• Nie Znaleziono Wyników

View of The Drawbacks of the Church Administrative Acts as a Result of a Diocesan Bishop’s Omission of the Opinion or Consent of Church Organs

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "View of The Drawbacks of the Church Administrative Acts as a Result of a Diocesan Bishop’s Omission of the Opinion or Consent of Church Organs"

Copied!
15
0
0

Pełen tekst

(1)

R O C ZN IK I N A U K P R A W N Y C H T om X III, zeszyt 2 - 2003

K S . M I R O S Ł A W S IT A R Z

WADY KOŚCIELNYCH AKTÓW ADMINISTRACYJNYCH

WYNIKAJĄCE Z POMINIĘCIA

PRZEZ BISKUPA DIECEZJALNEGO

OPINII LUB ZGODY ORGANÓW KOLEGIALNYCH

P rzed m iotem ro z w ażan ia są w ady k o ścieln y c h ak tó w ad m in istracy jn y ch , będące n astępstw em braku zasię g n ięcia p rzez b isk u p a d ie c e z ja ln e g o o p in ii lub uzy sk an ia zgody ze strony organów k o leg ialn y ch w sy tu acja ch , w których kodeks zobow iązu je go do zach o w an ia takiej p ro c e d u ry 1. P o zn an ie tych w ad m oże być przy d atn e d la ustalenia, ja k ic h aktów ad m in istracy jn y ch nie należy w ydaw ać, a w ra zie w ydania, ja k n ależy je p o p ra w ić lub w y e lim in o w ać ja k o n iezgodn e z praw em . O cena w adliw ości aktu a d m in istracy jn eg o w inn a być doko n y w an a w ed ług precy zy jn ie o k re ślo n y ch k ry te rió w 2. K ry te ria te - z uw zględ n ien iem o ryginalności system u p raw a k an o n icz n eg o - zo stały w zię­ te z teo rii p raw a św ieckiego. O p ierają się o ne n a n aru szen iu w ym o gu le g a l­ ności lub dyskrecjo n aln o ści. B iorąc pod uw agę p o w y ż sz e k ry teria , d zieli się akty ad m in istracy jn e na legalne i n ieleg a ln e oraz n a p o p ra w n e i w ad liw e pod w zględem m erytorycznym .

Ks. dr Mir o s ł a w Sit a r z - adiunkt K atedry K ościelnego P raw a P u b liczn eg o i K onsty­

tucyjnego na W ydziale Praw a, Praw a K anonicznego i A dm inistracji K U L; adres do kores­ pondencji: Al. R acław ickie 14, 20-950 Lublin.

1 Por. kan. 127 K PK/83.

2 Por. J. K r u k o w s k i , A d m inistracja w K ościele. Z a rys ko ścieln eg o praw a ad m inistracyjnego , Lublin 1985, s. 23.

(2)

P rzed p rz y stą p ie n ie m do om aw ian ia tych w ad n ajp ierw zostanie skiero­ w an a u w ag a n a p o jęcie k o ścieln eg o aktu ad m in istracy jn eg o i je g o elem enty k o n sty tu ty w n e, a n astęp n ie n a k o n su ltaty w n e organy k o leg ialn e, k tó re winny fu n k c jo n o w ać w każd y m K ościele party k u larn y m . B iskup d iece zjaln y 3 przed w y d a n ie m p raw em ok reślo n y ch aktów p ow in ien uzysk ać zgodę lub opinię ty ch o rg an ó w , za ch o w u jąc p rz ew id zian ą p ro ced u rę sk ład ają cą się z trzech o d d zieln y c h etapów : zw ołan ia, p o sied zen ia i g ło so w an ia4.

1. PO JĘCIE I RODZAJE KOŚCIELNYCH AKTÓW ADM INISTRACYJNYCH

W y ra ż e n ie a k t a d m in istra c yjn y je s t stosun ko w o n o w e3. K odeks z 1983 r. w y ró ż n ia dw ie k ateg o rie aktów ad m inistracyjny ch:

a) o g ó ln e a kty adm in istra cyjn e, którym p o św ięcił tytuł III K sięgi I (kan. 2 9 -3 4 ), m ów iący o ogólnych d ek retach w yk on aw czych i o instrukcjach;

b) ko n k re tn e a kty adm inistracyjn e, którym p o św ięcił ty tu ł IV , podzielony na p ięć ro z d ziałó w : 1. norm y w spólne (kan. 35-47), 2. d ekrety i konkretne n ak azy (kan. 4 8 -5 8 ), 3. resk ry p ty (kan. 59-75), 4. p rzy w ileje (kan. 76-84) o raz 5. d y sp en sy (kan. 85-93).

D e k rety o g ó ln e m ogą być d w ojak ieg o rodzaju: o ch a rak terze ustaw odaw ­ czym i o c h a ra k te rz e w y k o n aw czo -ad m in istracy jn y m i rz ąd zą się przepisam i o u staw a ch (kan. 29). N ato m iast aktam i ad m in istracy jn y m i w ścisłym tego sło w a z n a cze n iu są tylko konkretne akty ad m in istracy jn e (kan. 35-93). P rze d m io tem n aszeg o za in tereso w an ia są akty ad m in istracy jn e konkretne. P o ję cie to, p rz y ję te z u staw o d aw stw a p aństw o w ego , d efin io w an e je s t w różny sp o só b 6. J. K rukow ski podaje n astęp u ją cą d efin icję tego typu kościelnego aktu ad m in istracy jn eg o : „Jest to akt u stanow io ny p rzez ko m peten tn y organ k o ścieln e j w ładzy w ykonaw czej, odzn aczający się k on kretn o ścią, m ający o p arcie w ak cie p raw odaw czym , bezpośred n io sk ierow an y do osiągnięcia d o b ra p u b liczn e g o K o ścio ła” .

3 A tak że te podm ioty w ładzy, które są zrów nane z biskupem diecezjalnym zgodnie z kan. 368, oraz ad m in istrato r diecezji w sytuacji sede vacante.

