Katarzyna Warzecha
Smartfon w edukacji i komunikacji
młodzieży gimnazjalnej a zagrożenie
fonoholizmem
Ekonomiczne Problemy Usług nr 123, 345-357
Ekonomiczne Problemy Usług nr 123
IS S N : 1 8 9 6 -3 8 2 X | w w w .w n u s .e d u .p l/p l/e p u /DOI: 10.18276/epu.2016.123-32 | strony: 345-357
KATARZYNA WARZECHA
U n iw e r s y te t E k o n o m ic z n y w K a t o w i c a c h 1
SMARTFON W EDUKACJI I KOMUNIKACJI MŁODZIEŻY GIMNAZJALNEJ A ZAGROŻENIE FONOHOLIZMEM
S tr e s z c z e n ie
T e m p o p rz e m ia n c y w iliz a c y jn y c h i in te n s y w n y ro z w ó j te c h n o lo g ii in fo rm a c y jn e j i k o m u n ik a c y jn e j (w s z c z e g ó ln o ś c i I n te rn e tu i u r z ą d z e ń m o b iln y c h ) m a n ie o d z o w n y w p ły w n a m ło d e p o k o le n ie , k tó re c z ę sto n ie m o ż e się o b e jś ć b e z n o w o c z e s n y c h ś ro d k ó w k o m u n ik a c ji w ż y c iu c o d z ie n n y m . W a rty k u le w s k a z a n o p o te n c ja ł i z a g ro ż e n ia , ja k ie n io s ą n o w o c z e s n e śro d k i k o m u n ik a c ji - sm a rtfo n y .
S ło w a k lu c z o w e : m ło d z ie ż , sm a rtfo n , a p lik a c je , z a g ro ż e n ie fo n o h o liz m e m , e d u k a c ja .
W p r o w a d z e n i e O b s e r w o w a n y w e w s p ó łc z e s n y c h c z a s a c h w y s o k i p o z io m r o z w o j u n a u k i i t e c h n ik i j e s t z w ią z a n y z in te n s y w n y m r o z w o je m k o m p u te r y z a c ji i n o w o c z e s n y m i ś r o d k a m i p r z e k a z u (w s z c z e g ó ln o ś c i z I n te r n e te m ) . T o w s z e c h o b e c n e p r a w ie w k a ż d e j d z ie d z in ie ż y c ia m e d iu m z n a jd u je c o r a z w ię c e j s w o ic h u ż y tk o w n ik ó w . N a ś w i e c i e 2 j e s t 3 ,0 1 m ld u ż y tk o w n ik ó w I n te r n e tu (c o s ta n o w i 4 2 % p o p u la c ji ś w ia ta ) , w P o ls c e n a 3 8 ,5 m in m i e s z k a ń c ó w 6 7 % p o p u la c ji m a d o s tę p d o In te r n e tu . P o la c y , k o r z y s ta ją c z k o m p u t e r a lu b ta b le tu , s p ę d z a j ą w I n te r n e c ie ś r e d n io c o d z ie n n ie o k o ło 4 g o d z in 51 m in u t. Z d a n y c h s ta ty s ty c z n y c h w y n ik a , ż e w c o d z ie n n y m ż y c iu c o r a z c z ę ś c ie j k o r z y s ta m y z I n te r n e tu w t e le f o n a c h k o m ó r k o w y c h , P o la c y z a p o m o c ą te le f o n u s p ę d z a j ą w I n te r n e c ie c o d z ie n n ie ś r e d n io 1 g o d z in ę 4 9 m in u t.
Katedra Ekonometrii, Wydział Zarządzania.
2
Dane
statystyczne
dostępne
na
stronie
http://www.slideshare.net/wearesocialsg/digital-social-mobile-in-2015
[
dostęp 10.01.2016].
346
Sm artfon w edukacji i kom unikacji m łodzieży g im n a zja ln ej a zagrożenie... W e d łu g d a n y c h z e s ty c z n ia 2 0 1 5 r o k u w P o ls c e j e s t 5 6 ,5 m in o s ó b u ż y t k u j ą c y c h t e l e f o n y k o m ó r k o w e ( s ta n o w ią o n e 1 4 7 % p o p u la c ji k r a jo w e j) . W P o ls c e n a 1 o s o b ę p r z y p a d a 1 ,4 7 te le f o n u k o m ó r k o w e g o . O s o b y p o s ia d a ją c e s m a r tf o n a w y k o r z y s t u j ą g o n a jc z ę ś c ie j d o : p r z e b y w a n ia n a p o r ta la c h s p o łe c z n o ś c io w y c h ( 1 6 % ) , o g lą d a n ia f ilm ó w ( 1 4 % ) , g r a n i a w g r y ( 1 2 % ) , w y k o r z y s ty w a n ia t e l e f o n u d o lo k a liz a c ji ( 1 3 % ) , b a n k o w o ś c i e le k tr o n ic z n e j ( 2 0 % ). 1. E d u k a c j a m ł o d z i e ż y z w y k o r z y s t a n i e m n o w y c h t e c h n o l o g i i - s m a r t f o n ó w R o z w ó j t e c h n o lo g ic z n y i m p lik u je k o n ie c z n o ś ć w y k o r z y s ty w a n ia w ż y c iu c o d z ie n n y m , j a k i w p r o c e s ie e d u k a c ji, u r z ą d z e ń m o b iln y c h , k tó r e d a j ą n a m m o ż l i w o ś ć ła tw e g o d o s tę p u d o I n te r n e tu , w d o w o ln y m c z a s ie i m ie js c u . P o ja w ia ją s ię z a te m n o w o c z e s n e f o r m y n a u c z a n i a w p o s ta c i e - le a r n in g u i m - l e a m i n g u , m o g ą c e z w ię k s z y ć p r z e w a g ę k o n k u r e n c y j n ą s z k ó ł. W i d o c z n y ro z w ó j e - le a r n in g u n a s t ą p i ł w la ta c h 9 0 . X X w ., k ie d y p o w s t a w a ł y p ie r w s z e s y s te m y L M S ( L e a r n in g M a n a g e m e n t S y s te m ) , d z ię k i k tó r y m p o w s t a ł y tz w . w i r t u a l n e k la s y . E - le a r n in g to s z e r o k i z a k r e s a p lik a c ji i p r o c e s ó w p r z e k a z y w a n i a w i e d z y z w y k o r z y s ta n ie m t e c h n o lo g ii k o m p u te r o w y c h z a p o m o c ą n o ś n i k ó w k o m p u te r o w y c h , I n t e r n e tu c z y t e le f o n ó w k o m ó r k o w y c h . F o r m y k s z t a ł c e n i a n a o d le g ło ś ć m u s z ą b y ć d o s t o s o w a n e d o p o tr z e b u ż y tk o w n ik a , j e g o lo k a liz a c ji g e o g r a f ic z n e j o r a z p o z io m u p o s ia d a n e j w ie d z y . M o b il L e a r n in g ( m - le a r n in g ) to b a r d z ie j n o w o c z e s n a f o r m a e - le a r n in g u , k tó re j g łó w n y m z a ło ż e n ie m j e s t k o r z y s ta n ie z o f e r ty e d u k a c y jn e j w d o w o ln y m m ie js c u i c z a s ie p r z y w y k o r z y s ta n iu te l e f o n ó w k o m ó r k o w y c h ( g łó w n ie s m a r tf o n ó w - iP h o - n e ’ó w ) o r a z t a b le tó w - i P a d ó w ( B e h e r a 2 0 1 3 ) . P o d s ta w ą s u k c e s u m - l e a m i n g u j e s t s k o n c e n tr o w a n ie s ię n a o d b io r c y i d o