Medycyna Wet. 2006, 62 (5) 536
Praca oryginalna Original paper
Zapalenia b³ony luzowej ¿o³¹dka s¹ czêst¹ przy-czyn¹ objawów dyspeptycznych u psów i kotów. W ich ocenie stosowano ró¿ne klasyfikacje histopatologicz-ne, które nie zawsze by³y zgodne z rozpoznaniem en-doskopowym (1, 9). Obecnie w rozpoznawaniu zapa-leñ b³ony luzowej ¿o³¹dka u ludzi stosowana jest wy³¹cznie klasyfikacja Sydney, opracowana na IX wiatowym Kongresie Gastroenterologii w 1990 r. w Sydney (2, 8). System ten zosta³ udoskonalony w 1994 r. podczas obrad w Houston (Houston Gastri-tis Workshop). Uwzglêdnia on obraz endoskopowy i histologiczny b³ony luzowej ¿o³¹dka. W opisie his-tologicznym zawarta jest czêæ etiologiczna, topogra-ficzna i morfologiczna (tab. 1).
Klasyfikacja Sydney wyró¿nia dwie g³ówne kate-gorie zapalenia b³ony luzowej ¿o³¹dka wynikaj¹ce z obecnoci lub nieobecnoci zaniku. System ten uwzglêdnia równie¿ czynnik etiologiczny oraz mo¿li-woæ jednoczesnego wystêpowania u chorych wiêcej ni¿ jednego typu zapalenia b³ony luzowej ¿o³¹dka, co mo¿e byæ zwi¹zane z ekspresj¹ na kilka czynników
etiologicznych, np. przyjmowanie leków i infekcja Helicobacter (2, 8).
Zapalenie b³ony luzowej ¿o³¹dka z towarzysz¹c¹ infekcj¹ Helicobacter mo¿e mieæ charakter ostry, tzw. zapalenie ostre, choæ w takiej postaci wystêpuje sto-sunkowo rzadko. Podczas badania mikroskopowego bioptatów widoczny jest polimorficzny naciek neutro-filowy w powierzchownej warstwie blaszki w³aciwej b³ony luzowej ¿o³¹dka. Czasami mo¿na zaobserwo-waæ cechy zwyrodnieniowe w nab³onku powierzch-niowym. Sporadycznie na powierzchni b³ony luzo-wej spotykany jest wysiêk z granulocytów obojêtno-ch³onnych.
We wczesnym okresie zapalenia przewlek³ego ob-serwowany jest naciek zapalny utworzony z komórek nie bêd¹cych granulocytami obojêtnoch³onnymi. W je-go póniejszym okresie, zw³aszcza gdy zapalenie ma charakter zanikowy, iloæ komórek tworz¹cych naciek ulega znacznemu zmniejszeniu. W nacieku zapalnym wystêpuj¹ g³ównie limfocyty, ponadto plazmocyty i w niewielkiej iloci eozynofile. Zwykle stwierdza siê
Ocena zapalenia b³ony luzowej ¿o³¹dka
u psów i kotów w oparciu o system Sydney
MARTA RZESZUTKO, KRZYSZTOF KUBIAK*, WOJCIECH RZESZUTKO, JÓZEF NICPOÑ*, MARCIN JANKOWSKI*, ANNA DUBIÑSKA*
Katedra i Zak³ad Anatomii Patologicznej AM, ul. Marcinkowskiego 1, 50-368 Wroc³aw *Katedra Chorób Wewnêtrznych i Paso¿ytniczych z Klinik¹ Chorób Koni, Psów i Kotów
Wydzia³u Medycyny Weterynaryjnej AR, pl. Grunwaldzki 47, 50-366 Wroc³aw
Rzeszutko M., Kubiak K., Rzeszutko W., Nicpoñ J., Jankowski M., Dubiñska A.
Evaluating gastric mucosa inflammation in dogs and cats according to the Sydney System Summary
The aim of the study was an endoscope and histological evaluation of gastric mucosa in dogs and cats presenting signs of dyspepsia in order to determine their Helicobacter infection status. Endoscope examina-tions were performed on two groups. Group I included 19 dogs and 5 cats of various breeds and sex aged between 10 months to 13 years presenting poorly expressed signs of dyspepsia. Group II comprised 23 dogs and 5 cats of various breeds and sex aged between 1-14 years presenting distinct signs of dyspepsia. All animals underwent gastroscopy during which the macroscopic appearance of gastric mucosa was evaluated and biopsy specimens were collected for further histological research. Inflammation of corpus and pylorus gastric mucosa was evaluated using the Sydney histological classification. According to this classification the intensity of macroscopic gastric mucosa lesions in group I was classified as: no lesions (6 cases 5 dogs, 1 cat) and slightly intensified changes (18 cases 14 dogs, 4 cats); group II demonstrated moderately intense changes (16 cases 12 dogs and 3 cats) and distinctly intense changes (13 cases 11 dogs and 2 cats). The histopathology examination of gastric mucosa samples in all dogs and cats facilitated the diagnosis of chronic gastritis. The study demonstrated that the Sydney System of evaluating gastric mucosa inflammatory changes can be used gastroscope examinations in dogs and cats.