4 Por. kan. 164-179.

5 Na ten tem at K r u k o w s k i , dz. cyt., s. 108.

6 Por. F. D. O s t i 1 1 i o, Il diritto am m inistrativo della C hiesa, C itta del Vaticano 1995, s. 289-290.

(3)

A trybut k onkretności je s t isto tnym elem en tem o d ró ż n ia jący m go od ustaw i dekretów ogólnych. A kty konk retne różnią się od aktów o g ó ln y ch sposobem o zn aczan ia adresatów i faktów , w ja k ic h n astęp u je ich zasto so w an ie, p o w ta­ rz aln o ścią oraz sposobem utraty m ocy o b o w iąz u ją cej. O g ó ln o ść aktu c h a ra k ­ teryzuje się tym , że w yznacza sposób za ch o w a n ia się o b o w iąz u ją cy każdego lub określo n y typ adresatów oraz m oże być z a sto so w an e w w ielu sy tuacjach , gdy p o w tó rz ą się określo n e o k oliczności. A k t o g ó ln y istn ie je , dop ók i nie utraci swej m ocy p raw nej. N atom iast a kt k o n k retn y w y z n acz a w zó r za ch o w a­ nia się k on k retn y m adresatom i po za sto so w an iu go p rz e sta je istnieć.

K onkretny akt ad m inistracyjny je s t ro z p o rzą d zen iem w ład zy w y ko naw czej, zakłada istn ie n ie obow iązującej ustaw y i je j za sto so w an ie. Jego celem je st zabezp ieczen ie i re alizac ja dobra p u b liczn eg o K o ścio ła p rzez ap lik ac ję ustaw y do kon k retn eg o w ydarzen ia zaistn iałeg o w życiu ludu B ożego, w g ran icach sw obodnego uzn an ia ad m inistracyjnego (por. kan. 48).

K onkretny akt adm inistracyjny m oże być w ydany p rz ez o rg an w ładzy w y­ posażony w e w ładzę w ykonaw czą. N ie m oże w ięc by ć w yd an y p rzez organ w ładzy sądow niczej. A utorem tego typu aktów a d m in istra c y jn y c h m oże być organ w ypo sażon y w pełną w ładzę k o ścieln ą (B isk u p R zym u, K olegium B iskupów i b isku p d iecezjaln y ) b ądź po m o cn iczy o rg an w ład zy a d m in istra­ cyjnej (np. w ik ariu sz generalny, w ik ariu sz b isk u p i) d z ia ła ją c y w granicach sw ych kom petencji (kan. 35). Z akres tych k o m p eten c ji o k re śla praw o k o n ­ sty tu u jące dany u rząd lub akt nom inacji na u rz ąd (lub d eleg a cji). G ran ice kom petencji w yznaczane są w edług trzech kry terió w : p erso n aln eg o , tery ­ torialnego lub m aterialn eg o (kan. 476).

K onkretny akt adm inistracyjny składa się z o k re ślo n y c h elem en tó w , z k tó ­ rych każdy od d zieln ie pow inien spełniać w y m ag a n ia staw ian e p rzez praw o, aby akt nie został uznany za w adliw y 7. K onstytutyw ne elem e n ty ko ścieln eg o aktu ad m in istracy jn eg o są następujące: istotn e, p rz y p ad ło ścio w e i form alne. Istotnym i elem en tam i aktu ad m in istracy jn eg o są: p o d m io t, p rzed m io t, w ola, treść, p rzyczyna-m otyw acja, form a. P rzy p a d ło śc io w e to; term in , w arunek i sposób. N ato m iast do elem entów form aln ych n ależy w ym óg, aby w akcie adm inistracy jn y m w skazano autora i adresata, u p o w a żn ien ie p raw n e au to ra do w yd ania aktu, m otyw ację, dyspozy cję, a tak że datę, p ieczęć i dw a p o d ­ p isy 8.

7 Por. K r u k o w s k i , dz. cyt., s. 40. 8 Por. O s t i 1 1 i o, dz. cyt., s. 301-316.

(4)

2. POSTĘPOW ANIE ADM INISTRACY JN E

K o n k re tn e ak ty ad m in istracy jn e stan o w io n e są z zach o w an iem o dpow ied­ niej p ro c ed u ry o k reślającej sposób p o stęp o w a n ia o rg anu w ładzy w ykonaw czej. O rgan w ładzy nie m oże w ydać aktu ad m in istracy jn eg o w dow olny sposób. W p o d ejm o w an iu d ecy zji, a szczególnie przy stano w ien iu aktów ad m inistra­ cy jn y ch , p o w in ien p o stępow ać zgodnie z norm am i p raw a k anonicznego, za­ ró w n o p o c h o d z e n ia B ożego, ja k i czy sto kościelnego . A by w ydany akt adm i­ n istracy jn y nie był w adliw y, kom petentny do je g o w y d an ia organ je s t zo ­ b o w iąz an y do p rz estrze g an ia w szelkich form aln ości i rygorów zgodnie z istn ie ją c y m try b em zała tw ian ia ok reślo n y ch sp raw 9. N ało żen ie pew nych ram d z ia ła ln o śc i organów ad m inistracyjnych je s t u zasad n io n e w ielom a w zglę­ dam i. Z a b e z p ie c z a to przed e w szystkim p ra w o rząd n o ść w K ościele, zapob ie­ g ając n aru szan iu praw a i nadużyw aniu w ładzy p rzez o rgany adm inistracyjne, p o n ad to z w ię k sz a o g ó ln ą p raw idłow ość działań ad m in istracji.

P o stę p o w an ie ad m in istracy jn e p o leg a na p o d jęciu k olejn o pew nych aktów, k tó re są ze so b ą sk o o rd y n o w an e w taki sposób, że akty p óźn iejsze są n ie­ leg aln e bez o d p o w ied n ich aktów w c ze śn ie jsz y c h 10. W p ostępo w an iu tym n a­ leży w y ró żn ić akty p rzygotow aw cze, czyli p o p rzed zające po djęcie decyzji, o raz akty d ec y zy jn e, które w y zn aczają adresato m dek retu obow iązki lub u p raw n ien ia.

Z e w z g lęd u n a ilość org anów u cz estn iczą cy ch w p o stęp o w an iu zm ierza­ ją c y m do stan o w ien ia aktu w y ró żn ia się: akty p ro ste i akty złożone. Akt

a d m in istracy jn y p rosty to taki, w któ reg o pow stan iu brał ud ział tylko jed en p o d m io t w ładzy. N ato m iast, gdy w stanow ien iu aktu u czestn iczy ło więcej o rg a n ó w niż je d e n , m ów im y o akcie złożonym .

Istn ie je w iele p o stęp o w a ń adm in istracy jn y ch , co w k on sek w en cji pow oduje w y d a w an ie ró ż n y ch rodzajo w o k o ścielnych aktów ad m in istracy jn y ch . Zgodnie z w y z n acz o n y m zakresem badań zo stan ie p rz ean alizo w an y ty lk o proces w yda­ w a n ia ak tów ad m in istracy jn y ch złożonych, w p ow stan iu któ ry ch uczestniczy w ięcej n iż je d e n organ, gdy kodeks n ak ład a n a au to ra aktu obow iązek k o n su lta c ji z o rg an am i d o ra d c z y m i11.

