Agnieszka Gębal
Sprawozdanie z II Kongresu
Historyków Wsi i Ruchu Ludowego :
Dzieje i Przyszłość
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio K, Politologia 8, 220-222
2001
Czytelnik dow iaduje się zatem o obciążonym przeszłością i ograniczonym w możliwościach działania W. Jaruzelskim (s. 75-81), „poszukującym ” L. Wałęsie (s. 109) oraz wyważonym i „europejskim” A. K waśniewskim (s. 207). Podstaw ą d o form ułow ania owych konstatacji jest porów nanie takich między innym i czynników , jak: stosunek d o dem okracji, ujaw niane w działalności politycznej elementy św iatopoglądow e, aktyw ność n a arenie międzynarodowej etc. W rozdziale VIII zawierają cym wnioski z przeprow adzonej kom paracji au to rk a stwierdza: „Trzęch prezydentów, których okres spraw ow ania władzy w yznacza ram y czasowe polskiej transform acji ustrojowej. Trzy różne style pełnienia urzędu, odzw ierciedlają dynam ikę i kierunek postępujących zmian. Sposób w ładania przez głowę państw a determ inow any był zarów no przez cechy osobowościowe, koniunkturę polityczną, ja k i praw ny obszar, w którym d a n a władza była realizowana. R ozpatrując złożoną naturę przyw ództw a, ważnym jest rów nież uwzględnienie przekonań polityka, m etod działania, a także motywacji kariery, reakcji n a stresy i rodow odu” (s. 209). Uwzględnienie różnorakich elementów obrazujących swoistość spraw ow ania urzędu przez prezydentów „czasu zmiany” przesądziło o nader interesującym ujęciu przedm iotu badawczego. Nie m ożna jednak nie wskazać na kwestie, które nie znalazły w pracy wyczerpującego omówienia. W ydaje się, iż zbyt mało uwagi poświecono zmianom kształtu sceny politycznej w om aw ianym okresie. Form ow ane kolejno gabinety w istotny sposób wpływały na działalność głowy państw a. Jeżeli wywodziły się z tej samej formacji politycznej - łatwiejsza staw ała się w spółpraca, jeżeli nie - pojaw iała się konieczność kohabitacji. Temu zagadnieniu, wielce skądinąd interesującem u, au to rk a nie poświęciła szerszej uwagi. Tymczasem m odel „w spółzam ieszkiw ania” w Polsce, wprawdzie ostatnio niezbyt żywo kultywowany, jest na tyle zajm ujący, iż m ógłby stanowić tem at osobnego rozdziału.
M ożna p o n ad to odnieść wrażenie, iż w książce więcej uwagi zwrócono na ostatnie dwie prezydentury, w niedostatecznym stopniu ukazując okres zajm owania prezydenckiego fotela przez W. Jaruzelskiego. P rezydentura Jaruzelskiego, m im o iż trwała najkrócej, w arta jest pogłębionego oglądu.
K onkludując, należy uznać Prezydentów Rzeczypospolitej Polskiej 1989-1999 za książkę godną polecenia zarów no studentom nauk społecznych, ja k i wszystkim zainteresowanym najnow szą historią Polski. Barw ny język, m nogość przykładów , cytatów oraz naukow a rzetelność sprawiają, iż jest to książka, k tó ra zapew ne zasłuży n a uwagę czytelnika. D odatkow ym walorem pracy - co warto odnotow ać - jest jej obiektywizm. Utrzym ywanie emocjonalnego dystansu wobec opisywanej rzeczywistości może skłaniać d o głębszych refleksji nie tylko nad sposobami sprawowania władzy prezydenckiej w Polsce, ale również nad istotą przywództwa politycznego w ogóle.
M arek Żm igrodzki
Sprawozdanie z I I Kongresu H istoryków Wsi i Ruchu Ludowego: Dzieje
i Przyszłość, Lublin, 8-10 września 2000 roku
W dniach 8-10 w rześnia 2000 ro k u odbył się w Lublinie II Kongres Historyków W si i Ruchu Ludowego: Dzieje i Przyszłość, którego w spółorganizatoram i były: Ludowe T owarzystwo N aukowo- -K ulturalne, Z akład H istorii R uchu Ludowego Naczelnego K om itetu Wykonawczego Polskiego Stronnictw a Ludowego, U niw ersytet M arii Curie-Skłodowskiej - W ydział Politologii, a w jego ram ach Z akład Myśli Politycznej X IX i X X wieku.
II K ongres stanow ił kontynuację bad ań i dociekań naukow ców biorących udział w I Kongresie H istoryków W si i Ruchu Ludowego, który m iał miejsce w Rzeszowie w dniach 1-3 czerwca 1995 roku. Pomysłodaw cą obydw u kongresów był prof, d r hab. Józef Ryszard Szaflik z Uniwersytetu W arszawskiego.
