JULIANNA PAŁKA5 | PAULINA JUSZCZAKIEWICZ5 | ELŻBIETA MICHALSKA6
SPRZĘT JEDNORAZOWEGO UŻYTKU: WYMAGANIA, CECHY
SINGLEUSE MEDICAL DEVICES: REQUIREMENTS, PARAMETERS
1 Katedra Pielęgniarstwa Zachowawczego Zakładu Pielęgniarstwa Społecznego Wydziału Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum Uniwersytetu M. Kopernika w Bydgoszczy
2 Zakład Farmakologii i Toksykologii Wydziału Lekarskiego i Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Zielonogórskiego 3 Doktorant, Katedra Farmakodynamiki
Zakładu Wstępnych Badań Farmakologicznych Wydziału
Farmaceutycznego Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie 4 Studentka pielęgniarstwa, Koło Naukowe Bezpieczeństwa Procedur Pielęgniarskich przy Zakładzie Pielęgniarstwa
Społecznego Wydziału Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum Uniwersytetu M. Kopernika w Bydgoszczy 5 Zakład Profilaktyki Onkologicznej
Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 6 Poddębickie Centrum Zdrowia Sp. z o.o. } MARIA BUDNIKSZYMONIUK
Katedra Pielęgniarstwa Zachowawczego, Zakład Pielęgniarstwa Społecznego, Collegium Medicum Uniwersytetu M. Kopernika w Bydgoszczy, ul. Łukasiewicza 1, 85-821 Bydgoszcz, e-mail: maria.szymoniuk@cm.umk.pl
Wpłynęło: 10.07.2018 Zaakceptowano: 26.07.2018 DOI: dx.doi.org/10.15374/FZ2018029
STRESZCZENIE: Wyroby medyczne są wszechobecne w praktyce klinicznej. Znajdują szero-kie zastosowanie w każdym szpitalu i każdej, nawet najmniejszej przychodni. Często są koja-rzone jedynie z drobnym, jednorazowym sprzętem (np. kaniule dożylne czy strzykawki). Rza-dziej jako wyrób medyczny postrzega się urządzenia, np. elektrokardiografy, łóżka szpitalne czy też urządzenia do hemodializy. Od pewnego czasu coraz częściej podejmowana jest dysku-sja w zakresie definicji, zasad i zakresu zastosowania jednorazowego sprzętu medycznego, po-legająca na dość dowolnym i niespójnym ich interpretowaniu. Zjawisko to stało się przyczy-ną polemiki i rozważań dotyczących prawidłowych zasad stosowania sprzętu jednorazowe-go użycia. Niniejsza praca stanowi głos w dyskusji, poparty przykładami z praktyki odnoszący-mi się do sprzętu dedykowanego realizacji różnych procedur medycznych, w tym procedur te-rapii infuzyjnej.
SŁOWA KLUCZOWE: procedura, sprzęt jednorazowy, wyrób medyczny
ABSTRACT: Medical devices are commonly used in clinical practice. They are used in every ho-spital and every, even a smallest clinic. These products are often associated with small and sin-gle use products, like venous cannulas or syringes. Less frequently are associated as medical devices equipment, like electrocardiographs, hospital beds or dialysis machines. Recently, we can observe considerations regarding single use medical devices. We face various and, what cannot be denied, discretionary and inconsistent definitions of this kind of products. This has led to discussion being a subject of this paper. Authors was presented some examples of devi-ces serving to realize many various medical procedures, including infusion therapy procedures.
