Praca oryginalna Original paper
P³yn gromadz¹cy siê w jamie otrzewnowej ró¿ni-cuje siê jako przesiêk, zmodyfikowany przesiêk oraz wysiêk (3, 6, 9, 16, 17). Funkcjonuj¹ce schematy diag-nostyczne opieraj¹ siê na podstawowych mechaniz-mach patofizjologicznych.
Podstawowe badanie p³ynu z jamy otrzewnowej obejmuje ocenê cech fizykochemicznych p³ynu, oce-nê stê¿enia bia³ka ca³kowitego w p³ynie (AFTP), ba-danie cytologiczne i mikrobiologiczne p³ynu (11). Przyjête kryteria diagnostyczne p³ynu, a w szczegól-noci ocena stê¿enia bia³ka ca³kowitego w p³ynie s¹ przydatne w klasyfikacji p³ynu jako p³yn przesiêkowy i/lub wysiêkowy. Zawartoæ bia³ka ca³kowitego w p³y-nie przesiêkowym wynosi poni¿ej 25 g/l, z kolei w p³ynie wysiêkowym powy¿ej 30 g/l. W powstawa-niu przesiêków do jam cia³a bior¹ udzia³ dwa ki: gradient hydrostatyczny osocza, który jest
czynni-kiem zwiêkszaj¹cym ultrafiltracjê oraz gradient onko-tyczny osocza, który wyra¿a zdolnoæ utrzymywania wody w ³o¿ysku naczyniowym (2, 10). Do gromadze-nia siê przesiêku w jamie otrzewnowej dochodzi, gdy gradient hydrostatyczny osocza przewy¿sza gradient onkotyczny (10). Najczêstsz¹ przyczyn¹ gromadzenia siê przesiêków w jamach cia³a jest hipoalbuminemia o ró¿nej etiologii (16). Natomiast p³yn wysiêkowy gro-madzi siê w przebiegu procesów zapalnych, w któ-rych dochodzi do wzrostu przepuszczalnoci naczyñ w³osowatych. Prowadzi to do przenikania do wnêtrza jamy otrzewnowej wysokobia³kowego i bogatokomór-kowego p³ynu. Najczêstszymi przyczynami gromadze-nia siê p³ynu wysiêkowego w jamach cia³a s¹: infek-cje bakteryjne, wirusowe, czynniki chemiczne ¿ó³æ, sok trzustkowy lub immunologiczne stany zapalne otrzewnej (16). Jednak klasyfikacja p³ynów w jamach
Przydatnoæ oznaczania gradientu stê¿eñ bia³ka
ca³kowitego i albumin w p³ynie i surowicy krwi psów
w ró¿nicowaniu przesiêków i wysiêków
KAMILA GLIÑSKA, JÓZEF NICPOÑ, KRZYSZTOF SIMON*
Katedra Chorób Wewnêtrznych i Paso¿ytniczych z Klinik¹ Chorób Koni, Psów i Kotów Wydzia³u Medycyny Weterynaryjnej UP, pl. Grunwaldzki 47, 50-366 Wroc³aw
*Katedra i Klinika Chorób Zakanych, Chorób W¹troby i Nabytych Niedoborów Odpornociowych AM, ul. Koszarowa 5, 51-149 Wroc³aw
Gliñska K., Nicpoñ J., Simon K.
