• Nie Znaleziono Wyników

"Kultura polska po roku 1945"

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share ""Kultura polska po roku 1945""

Copied!
5
0
0

Pełen tekst

(1)

Stanisław Siekierski

"Kultura polska po roku 1945"

Biuletyn Polonistyczny 29/3-4 (101-102), 110-113

(2)

" K u l t u r a p o l s k a p o r o k u 19 4 5 "

Sesja zorganizowana przez Zespół do Badań Kultur środo­ wiskowych Katedry Kultury Polskiej UW odbyła się na Uniwersy­ tecie Warszawskim 25 XI 1985. Wygłoszono na niej siedem refera­ tów, w tym trzy gości z innych placówek naukowych: prof. St ef a­ na Żółkiewskiego flBL.) , doc. dra Włodzimierza Pawluczuka fuj) oraz doc. dra Jerzego Jastrzębskiego (uwr.) .

Sesja nie miała charakteru uroczystego, była raczej semi­ narium naukowym, ważnym dla samych badaczy, chociaż wzbudziła również duże zainteresowanie wśród studentów polonistyki. T r ud­ no określić, co było główną przyczyną tego zainteresowania: podjęte tematy, czy też może właśnie jej roboczy charakter.

Celem sesji nie było zamknięcie określonych badań lub pod­ sumowanie wyników na określony ściśle temat. Chodziło raczej o podzielenie się wątpliwościami i refleksjami wynikającymi z różnych doświadczeń badawczych. Zaproszono do udziału nie tylko przedstawicieli różnych pokoleń badaczy, ale także róż­ nych ośrodków naukowych. Inną ważną cechą wiążącą się z wyżej wymienioną było zorientowanie tematyki sesji na problemy meto­ dologiczne. Nawet w tych referatach, w których dominowała ana­ liza materiału nad pytaniami metodologicznymi, problemy sposo­ bu odczytywania tekstów oraz ich interpretacji miały istotne znaczenie. Najbardziej charakterystyczny - z tego punktu w i ­ dzenia - był referat W. P a w l u c z u k a pt. "Krytyka so­ cjologicznego rozumu". Referent poddał w wątpliwość przydat­ ność współczesnych koncepcji socjologicznych w rozpoznawaniu zjawisk społecznych. Twierdził, że dążenie socjologii do unau- kowienia swoich obserwacji i analiz w małym tylko stopniu zbli­ ża ją do reguł obowiązujących w nauce. Większość tez i twier­

(3)

dzeń zawartych w dziełach socjologicznych wywodzi się - zdaniem referenta - ze "zdrowego rozsądku" badaczy, nie zaś z naukowej analizy rzeczywistości społecznej. Referent stwierdził m.in., że brak rzeczywiście naukowych podstaw w tak ważnych dziedzi­ nach, jak inżynieria społeczna i prognozowanie, a kierowanie się przez naukowców przy formułowaniu tez i wniosków tzw. "zdrowym rozsądkiem" prowadzi do deprecjacji nauki. Prognozy - na skutek braku pozytywnej ich weryfikacji przez czas - są mało przydatne zarówno dla praktyków, jak i uczonych.

Nieco odmienny charakter miał referat S. Ż ó ł k i e w ­ s k i e g o , zatytułowany "Inteligencja w kulturze literac • k i e j ” . Żółkiewski skoncentrował swoją uwagę przede wszystkim na przemianach, jakie nastąpiły w XX w. wśród polskiej inteli­ gencji. Wskazywał zarówno na jej rodowód klasowy, jak i na zróżnicowania ideologiczne. Wiele miejsca poświęcił także na analizę zmiany funkcji inteligencji twórczej, a literatów w szczególności, zarówno pod wpływem dominacji w kulturze ś r od­ ków masowego przekazu, jak i na skutek zmieniających się sys­ temów społeczno-ustrojowych. Żółkiewski podjął także centralny dla sesji temat: zadał pytanie, czy we współczesnej zunifikowa­ nej kulturze możemy mówić o istnieniu odrębnych kultur środo­ wiskowych? Do tematu tego nawiązał także R. Sulima i inni dys­

kutanci. Niemalże wszyscy byli zgodni, że wyznaczniki kultur środowiskowych są coraz mniej czytelne, tym niemniej istnieje pilna potrzeba badania ich bez względu na to, w jakim tempie

różnice międzyśrodowiskowe będą się zacierały.

S. S i e k i e r s k i w referacie zatytułowanym "Pe- riodyzacja kultury chłopskiej" wyszedł od krytyki dotychczaso­ wych koncepcji podziału kultury chłopskiej, uznając go za ahistoryczny i przedłożył własną propozycję, której istota

(4)

polega na dostosowaniu koncepcji teoretycznej do wyników badań o charakterze historycznym oraz do potrzeb wynikających z ba­ dań nad kulturą chłopską XX w. Zaproponował przyjęcie jej po- podziału na cztery epoki: 1) kulturę chłopów przedpańszczyźnia- n y c h ; 2) kulturę chłopów pańszczyźnianych; 3) kulturę chłopów uwłaszczonych; 4) kulturę chłopów-rolników, czyli współczesną.