KEY WORDS: medical device, procedure, single use products
WSTĘP
:8VWDZLH]GQLDPDMDURNXRZ\UREDFKPH- G\F]Q\FK]RVWDáD]DPLHV]F]RQDGH¿QLFMDZ\UREXPHG\F]-QHJR=JRGQLH]MHMEU]PLHQLHPZ\UyEPHG\F]Q\WRÄ « QDU]ĊG]LHSU]\U]ąGXU]ąG]HQLHRSURJUDPRZDQLHPDWHULDá OXELQQ\DUW\NXáVWRVRZDQ\VDPRG]LHOQLHOXEZSRáąF]HQLX ZW\P]RSURJUDPRZDQLHPSU]H]QDF]RQ\PSU]H]MHJRZ\-WZyUFĊ GR XĪ\ZDQLD VSHFMDOQLH Z FHODFK GLDJQRVW\F]Q\FK OXEWHUDSHXW\F]Q\FKLQLH]EĊGQ\PGRMHJRZáDĞFLZHJRVWR- VRZDQLDSU]H]QDF]RQ\SU]H]Z\WZyUFĊGRVWRVRZDQLDXOX-G]LZFHOX GLDJQR]RZDQLD]DSRELHJDQLDPRQLWRURZDQLDOHF]HQLDOXEáDJRG]HQLDSU]HELHJXFKRURE\GLDJQR]RZDQLD PRQLWRURZDQLD OHF]HQLD áDJRG]HQLD OXE NRPSHQVRZDQLD VNXWNyZXUD]XOXEXSRĞOHG]HQLDEDGDQLD]DVWĊSRZDQLDOXE PRG\¿NRZDQLDEXGRZ\DQDWRPLF]QHMOXESURFHVX¿]MROR-JLF]QHJRUHJXODFMLSRF]Ċü´>@ 1DWRPLDVW Z\UyE MHGQRUD]RZHJR XĪ\WNX GH¿QLRZDQ\ MHVWMDNRZ\UyESU]H]QDF]RQ\GRXĪ\FLDW\ONRUD]XMHGQHJR SDFMHQWD>@1LHVWHW\WDGH¿QLFMDMHVWF]ĊVWRQLHZáDĞFLZLH LLQWHQFMRQDOQLHLQWHUSUHWRZDQD
:DĪQ\P DVSHNWHP Z UyĪQLFRZDQLX VSU]ĊWyZ MHGQRUD- ]RZHJRLZLHORUD]RZHJRXĪ\WNXMHVWIDNWNRQLHF]QRĞFLUH-SURFHVRZDQLD Z\UREyZ VáXĪąF\FK ZLHORNURWQHPX XĪ\FLX
166 © Evereth Publishing, 2018
Kaniula dożylna obwodowa Aplikator/przyrząd do wielokrotnego pobierania/aspiracji i dostrzykiwania le-ków
Służy do nakłuwania naczyń krwionośnych Służy do nakłuwania opakowań wielodawkowych (np. opakowanie z płynem
in-fuzyjnym) Utrzymuje się ją w naczyniu krwionośnym przez wiele godzin – zgodnie
z obowiązującymi wytycznymi
Utrzymuje się go w opakowaniu wielodawkowym – założenie: jeden „spike” + jedno opakowanie infuzyjne z założeniem wykorzystania zawartości opako-wania w czasie nie dłuższym niż jedna zmiana robocza na danym odcinku pracy (oddziale szpitalnym) w podmiocie leczniczym, zwykle 8–12 godzin; należy tu brać pod uwagę nie tylko cechy urządzenia do wielokrotnego pobierania i do-strzykiwania leków, lecz także właściwości samego leku (zalecenia producenta)
Może być wyposażona w zawór bezigłowy* Może być wyposażony w zawór bezigłowy*
Wymaga postępowania zgodnie z zasadami aseptyki i antyseptyki Wymaga postępowania zgodnie z zasadami aseptyki i antyseptyki
Zapewnia możliwość wielokrotnego podania leku Zapewnia możliwość wielokrotnego pobrania płynu
Po upływie wskazań do stosowania kaniuli usuwa się ją i zabezpiecza (po-stępowanie z odpadami) zgodnie z procedurą
Po wykorzystaniu zawartości opakowania wielodawkowego zabezpiecza się urządzenie i opakowanie zgodnie z procedurą i przekazuje do utylizacji (postę-powanie z odpadami)
W celu zapobiegnięcia wypływowi krwi należy:
t wykonać manewr polegający na uciśnięciu palcami jednej dłoni w dwóch miejscach – na wysokości portu bocznego kaniuli oraz skóry poniżej zakończenia kaniuli (oprócz zapobiegania wypływowi krwi za-pewnia także stabilność kaniuli);
t zastosować kaniulę wyposażoną w zastawkę antyzwrotną (zapobiega wypływowi krwi z naczynia po jego nakłuciu); jeśli posiada port bocz-ny – mechanizm zapobiegający samoczynnemu, niekontrolowanemu otwieraniu się koreczka, zapewnia zamknięcie systemu infuzyjnego