Value of serum-ascites total protein gradient and serum-ascites albumin gradient in the diversification of exudates and transudates
Summary
The aim of the study was to determine the effectiveness of total protein (AFTP), serum-ascites total protein gradient, and serum-ascites albumin gradient (SAAG) determination for the diagnostics of ascites in dogs. The examinations were conducted on 68 dogs of both sexes and different breeds, aged 5 months to 12 years, manifesting signs of ascites. All the animals underwent ECG, abdominal USG, blood testing (total protein, albumin). The concentration of total protein, albumin and leukocyte count was additionally determined in the ascites fluid. On the basis of the obtained results the dogs were divided into 3 groups depending on the disease etiology: group 1 38 dogs with the signs of ascites connected with cardiac insufficiency, group 2 23 dogs with the signs of ascites connected with neoplastic diseases, group 3 7 dogs with the signs of ascites connected with liver parenchyma pathology. The statistical analysis of the obtained results showed statistically significant differences between 3 examined groups in total protein concentration in ascites fluid (p = 0.001), serum-ascites total protein gradient (p = 0.003) and serum-ascites albumin gradient (p = 0.0027). The determi-nation of the serum-ascites total protein gradient and serum-ascites albumin gradient is a useful diagnostic test in the diversification of transudates and exudates. The ascites total protein gradient and serum--ascites albumin gradient was significantly lower in the group of dogs with liver disease than in the group with cardiac insufficiency and neoplastic diseases. The serum-ascites albumin gradient is useful as a marker for portal hypertension.
cia³a na podstawie oznaczenia stê¿enia bia³ka ca³-kowitego w p³ynie jest obarczona du¿ym b³êdem (1). W czêstych przypadkach granica ró¿nicuj¹ca wysiêk od przesiêku nie jest wyrana. Istnieje mo¿liwoæ b³êd-nej klasyfikacji p³ynów w jamach cia³a, co mo¿e byæ wywo³ane dynamik¹ rozwoju procesu chorobowego i jego rodzajem, na przyk³ad w stanach hipoproteine-mii, w których stê¿enie bia³ka ca³kowitego nawet w wy-siêku mo¿e byæ doæ niskie. W medycynie ludzkiej w celu ró¿nicowania przesiêku od wysiêku uwzglêd-nia siê ocenê gradientu stê¿eñ bia³ka ca³kowitego w p³ynie pobranym z jamy otrzewnowej i surowicy krwi oraz ocenê gradientu stê¿eñ albumin w p³ynie po-branym z jamy otrzewnowej i surowicy krwi (SAAG) (1-9, 12-14, 15, 17, 18). Wspó³czynniki te uznawane s¹ za alternatywne metody klasyfikacji p³ynów w ja-mach cia³a, a SAAG jako biochemiczny wyk³adnik nadcinienia wrotnego. W medycynie ludzkiej na pod-stawie SAAG przyczyny wodobrzusza dzieli siê na dwie g³ówne kategorie: SAAG ³ 11 g/l wodobrzu-sze zwi¹zane z nadcinieniem wrotnym (wywo³ane m.in.: marskoci¹ w¹troby, patologi¹ naczyñ w¹trobo-wych, zastoinow¹ niewydolnoci¹ serca), SAAG £ 11 g/l wodobrzusze niezwi¹zane z nadcinieniem wrot-nym (wywo³ane m.in.: chorob¹ nowotworow¹, choro-bami nerek, chorochoro-bami trzustki, bakteryjnym zapale-niem otrzewnej, chorobami jelit) (1-3, 7, 13).
Celem badañ by³o okrelenie przydatnoci oznacza-nia gradientu stê¿eñ bia³ka ca³kowitego i albumin w p³ynie i surowicy krwi psów w ró¿nicowaniu prze-siêków i wyprze-siêków.
Materia³ i metody
Badania przeprowadzono w grupie 68 psów z wodobrzu-szem (11 mieszañców, 5 jamników, 21 owczarków niemiec-kich, 7 bokserów, 4 dobermany, 3 bernardyny, 2 dogi de Bordeaux, 3 cocker spaniele, 2 dalmatyñczyki, 2 american staffordshire terriery, 1 seter angielski, 1 leonberger, 1 rott-weiler, 1 buldog francuski, 1 wy¿e³ angielski, 1 australian cattel dog, 1 airedale terrier, 1 yorkshire terrier), ró¿nej p³ci (24 samice i 44 samce) pacjentów Ambulatorium dla Ma³ych Zwierz¹t Katedry Chorób Wewnêtrznych i Paso-¿ytniczych z Klinik¹ Chorób Koni, Psów i Kotów Wydzia-³u Medycyny Weterynaryjnej we Wroc³awiu. Zwierzêta by³y w wieku od 5 miesiêcy do 12 lat.