Medycyna Wet. 2006, 62 (5) 537
dodatni¹ korelacjê pomiêdzy intensywnoci¹ i g³êbo-koci¹ przewlek³ego nacieku zapalnego a stopniem kolonizacji Helicobacter.
Zgodnie z klasyfikacj¹ Sydney, w zanikowym za-paleniu ¿o³¹dka stwierdza siê cieñczenie b³ony lu-zowej i zmniejszenie iloci gruczo³ów ¿o³¹dkowych. Towarzyszy temu w³óknienie i w³óknisto-miêniowa proliferacja blaszki w³aciwej b³ony luzowej. Ponad-to obserwowane jest rozga³êzianie siê gruczo³ów z Ponad-to- z to-warzysz¹cym naciekiem zapalnym o ró¿nym nasile-niu. Z obrazem zaniku ³¹czy siê zwykle obecnoæ me-taplazji jelitowej. Wyra¿a siê ona nieregularnym uk³adem struktur gruczo³owych oraz zast¹pieniem pra-wid³owych gruczo³ów ¿o³¹dkowych lub pojedynczych komórek gruczo³owych przez komórki kubkowe wy-dzielaj¹ce luz. System Sydney wyró¿nia metaplazjê typu jelita cienkiego (ca³kowit¹) i typu jelita grubego (nieca³kowit¹) (1-4, 8).
Celem badañ by³a ocena endoskopowa i histopato-logiczna b³ony luzowej ¿o³¹dka u psów i kotów z ob-jawami dyspeptycznymi z okreleniem statusu infek-cji Helicobacter.
Materia³ i metody
Badaniami objêto 52 zwierzêta skierowane do pracowni endoskopowej Katedry Chorób Wewnêtrznych i Paso¿yt-niczych z Klinik¹ Chorób Koni, Psów i Kotów w celu wy-konania badania przedniego odcinka przewodu pokarmo-wego. Zwierzêta podzielono na dwie grupy, z uwzglêdnie-niem nasilenia objawów klinicznych. Grupa I liczy³a 19 psów i 5 kotów, ró¿nej rasy i p³ci w wieku od 10 miesiê-cy do 13 lat, ze s³abo wyra¿onymi objawami dyspeptycz-nymi (sporadyczne wymioty, zmienny apetyt). Grupê II sta-nowi³y 23 psy i 5 kotów, ró¿nej rasy i p³ci w wieku od 1 roku do 14 lat z wyranymi objawami dyspeptycznymi (przewlek³e wymioty, czasami uporczywe, spadek apetytu i postêpuj¹ca utrata masy cia³a).
U wszystkich zwierz¹t wykonano gastroskopiê, podczas której oceniano makroskopowo wygl¹d b³ony luzowej ¿o³¹dka. Obraz endoskopowy klasyfikowano jako: brak zmian, nieznaczne, umiarkowane lub nasilone zmiany za-palne. Dodatkowo z okolicy trzonu i czêci przedodwier-nikowej pobierano wycinki do dalszych badañ histopato-logicznych.
Gastroskopiê wykonywano po 24-godzinnej g³odówce oraz 6-godzinnej przerwie w podawaniu p³ynów bezpored-nio przed wziernikowaniem. Do badania wykorzystano fi-beroskop pediatryczny Olympus XQ 20. Wziernikowanie przeprowadzano w znieczuleniu ogólnym. Kotom podawa-no ksylazynê w dawce 1-2 mg/kg masy cia³a ³¹cznie z keta-min¹ w dawce 10-15 mg/kg masy cia³a, w jednej iniekcji domiêniowej. U psów stosowano znieczulenie z³o¿one: premedykacja ksylazyna w dawce 1-2 mg/kg masy cia³a z atropin¹ w dawce 0,05 mg/kg masy cia³a (i.m), znieczu-lenie g³ówne tiopental w dawce pocz¹tkowej 5 mg/kg masy cia³a, a nastêpnie wed³ug efektu dzia³ania. Do znie-czulenia miejscowego okolicy gard³a i krtani, zarówno u psów, jak i u kotów, stosowano 2% lignokainê. Gastro-skopiê przeprowadzano u pacjenta le¿¹cego na lewym boku. Bioptaty pobierano szczypcami biopsyjnymi Olympus FB 25 K-1 oraz Olympus FB 24 KR-1.