Wyposażone w mechanizm zapobiegający wypływowi płynu po zmianie pozycji opakowania (zawartość opakowania nie ma mieć kontaktu z otoczeniem), za-pewniając w ten sposób pracę w zamkniętym systemie infuzyjnym
Tabela 1. Jednorazowość wyrobów medycznych – przykłady. Opracowanie własne. 6SU]ĊWMHGQRUD]RZHJRXĪ\WNXSRZ\NRU]\VWDQLXQLHSRGOH-JDP\FLXGH]\QIHNFMLF]\VWHU\OL]DFML±ZSU]HFLZLHĔVWZLH GR VSU]ĊWXZLHORUD]RZHJRXĪ\FLDNWyUHJRPRĪOLZRĞüSR-QRZQHJR ]DVWRVRZDQLD Z\PDJD ZF]HĞQLHMV]HJR Z\NRQD- QLDV]HUHJXF]\QQRĞFLZ\QLNDMąF\FK]SURFHGXUSRVWĊSRZD-QLDSU]HFLZHSLGHPLF]QHJR 'ODSRUyZQDQLDPRĪQDWXSU]\WRF]\üSU]\NáDG\NDQLXOL GRĪ\OQHMREZRGRZHMSU]\U]ąGXGRSU]HWDF]DQLDF]\QDZHW RSDNRZDQLDLQIX]\MQHJRNWyUHQLHVąSRQRZQLHZ\NRU]\-VW\ZDQH RUD] ZLHORNURWQLH XĪ\WNRZDQH LQVWUXPHQWDULXP FKLUXUJLF]QHZ\PDJDMąFHV]HUHJXG]LDáDĔZFHOXSRQRZQH-JRXĪ\FLDXNROHMQHJRSDFMHQWD
: SUDNW\FH NOLQLF]QHM FRUD] F]ĊĞFLHM ]QDMGXMą ]DVWRVR-ZDQLHLQVWUXPHQW\SU]H]QDF]RQHGRMHGQRUD]RZHJRXĪ\FLD 3U]\ F]\P SRMHG\QF]H XĪ\FLH SĊVHW\ KDND QRĪ\F]HN F]\ WHĪLQQ\FKQLH]EĊGQ\FKVSU]ĊWyZGRSU]HSURZDG]HQLD]D-ELHJX ± D VWDQRZLąF\FK HOHPHQW ]HVWDZX ± QLH SRZRGXMH NRQLHF]QRĞFL LFK Z\U]XFHQLD =HVWDZ QDU]ĊG]L MHVW Z\NR-U]\VW\ZDQ\GRMHGQHJR]DELHJXLMHGQHJRSDFMHQWDSRF]\P MHVWSRGGDZDQ\XW\OL]DFML=DWHPQDOHĪ\SRGNUHĞOLüLĪZ\- UyEPHG\F]Q\MHGQRUD]RZ\MHVWXW\OL]RZDQ\SR]DVWRVRZD-QLXXMHGQHMRVRE\ :W\PNRQWHNĞFLHPRĪHEXG]Lü]G]LZLHQLHV\WXDFMDNLH-G\ZĞURGRZLVNXSURSDJRZDQHMHVWWZLHUG]HQLHĪHÄVSU]ĊW MHGQRUD]RZ\QLHR]QDF]DMHGQRSDFMHQWRZ\´:VWZLHUG]H- QLXW\PEUDNXMHSUHF\]MLFRPRĪHVNXWNRZDüP\OQ\PUR]X-PLHQLHPSU]H]XĪ\WNRZQLNyZZ\UREyZPHG\F]Q\FK
KLUCZOWE PYTANIA I WĄTPLIWOŚCI
3RSRMDZLHQLXVLĊZPHU\WRU\F]QHMGHEDFLHWZLHUG]HQLD LĪÄVSU]ĊWMHGQRUD]RZ\QLHR]QDF]DMHGQRSDFMHQWRZ\´LSR- ZVWDáHMQDWHMNDQZLHSROHPLNL$XWRU]\QLQLHMV]HMSUDF\SR-VWDQRZLOLSRV]XNDüRGSRZLHG]LQDNLONDLVWRWQ\FKS\WDĔ &RR]QDF]DRNUHĞOHQLHÄVSU]ĊWMHGQRUD]RZ\´ -DNLVSU]ĊWMHGQRUD]RZ\MHVWZ\NRU]\VW\ZDQ\ZSUDN-W\FHNOLQLF]QHM :MDNLVSRVyEVWRVRZDüVSU]ĊWGRUHDOL]DFMLSURFHGXU ]ZLą]DQ\FK]WHUDSLąLQIX]\MQąE\QLHEXG]LáRWRZąW-SOLZRĞFLZ]DNUHVLHÄMHGQRUD]RZRĞFL´MHJRVWRVRZDQLD 3RZ\ĪV]H S\WDQLD ]DGDZDQR Z WUDNFLH SURZDG]RQ\FK V]NROHĔ]]DNUHVXEH]SLHF]HĔVWZDSURFHGXUGHG\NRZDQ\FK NDGU]HPHG\F]QHM :QLHPDOZV]\VWNLFKRGSRZLHG]LDFKQDS\WDQLHQUSD-GDá\ MDVQH VWZLHUG]HQLD LĪ VSU]ĊW MHGQRUD]RZ\ PRĪH E\ü XĪ\W\Z\áąF]QLHMHGHQUD]XMHGQHJRSDFMHQWDLQLHSRGOH-JDSRZWyUQHMVWHU\OL]DFML:\URE\PHG\F]QHSU]H]QDF]RQH GRMHGQRUD]RZHJRXĪ\FLDVąRGSRZLHGQLRR]QDF]RQHV\P- EROHPNWyU\SU]HGVWDZLDXPLHV]F]RQąZRNUĊJXSU]HNUH- ĞORQąF\IUĊDUDEVNąÄ´6\PEROR]QDNRZDQLDZ\UREXPH-G\F]QHJRMHGQRUD]RZHJRXĪ\FLDSU]HGVWDZLRQRQD5\F
: WUDNFLH G\VNXVML ZĞUyG SU]\NáDGyZ VSU]ĊWX MHGQRUD- ]RZHJRXĪ\WNXQDMF]ĊĞFLHMZ\PLHQLDQR NDQLXOHREZRGR- ZHGRĪ\OQHLJá\LQLHNF\MQHVNDOSHOHFKLUXUJLF]QHMHGQR- UD]RZHLQVWUXPHQW\FKLUXUJLF]QHSU]\U]ąG\GRSU]HWDF]D-QLDPLVNLQHUNRZDWHP\MNLGODSDFMHQWyZLV]HUHJLQQ\FK
2
Ryc. 1. Symbol sprzętu jednorazowego użytku.
Ryc. 2. Przemieszczenie koreczka na wylot portu bocznego (iniekcyjne-go) i ponowne umieszczenie go w porcie głównym po zakończeniu wle-wu – zaburzenie aspektu jednorazowości.