U wszystkich zwierz¹t wykonano badania wg nastê-puj¹cego schematu: wywiad, badanie kliniczne, wstêpne badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej aparatem Hitachi EUB-405 z g³owic¹ liniow¹ 5 mHz w celu potwier-dzenia obecnoci p³ynu w jamie brzusznej, badanie bio-chemiczne wybranych parametrów krwi (stê¿enie bia³ka ca³kowitego, albumin). Punkcjê jamy brzusznej, podczas której pobierano oko³o 10 ml p³ynu do probówek z hepary-n¹ w celu oceny liczby leukocytów w p³ynie (liczbê leuko-cytów w p³ynie metod¹ komorow¹ w komorze Bürkera) oraz oko³o 20 ml p³ynu do probówek z kulkami silikono-wymi w celu oceny stê¿enia bia³ka ca³kowitego i albumin w p³ynie z jamy otrzewnowej. Na podstawie wyników ba-dania biochemicznych: stê¿enia bia³ka ca³kowitego i
albu-min w surowicy krwi oraz stê¿enia bia³ka ca³kowitego i albumin w p³ynie z jamy otrzewnowej obliczano stosu-nek: stê¿enia bia³ka ca³kowitego w p³ynie do stê¿enia bia³-ka ca³kowitego w surowicy krwi oraz stê¿enia albumin w p³ynie do stê¿enia albumin w surowicy krwi (SAAG). U wszystkich zwierz¹t wykonano kontrolne badanie ultra-sonograficzne jamy brzusznej oraz badanie ultrasonogra-ficzne metod¹ Doppler przep³ywu krwi w ¿yle wrotnej aparatem Kontron Sigma 44. W badaniu tym okrelano wiel-koæ i strukturê narz¹dów jamy brzusznej. Dodatkowo metod¹ Doppler przeprowadzano badanie uk³adu naczynio-wego w¹troby w celu oceny prêdkoæ przep³ywu krwi w ¿yle wrotnej. Pomiar prêdkoci przep³ywu w ¿yle wrot-nej wykonywano 3-krotnie. Z uzyskanych wyników obli-czano redni¹ arytmetyczn¹.
U wszystkich zwierz¹t wykonano przezklatkowe bada-nie echokardiograficzne serca, w którym oceniano: gruboæ przegrody miêdzykomorowej w rozkurczu (LSD), gruboæ przegrody miêdzykomorowej w skurczu (LSS), rednicê komory lewej w rozkurczu (LVD), rednicê komory lewej w skurczu (LVS), gruboæ wolnej ciany komory lewej w rozkurczu (LWD), gruboæ wolnej ciany komory lewej w skurczu (LWS), frakcjê skracania komory lewej (SF), frakcjê wyrzutow¹ komory lewej (EF), czêstoæ akcji ser-ca (HR), wygl¹d i ruchomoæ p³atków zastawek. Badanie wykonano aparatem Kontron Sigma 44 HVCD, g³owic¹ 7,5 lub 5 MHz i jednoczenie rejestrowano drugie odpro-wadzenie EKG. Badanie echokardiograficzne mia³o na celu potwierdzenie lub wykluczenie kardiogennych przyczyn wodobrzusza. Dodatkowo u psów, u których wyniki badañ laboratoryjnych wskazywa³y na zaburzenia funkcji w¹tro-by, wykonywano celowan¹ biopsjê gruboig³ow¹ tego na-rz¹du, przy pomocy igie³ typu Tru-Cut, w celu pobrania wycinków w¹troby, które nastêpnie oceniano w badaniu histopatologicznym. U zwierz¹t, u których przyczyn¹ wo-dobrzusza by³a choroba nowotworowa, wykonywano la-parotomiê diagnostyczn¹. Podczas zabiegu pobierano wy-cinki zmienionych nowotworowo tkanek do oceny histo-patologicznej. Psy, u których przyczyn¹ wodobrzusza by³ nowotwór, a w³aciciele zwierz¹t nie wyra¿ali zgody na dalsze leczenie, zosta³y poddane eutanazji, a nastêpnie badaniu sekcyjnemu.