Wycinki utrwalano w 10% zbuforowanym roztworze formaliny i zatapiano w bloczki parafinowe. Nastêpnie spo-rz¹dzano skrawki gruboci 4 µm i barwiono je hematoksy-lin¹ i eozyn¹. W celu identyfikacji bakterii z rodzaju Heli-cobacter wykonywano tak¿e barwienie zmodyfikowan¹ metod¹ Giemzy. Preparaty mikroskopowe ocenia³o dwóch niezale¿nych patologów.
Zapalenie b³ony luzowej trzonu i odwiernika ocenia-no stosuj¹c klasyfikacjê histologiczn¹ systemu Sydney. Klasyfikacja ta obejmowa³a ocenê: stopnia zaawansowa-nia zapalezaawansowa-nia przewlek³ego (iloæ komórek jednoj¹dro-wych), jego aktywnoci (gêstoæ nacieku z granulocytów obojêtnoch³onnych), zaniku (iloæ gruczo³ów ¿o³¹dko-wych), obecnoci metaplazji jelitowej, stopnia kolonizacji
y e n d y S m e t s y S y n z c i g o l o t s i h ³ a iz d o p podiza³endoskopowy a n z c i g o l o it e æ ê z c czêætopograifczna czêæmofrologiczna topograifazapalenia d o i c ê z c wiernikowej ca³ego¿o³¹dka rtzonu a i g o l o it e zapalenieosrte, zmienne e n a w o i n p o t s zapalenie okreleniaopisowe: e n z c y t e n e g o t a p i k z ¹ i w z zapalenieprzewlek³e, aktywnoæ obrzêk, guzkowatoæ, : e n l ó g e z c z s e i c a t s o p zanik zaczerwienienie, rozrostfa³dów, pangastirits metaplajzajeltiowa kruchoæ, zanikfa³dów, d o i c ê z c wiernikowej Heilcobacter nad¿erkip³askie, rysuneknaczyniowy, u n o z rt zmienne e n a w o i n p o t s e i n nieswoiste nad¿erkiuniesione, wybroczynyródcienne e t s i o w s kategoireobrazuendoskopowego: , e w o k ê i s y w , m e i n e i n e i w r e z c a z z krwotoczne, ,i m i k s a ³ p i m a k r e ¿ d a n z relfuksowe, ,i m y n o i s e i n u i m a k r e ¿ d a n z zrozrostemfa³dów , e w o k i n a z
Tab. 1. Klasyfikacja zapalenia b³ony luzowej ¿o³¹dka w oparciu o system Sydney (opracowano na podstawie schematu System Sydney Medycyna Praktyczna 9/1994, s. 90)
Medycyna Wet. 2006, 62 (5) 538
b³ony luzowej ¿o³¹dka przez drobnoustroje z rodzaju He-licobacter.
W systemie tym wymienione parametry oceniano wg skali punktowej:
a) stopieñ zapalenia przewlek³ego: 0 pkt norma (spo-radyczne komórki jednoj¹drowe w zrêbie), 1 pkt lekkie (nieliczne komórki jednoj¹drowe w podcielisku b³ony lu-zowej), 3 pkt ciê¿kie (masywne nacieki komórek jedno-j¹drowych w zrêbie), 2 pkt umiarkowane (iloæ komórek jednoj¹drowych pomiêdzy lekkim a ciê¿kim stopniem za-palenia);
b) aktywnoæ: 0 pkt (brak granulocytów obojêtnoch³on-nych), 1 pkt (sporadyczne, pojedyncze neutrofile w pod-cielisku b³ony luzowej), 2 pkt (umiarkowana iloæ gra-nulocytów obojêtnoch³onnych w b³onie luzowej), 3 pkt (masywne nacieki neutrofilowe);
c) rozleg³oci zaniku: 0 pkt (brak zaniku), 1 pkt (zanik niewielki), 2 pkt (wyrany lecz umiarkowany zanik), 3 pkt (zanik rozleg³y);
d) metaplazja jelitowa: 0 pkt (brak), 1 pkt (nieznaczna), 2 pkt (umiarkowana), 3 pkt (nasilona);
e) infekcja Helicobacter spp.: 0 pkt (brak ognisk bakte-rii), 1 pkt (pojedyncze, ogniskowo stwierdzane bakterie), 2 pkt (liczne ogniskowo stwierdzane bakterie w kilku po-lach widzenia), 3 pkt (liczne bakterie w wiêkszoci gru-czo³ów).