s to s o w a n ie w s z y s tk ic h a p lik a c ji d o c z y n n o ś c i w y k o n y w a n y c h p r z e z n i c h ( L u b in a 2 0 0 7 ) . C o r a z b a r d z ie j p o p u la r n y iP a d j e s t w y k o r z y s ty w a n y d o c e ló w b a d a w c z y c h , d y d a k ty c z n y c h i in f o r m a c y jn y c h ( G m ite r e k 2 0 1 3 ). M - l e a m i n g s ta je s ię c o r a z b a r d z ie j p o p u la r n y z e w z g l ę d u n a n is k ie k o s z ty i c o r a z w i ę k s z ą w ie lo f u n k c y jn o ś ć te l e f o n ó w k o m ó r k o w y c h ( z a ic h p o m o c ą m o ż n a u c z y ć s z y b c ie j, e f e k ty w n ie j d o s ta r c z y ć tr e ś c i e d u k a c y jn e w k a ż d e m ie js c e z d o s t ę p e m d o I n te r n e tu , g d z ie a k tu a ln ie p r z e b y w a u c z e ń ) , c o m o ż e s ię p r z y c z y n ić d o w y r ó w n y w a n ia s z a n s w d o s tę p ie d o e d u k a c ji. 2 2 . W y b r a n e p r z y k ł a d y z a s t o s o w a n i a e d u k a c y j n y c h a p l i k a c j i n a s m a r t f o n y W y d a je s ię , ż e m ł o d z i e ż w y k o r z y s tu je n a jc z ę ś c ie j t e l e f o n y k o m ó r k o w e d o r o z r y w k i (g ry , p o r ta le s p o łe c z n o ś c io w e , k o m u n ik a c ja ) . Z a d a n ie m w s p ó łc z e s n e j e d u k a c j i j e s t p o k a z a n ie m ł o d z i e ż y e d u k a c y jn y c h m o ż liw o ś c i u r z ą d z e ń m o b iln y c h .Katarzyna Warzecha
3 47N a r y n k u d o s t ę p n y c h j e s t w ie le d a r m o w y c h a p lik a c ji, k tó r e p o z a in s ta lo w a n iu m o g ą z a m ie n ić s ię w u r z ą d z e n i a p o m ia r o w e , c z u jn ik i, r e je s tr a to r y , w ie le a p lik a c ji p o m a g a w p r o c e s ie u c z e n i a s ię i z a p a m i ę t y w a n i a w ie d z y . A p lik a c je d e d y k o w a n e n a s m a r tf o n y m a j ą w ie le z a le t, m .in .: ł a t w y d o s tę p , m o ż liw o ś ć k o r z y s t a n i a z a p lik a c ji b e z o g r a n ic z e ń p r z e s tr z e n n y c h i c z a s o w y c h , m o g ą b y ć w y k o r z y s ty w a n e b e z p o ś r e d n io n a le k c ji, w ie le a p lik a c ji j e s t d a r m o w y c h . P o n iż e j w y m ie n io n y c h z o s ta n ie k i l k a a p lik a c ji p r z y d a tn y c h w p r o c e s ie e d u k a c ji m ło d z ie ż y :
- A p l i k a c j a A n k i 3 - p r z y d a t n a d o n a u k i n p . s łó w e k w o b c y m j ę z y k u , s to lic p a ń s t w c z y t a b lic z k i m n o ż e n ia , a p lik a c ja p r z y s p i e s z a i u a tr a k c y jn ia p a m i ę c io w e u c z e n ie się . P o l e g a n a w y ś w ie tla n iu t a lii d w u s tr o n n y c h k a rt. N a j e d - n e j s tr o n ie z n a jd u je s ię p y ta n ie , n a k tó r e u ż y tk o w n ik o d p o w ia d a s o b ie w m y ś li. N a s t ę p n i e p o k a z u je s ię d r u g a s tr o n a k a r ty , z w ł a ś c i w ą o d p o w i e d z ią . K a r ty p r o g r a m u A n k i n ie m u s z ą b y ć t e k s to w e , z a w ie r a ją n p . g r a f ik i lu b f o r m u ły m a te m a ty c z n e . T a lie k a r t m o ż n a w p r o s t y s p o s ó b tw o r z y ć w k o m p u te r z e , a n a s tę p n ie s y n c h r o n iz o w a ć z a p lik a c ją w u r z ą d z e n iu m o b iln y m . K o r z y s ta ją c z s e r w is u On lin e , m o ż n a r ó w n i e ż w y m ie n ia ć s ię z i n n y m i u ż y tk o w n ik a m i s tw o r z o n y m i p r z e z s ie b ie k a r ta m i. - D u o l i n g o 4 - to a p lik a c ja m o b i l n a ł ą c z ą c a n a u k ę z r y w a liz a c ją . U m o ż l i w i a n a u k ę j ę z y k ó w o b c y c h , a s z c z e g ó ln ie j ę z y k a a n g ie ls k ie g o . R y w a liz a c ja o p i e r a s ię n a c z y ta n iu , s łu c h a n iu , m ó w ie n iu , r o z w i ą z y w a n i u ą u i z ó w o r a z t ł u m a c z e n iu te k s t ó w w j ę z y k u o b c y m . U ż y tk o w n ik m o ż e w y m ie n ia ć s ię z e z n a jo m y m i in f o r m a c ja m i n a te m a t p o s t ę p ó w w n a u c e i p o r ó w n y w a ć s w o je w y n ik i. - O r to g r a f k a - a p l i k a c j a p r z y g o t o w a n a z m y ś l ą o d o s k o n a le n iu u m ie ję tn o ś c i ję z y k o w y c h . P r o g r a m p o s i a d a b o g a ty s ło w n ik w y r a z ó w i p o m a g a w z a p a m ię ty w a n iu p i s o w n i t r u d n y c h s łó w e k . W a p lik a c ji d o s tę p n e s ą d w a tr y b y : n a u k i o r a z s p r a w d z ia n u . - E d u k a c y jn e p r o g r a m y n a Y o u T u b e , k tó r y c h tr e ś c i s ą w e r y f ik o w a n e p r z e z s p e c ja lis tó w z d a n e j d z ie d z in y , f ilm y m o g ą b y ć w y k o r z y s ta n e n a le k c ja c h w s z k o le : - P o l i m a t y 5 ( a u to r e m j e s t R a d o s ła w K o ta r s k i) - o b e jm u ją te m a ty z: h is to r ii, m e d y c y n y , s z tu k i, p s y c h o lo g ii; - S c i F u n 6 ( a u to r e m j e s t D a r e k H o f f m a n n ) - o b e jm u ją te m a ty z: f iz y k i i a s tr o n o m ii, r o b o ty k i, e w o lu c jo n iz m u , a s tr o b io lo g ii, lo tó w k o s m ic z n y c h o r a z z a g a d n ie ń z w ią z a n y c h z e s z tu c z n ą i n t e l i g e n c ją . 3 A n k i O n l i n e , h t t p : //a n k iw e b .n e t [ d o s t ę p 1 1 .0 1 .2 0 1 6 ] . 4 D u o l i n g o , h t t p s : / / p l .d u o l i n g o .c o m / [d o s tę p 1 1 .0 1 .2 0 1 6 ] . 5 h t t p s : //w w w .y o u t u b e .c o m /u s e r /P o lim a t y [ d o s t ę p 1 1 .0 1 .2 0 1 6 ] . 6 h t t p s : //w w w .y o u t u b e .c o m /u s e r /S c iT e r a z [ d o s t ę p 1 1 .0 1 .2 0 1 6 ] .