Istn ieje tu analogia do postępow ania legislacyjnego czy sądow ego (procedura cyw il­ na, karna), któ re są regulow ane znacznie dokładniej.

10 Por. E. L a b a n d e r i a , Trattato di D iritto am m inistativo Canonico, M ilano 1994, s. 385.

11 K PK /83 r. zo bow iązuje biskupa diecezjalnego do pow ołania przynajm niej trzech orga­ nów kolegialnych: kolegium konsultorów lub kapituły k atedralnej, rady kapłańskiej i rady

(5)

Z adaniem tych o rganów je s t w spieran ie b isk u p a w je g o p o słu d ze ludow i B ożem u w sytuacjach określonych p rzez praw o. Z ad a n ia zesp o łó w d oradczy ch różn ią się w zależno ści od kategorii aktów a d m in istracy jn y ch , k tóre biskup w y pełniając urząd p asterski, m a zam iar p o d ją ć 12. O b e jm u ją on e ud zielan ie rady lub w yrażan ie zgody. D latego b iskup d iece zjaln y p r z e d w y daniem k o n ­ k retnego (sin g u la re ) dekretu, pow inien zebrać k o n iecz n e w iad o m o ści i d o ­ w ody oraz - o ile to m ożliw e - w ysłuchać tych, k tó ry ch p ra w a m ogą być naruszone (kan. 50).

W kilku sytuacjach kodeks n akazuje b isk u p o w i nie ty lk o p rz ep ro w a d zen ie konsultacji z organam i doradczym i, ale ró w n ież z o b o w ią zu je do u zy skania zgody lub w y słu ch an ia opinii od pojed y n czy ch o só b p rzed w y daniem aktu ad m in istracy jn eg o (por. kan. 1215 i 1292 § 1). Jeż eli w y m ag a n a je s t zgoda, akt byłby n iew ażny, gdyby choć je d n a o so b a o d m ó w iła zg ody. G dy kodeks w ym aga w y słu ch an ia opinii, do w ażności w ym ag an e je s t, aby b isk u p zw rócił się z p ro śb ą o ra d ę do w szystkich, których w y licza praw o.

P raw o d aw ca w kan. 124 § 1 stanow i: „D o w ażn o ści aktu p raw n eg o w y m a­ ga się, by był on do konany przez zd o ln ą do tego o so b ę o raz by były w nim zaw arte w szy stk ie isto tn e elem enty k o n sty tu ty w n e i zo stały w yp ełn io ne form alności oraz w arunki w ym agane p rzez praw o do w a żn o ści ak tu ” . N a stę p ­ nie kan. 127 stanow i, iż: § 1. G dy praw o p o stan aw ia , że p rzeło żo n y do pod jęcia czy n n o ści potrzeb u je zgody lub rady ja k ie g o ś k o leg iu m lub zespołu osób, w inien zw ołać kolegium lub zespół, zg odnie z p o stan o w ien ie m kan. 166, chyba, że - gdy chodzi tylko o u zy sk a n ie rady - inaczej zastrzeg a praw o p arty k u la rn e lub w łasne. D o w ażności zaś aktów w y m ag a się u zy s­ k ania zgody bezw zględnej w iększości tych, któ rzy są ob ecn i, albo w y­ słu ch an ia rady w szystkich. § 2. G dy u staw a p o stan aw ia , że p rz eło żo n y do p od jęcia pew nych aktów potrzeb u je zgody lub rady n iek tó ry c h p ojed y n czy ch osób, w tedy:

1. je śli je s t w ym agana zgoda, akt p rzeło żo n eg o je s t n iew ażn y bez zw ró ­ cen ia się o w yrażen ia zgody przez te oso b y albo p o d jęty w brew ich zdaniu lub któ regoś z nich;

ds. ekonom icznych. B iskup m oże, gdy uzna to za stosow ne, pow ołać inne koleg ialn e organy konsultacyjne, takie ja k rada biskupia czy rada duszpasterska.

12 W sytuacjach nadzw yczajnych (sede im pedita, sede va ca n te) funk cjo n u ją tylko rada ds. ekonom icznych i kolegium konsultorów ; w ów czas autor aktu adm in istracy jn eg o nie ma statutow ego obow iązku konsultacji z pozostałym i organam i doradczym i, których funkcjo­ now anie ulega zaw ieszeniu.

(6)

2. je ż e li je s t w y m ag an a rada, niew ażny je s t akt p rzełożo neg o bez w y­ słu c h a n ia z d a n ia tych osób. W praw d zie p rz eło żo n y nie m a żadnego o b o w iąz k u pójść za ich zdaniem , chociażb y by ło zgodne, jed n ak ż e bez p rz ew aż ając eg o pow odu - p rzez siebie o ce n ian eg o - nie pow inien o d ­ stęp o w ać od w yrażonego przez nich zdania, zw łaszcza, gdy je s t zgodne.

3. W ADY K OŚCIELNYCH AKTÓW ADM INISTRACY JN YCH

W ad y aktów ad m in istracy jn y ch m ogą p ow stać po dczas ich stanow ienia w sk u tek n a ru sz e n ia w ym ogów w ynik ający ch z zasad y leg aln ości lub dyskre- c jo n a ln o ś c i13. G dy akty ad m in istracy jn e zo stan ą w ydane z naruszeniem je d n e j z ty ch zasad, stają się w adliw e. Ze w zględu n a kryterium , jak im je st n aru szen ie zasad y legalności lub d y sk recjo n aln o ści, w y ró żn ia się: a) akty n ie le g a ln e oraz b) akty naru szające gran ice d y sk re cjo n aln o ści, czyli w adliw e pod w z g lę d em m erytorycznym .

P rze d m io tem d alszeg o zain te reso w a n ia będą ty lk o akty naru szające w y­ m ogi zasad y leg aln o ści, a m ian o w icie naru szen ie p rzez b isk u p a przepisów pra w n y ch n ak ład a jący c h na niego o b o w iązek zasię g n ięcia rady lub uzyskania zgody o rganu k o leg ialn eg o .