Wyniki i omówienie
Podczas badania endoskopowego w grupie I u 14 psów i 4 kotów stwierdzono obraz przewlek³ego za-palenia ¿o³¹dka. Wyra¿a³ siê on obrzêkiem b³ony lu-zowej, plamistymi (ryc. 1) lub smugowatymi (ryc. 2) zaczerwienieniami wystêpuj¹cymi w s¹siedztwie ob-szarów bledszych oraz jej kruchoci¹. Pomiêdzy fa³-dami b³ony luzowej ¿o³¹dka obserwowano obecnoæ mêtnego p³ynu o zabarwieniu szarym, niekiedy z do-mieszk¹ ¿ó³ci. Jedynie u 5 psów i 1 kota z tej grupy podczas gastroskopii nie zaobserwowano ¿adnych zmian b³ony luzowej ¿o³¹dka. U psów i kotów z gru-py II, u których równie¿ rozpoznano gastritis chroni-ca ww. zmiany w obrazie endoskopowym by³y
bar-dziej nasilone i dodatkowo obserwowano: ¿ywo czer-wone b¹d ciemnosine wybroczyny, rozrost b³ony lu-zowej w postaci mniejszych lub wiêkszych wynios³o-ci oraz nad¿erki, które najczêwynios³o-ciej umiejscowione by³y na grzbietach obrzêk³ych fa³dów i w czêci odwier-nikowej ¿o³¹dka (ryc. 3).
Wed³ug systemu Sydney nasilenie zmian makrosko-powych b³ony luzowej ¿o³¹dka w grupie I sklasy-fikowano jako: brak zmian (6 przypadków 5 psów i 1 kot) oraz zmiany nieznacznie nasilone (18 przy-padków 14 psów i 4 koty), a w grupie II jako: zmia-ny umiarkowanie nasilone (15 przypadków 12 psów i 3 koty) oraz wyranie nasilone (13 przypadków 11 psów i 2 koty).
Ryc. 1. Przewlek³e zapalenie b³ony lu-zowej ¿o³¹dka. W czêci odwierniko-wej widoczne obszary zaczerwienienia b³ony luzowej
Ryc. 2. Przewlek³e zapalenie b³ony lu-zowej ¿o³¹dka. Smugowate przekrwienie b³ony luzowej w czêci odwiernikowej ¿o³¹dka
Ryc. 3. Przewlek³e zapalenie b³ony lu-zowej ¿o³¹dka obrzêk fa³dów z widocz-nymi nad¿erkami
Ryc. 4. Zapalenie b³ony luzowej ¿o³¹dka w trzo-nie. Naciek limfocytarny zajmuje 1/3 warstwy b³o-ny luzowej. Barwienie H-E. Powiêkszenie × 100
Medycyna Wet. 2006, 62 (5) 539
W badaniu histopatologicznym bioptatów pobranych z trzonu i czêci odwiernikowej, w oparciu o klasyfi-kacjê Sydney u wszystkich zwierz¹t z grupy I i II roz-poznano przewlek³e zapalenie b³ony luzowej ¿o³¹d-ka. W grupie II zmiany histopatologiczne w b³onie luzowej by³y wyrane i obejmowa³y trzon oraz czêæ odwiernikow¹, przy czym wiêksze natê¿enie zmian zapalnych obserwowano w czêci odwiernikowej ¿o-³¹dka. Dodatkowo u 6 psów z tej grupy stwierdzono obecnoæ skupisk tkanki limfoidalnej z tworzeniem pseudogrudek ch³onnych.
Natomiast w grupie I zmiany by³y umiarkowanie wyra¿one i nie zaobserwowano wyranej ró¿nicy po-miêdzy natê¿eniem zmian zapalnych w trzonie i od-wierniku.
U zwierz¹t z obydwu grup nie zaobserwowano ani jednego przypadku przewlek³ego zapalenia o charak-terze zanikowym, metaplazji jelitowej oraz dysplazji. U zwierz¹t z grupy I zmiany zapalne b³ony luzo-wej ¿o³¹dka wg klasyfikacji Sydney kszta³towa³y siê w zakresie od 1 do 3 pkt (rednio 2,5 pkt/zwierzê), przy czym ocena punktowa poszczególnych parame-trów przedstawia³a siê nastêpuj¹co: stopieñ zaawan-sowania zapalenia 1 lub 2 pkt, aktywnoæ 0 pkt, zanik 0 pkt i kolonizacja b³ony luzowej bakteriami z rodza-ju Helicobacter 0 lub 1 pkt. Odpowiednio w grupie II ocena ta zawiera³a siê w zakresie od 2 do 9 pkt (red-nio 5,5 pkt/zwierzê), gdzie stopieñ zaawansowania zapalenia wynosi³ od 1 do 3 pkt, aktywnoæ od 1 do 3 pkt, zanik 0 pkt oraz kolonizacja b³ony luzowej bak-teriami z rodzaju Helicobacter od 0 do 3 pkt.