3 4 8
Smartfon w edukacji i komunikacji młodzieży gimnazjalnej a zagrożenie...
- Urządzenie mobilne z kamerką i prostym programem (Barcode Scanner
dla systemu Android i ScanLife dla systemu iOS) można zamienić w czyt
nik kodów kreskowych lub powierzchniowych (QR Code). Przy pomocy
dwuwymiarowych kodów kreskowych uczeń może błyskawicznie i bez
błędnie uzyskać w smartfonie hiperłącze do przygotowanej kartkówki,
prezentacji z lekcji lub też innych materiałów edukacyjnych zamieszczo
nych w Internecie. Gdy odpowiedni kod pojawi się na projektorze (np.
podczas prezentacji na lekcji), każda osoba posiadająca nowoczesny smart
fon lub tablet może go zeskanować.
- Google Goggles wbudowany w mobilną aplikację wyszukiwarki Google
(dla systemów iOS i Android) - program, który wyszukuje informacje
w Internecie na podstawie zdjęć. Potrafi rozpoznać obiekty, np. obiekty ar
chitektoniczne, dzieła sztuki czy okładki książek. Aplikacja korzysta
z oprogramowania AR, które rozpoznaje widziane przez kamerę obiekty
i dołącza do ich obrazu na wyświetlaczu dodatkową warstwę informacyjną
(Hojnacki i in. 20137).
- Smartfon może być wykorzystywany przez uczniów np. do zapisu trasy
wyjścia poza szkołę (mobilne urządzenie musi być wyposażone w odbior
nik GPS i program do rejestracji trasy, wówczas zrobiona zostanie doku
mentacja i wizualizacja wyjścia ucznia), w ten sposób uczeń poszerzy swo
ją wiedzę o posługiwanie się mapą, przeprowadzi analizę współrzędnych
kartograficznych w realnych zastosowaniach, dokona analizy zdjęć sateli
tarnych - map Google itp.), nabędzie zdolności matematyczne (porówny
wanie tras, zagadnienia związane z optymalizacją, rozróżnianiem pojęć
drogi i odległości, także geometrii analitycznej opartej na układach współ
rzędnych wrysowywanych w mapę Google) (Hojnacki i in. 2013).
- e-dzienniki - w szkołach działają elektroniczne dzienniki, dzięki którym
zarówno uczeń, jak i jego rodzice mogą za pośrednictwem Internetu w te
lefonie komórkowym na bieżąco uzyskiwać informacje o postępach w na
uce, odczytywać wiadomości od wychowawców.
- World Countries All-In-One - to podręczna encyklopedia o 260 pań
stwach, zbiór danych jest instalowany na telefonie.
- Aldiko ebook reader - to czytnik e-booków na platformę Android.
- SuperMemo World - to oprogramowanie edukacyjne, które zawiera kursy
językowe i specjalistyczne.
7 P u b lik a c j a s k ie r o w a n a d o n a u c z y c i e l i , o p r a c o w a n a w r a m a c h p r o je k tu „ M o j @ E d u k a c ja ” ( 2 0 1 3 ) f in a n s o w a n e g o z e ś r o d k ó w fir m y i S o u r c e S .A ., w y d a n i e 2 0 1 3 , red . L e c h o s ł a w H o j- n a c k i, T h in k G lo b a l sp . z o . o . , d o stę p n a : h t t p : //w w w .b c .o r e .e d u .p l/d lib r a /d o c c o n t e n t ? id = 7 1 8 .
Katarzyna Warzecha
3 49- Graphing Calculator by Mathlab - bezpłatna aplikacja zawierająca funkcje
matematyczne: kalkulator, szkicowanie wykresów, liczenie pochodnych,
ekstrema funkcji, przelicznik miar8.
3. Zagrożenie fonoholizmem młodzieży gimnazjalnej
Telefony komórkowe, a w szczególności te z dostępem do Internetu, dzięki
przystępnym cenom stały się nieodzownym wyposażeniem i środkiem komunikacji
współczesnego człowieka. Z literatury przedmiotu wynika, że wielogodzinne prze
siadywanie w Internecie czy wykorzystywanie telefonów komórkowych do bycia
w sieci prowadzi do negatywnych zmian w psychice młodzieży i może doprowa
dzić do uzależnienia. Zagrożeniem związanym z nowymi technologiami komunika
cyjnymi jest problemowe korzystanie z telefonu komórkowego, które często pro
wadzi do uzależnienia się od niego, określanego jako fonoholizm, który objawia się
nadmiernym przywiązywaniem wagi do telefonu komórkowego oraz nadużywa
niem go w różnych codziennych sytuacjach (Jarczyńska i Orzechowska 2014).