R. S u l i m a w referacie p t . "Badania nad kulturą ro­ botników” skupił swoją uwagę na dwu zagadnieniach. Po pierwsze, ukazał konieczność zmiany przez badaczy pytań dotyczących tej kultury, po drugie - zmianę materiału badawczego służącego ba­ daniom nad świadomością kulturową robotników. Scharakteryzował piśmiennictwo robotników jako ważny typ dokumentu ukazującego świadomość kulturową środowiska. Piśmiennictwo robotnicze - zdaniem referenta - należy traktować jako swoisty "wziernik" w istotę kultury robotniczej.

J. J a s t r z ę b s k i w referacie zatytułowanym "Programy kulturalne polskich socjalistów" mówił przede w s z y s t ­ kim o źródłach do badań nad działalnością polskich socjalistów w okresie okupacji oraz o zasadach interpretacji zachowanych na ten temat dokumentów. Zrekonstruował także koncepcje kultury sformułowane w publicystyce podziemnej. Referat miał charakter zarówno metodologiczny, jak i interpretacyjny.

Podobny charakter miał referat M. B o n i e g o ("Kultu­ ra masowa czasu pracy"). Była to przede wszystkim próba rekon­ strukcji programów działalności kulturalnej w zakładach pracy w pierwszej połowie lat pięćdziesiątych. Referat przedstawiał zwartą koncepcję interpretacyjną, w której poddano jednorodnej analizie różne elementy kultury symbolicznej.

Referat M. P ę c z a k a pt. "Konwencjonalna telewizja programowa jako me di um” pozornie miał luźny związek z

(5)

central-nym programem sesji. W praktyce jednak referent skoncentrował swoją uwagę na problemach metodologicznych, co pozwoliło także na postawienie wielu pytań dotyczących badań nad ważnymi pro­ blemami kultury współczesnej.

Dyskusja skupiła się głównie na problemach metodologicz­ nych. Obok pytań o istotę wyznaczników kultur środowiskowych miała charakter wyjaśniający stanowiska referentów. Chodziło w niej przede wszystkim o zrozumienie koncepcji referentów, zasad kwalifikowania materiałów, zasadności niektórych ocen, stwier­ dzeń i propozycji.

Stanisław Siekierski

" D e m o g r a f i a a l i t e r a t u r a .

L i t e r a c k i e i j ę z y k o w e a s p e k t y p r o b l e m u "

4 grudnia 1985 r. odbyła się w Olsztynie sesja naukowa, zorganizowana przez Zakład Filologii Polskiej WSP Olsztynie, Spotkaniu przewodniczyła H.M. M a ł g o w s k a , która we wprowadzeniu krótko zarysowała rozwój demografii jako gałęzi badań nad literaturą i życiem literackim.

Następnie S. F r y b e s (UW) omówił problemy związane z "Geografią literacką drugiej połowy XIX wieku w Polsce", dz ie­ ląc się ze słuchaczami uwagami metodologicznymi. Referent scha rakteryzował pozawarszawskie ogniska pozytywizmu: Drezno, Kra­ ków, Lwów, Petersburg, Paryż (emigranci) . Zaakcentował problem przenikania się literatur różnych języków (rosyjskiego, nie­ mieckiego i innych) w drugiej połowie XIX w . , co sprzyjało rozwojowi poczucia wspólnoty, które z kolei przyczyniało się

Cytaty

Powiązane dokumenty

i w Moskwie w maju 2005 r., mające być formą ich współpracy między innymi w zakresie bezpieczeństwa, wolności i spra- wiedliwości (współpracy, jak zadeklarowano, opartej

In this research, the AIS data analysis in the Maasvlakte area is to compare the vessels behaviour in different external conditions and further to discover the impact

Część mieszkańców wielu miejscowości w Głubczyckiem i Raciborskiero na Górnym Śląsku określała się jako Moravcii swój język nazywała "morawskim". Utrzymał

Nalezy zauwazyć, ze ogó|nych koncepcji czy podejść metodologicznych Stosowanych w refleksji humanistycz- nej do badań nad sztuką jest mnóstwo, a świadczy to niewqtpliwie o tym,

’ Por. Zabierowski, Żeromski o początkach państwa polskiego w Powieści o Udalym Walgierzu, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Peda­ gogicznej w Katowicach” 1965... Dla tego

Z drugiej strony, w spom niane źródła dom agają się solidnej teologicznej refleksji.. Są one dla siebie nawzajem niezbędne i tru dno so­ bie wyobrazić jedną bez

2(b) , and the differential pressure in the model was set as 600 mbar. So, the locations with high tensile strain were selected for the placement of piezoresistive sensors. The

test run, the position of the combined thrust and braking lever was continuously measured. When driving the test runs with constant speed trajectory, the mean perceived mental