K o ścieln y akt ad m in istracy jn y m oże być n ieleg aln y z różnych w zględów . K lasy fik u jąc n ieleg a ln o ść k o ścielnych aktów ad m in istracy jn y ch , należy wziąć pod u w ag ę n aru szen ie w ym ogów praw nych d o ty czą cy ch tych elem entów , któ­ re k o n sty tu u ją ak t ad m in istracy jn y ja k o akt praw ny, czy li w łaściw o ści organu w ładzy k o ścieln e j ja k o auto ra aktu, je g o przedm io tu, celu i m otyw ów . Każdy z tych elem e n tó w m oże być n aruszony o d d zieln ie. N ieleg aln o ść tego sam ego aktu ad m in istra c y jn e g o m oże być w ielo k ro tn a z racji n aru szen ia w ym ogów d o ty c z ą c y c h k aż d eg o z tych elem entów .

N ie le g a ln o ść w y n ik ając a z naru szen ia w ym ogów d o ty czący ch w łaściw ości a u to ra ak tu ad m in istracy jn eg o m oże w ynikać z n astęp u jący ch pow odów :

1. z n iek o m p eten c ji; 2. z braku legity m acji podm iotu w ładzy; 3. z w ad aktu w oli ty tu la riu sz a urzędu kościelnego .

13 Z asad a legalności w ym aga, aby organ w ładzy w pełnieniu sw ych zadań adm inistra­ cyjnych p rzestrzeg ał obow iązujących norm praw nych. Z asada dyskrecjonalności, zwana zasad ą sw obodnego uznania adm inistracyjnego, zezw ala, aby organ w ładzy adm inistracyjnej m ógł sw obodnie decydow ać o tym , co w konkretnej sytuacji należy czynić dla dobra pu­ b liczn eg o K ościoła w granicach w skazanych przez zasadę legalności.

(7)

N iek o m p ete n cja pow staje, gdy akt zo stał w ydany p rzez organ nie p o sia ­ dający o dp ow iedniej ju ry sd y k cji w zględem a d resata aktu, ro d z aju spraw y lub terytorium . N ieleg aln o ść aktu z pow o du b rak u leg ity m acji po stro n ie p o d ­ m iotu w ładzy m oże być skutkiem n ieleg a ln e g o o b jęcia u rzęd u k o ścieln eg o przez o sobę fizy c zn ą (por. kan. 144). N ieleg a ln o ść m o że b y ć sp o w o do w ana w ydaniem aktu adm in istracy jn eg o pod w pływ em ig n o ran c ji lub błęd u (kan.

124) albo pod w pływ em przym usu i bojaźn i ciężkiej (kan. 125).

N ieleg aln o ść z braku form y m a m iejsce w tedy, gdy akt zo stał w ydany bez za chow ania p rzepisów d otyczących je g o stan o w ien ia (por. kan. 37, 54 § 2, 127), a także gdy p rzedm iot aktu - o soba lub rz ecz - nie sp e łn ia ją w ym ogów staw ianych p rzez praw o (kan. 478). N ieleg a ln o ść ak tu d o ty czą ca celu m a m iejsce w tedy, gdy kom petentny organ w ydał akt w in n y m celu n iż ten, dla którego otrzy m ał k o m petencje (kan. 1748), lub gdy m otyw w y d a n ia aktu zaw ierał b łąd praw ny lub faktyczny (kan. 51).

3.1. N a stęp stw a n ieleg a ln o ści aktu a d m in istra c yjn eg o

Skutkiem n aru szen ia norm y praw nej p rzez ak t a d m in istracy jn y je s t jeg o n ielegalność. W zależności od tego, ja k ą san k cję m o że p o ciąg n ą ć za sobą fakt w ydania n ieleg aln eg o aktu, m o żna m ów ić o n iew a żn o ści, ro z w iąza ln o śc i lub n iegodziw ości aktu a d m in istra c y jn e g o ^ .

N iew ażność aktu adm in istracy jn eg o w y stęp u je ty lk o w tych sytuacjach , w których n astąp iło naruszenie norm y praw nej o p atrz o n ej san k c ją n iew a ż­ ności. T ak ą san k cją o patrzone są norm y zry w ające (leg es irrita n tes) lub unie- zdaln iające (in h a b ilita n tes).

R ozw iązaniu p o d leg a akt nieleg aln y , któ ry je s t sam w so b ie w ażny , m oże pow odow ać skutki praw ne, ale praw o p rz ew id u je m o żliw o ść an u lo w a n ia go przez ko m p eten tn ą w ładzę. R óżnica m iędzy san k c ją n iew a żn o ści a ro z w ią z a l­ ności poleg a na tym , iż o rzeczenie niew ażn o ści p o w o d u je co fn ię cie skutków praw nych aż do m om entu je g o w ydania, n ato m iast ro z w iąza n ie aktu p o w o ­ duje przerw an ie dalszego je g o oddziaływ ania.

N iegodziw y je s t taki akt adm inistracyjny, z k tó reg o w y d a n ia w y n ik a ja k a ­ k olw iek szkoda pry w atn a czy p u b lic z n a 15.

14 Por. K r u k o w s k i , dz. cyt., s.141.

15 Z dania autorów na ten tem at są podzielone. Zob. J. K r u k o w s k i , Wady k o ś ­ cielnych aktów adm in istra cyjn ych , R TK 23(1976), z. 5, s. 40-48.

(8)

D o aktu ad m in istracy jn eg o p rzy w iązan e je s t do m n iem an ie leg aln ości pole­ g ając e n a tym , że do czasu u d o w o d n ien ia sytu acji przeciw n ej i stw ierdzenia je j p rz ez akt sądow y lub organ adm in istracy jn y w yższej instan cji przyjm uje się, iż w y d an y akt ad m in istracy jn y je s t praw idło w y.

4. W A DY A KTÓW ADM INISTRACY JN YCH W Y NIK AJĄCE Z POMINIĘCIA OBOW IĄZKU ZASIĘGNIĘCIA RADY

KOLEGIA LNY CH ORGANÓW K ON SULTACYJNYCH

B isk u p d iece zjaln y przed po d jęciem aktu ad m in istracy jn eg o m oże zw rócić się o ra d ę w ró ż n y ch spraw ach, zw łaszcza w kw estiach tru dn ych lub w ątpli­ w ych. W w y liczo n y c h sytu acjach do w ażn ości aktu ad m in istracy jn eg o praw o­ d aw ca staw ia w ym óg, aby b iskup przed je g o w y daniem zg o d n ie z p rzew idzia­ n ą p ro c e d u rą za się g n ął o pinii od w sk azan ego o rg an u k o leg ialn eg o (kan. 127 § ł ) .