'XĪH ZąWSOLZRĞFL L UR]ELHĪQRĞFL SRMDZLDá\ VLĊ SRG- F]DVDQDOL]\NROHMQ\FKSU]\NáDGyZ2LOHLQWHUSUHWDFMD]D-VDG XĪ\FLD MHGQRUD]RZ\FK P\MHN F]\ PLVHN QHUNRZDW\FK QLH EXG]LáD ĪDGQ\FK ZąWSOLZRĞFL ± SHUVRQHO SRVLDGDá SHá-Qą ĞZLDGRPRĞü ]DND]X LFK SRQRZQHJR Z\NRU]\VWDQLD SR XP\FLXSDFMHQWDF]\LFK]DEUXG]HQLXWRZSU]\SDGNXLQ-Q\FK Z\UREyZ R]QDF]RXP\FLXSDFMHQWDF]\LFK]DEUXG]HQLXWRZSU]\SDGNXLQ-Q\FK V\PEROHP ZVND]XMąF\P LFK EH]Z]JOĊGQH MHGQRUD]RZH XĪ\FLH WDNLFK MDN NDQLXOH GR-Ī\OQH REZRGRZH FHZQLNL FHQWUDOQH DQJ FHQWUDO YHQR-XVFDWKHWHU±&9& SRUW\GRQDF]\QLRZHLJá\GRQDNáXFLD SRUWXNDQLXOHGRWĊWQLF]HNZHVWLDLFKMHGQRUD]RZHJRXĪ\-FLDZĞZLHWOHRERZLą]XMąFHMGH¿QLFMLQLHZ\GDZDáDVLĊMXĪ WDNRF]\ZLVWD 1LHZROQRMHGQDN]DSRPLQDüLĪSRZ\WZRU]HQLXGRVWĊSX QDF]\QLRZHJROHNLLSá\Q\LQIX]\MQHVąSRGDZDQHZLHORNURW- QLHZ]DRUG\QRZDQ\FKF\NODFK'RVWĊSGRWĊWQLF]\VáXĪ\QD-WRPLDVW ZLHORNURWQHPX Z\NRQ\ZDQLX SRPLDUyZ FLĞQLHQLD PHWRGą LQZD]\MQą ,VWRWą MHVW ERZLHP XĪ\FLH RPDZLDQHJR VSU]ĊWXMHGHQUD]XMHGQHJRSDFMHQWDFRR]QDF]DQDUXV]HQLH FLąJáRĞFLVNyU\LQDF]\QLDNUZLRQRĞQHJRMHGHQUD]1LHPRĪ-QDQDSU]\NáDGSR]DNRĔF]RQHMQLHSRZRG]HQLHPNDQLXODFML Ī\á\FHQWUDOQHMF]\REZRGRZHMDOERSUyELHLPSODQWDFMLSRUWX EąGĨWHĪQDNáXFLXMHJRPHPEUDQ\XĪ\üWHJRVDPHJRVSU]Ċ-WX NDQLXOLFHZQLNDFHQWUDOQHJRSRUWXLJá\GRSRUWX SRUD] NROHMQ\QDZHWXWHJRVDPHJRFKRUHJR .ROHMQH S\WDQLD SRMDZLDá\ VLĊ Z RGQLHVLHQLX GR XU]ą-G]HĔSU]\U]ąGyZ VáXĪąF\FK GR ZLHORNURWQHJR SRELHUDQLD LGRVWU]\NLZDQLDOHNyZNWyUHRNUHĞODQHVąUyZQLHĪPLDQHP DSOLNDWRUyZGRSRELHUDQLDLDVSLUDFMLUR]WZRUyZRUD]OHNyZ ZFRG]LHQQHMSUDNW\FHDSOLNDWRU\WH]Z\F]DMRZRQD]\ZD-QH Vą VSLNH¶DPL 6NRUR UR]WZyU SRELHUDQ\ MHVW SU]H] QLH NLONDNURWQLH F]\ R]QDF]D WR ĪH Vą ZLHORUD]RZH" 1DOHĪ\ ZW\PPLHMVFXSRGNUHĞOLüĪHSURGXFHQWXPLHĞFLáQDRSDNR-ZDQLXV\PEROĞZLDGF]ąF\RMHJRMHGQRUD]RZRĞFL :FHOX]REUD]RZDQLDÄ]MDZLVNDMHGQRUD]RZRĞFL´SRUyZ- QDQRNDQLXOĊGRĪ\OQąREZRGRZą]PLQLVSLNH¶P±DSOLNDWR-UHPSU]\U]ąGHPGRZLHORNURWQHJRSRELHUDQLDLDVSLURZDQLD RUD]GRVWU]\NLZDQLDOHNyZ'DQHSU]HGVWDZLRQRZ7DEHOL .ROHMQ\P SU]\NáDGHP VWHU\OQHJR VSU]ĊWX MHGQRUD]RZH-JR NWyU\ QDOHĪ\ SRGGDü G\VNXVML MHVW SU]\U]ąG GR SU]HWD-F]DQLD : OLWHUDWXU]H HSLGHPLRORJLF]QHM ]QDMGXMą VLĊ LQIRU- PDFMHRPRĪOLZRĞFLXĪ\WNRZDQLDJRQDZHWSU]H]NLONDG]LH-VLąWJRG]LQ>@'ODF]HJRZLĊFZSURFHGXUDFKGRVWĊSQ\FK ZZLHOXV]SLWDODFK]QDMGXMHVLĊLQIRUPDFMDRRERZLą]\ZDQLX