Uzależnienie od telefonu komórkowego nie jest zjawiskiem jednorodnym i dlatego
też można wyróżnić kilka jego form: uzależnienie od wiadomości SMS, uzależnie
nie od posiadania nowych modeli aparatów telefonicznych, uzależnienie od roz
mów telefonicznych, uzależnienie od grania na telefonie oraz syndrom włączonego
telefonu. Patologicznie wykorzystuje telefon komórkowy 6,3% młodzieży włoskiej
(Martinotti i in. 2011) i 20% młodzieży hiszpańskiej w wieku 13-20 lat, w tym
26,1% kobiet i 13% mężczyzn (Sanchez-Martinez i in. 2009), a także 10% młodzie
ży brytyjskiej w wieku 11-18 lat (Lopez-Fernandez i in. 2014). Zdaniem Lu (Lu i
in. 2011) 3,1% mężczyzn i 5,4% kobiet w Japonii jest zagrożonych uzależnieniem
od wysyłania wiadomości tekstowych z telefonów komórkowych. Na podstawie
badań własnych autorki (Warzecha 2015) wśród studentów kryteria zagrożenia
uzależnieniem i uzależnienia od telefonu komórkowego spełniała co czwarta bada
na osoba. W podziale na płeć kryteria zagrożenia uzależnieniem i uzależnienia od
telefonu komórkowego spełniało około 29% kobiet i około 22% mężczyzn. Na
podstawie wyników badań Pawłowskiej i Potembskiej około 3% polskiej młodzieży
w wieku 13-24 lat (w tym 2,9% kobiet i 2,5% mężczyzn) spełnia kryteria uzależ
nienia od telefonu komórkowego (Pawłowska i Potembska 2011). Badania wskazu
ją, że problematyczne używanie telefonu komórkowego związane jest z młodym
wiekiem, ekstrawersją, niską ugodowością i wysokim poziomem depresji (Izdebski
i Kotyśko 2013).
8 W ię c e j in fo r m a c j i d o s t ę p n y c h n a str o n ie : h t t p : //w w w .p c f o r m a t .p l/P o d r e c z n e - p o m o c e - n a u k o w e ,a ,1 3 5 8 [ d o s t ę p 6 .0 1 .2 0 1 6 ] .
3 5 0
Smartfon w edukacji i komunikacji młodzieży gimnazjalnej a zagrożenie...
Na terenie wybranych szkół gimnazjalnych województwa śląskiego przepro
wadzono badanie uczniów w wieku 13-15 lat (kwestionariuszem własnego autor
stwa), aby poznać rodzaje, cele i intensywność korzystania przez młodzież z telefo
nów komórkowych. Do zbadania zagrożenia uzależnieniem od telefonu komórko
wego śląskiej młodzieży wykorzystano Kwestionariusz do Badania Uzależnienia od
Telefonu Komórkowego (KBUTK) autorstwa Potembskiej i Pawłowskiej (Pawłow
ska 2009)9.
Badaną grupę stanowili uczniowie szkół gimnazjalnych uczęszczający do
szkół w Chorzowie, Katowicach, Zabrzu, Jaworznie i Mysłowicach. Badanie prze
prowadzono w okresie 12.2013-05.2014 roku. Do badania użyto metody ankiety
rozdawanej10. W celu doboru jednostek do próby zastosowano procedurę doboru
celowego - kwotowego*
*
11.
Na rysunku 1 przedstawiono odsetek młodzieży w odniesieniu do czasu
posiadania przez nich nowoczesnych środków komunikacji (czyli pokazano, od
jakiego wieku podanego w latach posiadają dane urządzenie).
9 K B U T K t o r z e t e ln e , p o s ia d a j ą c e d o b r e w ł a ś c i w o ś c i p s y c h o m e t r y c z n e n a r z ę d z ie , sp r a w d z a ją c e r ó ż n e w y m ia r y u z a l e ż n i e n i a o d t e l e f o n u k o m ó r k o w e g o ( p o t r z e b ę a k c e p ta c ji i b l i s k o ś c i; u z a l e ż n i e n i e o d f u n k c ji a p a ra tu t e l e f o n i c z n e g o ; u z a l e ż n i e n i e o d S M S i r o z m ó w ; k o m u n i k a c j i p o ś r e d n ie j - c z y l i p r e f e r o w a n ie k o n t a k t ó w in te r p e r s o n a ln y c h i w y r a ż a n ia e m o c j i z a p o m o c ą r o z m ó w t e l e f o n i c z n y c h o r a z S M S - ó w ) . D o k ła d n y o p i s t e s t u z n a jd u je s i ę n a s tr o n ie h t t p : //w w w .b a d a n ia n a d s c h r z o f r e n ia .o r g /d a t /f ile s /1 0 1 6 _ a r t ._ n r _ 4 0 _ P a w lo w s k a 2 .p d f [d o s tę p 3 1 .0 7 .2 0 1 4 ] . 10 J e s t t o j e d n a z n a j c z ę ś c ie j w y k o r z y s t y w a n y c h w b a d a n ia c h b e z p o ś r e d n ic h m e to d , k tó rej z a s a d n ic z ą z a l e t ą j e s t k r ó tk i c z a s p o m ia r u , w y s o k a z w r o t n o ś ć i w y s o k i s t o p ie ń k o n tr o li b a d a ń . 11 P r z y ję tą w b a d a n iu k w o t ę s t a n o w i ł a stru k tu r a w i e k u o s ó b b a d a n y c h , k tó r a o d p o w ia d a ła str u k tu r z e m ł o d z ie ż y w w o j e w ó d z t w i e ś lą s k im . P r ó b a p o d t y m w z g l ę d e m b y ł a r e p r e z e n ta ty w n a , o d p o w ia d a ła str u k tu r z e w i e k u ś lą s k ie j p o p u la c j i o s ó b m ł o d y c h w w i e k u 1 3 - 1 5 la t z n a n e j z e ź r ó d e ł s t a t y s t y c z n y c h G U S . P o d s t a w ą d o o k r e ś le n ia k w o t b y ł y d a n e d o s t ę p n e n a s tr o n ie in te r n e to w e j G U S w w w .s t a t .g o v .p l . W 2 0 1 3 r o k u stru k tu r a w i e k u o s ó b m ł o d y c h m a j ą c y c h 1 3 - 1 5 la t w w o j e w ó d z t w i e ś lą s k im w y n o s i ł a o d p o w ie d n io : 3 3 % o s ó b m ia ło 1 3 la t i 1 4 lat; 3 4 % o s ó b m ia ło 1 5 lat. P r ó b a b a d a w c z a ( p o o d r z u c e n iu n ie p r a w id ło w o w y p e ł n i o n y c h a n k ie t) o b j ę ła 2 4 8 u c z n i ó w s z k ó ł g im n a z ja ln y c h .
K atarzyna W arzecha
351
Rys. 1. Odsetek młodzieży gimnazjalnej według wieku, w którym dostali odpowiednie
urządzenie do komunikacji
Źródło: opracowanie własne.