K o d ek s zo b o w ią zu je b isk u p a do zw ró cen ia się o rad ę w następujących sy tu acjach :

1. do k o leg iu m k onsultorów :

- p rz ed m ian o w an iem eko n o m a d iece zjaln eg o (kan. 494 §1) - p rz ed usun ięciem go z urzęd u (kan. 4 94 §2)

- p rz ed p o d jęciem aktów zarzą d zan ia o w iększym znaczen iu ze w zg lę­ du n a m aterialn y stan diecezji (kan. 1 2 7 7 )16;

2. do rad y k ap łań sk iej:

- p rz ed zw o łan iem synodu d iece zjaln eg o (kan. 461)

- p rz ed w y d an iem aktu erek cji lub z n iesie n ia p arafii lub dokonaniem w niej p o w ażn y ch zm ian (kan. 515)

- p rzed w p ro w ad zan iem norm d o ty czący ch p rz ezn a cze n ia o fiar w ier­ n ych z o k az ji n abożeństw p arafialn y ch oraz w y n ag ro d zen ia ducho w ­ n ych sp ełn iając y ch p arafialn e fu n k cje (kan. 531)

- p rz ed u stan o w ien iem w diecezji parafialn ej rad y duszpasterskiej (kan. 536)

- p rz ed u d zielan iem ze zw o len ia na b u do w ę k o ścio ła (kan. 1215)

16 Zob. A. V i a n a, O rg a n iza tio n d el gobierno en la Iglesia, Pam plona 1995, s. 261- 262; F. B o l o g n i n i , Lineam enti d i d iritto ca n o n ico , T orino 1996, s. 198-199; M . S i t a r z, K olegium konsultorów w K odeksie Praw a K anonicznego 1983 i p a rtykular­ nym p ra w ie polskim , L ublin 1999, s. 92-127.

(9)

- przed w y łączeniem k o ścio ła ze sp ra w o w an ia w n im k ultu B ożego i p rz ezn aczen ie go na cele św ieck ie (kan. 1222 § 2)

- przed n ałożeniem na p u bliczne osoby p ra w n e p o d leg łe biskupow i d iecezjaln em u um iarkow aneg o p o d atk u n a p o trze b y d iecezji oraz n adzw y czajn eg o podatk u na ten sam cel w sto su n k u do osó b fizy c z­ n ych i p o zostałych osób praw n y ch (kan. 1263)

- p rz ed u stan o w ien iu rady pro b o szczó w w y stęp u jąc ej przy u suw aniu i przen o szen iu p roboszczów (kan. 1742);

3. do rady ekonom icznej:

- przed m ianow aniem ekon om a (kan. 4 9 4 § 1) - przed usunięciem ekonom a z urzęd u (kan. 4 9 4 § 2)

- p rzed p odjęciem aktów za rzą d zan ia o w ięk szy m z n a cze n iu ze w z g lę­ du na m aterialny stan d iecezji (kan. 1277);

4. do k ap itu ły katedralnej:

- p rzed n ad aniem k anonii (kan. 509 § 1).

Z g odnie z kan. 127 § 2 n. 2 we w szy stk ich w y m ien io n y ch sytu acjach, gdy biskup d iecezjaln y przed p odjęciem aktu a d m in istracy jn eg o p o trzeb u je r a d y ok reślo n eg o kolegium lub zespołu osób, po w in ien zw o łać kolegium lub zespół zgodnie z p ostanow ieniem kan. 166.

P raw o p arty k u la rn e m oże zezw alać na inny sp o só b z a się g n ię c ia rady (np. telefo n iczn ie, p o cztą elektroniczną). P raw o d aw ca w y m aga, by k ażd y z u p ra w ­ nionych m iał m o żliw ość w yrażenia w łasnego stan o w isk a, bez stw o rz en ia ta ­ kiej m ożliw ości - bez w y słu ch an ia rady w szy stk ich - ak t je s t niew ażny i niegodziw y. R ów nież gdy biskup był zo b lig o w an y do z a s ię g n ię c ia opinii od określonego organu , a zasięgn ął konsultacji in n eg o o rg an u , np. praw o d aw ca w ym agał opinii od rady kapłańsk iej, a o p in ię w y ra z iła ra d a d u szp a ste rsk a (kan. 1742), a tak że gdy biskup był zo b lig o w an y do z a się g n ię c ia opinii od dw óch ciał d o radczych, a zasięg n ięto o pinii ty lk o od je d n e g o (kan. 49 4), taki akt je st n iew ażny i niegodziw y. N atom iast, gdy b isku p by ł zo b lig o w an y do za się g n ięcia o pinii od dw óch organów d o ra d czy ch i o b y d w a zesp o ły do rad cze jed n o g ło śn ie negaty w n ie zaop iniow ały p rz ed ło żo n y p ro je k t aktu ad m in i­ stracyjn eg o (kan. 127 § 2 n. 2), taki akt je s t w ażny, ale n ie g o d z iw y 5

D la w ażności isto tn e je s t sam o za się g n ięcie rad y o raz to, by k o n su ltacja o dbyła się p rzed w ydaniem defin ity w n eg o aktu a d m in istracy jn eg o . B iskup,

17 Jednogłośność zdań była w K ościele zaw sze p o strzeg an a ja k o znak B ożego na­ tchnienia ( Vox p o p u lì vox Dei). Szerzej na ten tem at D. S m o i n i k, La fu n zio n e consultiva del C oniglio p resb itera le, R om ae 1997, s. 284-288.

(10)

je ż e li w y m ag a n a je s t tylko rada, nie m a o bow iązk u p ó jścia za ich zdaniem , c h o c ia żb y było zgodne. O dp o w ied zialn o ść za w ydany akt spo czy w a na b is­ k u p ie (kan. 381). M im o to, kodeks sugeruje, by bisku p bez przew ażającego pow o d u - p rz ez siebie o cenianego - nie odstęp o w ał od jed n o m y śln eg o zdania zespołu.