VFKHPDWX ÄMHGQRRSDNRZDQLHLQIX]\MQH±MHGHQSU]\U]ąGGR LQIX]ML´ EH] PRĪOLZRĞFL Z\NRU]\VWDQLD DSDUDWX GR SRGDĪ\ OHNXSá\QX]NROHMQHJRRSDNRZDQLDLQIX]\MQHJR"-DNRX]D-VDGQLHQLHWDNLHJRSRVWĊSRZDQLDSRGDMHVLĊUR]áąF]HQLHOLQLL LQIX]\MQHM:W\PSU]\SDGNXQDVXZDVLĊMHGQDNS\WDQLHMD-NLHWDNDSUDNW\NDPDRGQLHVLHQLHGRUXW\QRZHJRVWRVRZDQLD W]ZLQIX]MLSU]HU\ZDQHMNLHG\QDVWĊSXMHRGáąF]HQLHSU]\U]ą- GXLQIX]\MQHJRRGNDQLXOLQDF]DVZ\NRQDQLDEDGDQLDXSD-FMHQWD QS EDGDQLH UDGLRORJLF]QH LWS >@ 2ND]XMH VLĊ ER-ZLHP ĪH WDNL WU\E SRVWĊSRZDQLD QLH MHVW GH¿QLRZDQ\ MDNR SUREOHPZWRNXUR]SDWU\ZDQLDMHGQRUD]RZRĞFLVSU]ĊWX 1LHVWHW\ZZLHOXV]SLWDODFKSRGNUHĞODQDMHVWNRQLHF]QRĞü VWRVRZDQLD SU]\U]ąGyZ GR LQIX]ML ]JRGQLH ] ]DVDGą MHGQR RSDNRZDQLH ± MHGHQ DSDUDW D MHGQRF]HĞQLH QD S\WDQLH FR ]URELüNLHG\FRIQĊáDVLĊNUHZGRGUHQXSU]\U]ąGXEąGĨZL- GRF]QHVąSĊFKHU]\NLSRZLHWU]D]E\WF]ĊVWRSRMDZLDVLĊRG- SRZLHGĨLĪQDOHĪ\RGáąF]\üSU]\U]ąGRGGRVWĊSXQDF]\QLR- ZHJRLSU]HSáXNDüGUHQ]DZDUWRĞFLąRSDNRZDQLDLQIX]\MQH-JRSRF]\PSRQRZQLHSRáąF]\üRE\GZDHOHPHQW\OLQLL 2GQRV]ąFVLĊGRVWRVRZDQLDSU]\U]ąGyZGRLQIX]MLSUR- ZDG]HQLHWHUDSLLLQIX]\MQHMZSRVWDFLZOHZXGRĪ\OQHJRZ\-PDJD WUDNWRZDQLD NDĪGHJR ]DEXU]HQLD MHJR IXQNFMRQRZD- QLD±ZSRVWDFLSRMDZLHQLDVLĊSĊFKHU]\NyZSRZLHWU]DRE- QLĪHQLDSR]LRPXSá\QXLQIX]\MQHJRSRQLĪHMNRPRU\NURSOR-ZHMF]\FRIQLĊFLDVLĊNUZLGRGUHQX±MDNRSU]\F]\Q\MHJR QDW\FKPLDVWRZHMZ\PLDQ\3RGREQLHZ\PLHQLüQDOHĪ\QLH-SUDZLGáRZR IXQNFMRQXMąF\ GRVWĊS QDF]\QLRZ\ QS ] SR-ZRGX QLHGURĪQRĞFL F]\ ]PLDQ ]DSDOQ\FK Z QDF]\QLX OXE WHĪ]DEUXG]RQ\RSDWUXQHNQDPLHMVFXZNáXFLD>@
5R]SDWUXMąF NZHVWLH MHGQRUD]RZRĞFL SU]\U]ąGX GR LQ-IX]ML QDOHĪ\ Z]Ląü SRG XZDJĊ MHJR FHFK\ D ZĞUyG QLFK ]DEH]SLHF]HQLH SU]HG SU]HGRVWDZDQLHP VLĊ SĊFKHU]\NyZ
168 © Evereth Publishing, 2018
SRZLHWU]D GR NUZLRELHJX PHFKDQL]P ]DSRELHJDMąF\ FR- IDQLXVLĊNUZLGRGUHQXDSDUDWXLV]HUHJLQQ\FK1LHZRO- QR]DSRPQLHüR¿OWU]HZQDSRZLHWU]QLNXNWyUHJRZVNDĨ-QLN %)( DQJ EDFWHULDO ¿OWUDWLRQ H൶FLHQF\ ± ZVNDĨQR]DSRPQLHüR¿OWU]HZQDSRZLHWU]QLNXNWyUHJRZVNDĨ-QLN Z\GDMQRĞFL EDNWHU\MQHM L 9)( DQJ YLUDO ¿OWUDWLRQ H൶-FLHQF\ ± ZVNDĨQLN Z\GDMQRĞFL SU]HFLZZLUXVRZHM PDMą JZDUDQWRZDü ]DEH]SLHF]HQLH SU]HG SU]HGRVWDZDQLHP VLĊ GRSá\QXLQIX]\MQHJRUR]WZRUXOHNXSUDZLHEDNWH- ULLLZLUXVyZ>@3U]\U]ąGSR]EDZLRQ\¿OWUXVSHáQLDMą- FHJRWDNLHZ\PRJLIDNW\F]QLHQDOHĪ\]PLHQLDüSR]DNRĔ- F]HQLXZOHZX]NDĪGHJRNROHMQHJRRSDNRZDQLDLQIX]\MQH- JRV]F]HJyOQLHMHĞOLQLHSUDFXMHVLĊZ]DPNQLĊW\PV\VWH- PLHLQIX]\MQ\PERZLHPZSU]\SDGNXJG\]DFKRG]LNR-QLHF]QRĞüRWZDUFLDNODSNLQDSRZLHWU]QLNDZ]UDVWDU\]\NR ]DLQIHNRZDQLD]DZDUWRĞFLOLQLLLQIX]\MQHM:yZF]DV]DVD-GDMHGQRRSDNRZDQLHLQIX]\MQH±MHGHQSU]\U]ąGGRLQIX]ML VSHáQLDVZRMH]DGDQLHSRQLHZDĪJZDUDQWXMHEH]SLHF]HĔ-VWZRNWyUHJRSR]LRP]RVWDMHREQLĪRQ\SRSU]H]RWZDUFLH QDSRZLHWU]QLNDDFR]DW\PLG]LHRWZDUFLHV\VWHPXLQIX-]\MQHJR>±@ 2SDNRZDQLHLQIX]\MQHPRĪQD]PLHQLüQDNROHMQH RF]\- ZLĞFLHZSU]\SDGNXNLHG\F]\QQRĞüWDQLH]DEXU]DVWDELO-QRĞFL SRGDZDQHJR SDFMHQWRZL Sá\QXUR]WZRUX OHNyZ MH-ĞOL SU]\U]ąG GR LQIX]MLMHVW Z\SRVDĪRQ\ Z ]DEH]SLHF]HQLD ZVND]DQH SRZ\ĪHM RUD] MHĞOL QLH GRV]áR GR NRQLHF]QRĞFL UR]áąF]HQLDOLQLL]GZyFKVWURQW]QRGVWURQ\GRVWĊSXQD-F]\QLRZHJRRUD]RSDNRZDQLDLQIX]\MQHJR 1LHEH]]QDF]HQLDSR]RVWDMHIDNWĪHZV]HONLHPDQLSXOD- FMHSU]\GRVWĊSLHQDF]\QLRZ\PQSNDQLXOLGRĪ\OQHMREZR- GRZHMSRZLQQ\PLHüPLHMVFHPRĪOLZLHU]DGNRL]XQLND-QLHP EH]SRĞUHGQLHJR NRQWDNWX ] SRUWHP JáyZQ\P =DSR-ELHJDWR ]DEXU]HQLRPVWDELOQRĞFL NDQLXOLZ QDF]\QLXRUD] GUDĪQLHQLXPHFKDQLF]QHPXF]\OLF]\QQLNRPVSU]\MDMąF\P ]DSDOHQLRPĪ\á> @
.ROHMQ\P LVWRWQ\P HOHPHQWHP NWyU\ Z\PDJD RPy-ZLHQLD MHVW RSDNRZDQLH ] Sá\QHP LQIX]\MQ\P 3RGF]DV SU]\JRWRZDQLD UR]WZRUX OHNX QDNáXZDQ\ MHVW MHJR SRUW D Z SU]\SDGNX ]OHFHQLD SRGDQLD NROHMQHJR OHNX QDNáX-ZD VLĊ JR SR UD] NROHMQ\ SR XSU]HGQLHM GH]\QIHNFML SR- ZLHU]FKQL]JRGQLH]]DOHFHQLDPLSURGXFHQWD-HĞOLZZ\-QLNX QDNáXFLD SRUWX Z RSDNRZDQLX SRMDZLą VLĊ QS MHJR HOHPHQW\QLHQDOHĪ\WHJRRSDNRZDQLD]Sá\QHPF]\UR]-WZRUHP OHNyZ VWRVRZDü Z SURZDG]RQHM WHUDSLL 0DV\Z-Q\Z\FLHNSá\QX]RSDNRZDQLDG\VNZDOL¿NXMHMH]XĪ\FLD LSRZRGXMHNRQLHF]QRĞüZ\PLDQ\1LHPRĪQDWHĪFRRF]\- ZLVWH]WHJRVDPHJRRSDNRZDQLDSURZDG]LüLQIX]MLXNLO- NXSDFMHQWyZ&]\PMHVWZLĊFMHGQRUD]RZRĞüZSU]\SDG-NXRSDNRZDQLDLQIX]\MQHJR"=GHF\GRZDQLHSROHJDRQDQD QLHZ\SHáQLDQLXJRSRUD]NROHMQ\SR]DNRĔF]HQLXZOHZX EąGĨQLHXĪ\ZDQLXZSU]\SDGNX]DXZDĪHQLDFHFKXMĊW\FK Z GRNXPHQWDFK UHMHVWUDF\MQ\FK ]PĊWQLHQLH ]PLDQD EDU-Z\ LWS .URSOREDU-Z\ ZOHZ GRĪ\OQ\ ] MHGQHJR RSDNRZDQLD PRĪHRWU]\PDüW\ONRMHGHQSDFMHQW>±@ 1LHZáDĞFLZHUR]XPLHQLH]DVDG\MHGQRUD]RZRĞFLVSU]Ċ- WXMHVWEDUG]RZLGRF]QHZSU]\SDGNXNRU]\VWDQLD]MHGQR- UD]RZ\FKNRUHF]NyZVáXĪąF\FK]DEH]SLHF]DQLXQSSRU- WyZJáyZQ\FKNDQLXOL=GDU]DVLĊLĪSU]HPLHV]F]HQLHWH-JRĪNRUHF]NDQDZ\ORWSRUWXERF]QHJR LQLHNF\MQHJR SR F]\PSRQRZQHXPLHV]F]HQLHJRZSRUFLHJáyZQ\PSR]D- NRĔF]HQLXZOHZXQLHMHVWSRVWU]HJDQHMDNRSUREOHP]DEX-U]DMąF\EH]SLHF]HĔVWZRLQIX]ML>@-HGQDNĪHHOHPHQWWHQ ]RVWDáZWUDNFLHSRZ\ĪV]HMF]\QQRĞFLSR]EDZLRQ\ZDOR-UX MHGQRUD]RZRĞFL 1LHSUDZLGáRZRĞü WD ]RVWDáD ]LOXVWUR-ZDQDQD5\F
PODSUMOWANIE