K ongres zaszczycili swoją obecnością, tw orząc K om itet H onorow y: m gr A rkadiusz Bratkowski (M arszałek W ojewództwa Lubelskiego), prof, d r hab. M arian H arasim iuk (R ektor Uniwersytetu M arii Curie-Skłodowskiej), Jarosław K alinow ski (Prezes Polskiego Stronnictw a Ludowego), prof, d r hab. Ziem owit Jacek Pietraś (D ziekan W ydziału Politologii U M CS), prof, d r hab. Józef Ryszard Szaflik (Prezes Z arządu G łów nego Ludowego Towarzystw a N aukow o-K ulturalnego), inż. Wojciech W oźniak (Senior R uchu Ludowego). N atom iast d o K om itetu Organizacyjnego weszli: prof, d r hab. Jan Jachym ek (W ydział Politologii U M C S) - przewodniczący, d r W aldem ar Paruch (Wydział Politologii U M C S) - sekretarz, d r K azim ierz Baścik (A kademia Ekonom iczna w K rakowie), dr Janusz G m itruk (Zakład H istorii Ruchu Ludowego), d r A rkadiusz Kołodziejczyk (U niwersytet Warszawski), dr K rzysztof Lachowski (Ludow y Ośrodek B adania Opinii), prof, d r hab. Stefan Józef Pastuszka (Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Kielcach), prof, d r hab. Kazimierz Przybysz (U niw er sytet W arszawski), prof, d r hab. Józef Ryszard Szaflik (Uniwersytet W arszawski), d r Eugeniusz Tomaszewski (Ludow e T ow arzystw o N aukow o-K ulturalne), prof, d r hab. Rom uald Turkow ski (Uniwersytet W arszawski), prof, d r hab. Jan Zalewa (Wydział Ekonom iczny UMCS).
O brady m iały miejsce w Pałacu Lubom irskich będącym siedzibą Wydziału Politologii UM CS. W ystąpienia uczestników odbyw ały się w trzech sekcjach chronologicznych: 1. Od zaborów do okupacji; 2. Polska Ludowa (1944/1945-1989); 3. Przebudowa i przyszłość, a także (ze względu na spore zainteresowanie poszczególną tem atyką) w podsekcjach i zespołach. Swoim uczestnictwem konferencję zaszczyciło 56 gości i 138 uczestników. W sekcji pierwszej wygłoszono 62 referaty i kom unikaty, natom iast głos w dyskusji zabrało 28 osób. W sekcji drugiej: 20 referatów , 17 kom unikatów , 36 dyskutantów , w trzeciej zaś - 23 referaty, 2 kom unikaty, 11 dyskutantów .
Obrady K ongresu zgrom adziły liczne znakom itości św iata nauki ze wszystkich ośrodków akadem ickich Polski. Referaty, kom unikaty naukow e i głosy w dyskusji prezentowali, m. in.: politolodzy, historycy, ekonomiści, socjolodzy, filozofowie, prawnicy. K ongres miał tym samym charakter interdyscyplinarny.
Problem atyka sekcji O d zaborów do okupacji podzielona została na dw a zagadnienia: okres zaborów i D ruga Rzeczpospolita. Przedstaw iono tu wszystkie najważniejsze przejawy działalności ruchu ludowego poprzez stosunek d o różnych ugrupow ań politycznych, do Kościoła katolickiego, problem atyki regionalnej, wpływu poszczególnych działaczy ludowych na rolę i miejsce tego ruchu. W skazano na potrzebę prow adzenia badań n ad problem atyką regionalną, które powinny penet row ać nowe obszary badawcze i stanow ić podstaw ę d o wnikliwszej syntezy.
Uczestnicy sekcji Polska Ludowa ( 1944/1945-1989) opierali swoje rozw ażania na tem atach: gospodarka, myśl polityczna, oświata i kultura. Zredagow ano katalog 20 postulatów , które kreślą now e perspektywy badawcze. D o najważniejszych zaliczono potrzebę opracowania: słownika biograficznego działaczy ruchu ludowego, m onografii chłopskiego ruchu opozycyjnego w Polsce Ludowej, syntezy polskiej kolektywizacji czy tem atyki stosunku Kościoła do ruchu ludowego w okresie PRL.
W dyskusjach sekcji Przebudowa i przyszłość dom inow ała problem atyka globalizacji. Z a stanaw iano się nad przyszłością i miejscem rolnictwa wobec akcesu Polski d o struktur Unii Europejskiej. Oprócz prezentacji d o robku form ułow ane były dalsze postulaty badawcze, a także w skazania i prognozy na przyszłość - d r K azim ierz Baścik (AE w K rakowie) w imieniu tej sekcji zgłosił Apel K lubu T wórców Ekorozw oju O ekohumanizm i budowę informacyjnych podstaw trwałego rozwoju, w którym jego twórcy postulują wspieranie wyrastającej z doświadczeń ludowców idei ekohum anizm u. Apel znalazł pełne poparcie ze strony wszystkich uczestników konferencji.