5. WADY KOŚCIELNYCH AKTÓW ADM INISTRACYJNYCH W Y NIKAJĄCE Z BRAKU U ZYSKANIA ZGODY KOLEGIA LNEG O ORGANU K ON SULTACYJNEGO

B isk u p d iece zjaln y p rzed w ydaniem aktu ad m in istracy jn eg o pow inien uzy s­ kać zgo d ę rady do spraw ekonom iczn y ch i k o leg iu m k o nsu ltorów w następu ­ ją c y c h sy tu acjach :

1. p rz ed w y d aw an iem p o zw o len ia na alien ację d ó b r stan ow iący ch stały, p ra w n ie n ab y ty m ajątek publicznej osoby praw nej podleg łej biskupow i d ie­ c e zjaln em u lub fu n d a cji d iecezjaln ej, których w artość przek racza sum ę o k re ślo n ą w p ra w ie (kan. 1277 i 1291);

2. p rz ed alien a cją dóbr, których w artość m ieści się w gran icach dolnej i górnej sum y u stalonej przez ko n feren cję biskupów , n ależący ch do pu blicz­ nej oso b y praw n ej, nie podlegającej danem u b isk up ow i d iecezjalnem u, gdy statu ty tej o soby nie w sk azu ją ko m peten tn eg o au to ry tetu kościeln eg o, jak ró w n ie ż w w y p ad k u alien acji dó b r d iecezji (kan. 1292 §1);

3. p rz ed d o k o n an iem alienacji jak ic h k o lw ie k dóbr, których w artość prze­ k ra c z a n ajw y ż szą sum ę u stalo n ą przez k o n fe ren c ję b isk upó w lub gdy chodzi o rz ecz y d aro w an e K ościołow i na p o d staw ie ślubu, a tak że o rzeczy ko szto w ­ ne z racji arty sty cz n y ch lub histo ry czn y ch (kan. 1292 §2);

4. p rz ed d o k o n an iem ja k ie jk o lw ie k tran sak cji, na sku tek której m ajątek osoby praw nej m oże się znaleźć w gorszej sytuacji (kan. 1 29 5)18.

B isk u p d iece zjaln y po w in ien uzyskać zgodę rady eko nom icznej i kolegium k o n su lto ró w - o p ró cz w ypadków w yliczonych w p raw ie pow szechn ym oraz

18 Zob. na ten tem at: R. P a r a 1 i e u. G uide pratique du Code de D roit Canoniąue. N otes p a sto ra le s, B ourges 1985, s. 171; J. T. M a r t i n D e A g a r , E lem enti di D iritto C a n o n ico , R om a 1996, s. 92; P. E r d o, E gyhazjog, B udapest 1991, s. 285-286; F. J. R a m o s , Le D io ecesi nel C odice di D iritto C anonico. Studio giuridico-pastorale sulla o rg a n izza zio n e ed i raggruppam enti delle C hiese p a rtico la ri, R om a 1997; J. I. A r r i e t a, D iritto d e ll'O rg a n izza zio n e E cclesiastica, M ilano 1997, s. 436; M. S i t a r z , Warunki a lien a cji m ajątku kościelnego w edług KPK/1983, R N P 10(2000), z. 2, s. 97-110.

(11)

w praw ie fu ndacyjnym - rów nież dla w ażneg o p o d jęcia aktów n ad zw y czaj­ nego zarzą d zan ia i tych alienacji, k tórych w arto ść m ieści się w ram ach m iędzy n ajn iższ ą a najw yższą sum ą o k re ślo n ą d la w łasn e g o k raju ’.

P onadto p rzy p odejm ow aniu tego typu aktów k o d ek s do w ażno ści w ym a­ ga, aby b isku p diecezjalny: 1. zachow ał p o stan o w ien ia p ra w a p aństw o w ego (kan. 1290), 2. u zy skał zezw olenie k o m petentnej w ładzy (kan. 1291), 3. u zy s­ kał ze zw o len ie S tolicy Św iętej (kan. 1292 § 2), 4. u zy sk ał w y szczeg ó ln ien ie części w cześniej alienow anych, gdy rzecz a lien o w a n a je s t p o d zielo n a (kan. 1292 § 3), 5. zap oznał się ze stanem m aterialn y m o sob y p raw n ej (1292 § 4).

P raw odaw ca kodeksow y po w yliczeniu w ym ogów k o n iecz n y ch do d o k o n a­ nia w ażnej alienacji w kan. 1293 stw ierd za: „D la d o k o n a n ia alien a cji, której w artość p rz ek ra cza najn iższą o k reślo n ą sum ę, w sp o só b g o d ziw y w ym ag a się ponadto: 1° słusznej przyczyny, ja k n ag ląc a p o trze b a, w y ra źn a k orzy ść, p o ­ bożność, m iłość lub inna p ow ażna ra c ja pastersk a: 2° ocen y rzeczy alienow a- nej, dokonanej na p iśm ie przez rz eczoznaw có w . § 2 N a le ży p o n ad to zach o ­ w ać inne środki ostro żn o ści przep isan e p rzez k o m p eten tn ą w ładzę, aby u n ik ­ nąć szkody K o ścio ła” .

W w yliczonych w yżej w ypadkach, w k tó ry ch p ra w o d aw c a w ym aga, by biskup diecezjaln y uzyskał z g o d ę o k re ślo n e g o k o leg iu m lub zespołu osób, w inien go zw ołać zgodnie z d y spozycjam i zaw arty m i w kan. 119, 2; 127 § 1 i 166. B iskup do w ażności aktu a d m in istracy jn eg o p o trze b u je zgody bezw zględnej w iększości obecnych. D lateg o też zg o d n ie z kan. 166 w sy tu a­ cji, gdy okaże się, że w ynik gło so w an ia b y ł niew ażn y lub zo stał u n iew a ż­ niony, należy k o n su ltację (głosow anie) p rz ep ro w a d zić p o n o w n ie. R ów nież akt zgody uzy skany ind y w id u aln ie (np. telefo n ic zn ie, listo w n ie , faksem , p ocztą elektroniczną) od członków organu d o rad czeg o je s t zaw sze n iew ażny i nie u p ow ażnia b isk u p a do w ydania ostatecznej d ecy zji. O d n o śn ie do sposobu u zy sk an ia aktu zgody praw o K ościoła p arty k u la rn eg o nie m o że stano w ić innej norm y, ja k w w ypadku u zy sk an ia opinii. K odeks p o stan aw ia , aby był to akt kolegialny, po przedzony zw ołaniem , p o sied ze n iem i g ło so w an iem , zgodny z pro ced u rą p rz ew id zian ą w kan. 166. A by za p o b ie c b lo k o w an iu decyzji przez nieob ecność, praw o d aw ca nie w ym aga kw o ru m . W ięk szo ść o b licza się zgodnie z kan. 119 n. 2, to znaczy, że głosy n iew a żn e i w strz y m u jąc e liczy się ja k przeciw ne. P rzew odniczący organu k o leg ialn eg o , zw raca jąc się o p ra ­ wem w ym aganą zgodę, nie m a p raw a głosu i nie m oże też w ra z ie ró w n o w a­

(12)

gi p rz ew aż y ć w łasnym g ło sem 20. W każdej sytuacji, w której kodeks w ym a­ ga u zy sk a n ie zgody o d ok reślo n eg o organu k o leg ialn eg o , akt b isk u p a je st n iew ażn y bez u p rz ed n ieg o zw ró cen ia się o je j w y ra żen ie p rzez te osoby albo p o d jęty w brew ich zdaniu lub k tórego ś z nich (kan 127 § 2 n 1).