Sporód 52 zwierz¹t u 33 wykazywano obecnoæ bakterii z rodzaju Helicobacter w b³onie luzowej ¿o-³¹dka. Warto nadmieniæ, ¿e z powodu nierównomier-nego rozmieszczenia bakterii w b³onie luzowej ¿o-³¹dka mo¿na uzyskiwaæ wyniki fa³szywie ujemne (7). Zaobserwowano tak¿e, ¿e u ww. zwierz¹t kolonizacja
Ryc. 6. Kolonizacja Helicobacter w wietle gruczo³u ¿o³¹dka. Barwienie met. Giemzy. Powiêkszenie × 400
Ryc. 5. Przewlek³e zapalenie b³ony luzowej ¿o³¹dka w czêci odwiernikowej, widoczny intensywny naciek limfocytarny obejmuj¹cy ca³¹ gruboæ b³ony luzowej oraz grudki ch³on-ne, tzw. lymphoid hyperplasia. Barwienie met. Giemzy. Po-wiêkszenie × 100
bakterii z rodzaju Helicobacter by³a wiêksza w czêci odwiernikowej ni¿ w trzonie ¿o³¹dka.
Przeprowadzone badania potwierdzi³y dotychczaso-we obserwacje w³asne, oparte na wieloletnim dowiad-czeniu (6, 7) oraz opinie innych autorów (5, 10), ¿e ocena endoskopowa b³ony luzowej ¿o³¹dka powinna byæ rozpatrywana ³¹cznie z ocen¹ histopatologiczn¹ pobranych bioptatów. Takie postêpowanie precyzuje diagnozê. Zastosowany w pracy system Sydney oceny zmian zapalnych b³ony luzowej ¿o³¹dka, który ³¹czy wynik badania endoskopowego, histopatologicznego oraz obecnoci infekcji drobnoustrojów z rodzaju He-licobacter, mo¿e byæ stosowany w gastrologii psów i kotów.
Pimiennictwo
1.Dixon M. F., Genta R. M., Yardley J. H., Correa P., and the Participants in the International Workshop on the Histopathology of Gastritis Houston 1994: Classification and Grading of Gastritis. The Updated Sydney System. Am. J. Surg. Pathol. 1996, 20, 1161-1181.
2.Dixon M. F., Sobala G. M.: Gastritis and duodenitis: the histopathological spectrum. Eur. J. Gastroenterol. Hepatol. 1992, 4, 17-23.
3.El-Zimaty H. M., Ramchatesingh J., Ali Saeed M., Graham D. Y.: Gastric intestinal metaplasia: subtypes and natural history. J. Clin. Pathol. 2001, 54, 679-683.
4.Khakoo S. I., Lobo A. J., Shepherd N. A., Wilkinson S. P.: Histological asses-sment of the Sydney classification of endoscopic gastritis. Gut 1994, 35, 1172-1175.
5.Kraft W.: Tierärztliche Endoskopie. Schattauer, Stuttgart 1993.
6.Kubiak K., Jankowski M., Nicpoñ J., Spu¿ak J.: Gastroskopia w rozpozna-waniu nowotworów ¿o³¹dka u psów. Medycyna Wet. 2004, 60, 836-838. 7.Kubiak K.: Ocena przydatnoci fiberoskopii w diagnostyce schorzeñ
prze-wodu pokarmowego psów. Medycyna Wet. 1999, 55, 471-475
8.Misiewicz J. J., Tytgat G. N., Goodwin C. S., Price A. B., Sipponen P., Strick-land R. G., Cheli R.: The Sydney System: A new classification of gastritis. 9th World Congress of Gastroenterology. Sydney 1990. Blackwell Scientific
Publications Melbourne Working Party Reports. 1990, s. 1-10.
9.Sapierzyñski R., Malicka E.: Patomorfologia zapaleñ ¿o³¹dka u psów. ¯ycie Wet. 2004, 79, 327-332.
10.Tams R. T.: Small Animall Endoscopy. V. C. Mosby Company, St. Louis 1990.
Adres autora: dr Marta Rzeszutko, ul. Marcinkowskiego 1, 50-368 Wroc-³aw