W czasie trwania posiedzeń poszczególnych sekcji przedstawiciele Zakładu Historii Ruchu Ludowego zorganizowali wystawę poświęconą W incentemu Witosowi, jednemu z czołowych przedstawicieli wsi i ruchu ludowego. Zdjęcia, wycinki prasowe, publikacje miały na celu przybliżenie sylwetki lidera PSL „P iast” , zarów no pod kątem życia pryw atnego, jak i przede wszystkim politycznego.
I I Kongres Historyków W si i Ruchu Ludowego: Dzieje i Przyszłość m iał charakter poznawczy i zarazem utylitarny. Poznawczy wyraża się we wniesieniu ogromnej wiedzy, często do tej pory
nieznanej. Zaprezentow ane zostały bowiem najświeższe osiągnięcia badań. N atom iast charakter utylitarny objaw ia się tym , że ocena i doświadczenia przebudowy ustrojowej w Polsce oraz prognoza na przyszłość, prezentow ana przez ludzi nauki, mogą być przydatne w praktyce politycznej. Wyniki obrad m ogą pełnić rolę łącznika pom iędzy nau k ą-teo rią a praktyką, przez co mogą stać się pomocne w ładzom, zarów no państw ow ym , ja k i lokalnym .
Trzydniow ym obradom towarzyszyli p atro n i medialni, którym i były Telewizja Lublin, R adio „Plus” i K urier Lubelski. W idoczne było również zainteresowanie ze strony akademickiego R adia „C entrum ” a także R a d ia „L ublin” , wszak zasięg przedsięwzięcia m iał ogólnopolski wymiar.
Zam knięcia K ongresu d o k o n ał prof. Jan Jachymek, zapow iadając wydanie materiałów pokongresowych w form ie 3 tom ów , odpow iadających poszczególnym sekcjom. W iedza w nich zaw arta będzie służyć nie tylko ludziom nauki i polityki, ale także studentom , miłośnikom historii ojczystej, a zwłaszcza wsi i ruchu ludowego.
Agnieszka Gębal
Sam orząd terytorialny w I I I Rzeczypospolitej Polskiej - 10 lat doświadczeń.
Międzynarodowa konferencja naukowa w Lublinie w dniach 19-20 paździer
nika 2000 roku
W bieżącym ro k u m inęło 10 lat od odbudow y, po kilkudziesięcioletniej przerwie, samorządu terytorialnego n a szczeblu gminnym. W krótce też upłyną 2 lata od utw orzenia samorządu pow iatow ego i wojewódzkiego. W ieloaspektowa analiza funkcjonow ania sam orządu terytorialnego w Polsce w m inionej dekadzie stała się przedm iotem obrad międzynarodowej konferencji naukowej w Lublinie w dniach 19-20 października bieżącego roku. Inicjatywę jej zorganizowania podjęli pracow nicy Zakładu Sam orządów i Polityki Lokalnej Wydziału Politologii U M CS w Lublinie, którzy uzyskali wsparcie C entrum Szkolenia Sam orządu i Administracji w Lublinie oraz Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i A dm inistracji w Lublinie. Patronat honorow y nad konferencją objął m arszałek w ojew ództwa lubelskiego - A rkadiusz Bratkowski.
O rganizatorom udało się zaprosić do wspólnej debaty teoretyków i praktyków samorządu terytorialnego. Zaow ocow ało to zgłoszeniem blisko 60 referatów przez przedstawicieli środowiska naukow ego z kilkunastu ośrodków akadem ickich z całej Polski oraz udziałem w konferencji licznej, stuczterdziestoosobow ej grupy przedstawicieli środowisk samorządowych, w tym radnych gmin i pow iatów , w ójtów , p o n ad to przybyło p o kilku prezydentów i burm istrzów miast oraz starostów pow iatów bądź ich zastępców. U dział w konferencji wzięli też naukow cy i pracownicy administracji publicznej z Niemiec, H olandii i U krainy.
W trakcie plenarnej części konferencji swoje refleksje dotyczące procesu odbudow y samorządu terytorialnego w Polsce przedstawiali: prof. Jerzy Regulski (inicjator badań nad samorządem terytorialnym , Pełnom ocnik R ządu ds. R eform y Samorządowej w latach 1989-1990, przew od niczący R ady ds. R eform U strojow ych Państw a w latach 1998-1999, prezes Fundacji Rozwoju D em okracji Lokalnej), m ecenas Tom asz Przeciechowski (współpracujący z prof. Regulskim jako delegat Pełnom ocnika R ządu ds. R eform y Sam orządu Terytorialnego na województwo lubelskie), poseł Paweł Bryłowski (były wiceprezydent i prezydent Lublina, aktualnie radny Rady M iasta Lublina). W swoich w ystąpieniach ukazali oni uw arunkow ania dotyczące odbudowy samorządu terytorialnego w Polsce n a początku minionej dekady, a także trudności związane z realizacją drugiego etapu reform y sam orządow ej pod koniec lat 90.
W dalszych w ystąpieniach referentów pierwszego dnia konferencji skoncentrow ano się na problem atyce szeroko rozum ianej decentralizacji administracji publicznej. O jej uw arunkowaniach