P rze d zw ró cen ie m się o zgodę b iskup d iecezjaln y w in ien w szystk im czło n­ kom o rg an u d o ra d cze g o d o starczyć w szelkich k o n ieczn y ch inform acji do k o m p eten tn eg o i o d p o w ied zialn eg o za ję cia stan o w isk a oraz stw orzyć m o żliw o ść sw o b o d n eg o w y arty k u ło w an ia p og ląd ó w w danej kw estii. Z atajenie isto tn y c h in fo rm ac ji m oże p o w odow ać n iew ażność aktu i być p o dstaw ą skargi o u n ie w a ż n ie n ie lub ro z w iązan ie w yrokiem sęd zieg o (por. kan. 125 i 126).

M ając na w z g lę d zie pow y ższe d y sp o zy cje praw n e d o tyczące uzyskania zgody, n ależy stw ierd zić, że n iew ażność i nieg o d ziw o ść zw iązany ch k ościel­ nych ak tó w a d m in istra c y jn y c h 21 m a m iejsce:

1. gdy p rz ed ich w y daniem b iskup d iecezjaln y był zo blig ow any do uzys­ k an ia zg o d y , a podczas k o n su ltacji dokonano tylko w ym iany opinii (kan.

1277);

2. g dy b isk u p b y ł zob lig o w an y do u zy sk a n ia zgody, a org an konsultacyjny nie zo stał zw o łan y na posied zen ie i nie o dbyło się gło so w an ie (kan. 1292 § i ) ;

3. gdy o rg a n w ładzy adm inistracyjnej był zo b lig o w an y do u zy skania zgody o k re ślo n e g o o rganu, a o zgodę popro szo n o inny organ (kan. 272);

4. gdy o rg a n w ładzy adm in istracy jn y był zo b lig o w an y do uzy sk an ia zgody od k o le g iu m k o n su lto ró w i rady do spraw ek o n o m iczn y ch , a zgoda była u d z ie lo n a p rz ez inne organy k o leg ialn e, np. rad ę k ap łań sk ą i radę duszpa­ ste rsk ą (1292 § 1);

5. gdy org an w ładzy adm inistracyjnej był zo b lig o w an y do u zyskania zgody od d w ó ch organów : k o legium k o nsultorów i rady do spraw ekonom icznych, a zg o d ę w y ra z iła ty lk o ra d a do spraw ek on om iczn ych . N a to m iast kolegium k o n su lto ró w b y ło o d m ien n eg o zd an ia (kan. 127 § 2 n. 1; 1292);

6. gdy org an w ładzy adm in istracy jn ej był zo b lig o w an y do u zyskania zgody od k o le g iu m k o n su lto ró w i rady do spraw ek o n o m iczn y ch , a zgo dę w yraziła

20 Por. A AS 77(1985), s. 771. Zob. szerzej: J. K r u k o w s k i, O dpowiedzi Pa­ p ie s k ie j K om isji ds. A u ten tyczn ej Interpretacji K PK (1984-1985) „B iuletyn SK P” 4(1994), nr 1, s. 26-27.

21 A kt zw iązany to akt, którego w arunki podjęcia zostały dokładnie określone w prze­ pisach praw a. A kt sw obodny to akt, którego w arunki w ydania nie zostały przez praw o ściśle o k reślo n e, dlateg o też w ydaw any je s t on na zasadzie uznania adm inistracyjnego.

(13)

tylko rad a do spraw ekonom icznych. N a to m iast k o leg iu m k o n su lto ró w było proszone nie o w yrażenie zgody, ale o o p in ie i w y ra ziło o d m ien n e zdanie (kan. 1277);

7. gdy org an w ładzy ad m inistracyjnej był zo b lig o w an y do u zy sk an ia zgody od k o leg iu m k onsultorów i rady do spraw ek o n o m icz n y ch , a o w y raże­ nie zgody popro szo n o inny organ k oleg ialn y , np. k ap itu łę k a te d ra ln a i radę d u szp a ste rsk a (kan. 1277);

8. gdy b iskup diecezjaln y był zo b lig o w an y do u zy sk a n ia k o leg ialn eg o aktu zgody, a zgodę tę uzyskał od w szystkich czło n k ó w w sk azan eg o przez praw o organu koleg ialn eg o , podczas k onsu ltacji tele fo n ic z n e j, bez zw o łania p o sied zen ia i gło so w an ia (kan. 166; 127);

9. gdy b iskup diecezjaln y był zo b lig o w an y do u z y sk a n ia k o leg ialn eg o aktu zgody i fak ty czn ie zgodę uzyskał w ięk sz o ścią g ło só w , ale w g łoso w an iu nie u czestn iczy ła ponad je d n a trze cia u p ra w io n y ch do g ło so w an ia, poniew aż nie zostali zap roszeni na p osiedzenie (kan. 166 § 3);

10. gdy b iskup d iecezjalny był zob lig o w an y do u z y sk a n ia zg od y i zgodnie z praw em w ezw ał w szystkich u p raw nio nych do g ło so w an ia, ale w g ło so w a­ niu, w którym uzyskał zgodę u czestn iczy ła o so b a n ieu p ra w n io n a do g ło so ­ w ania (kan. 169);

11. gdy b iskup diecezjaln y był zo b lig o w an y do u zy sk a n ia zg od y i zgodnie z praw em w ezw ał w szystkich u p raw nionych do g ło so w an ia, ale w g ło sow aniu biskup sam brał u dział i je g o głos przew aży ł n a k o rzy ść ak tu (kan. 171 § 2);

12. gdy b isk up d iecezjalny był zob lig o w an y do u z y sk a n ia zgo dy i z a ch o ­ w ał p rocedu rę d o ty czą cą zw o łan ia p o sied ze n ia i g ło so w an ia, ale nie p rz ed ­ staw ił członkom organu doradczego oceny rzeczy alien o w a n ej, doko nan ej na piśm ie przez rzeczoznaw ców bądź nie p rz ed staw ił słu sznej p rzy czy n y (kan. 1293)22.

