw, w tym z prak ty k i Rady Bezpieczeństwa użycia siły zbrojnej w zw iązku z koniecznością przeciw staw ienia się masowym naruszeniom praw człowieka. Rezolucje Rady Bezpieczeństw a analizo­ w ane są jako elem ent obiektywny zwyczaju międzynarodowego pod­ czas gdy nie udaje się autorow i książki stwierdzić w ystępow ania opi­ nio iuris w oświadczeniach państw składanych w zw iązku z uchwalo­ nym i rezolucjam i. B adania C h esterm an a m ożna byłoby zakw estiono­ wać jedynie wtedy, gdyby jako praktykę traktow ać sam e akty użycia siły a rezolujce Rady Bezpieczeństwa jako opinio iuris. Jed n ak że takie pojmowanie p rak ty k i jako elem entu składowego zwyczaju m iędzyna­ rodowego w doktrynie praw a międzynarodowego należy do rzadkości.

C hesterm an szeroko analizuje precedensy północnego i południo­ wego Ira k u poczynając od 1991 r. oraz Kosova w latach 1998-1999. Dostrzega, że bombardowanie Jugosławii dla położenia kresu katastrofie h u m an itarn ej w Kosovie w skazuje, że interw encje mogą następow ać ze strony regionalnych organizacji międzynarodowych. G eneralnie a u ­ to r w skazuje, że wprowadzenie jako norm y obowiązującej praw a in te r­ wencji h u m an itarn ej wpłynęłoby n a upowszechnienie p ra k ty k in te r­ wencyjnych. P rak ty k i tak ie osłabiając prawo międzynarodowe akcen­ tu ją rolę m ocarstw a w stosunkach międzynarodowych.

K siążka zaw iera wiele m ateriału z zakresu stosunków między­ narodowych, gdyż każdy przypadek interw encji je s t przedstaw iany w ujęciu historycznym , przy sięganiu nie tylko do prasy referującej wy­ darzenie lecz także o doktryny praw a międzynarodowego, k tó ra doty­ czyła tego w ydarzenia. Im ponująca je st więc znajomość historii sto su n ­ ków m iędzynarodowych ze strony C hesterm ana.

W pracy nie m a analizy praw człowieka i ewolucji ja k ą zasada ich szanow ania przeszła w okresie obowiązywania K arty Narodów Zjedno­ czonych. J e s t n ato m iast analiza interw encji dla prom ow ania dem okra­ cji. W zw iązku z powyższym C hesterm an dostrzega coraz częstsze poj­ mowanie suwerenności jako suwerenności ludu. Wypowiadając się prze­ ciwko interwencjom zbrojnym dla promowania demokracji au to r stw ier­ dza, że sam lud powinien decydować w przypadku n aruszeń, a nie p a ń ­ stw a zew nętrzne. W tej m ierze au to r omawia głównie prak ty k ę S ta ­ nów Zjednoczonych oraz dokum ent kopenhaski z 1990 r. wypracowany

(4)

Recenzje

w ram ach KBWE, w którym uznano „odpowiedzialność państw KBWE obrony i ochrony demokratycznego porządku swobodnie ustanow ione­ go wolą ludu przeciwko działalności osób, grup lub organizacji, które angażują się lub odm aw iają u zn an ia terroryzm u lub przemocy wymie­ rzonej n a obalenie tego porządku lub innego uczestniczącego p ań stw a”. C hesterm an odmawia dokum entowi znaczenia opinio iuris ze względu n a to, że dokum enty KBWE noszą ch arak te r dokum entów politycznych a nie praw a międzynarodowego.

K siążka C hesterm ana je s t przykładem dobrego w ejrzenia w nor­ my zwyczaju międzynarodowego i chociaż kończy się odrzuceniem by pow stały zwyczajowe norm y dotyczące interw encji h u m an itarn ej może być traktow ana jako praca z zakresu zwyczaju międzynarodowego w p ra ­ wie międzynarodowym.

Cytaty

Powiązane dokumenty

В  коллекции музея присутствует цилиндриче- ская кобальтовая чашка с  блюдцем, с  золотой росписью и  с портретом в  латах знаменитого

Widać, że teraz już nie wystarczy postulować utworzenia centrum strategicznego w obszarze energetyki, teraz trzeba chyba zaczynać od początku, czyli od nauki, że jak się

Punktem wyjścia każdego przedsięwzięcia jest ocena jego znaczenia dla prawidłowego funkcjonowania grupy. Kontakty towarzyskie, jakkolwiek by je nazywać, nie

Czy też możemy słowa Jana potraktować z radykalną powagą przyjmując, że „Bóg w nas” jest rzeczywiście Tym, którego możemy kochać i że osiągamy

Nanoproszki otrzymane poniżej temperatury trans- formacji charakteryzują się dużym rozwinięciem powierzchni właściwej, a wielkości krystalitów wyznaczone techniką XRD

Difficulty with the interpretation of the signal produced by the piezoelectric elements forced the scientists to compare shear wave velocities obtained from the BE test

Wykorzystanie chemicznych procesów EOR, takich jak nawadnianie z użyciem polimerów, zasad lub środków powierzchniowo czynnych, wiąże się z wysokimi koszta- mi

Bij de vloeistof-vloeistof scheider wordt een deel van de waterrecycle gespuid (7280 ton per jaar). Deze stroom bevat verder nog waterstofperoxi- de en