Z p o w y ż s z e g o r y s u n k u w y n ik a , ż e w w ie k u p r z e d s z k o ln y m ( c z y li w w ie k u 0 - 5 la t) m ł o d z i e ż p o s i a d a ł a n i e z b y t w ie le n o w o c z e s n y c h ś r o d k ó w k o m u n ik a c ji, a j e ż e l i j u ż t a k ie u r z ą d z e n i a b y ł y w d o m u , to n a jc z ę ś c ie j b y ł to k o m p u t e r s t a c j o n a r n y , k t ó r y p o s i a d a ł w d o m u c o s ió d m y g i m n a z ja lis ta , o r a z t e l e f o n k o m ó r k o w y , k t ó r y p o s ia d a ło 2 ,4 % b a d a n y c h . W ię k s z o ś ć p r z e d s ta w io n y c h n a r y s u n k u 1 u r z ą d z e ń d o k o m u n ik a c ji g im n a z ja liś c i d o s ta w a li b ę d ą c w s z k o le p o d s ta w o w e j ( c z y li m a ją c 6 - 1 2 la t) - o k o ło 3 8 % b a d a n y c h g im n a z ja lis tó w p o s ia d a ło k o m p u t e r s ta c jo n a r n y , p o n a d p o ł o w a ( 5 6 % ) p o s i a d a ł a la p to p i t e l e f o n k o m ó r k o w y (5 3 % ) . P ie r w s z y te le f o n k o m ó r k o w y b a d a n a m ło d z ie ż g im n a z j a l n a d o s t a w a ł a n a jc z ę ś c ie j w w ie k u 8 la t, a z d o s tę p e m d o I n te r n e tu w w ie k u 10 la t. N a jc z ę ś c ie j b a d a n i u c z n io w ie p o d a w a li, ż e ic h te l e f o n k o m ó r k o w y k o s z t o w a ł 2 0 0 z ł, a z d o s tę p e m d o I n te r n e tu - 5 0 0 z ł. C o tr z e c i b a d a n y g im n a z j a l i s t a w s z k o le p o d s ta w o w e j m i a ł s m a r tf o n ( o tr z y m y w a n y n a jc z ę ś c ie j w w ie k u 12 la t s m a r tf o n b y ł w c e n ie 5 0 0 z ł), a c o p ią t y t a b le t ( o t r z y m y w a n y n a jc z ę ś c ie j w w ie k u 12 la t ta b l e t b y ł w c e n ie 1 5 0 0 z ł). W ię k s z o ś ć b a d a n y c h u c z n i ó w d e k la r o w a ła , ż e k o m p u t e r s ta c jo n a r n y d o s ta li w w ie k u 7 la t (ś r e d n io w w ie k u 6 ,9 1 r o k u ) i j e g o c e n a n a jc z ę ś c ie j w y n o s i ł a 2 5 0 0 z ł ( p r z y c z y m ś r e d n ia c e n a w y n o s i ł a n ie c o p o n a d 2 3 0 0 z ł). N a jc z ę ś c ie j w w ie k u 12 la t ( ś r e d n ia w ie k u to 1 0 ,4 3 r o k u ) u c z n io w ie d o s ta w a li la p to p , w c e n ie 2 5 0 0 z ł ( ś r e d n ia p o d a w a n a c e n a to 2 3 7 0 z ł). B ę d ą c w w ie k u g i m n a z ja ln y m ( c z y li m a ją c 1 3 - 1 5 la t) o k o ło 2 6 % b a d a n y c h g im n a z ja lis tó w d e k la r o w a ło p o s ia d a n ie s m a r tf o n a . M o ż n a z a te m p o w ie d z ie ć , ż e b a d a n i g i m n a z ja liś c i s ą d o b r z e w y p o s a ż e n i w n o w o c z e s n e ś r o d k i k o m u n ik a c ji, z w ie k ie m b a d a n i a m ł o d z i e ż z a m ie n ia ła k o m p u t e r s ta c jo n a r n y n a la p to p , a te le f o n k o m ó r k o w y n a s m a r tf o n .
352
Sm artfon w edukacji i kom unikacji m łodzieży g im n a zja ln ej a zagrożenie... Z d a n y c h z a w a r ty c h w t a b e li 1 w id a ć , ż e z g r u p y 2 4 8 u c z n i ó w g im n a z ju m k r y t e r i a z a g r o ż e n i a u z a le ż n ie n ie m i u z a l e ż n i e n i a o d t e l e f o n u k o m ó r k o w e g o s p e ł n i a ł a p r a w ie c o tr z e c i a b a d a n a o s o b a ( 3 0 ,2 % o s ó b b y ło z a g r o ż o n y c h i u z a le ż n io n y c h o d te le f o n u k o m ó r k o w e g o , w ty m 2 % b a d a n y c h to o s o b y u z a le ż n io n e o d te le f o n u k o m ó r k o w e g o ) .Tabela 1
Liczba i odsetek uczniów szkół gimnazjalnych w podziale na płeć niezagrożonych,
zagrożonych i uzależnionych od telefonu komórkowego12
Osoby Kobiety Mężczyźni Ogółem
N
%
N
%
N
%
Niezagrożone uzależnieniem
103
66,0
70
76,1
173
69,8
Zagrożone uzależnieniem
48
30,8
22
23,9
70
28,2
Uzależnione*
5
3,2
0
0,0
5
2,0
Razem
156
100
92
100
248
100
* Ponieważ osoby uzależnione od telefonu komórkowego stanowiły niewielki procent badanych
osób (2,0%), do dalszych badań i analiz zostały te osoby wliczone do grupy osób zagrożonych
uzależnieniem.
Źródło: opracowanie na podstawie badań własnych.
W g r u p ie 1 5 6 k o b i e t k r y t e r i a z a g r o ż e n ia u z a le ż n ie n ie m i u z a l e ż n i e n i a s p e łn ia ł a c o tr z e c i a b a d a n a k o b i e t a ( 3 4 % k o b i e t b y ło z a g r o ż o n y c h i u z a le ż n io n y c h o d t e l e f o n u k o m ó r k o w e g o , w ty m 2 % b a d a n y c h to u c z e n n ic e s z k ó ł g im n a z ja ln y c h u z a l e ż n io n e o d t e l e f o n u k o m ó r k o w e g o ) . W g r u p ie 9 2 m ę ż c z y z n k r y t e r i a z a g r o ż e n ia u z a le ż n ie n ie m o d t e l e f o n u k o m ó r k o w e g o s p e łn ia ł c o c z w a r ty b a d a n y u c z e ń s z k o ły g im n a z ja ln e j ( o k o ło 2 4 % m ę ż c z y z n b y ło z a g r o ż o n y c h u z a le ż n ie n ie m o d t e le f o n u k o m ó r k o w e g o , w te j g r u p ie b a d a n y c h n ie b y ło o s ó b u z a l e ż n io n y c h o d te le f o n u k o m ó r k o w e g o ) .