W każdej sytuacji, w której kodeks staw ia b isk u p o w i w y m óg u zy sk an ia zgody od organu kolegialn eg o , je ż e li b iskup nie u zy sk ał zgo dy lub uzy skał w sposób n aruszający p rzew id zian ą pro ced u rę, ak t ad m in istracy jn y je s t n ie­ w ażny i niegodziw y. R ów nież zgoda w y rażo n a po w y d an iu aktu nie p o w o d u ­ je je g o konw alidacji.

O d w ym ogu u zy sk a n ia zgody nie m ożna też uzysk ać d y sp en sy , p on iew aż d yspensie nie p o d leg ają ustaw y, o ile d e fin iu ją to, co je s t isto tn ie k o n ­ stytutyw n e dla instytucji albo aktów praw n y ch (kan. 68).

(14)

A d re sat n ieleg a ln e g o aktu ad m in istracy jn eg o w celu u ch y len ia się od jeg o sk u tk ó w m o że p ro sić o p o p raw ien ie aktu, m oże w nieść reku rs do h ierarch icz­ nie w y ż sz eg o o rg an u w ładzy kościeln ej. N ato m iast ad resat, który uw aża, że zo stał sk rz y w d zo n y p rzez akt ad m in istracy jn y w ad liw y pod w zględem m ery­ tory czn y m , m o że w nieść reku rs h ierarch iczn y do k on g reg acji Kurii R zym ­ skiej. S ąd o w a k o n tro la aktów pod tym w zględem je s t w y k lu cz o n a23.

6. WADY AKTÓW ADM INISTRACYJNYCH

PO W STA ŁYCH PO STRONIE ORGANÓW KONSULTACYJNYCH

P raw o d a w ca stanow i, iż: „w szyscy, któ ry ch zg o d a lub rad a je st w ym agana, o b o w iąz an i są szczerze w yrazić sw oje stan o w isk o , a także, gdy dom aga się tego w ażn o ść spraw y, p iln ie zachow ać ta je m n ic ę ” (kan. 127 § 3). Kodeks n a k ład a tak że o b o w iąz ek zap o zn an ia się ze stan em m aterialny m osoby praw ­ nej p rzez o rg an y doradcze. O bow iązek d o ty czący d iecezjaln ej rady ek on o­ m icznej i k o leg iu m kon su lto ró w je s t zaw arty w § 4 kan. 1292: „Ci, którzy p o w in n i m ieć u d ział w alienow aniu d óbr p o przez u d zielen ie w y rażenie zdania lub zg ody, nie p ow inni w yrażać zd ania lub zgody, dopóki nie zapoznają się d o k ład n ie ze stan em m aterialnym o soby p raw nej, której do b ra m ają być alie- n ow ane, ja k ró w n ie ż z alienacjam i ju ż d o k o n an y m i” . D latego w yżej w ym ie­ n ione g re m ia u cz estn iczą ce w akcie alien acji pow inny n ajp ierw zbadać, czy chodzi o p a trim o n iu m stałe (stałe up o sażen ie osoby p raw nej) i czy przez alien a cję nie b ęd zie grozić in sty tu cji ru in a eko no m iczna. W sytuacji, gdy p o w y ż sz e w ym ogi nie zo stan ą spełnion e, akt p rzy g o to w aw czy w postaci w y­ ra ż e n ia zg o d y lub rady je s t w ażny, poniew aż nie je s t obw arow any sankcją n iew a żn o ści, ale niegodziw y.

R easu m u jąc, n ależy stw ierdzić, iż o b lig ato ry jn a k o n su ltacja w postaci z a się g n ię c ia o p in ii lub u zy sk a n ia rady nie ty lk o d ecy d u je o legalności k oś­ cieln e g o aktu ad m in istracy jn eg o , ale czyni d ecyzję b isk u p a diecezjalnego b ard ziej p rz em y śla n ą, dojrzałą. Jest także u rzeczy w istn ien iem zasady kole­ g ialn o ści fu n k c jo n u ją cej od p ierw szych w ieków istn ie n ia K ościoła i pozw ala w iern y m u cz estn iczy ć w od p o w ied zialn o ści za w szelk ie d o b ra K ościoła.

(15)

TH E D RA W BACKS O F THE C HU RCH A D M IN IST R A T IV E A CTS AS A R ESU LT O F A D IO CESA N B IS H O P ’S O M ISSIO N O F THE O PIN IO N OR CO N SEN T O F CH U R CH O RG A N S

S u m m a r y

The paper sought to discuss the draw backs o f church adm inistrative acts w hen a diocesan bishop fails to ask about the opinion or consent on the part o f collegiate consuitatory organs in the circum stances in w hich the law obliges him to abide by this procedure. A discussion o f such draw back has been preceded by a characterization o f the concept o f church adm inistrative act, its constitutive elem ents, and consuitatory collegiate organs in a particular Church. A diocesan bishop is obliged to ask for their opinion or consent before issuing particular acts. The procedure consists of three stages: assem bly, sitting, and voting. Then it has been discussed what the draw backs o f an adm inistrative act are, those that are based on the requirem ents o f legality and confidentiality. T aking into consideration the above criteria, adm inistrative acts have been divided into the follow ing: legal and illegal, correct and incorrect with regard to their content. H aving listed all the situations in w hich, prior to issuing adm inistrative acts defined by the law, the author is obliged to consult w ith collegiate organs defined by the law and obtain their opinion or consent, som e draw back have been discussed which may arise on the part o f a diocesan bishop or consuitatory organs.

T ranslated by Jan Kłos

Słow a kluczow e: akt adm inistracyjny, wady aktów adm inistracyjnych, niew ażność, nielegal­ ność, rozw iązalność, niegodziw ość, niekom petencja, konsultacja, zasięgniecie opinii, uzys­ kanie rady, biskup diecezjalny, organy kolegialne, rada kapłańska, rada ekonom iczna, kolegium konsultorów , kościelna procedura adm inistracyjna, zasada legalności, zasada dy­ skrecjonalności.

Key words: adm inistrative act, draw backs o f adm inistrative acts, invalidity, illegality, dissolubility, w ickedness, incom petence, consultation, asking for opinion, obtaining counsel, diocesan bishop, collegiate organs, sacerdotal board, econom ic board, consultant board, church adm inistrative procedure, principle o f legality, principle o f confidentiality.

Cytaty

Powiązane dokumenty