6SU]ĊWMHGQRUD]RZ\WRVSU]ĊWSU]H]QDF]RQ\GRXĪ\FLDMH- GHQUD]XMHGQHJRSDFMHQWDFRZRGQLHVLHQLXQSGRZ\WZD- U]DQLDGRVWĊSyZQDF]\QLRZ\FKQDOHĪ\GH¿QLRZDüMDNRQD-UXV]HQLHFLąJáRĞFLVNyU\LQDF]\QLDNUZLRQRĞQHJRXMHGQHJR FKRUHJRDZSU]\SDGNXQLHSRZRG]HQLDWHMSURFHGXU\NR-QLHF]QH MHVW XĪ\FLH NROHMQHJR MHGQRUD]RZHJR REZRGRZH- JRFHZQLNDQDF]\QLRZHJR1DNRQLHF]QRĞüWDNLHJRSRVWĊ- SRZDQLDZVND]XMąSURGXFHQFL]DZLHUDMąFLQIRUPDFMĊZLQ-VWUXNFML REVáXJL QS NDQLXOD 9HQÀRQ 3UR 6DIHW\ 9DVR- ¿[6DIHW\ ĪHSRZWyUQHXĪ\FLHPRĪHGRSURZDG]LüGR]D-NDĪHQLDOXELQQHJRVFKRU]HQLDXUD]X3RSUDZQH XĪ\WNRZDQLH VSU]ĊWX MHGQRUD]RZHJR R]QDF]D UyZQLHĪQLHUR]áąF]DQLHGUHQXSU]\U]ąGXGRLQIX]MLRGVWURQ\ GRVWĊSXQDF]\QLRZHJRDXVXZDQLHJRZSU]\SDGNXNDĪGRUD-]RZHJR]DEXU]HQLDMHJRIXQNFML SĊFKHU]\NLSRZLHWU]DNUHZ ZGUHQLHLWG OXEZV\WXDFMLNRQLHF]QRĞFLRWZLHUDQLDNODSNL QDSRZLHWU]QLNDSR]EDZLRQHJR¿OWUXRZ\VRNLFKSDUDPHWUDFK Z\GDMQRĞFLSU]HFLZEDNWHU\MQHMRUD]SU]HFLZZLUXVRZHM>@
2SDNRZDQLH ] Sá\QHP LQIX]\MQ\P OXE UR]WZRUHP OHNX QLHPRĪHE\üSRQRZQLHQDSHáQLDQHDSRGDĪOHNXRGE\ZD VLĊZRGQLHVLHQLXGRMHGQHJRFKRUHJR,QIRUPDFMDWDNDMHVW ]DZDUWDZFKDUDNWHU\VW\NDFKSURGXNWyZOHF]QLF]\FKGRW\- F]ąF\FKRSDNRZDĔ]Sá\QDPLLQIX]\MQ\PLZSRVWDFL]DSL- VXLĪRSDNRZDQLHQDOHĪ\Z\U]XFLüSRMHGQRUD]RZ\PXĪ\-FLX:\U]XFLüQDOHĪ\UyZQLHĪQLHZ\NRU]\VWDQąSR]RVWDáRĞü UR]WZRUX1LHZROQRUyZQLHĪSRQRZQLHSRGáąF]DüF]ĊĞFLR-ZR]XĪ\W\FKRSDNRZDĔ>±@
-HGQRUD]RZ\ VSU]ĊW PHG\F]Q\ WR VSU]ĊW W]Z MHGQRSD- FMHQWRZ\SRQLHZDĪNRU]\VWD]QLHJRMHGHQSDFMHQWZF]D-VLH GDQHM SURFHGXU\ PHG\F]QHM F]\OL QS MHGQHJR ]DELH- JXRSHUDF\MQHJR ]XĪ\FLHPQDU]ĊG]LMHGQRUD]RZ\FK MHG-QHMSURFHGXU\Z\WZRU]HQLDGRVWĊSXQDF]\QLRZHJRF]\WHĪ MHGQHJRSRGáąF]HQLDGUHQXSU]\U]ąGXGRLQIX]MLGRGRVWĊSX QDF]\QLRZHJR : F]DVLH ZV]F]HSLDQLD HQGRSURWH] NRU]\-VWDVLĊ]MHGQHJRZ\UREXPHG\F]QHJRXMHGQHJRSDFMHQWD 1DWRPLDVWZSU]\SDGNXQDNáXZDQLDPHPEUDQ\SRUWXGRQD- F]\QLRZHJRPRĪQDNRU]\VWDü]LJá\NWyUDPRĪHZQLPSR-]RVWDü]JRGQLH]]DOHFHQLDPLSURGXFHQWDQDZHWSU]H]NLOND
GQLLSU]H]WHQF]DVPRĪQDSU]H]QLąSRGDZDüOHNL-HĞOLMHG-QDN ]DEXU]RQD ]RVWDQLH MHM IXQNFMD ± PXVL ]RVWDü XVXQLĊ-WDLQLHPRĪHE\ü]DVWRVRZDQDXLQQHJRFKRUHJR3RGREQHM ]DVDG\QDOHĪ\SU]HVWU]HJDüZSU]\SDGNXVWRVRZDQLDNDQLX-OL±QLHQDOHĪ\MHMXĪ\ZDüXNROHMQHJRSDFMHQWXSRXĪ\FLX MHMXSRSU]HGQLHJR 3RZ\ĪV]H]DVDG\GRW\F]ąNDĪGHJRZ\UREXPHG\F]QHJR SU]H]QDF]RQHJRGRMHGQRUD]RZHJRXĪ\WNX
KONFLIKT INTERESÓW: nie zgłoszono.
PIŚMIENNICTWO
1. Ustawa z dnia 20 maja 2010 roku o wyrobach medycznych. Dz.U. z 2010 r. Nr 107, poz. 679 z późn. zm.
2. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 lutego 2016 r. w sprawie wyma-gań zasadniczych oraz procedur oceny zgodności wyrobów medycznych. Dz.U. z 2016 r., poz. 211.
3. Centers of Disease Control and Prevention. NIOSH Alert. Preventing occupa-tional exposures to antineoplastic and other hazardous drugs in health care settings. CDC (online) 2004; http//www.cdc.gov/niosh/docs/2004–165/ pdfs/2004–165.pdf, p. 44.
kowska-Mach J (eds). Zakażenia Szpitalne w Jednostkach Opieki Zdrowotnej. 1st edn. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2016.
5. Gorski L, Hadaway L, Hagle ME, McGoldrick M, Orr M, Doellman D. Infusion therapy standards of practice. J Infusion Nurs 2016;39(Suppl. 1):S1–S145. 6. Budnik-Szymoniuk M, Pluta A, Basińska-Drozd H, Kujawa W, Marzec A,
Faleń-czyk K. Bezpieczeństwo terapii infuzyjnej – spostrzeżenia, uwagi, nieprawidło-wości. Forum Zakażeń 2015;6(6):387–390.
7. Kujawa W, Pluta A, Kaźmierczak A, Faleńczyk K. Bezpieczna terapia infuzyjna na przykładzie procesu terapeutycznego u pacjentów z przewlekłymi chorobami wątroby. Forum Zakażeń 2016;7(1):19–23.
8. Zdun A, Jadczak M, Witt P. System infuzyjny – zamknięty czy otwarty? Pielę-gniarstwo w Anestezjologii i Intensywnej Opiece 2016;2(1):7–11.
9. Zapobieganie infekcjom związanym z obecnością cewników naczyniowych. Za-lecenia Komisji Higieny Szpitalnej i Zapobiegania Infekcjom przy Instytucie Rober-ta Kocha (RKI). Zeszyt VI. PSPE, Katowice; 2010; http://www.bezpiecznalinianaczy-niowa.pl/katalogi/katalogi/zapobieganie_infekcjom_cewniki_naczyniowe.pdf. 10. Zapobieganie zakażeniom związanym z cewnikami donaczyniowymi. Zeszyt
XVII. Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Epidemiologicznych, Katowice, 2018. 11. Charakterystyka produktu leczniczego 0,9% Sodium Chloride – Braun, 9 mg/ ml, roztwór do infuzji; https://gdziepolek.blob.core.windows.net/product-do-cuments/doc34389/cantaloda-dokument.pdf
12. Charakterystyka produktu leczniczego Natrium Chloratum 0,9% Baxter, roz-twór do infuzji; http://www.baxter.com.pl/downloads/charakterystyki/Medica-tion_Delivery/Infusions/Natrium_Chloratum_0,9_Baxter.pdf
13. Charakterystyka produktu leczniczego Glucosum 5% Fresenius, 50 mg/ml, roztwór do infuzji; https://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/Pobieranie. ashx?type=2719-c