P r z e d s ta w io n e p o n iż e j w y n ik i te s tu K B U T K w s k a z u ją , ż e w ię c e j k o b i e t n iż m ę ż c z y z n s p e łn ia k r y t e r i a u z a l e ż n i e n i a i z a g r o ż e n ia u z a le ż n ie n ie m o d te le f o n u k o m ó r k o w e g o ( a o s o b y u z a l e ż n i o n e o d t e l e f o n u k o m ó r k o w e g o to k o b ie ty ) . C e le m o k r e ś l e n i a r ó ż n i c w z a k r e s ie w y n ik u o g ó ln e g o u z y s k a n e g o w s k a li K B U T K m ię d z y u c z n i a m i u z a le ż n io n y m i i z a g r o ż o n y m i u z a le ż n ie n ie m o d t e le f o n u k o m ó r k o w e g o ( łą c z n ie 75 o s ó b ) a u c z n ia m i n ie z a g r o ż o n y m i u z a le ż n ie n ie m o d te le f o n u k o m ó r k o w e g o ( łą c z n ie 173 o s o b y ) p o r ó w n a n o w y n ik i u z y s k a n e p r z e z
12
Za kryterium uzależnienia od telefonu komórkowego (za autorkami testu) przyjęto wy
nik równy 70 punktów lub wyższy, osoby mieszczące się w przedziale wyników od 31 do 69
uznano za zagrożone uzależnieniem od telefonu komórkowego. Współczynnik rzetelności opisy
wanego testu, zgodności wewnętrznej - alfa Cronbacha jest wysoki i wynosi 0,9.
K atarzyna W arzecha
353
o p is a n e p o w y ż e j g r u p y u c z n i ó w z a p o m o c ą te s t u t- S tu d e n ta . W a n a liz a c h u w z g l ę d n io n o r ó w n i e ż p o d z i a ł b a d a n y c h u c z n i ó w z e w z g l ę d u n a p łe ć - d a n e z a w a r te w t a b e li 2. J a k w y n i k a z d a n y c h z a w a r ty c h w t a b e l i 2 , r ó ż n ic e p o m i ę d z y u z y s k iw a n y m i w y n ik a m i w te ś c ie u z a l e ż n i e n i a o d t e l e f o n u k o m ó r k o w e g o b a d a n y c h g r u p m i e r z o n e g o s k a lą K B U T K s ą is to tn e s ta ty s ty c z n ie (p < 0 ,0 5 ).Tabela 2
Porównanie średnich wyników uzyskanych z testu KBUTK autorstwa
B. Pawłowskiej i E. Potembskiej przez uczniów szkół gimnazjalnych
uzależnionych i zagrożonych uzależnieniem od telefonu komórkowego
oraz uczniów niezagrożonych ogółem i z podziałem na płeć
W y n ik ogóln y K B U T K
G ru p a n iezagrożon a u zależn ien iem
G ru p a zag ro żo n a
uzależn ien iem t P
mj S j m2 S2
Uczniowie ogółem 17,09 7,62 46,07 14,05 -16,82 0,001 Kobiety 18,95 7,08 46,94 14,93 -12,92 0,001 Mężczyźni 14,34 7,61 43,95 11,72 -11,14 0,001
Źródło: opracowanie na podstawie badań własnych.
W y n ik i o g ó ln e te s t u K B U T K u z y s k iw a n e p r z e z u c z n i ó w u z a le ż n io n y c h i z a g r o ż o n y c h u z a le ż n ie n ie m o d t e l e f o n u k o m ó r k o w e g o ( m 2 = 4 6 ,0 7 ; S 2 = 1 4 ,0 5 ) są is to tn ie s ta ty s ty c z n ie w y ż s z e n i ż w y n ik i te s t u K B U T K u z y s k a n e p r z e z u c z n ió w n i e z a g r o ż o n y c h u z a le ż n ie n ie m o d t e l e f o n u k o m ó r k o w e g o ( m I = 1 7 ,0 9 ; S j = 7 ,6 2 ). R ó w n ie ż is to tn e s ta ty s ty c z n ie s ą r ó ż n ic e w w y n ik a c h u z y s k a n y c h z t e s t u K B U T K w g r u p ie k o b i e t i m ę ż c z y z n p r z y u w z g lę d n ie n iu p o d z ia łu u c z n i ó w s z k ó ł g i m n a z j a l n y c h n a o s o b y z a g r o ż o n e i n ie z a g r o ż o n e u z a le ż n ie n ie m o d te le f o n u . P o n a d to m o ż n a z a u w a ż y ć , ż e k o b i e t y u z a le ż n io n e o d te le f o n u k o m ó r k o w e g o u z y s k iw a ły w y ż s z e w y n ik i z te s t u K B U T K (m 2 = 4 6 ,9 4 ; S 2 = 1 4 ,9 3 ) n i ż m ę ż c z y ź n i u z a l e ż n i e n i o d t e l e f o n u ( m 2 = 4 3 ,9 5 ; S2 = 1 1 ,7 2 ). B a d a n i a p o tw ie r d z iły r ó w n i e ż is to tn e s ta ty s ty c z n ie r ó ż n ic e w ś r e d n ic h w y n i k a c h te s t u K B U T K u z y s k iw a n y c h p r z e z u c z n ió w u z a le ż n io n y c h i z a g r o ż o n y c h u z a le ż n ie n ie m o d te l e f o n u k o m ó r k o w e g o a u c z n ia m i n i e z a g r o ż o n y m i u z a l e ż n i e n ie m o d t e l e f o n u k o m ó r k o w e g o w p o s z c z e g ó ln y c h p o d s k a la c h te s tu , c o o b r a z u je r y s u n e k 2. J a k w y n ik a z d a n y c h z a w a r ty c h n a r y s u n k u 2 , u c z n io w ie z a g r o ż e n i u z a le ż n ie n ie m o d te le f o n u k o m ó r k o w e g o u z y s k iw a li z n a c z n ie w y ż s z e w y n ik i z te s tu w p o s z c z e g ó ln y c h p o d s k a la c h , a s z c z e g ó ln ie w y s o k ie w p o d s k a li u z a le ż n ie n ie o d fu n k c ji a p a ra tu ( n a tre ś ć p s y c h o lo g ic z n ą tej p o d s k a li s k ła d a ją się ta k ie z a c h o w a n ia , ja k : w y k o r z y s ty w a n ie te le f o n u d o s łu c h a n ia m u z y k i, r o b ie n ia f ilm ó w , z d ję ć , g r a n ia w g ry , ł ą
354
Sm artfon w edukacji i kom unikacji m łodzieży g im n a zja ln ej a zagrożenie...c z e n ia się z In te rn e te m o r a z p r a g n ie n ie p o s ia d a n ia n a jn o w s z e g o ty p u a p a ra tu ) o ra z w p o d s k a li u z a le ż n ie n ie o d r o z m ó w i S M S - ó w ( n a tr e ś ć p s y c h o lo g ic z n ą tej p o d s k a li s k ła d a ją się ta k ie z a c h o w a n ia ,ja k : p o d e jm o w a n ie n ie u d a n y c h p r ó b z m n ie js z e n ia ilo ś c i r o z m ó w i S M S -ó w , o g r a n ic z a n ie g o d z in sn u n a r z e c z p r o w a d z o n y c h r o z m ó w , p ła c e n ie b a r d z o d u ż y c h r a c h u n k ó w , b a g a te liz o w a n ie ilo ś c i r o z m ó w p r o w a d z o n y c h p rz e z te le f o n k o m ó r k o w y , p o s ia d a n ie p r z y s o b ie d ru g ie g o , z a p a s o w e g o te le fo n u ).
Rys. 2. Porównanie średnich wyników uzyskanych z testu KBUTK autorstwa B. Pawłow
skiej i E. Potembskiej przez uczniów szkól gimnazjalnych uzależnionych i zagro
żonych uzależnieniem od telefonu komórkowego oraz uczniów niezagrożonych
ogółem oraz według płci z podziałem na podskale testu
Źródło: opracowanie własne.
O tr z y m a n e w y n i k i z a w a r te n a r y s u n k u 2 p o t w i e r d z a j ą w y s tę p o w a n ie is to tn y c h r ó ż n ic w ś r e d n ic h w y n ik a c h te s t u K B U T K w p o d s k a l a c h te g o te s t u o tr z y m y w a n y c h p r z e z u c z n i ó w n i e z a g r o ż o n y c h i z a g r o ż o n y c h u z a le ż n ie n ie m o d te le f o n u k o m ó r k o w e g o w z a le ż n o ś c i o d p łc i. K o b ie ty u z a le ż n io n e o d t e l e f o n u u z y s k i w a ł y w y ż s z e w y n ik i w e w s z y s tk ic h p o d s k a la c h te s t u K B U T K n i ż m ę ż c z y ź n i u z a le ż n ie n i o d t e l e f o n u k o m ó r k o w e g o , s z c z e g ó ln ie w y ż s z e o d w y n i k ó w m ę ż c z y z n w p o d s k a li u z a le ż n ie n ie o d r o z m ó w i S M S - ó w o r a z w p o d s k a li k o m u n i k a c j a p o ś r e d n ia . N a t o m ia s t w g r u p ie u c z n i ó w n i e z a g r o ż o n y c h u z a le ż n ie n ie m w y n ik i u z y s k iw a n e p o m i ę d z y g r u p ą k o b i e t i m ę ż c z y z n s ą s z c z e g ó ln ie r ó ż n e w p o d s k a li u z a le ż n ie n ie o d f u n k c ji te le f o n u i w p o d s k a li p o t r z e b a a k c e p ta c ji i b l i s k o ś c i ( k o b ie ty m i a ł y w y ż s z e ś r e d n ie w y n ik i w ty c h p o d s k a la c h n i ż m ę ż c z y ź n i) . N a p o d s ta w ie d a n y c h z a w a r ty c h w t a b e li 3 m o ż n a tw ie r d z ić , ż e is t n i e j ą is to tn e s iln ie d o d a tn ie z a le ż n o ś c i p o m ię d z y p o d s k a la m i te s tu K B U T K . N a js iln ie js z e z a l e ż n o ś c i w y s tą p iły p o m i ę d z y d ą ż e n ie m d o z a s p o k o je n ia p o tr z e b y a k c e p ta c ji i b lis k o ś c i a u z a le ż n ie n ie m o d r o z m ó w i S M S - ó w (w s p . k o r e la c ji r = 0 ,6 8 9 ) , p o m i ę d z y k o m u
K atarzyna W arzecha
355
n ik o w a n ie m s w o ic h p o g lą d ó w w s p o s ó b p o ś r e d n i a u z a le ż n ie n ie m o d r o z m ó w i S M S - ó w ( w s p . k o r e la c ji r = 0 ,6 7 1 ) o r a z p o m ię d z y k o m u n ik o w a n ie m s w o ic h p o g lą d ó w w s p o s ó b p o ś r e d n i a d ą ż e n ie m d o z a s p o k o je n ia p o t r z e b y a k c e p ta c ji i b l i s k o ś c i (w s p . k o r e la c ji r = 0 ,6 8 7 ).Tabela 3
Współczynniki korelacji r-Pearsona między podskalami testu KBUTK ogółem
dla wyników uczniów szkół gimnazjalnych
P o tr z e b a a k c e p ta c ji i b lisk o śc i U z a le ż n ie n ie o d fu n k c ji a p a r a tu U z a le ż n ie n ie o d ro zm ó w i S M S -ó w K o m u n ik a c ja p o śr e d n ia Potrzeba akceptacji i bliskości 1 0 ,4 6 5 * * 0 ,6 8 9 * * 0 ,6 8 7 * * Uzależnienie od fUnkcji aparatu - 1 0 ,3 8 5 * * 0 ,4 1 5 * * Uzależnienie od rozmów i SMS-ów - - 1 0 ,6 7 1 * * Komunikacja pośred nia - - - 1
** - Korelacja jest istotna na poziomie 0,01.
Źródło: opracowanie na podstawie badań własnych.
P o d s u m o w a n i e N o w o c z e s n e u r z ą d z e n i a m o b iln e , w s z c z e g ó ln o ś c i z d o s tę p e m d o I n te r n e tu ( s m a r tf o n y , ta b le ty ) , u ł a t w i a j ą ż y c ie c o d z ie n n e , r o z s z e r z a j ą m o ż liw o ś c i in t e l e k t u a l n e , u m o ż l i w i a j ą e k s p r e s o w y k o n t a k t z in n y m i lu d ź m i. Z d ru g ie j s tr o n y s tw a r z a ją w ie le n o w y c h , d o ty c h c z a s n ie z n a n y c h p r o b l e m ó w i z a g r o ż e ń - n i e w ła ś c iw e k o r z y s ta n ie z te l e f o n ó w k o m ó r k o w y c h p r z e z m ł o d z i e ż m o ż e d o p r o w a d z ić d o u z a l e ż n i e n i a - f o n o h o liz m u . D la te g o t e ż w e w s p ó łc z e s n y c h c z a s a c h w a ż n y j e s t w ła ś c iw y p r o c e s e d u k a c ji. N a u c z e n ie m ł o d z i e ż y p r a w id ło w e g o i e f e k ty w n e g o w y k o r z y s t y w a n i a n o w o c z e s n y c h t e c h n o lo g ii (w ty m w s z c z e g ó ln o ś c i I n te r n e tu ) z a p o m o c ą s m a r tf o n ó w , t a b le tó w c z y in n y c h u r z ą d z e ń m o b iln y c h to j e d n o z p o d s ta w o w y c h z a d a ń w s p ó łc z e s n e g o p r o c e s u e d u k a c ji. N a u c z y c ie le p o w i n n i t a k p r z e k a z y w a ć s w o ją w ie d z ę , a b y k s z ta łto w a ć ś w ia d o m y c h u ż y tk o w n ik ó w n o w o c z e s n y c h t e c h n o lo g ii. P o n a d to p o w in n o s ię r ó w n ie ż e d u k o w a ć r o d z ic ó w i o p ie k u n ó w ( g d y ż to w ł a ś n ie r o d z i n a m a n a jw ię k s z y w p ły w n a ro z w ó j m ło d e g o c z ło w ie k a ) , in f o r m u ją c ic h o m o ż liw y c h z a g r o ż e n ia c h z w ią z a n y c h z n i e w ła ś c iw y m k o r z y s ta n ie m z u r z ą d z e ń m o b iln y c h . R o d z ic e , s p ę d z a ją c y n a jw ię c e j c z a s u z e s w o im i d z ie ć m i, p o w in n i z w r a c a ć u w a g ę n a to , c o ic h d z ie c i r o b i ą w I n te r n e c ie o r a z d o c z e g o w y k o r z y s t u j ą t e l e f o n y k o m ó r k o w e . D o s tę p n e c o r a z lic z n ie js z e a p lik a c je n a s m a r tf o n y i t a b le ty ty lk o w te d y b ę d ą s p e łn ia ć s w o ją p o ż y t e c z n ą r o lę i u ła tw ia ć f u n k c jo n o w a n ie m ło d z ie ż y w e w s p ó łc z e s n y m ś w ie c ie , g d y b ę d ą w ł a ś c iw e p r z e z n i c h w y k o r z y s ty w a n e .
356
Smartfon w edukacji i komunikacji młodzieży gimnazjalnej a zagrożenie...
L i t e r a t u r a
1. B e h e ra K .S . (2 0 1 3 ),
E- andM-learning. A Comparative Study
, „ In te rn a tio n a l J o u r n a l o n N e w T re n d s in E d u c a tio n a n d T h e ir Im p lic a tio n s ” , Vol. 4, July, Article 08. 2. G m ite re k G. (2 0 1 3 ),Możliwości wykorzystania iPada w nauce i szkolnictwie wyż
szym,
„ E -M e n to r” , n r 2.3. H o jn a c k i L ., K o w a lc z u k M ., K u d le k K ., P o la k M ., S z la g o r P. (2 0 1 3 ),
Mobilna
edukacja, M-learning, czyli (r)ewolucja w nauczaniu - poradnik dla edukatorów
, T h in k G lo b a l sp. z o .o ., W a rs z a w a , h ttp ://w w w .b c .o re .e d u .p l/d lib ra / d o c c o n te n t? id = 7 1 8.4. Iz d e b s k i P ., K o ty ś k o M . (2 0 1 3 ),
Personality variables and depression as determi
nants ofproblematic use o f mobile phones in Poland,
„ P o lis h J A p p l P s y c h o l” 11. 5. J a rc z y ń sk a . J., O rz e c h o w s k a A . (2 0 1 4 ),Siecioholizm i fonoholizm zagrożeniem
współczesnej młodzieży,
w :Uzależnienia behawioralne i zachowania problemowe
młodzieży. Teoria. Diagnoza. Profilaktyka. Terapia,
red. J. Ja rc z y ń s k a , W y d a w n ic tw o U n iw e rs y te tu K a z im ie rz a W ie lk ie g o , B y d g o sz c z .6. L u X ., W a ta n a b e J., L iu Q ., U ji M ., S h o n o M ., K ita m u ra T . (2 0 1 1 ),
Internet and
mobile phone text-messaging dependency: Factor structure and correlation with
dysphoric mood among Japanese adults,
„ C o m p u t H u m a n B e h a v .” 2 7 (5).7. L u b in a E . (2 0 0 7 ),
M-learning w strukturze metodycznej e-learningu,
Ce-m entor”,
n r 5. 8. L o p e z -F e rn a n d e z O ., H o n ru b ia -S e rra n o L ., F re ix a -B la n x a rt M ., G ib s o n W . (2 0 1 4 ),Prevalence o f Problematic Mobile Phone Use in British Adolescents,
„ C y b e rp s y c h o lo g y , B e h a v io r, a n d S o c ia l N e tw o rk in g ” , 17 (2).
9. M a rtin o tti G ., V ille lla C ., D i T h ie n e D . e t al. (2 0 1 1 ),
Problematic mobile phone
use in adolescence: a cross-sectional study,
„ J P u b lic H e a lth ” , 19 (6).10. P a w ło w s k a B „ P o te m b s k a E . (2 0 0 9 ),
Właściwości psychometryczne Kwestionariusza
doBadania Uzależnienia od TelefonuKomórkowego (KBUTK),
„B ad. S c h iz o fr.” , 10. 11. P a w ło w s k a B ., P o te m b s k a E . (2 0 1 1 ),Objawy zagrożenia i uzależnienia od telefonu
komórkowego mierzonego Kwestionariuszem do Badania Uzależnienia od Telefo
nu Komórkowego, autorstwa Potembskiej i Pawłowskiej, u młodzieży w wieku od
13 do 24 lat,
„C u rr. P ro b l. P s y c h ia try ” , 12 (4).12. S a n c h e z -M a rtin ez M ., O te ro A. (2 0 0 9 ),
Factors associated with cell phone use in
adolescents in the community o f Madrid (Spain),
„ C y b e rp sy c h o l. B e h a v io r” , 12 (2). 13. W a rz e c h a K . (2 0 1 5 ),Telefon komórkowy w komunikacji i edukacji śląskich studen
tów,
w :Cyfryzacja i wirtualizacja gospodarki,
red. M . P lu c iń s k i, Z e s z y ty N a u k o w e U n iw e rs y te tu S z c z e c iń s k ie g o n r 8 5 2 , E k o n o m ic z n e P ro b le m y U s łu g n r 117, S zczecin .K atarzyna W arzecha
357
S M A R T P H O N E I N E D U C A T I O N A N D C O M M U N I C A T I O N J U N I O R H I G H S C H O O L S T U D E N T S - R I S K O F A D D I C T I O N T O M O B I L E
S u m m a r y
P a c e o f c h a n g e s c iv iliz a tio n a n d th e r a p id d e v e lo p m e n t o f in fo rm a tio n a n d c o m m u n ic a tio n te c h n o lo g y (e sp e c ia lly th e In te rn e t a n d m o b ile d e v ic e s), h a s a n e s s e n tia l in flu e n c e o n th e y o u n g e r g e n e ra tio n th a t o f te n c a n n o t d o w ith o u t m o d e r n m e a n s o f c o m m u n ic a tio n in e v e ry d a y life. T h e a rtic le in d ic a te s th e p o te n tia l a n d th re a ts p o s e d b y m o d e rn m e a n s o f c o m m u n ic a tio n - s m a rtp h o n e s.
K e y w o r d s : y o u th , a p p lic a tio n s , e d u c a tio n , s m a rtp h o n e , d e p e n d e n c e o n m o b ile.