Na podstawie uzyskanych wyników badañ psy ze wzglê-du na etiologiê wodobrzusza podzielono na 3 grupy:
grupê 1 stanowi³o 38 psów z wodobrzuszem zwi¹za-nym z niewydolnoci¹ kr¹¿enia w przebiegu chorób serca (w wieku 4-9 lat); w badanej grupie jako przyczynê wodo-brzusza w 4 przypadkach rozpoznano luzakowate zwyrod-nienie zastawki dwudzielnej, w 32 kardiomiopatiê rozstrze-niow¹,
grupê 2 stanowi³y 23 psy z wodobrzuszem zwi¹zanym z chorob¹ nowotworow¹ (w wieku 3-12 lat). W badanej grupie jako przyczynê wodobrzusza na podstawie badania histopatologicznego wycinków z narz¹dów rozpoznano: w 12 przypadkach gruczolakoraka (adenocarcinoma) (w tym: w 2 przypadkach wywodz¹cego siê z ¿o³¹dka, w 2 z gruczo³u krokowego, w pozosta³ych przypadkach zmia-nami by³a objêta ca³a jama brzuszna, co utrudnia³o lokali-zacje ogniska pierwotnego), w 3 przypadkach miêsaka (sar-coma) (w tym w 2 przypadkach naczyniako-ródb³oniaka
z³oliwego (heamangioendotheliosarcoma) wywodz¹cego siê z w¹troby 1 przypadku dwufazowego miêsaka ma-ziówki (sarcoma synoviale biphasicum) wywodz¹cego siê ze ledziony), 2 przypadkach raka (carcinoma) (w tym: w 1 przypadku wywodz¹cego siê z prostaty oraz w 1 przy-padku raka surowiczo-papilarnego jajnika (carcinoma se-rosum papillare ovarii)), w 1 przypadku naczyniaka jamis-tego (haemangioma cavernosum) w¹troby, w 4 przypad-kach ch³oniaka centroblastycznego (lymphoma centroblas-ticum) oraz w 1 przypadku miêdzyb³oniaka otrzewnej,
grupê 3 stanowi³o 7 psów z wodobrzuszem zwi¹za-nym z patologi¹ mi¹¿szu w¹troby (w wieku 5-7 lat). W badanej grupie jako przyczynê wodobrzusza na podsta-wie badania histopatologicznego wycinków z w¹troby roz-poznano: w 1 przypadku martwicê w¹troby (necrosis he-patis), w 1 przypadku stwardniaj¹ce zapalenie dróg ¿ó³cio-wych (primaria sclerosis cholangitis) oraz w 5 przypad-kach marskoæ wielko- i drobnoguzkow¹ w¹troby (cirrho-sis macro- et micronodularis).
Dla porównania danych pomiêdzy grupami stosowano test anova rang Kruskala-Willisa i test mediany. Hipotezy testowano przy poziomie ufnoci 0,05.
Wyniki i omówienie
W przeprowadzonych badaniach g³ówn¹ przyczyn¹ wodobrzusza u psów by³a niewydolnoæ serca 56%, nastêpnie w kolejnoci malej¹cej: choroba nowotwo-rowa 34% i choroby mi¹¿szu w¹troby 10%.
U wszystkich hospitalizowanych zwierz¹t wystêpo-wa³o powiêkszenie pow³ok brzusznych oraz spadek aktywnoci fizycznej. Dodatkowo u zwierz¹t wystê-powa³a dusznoæ mieszana i spadek apetytu. U psów grupy 3 wystêpowa³y napady drgawkowe.
Na podstawie analizy liczby leukocytów w p³ynie z jamy otrzewnowej stwierdzono istotne statystycznie ró¿nice pomiêdzy 3 badanymi grupami (p = 0,0001) (ryc. 1). Ró¿nice w zakresie badanego parametru wy-stêpowa³y pomiêdzy psami z chorob¹ nowotworow¹ a psami z pozosta³ych badanych grup. Nie
stwierdzo-no natomiast istotnie statystycznych ró¿nic pomiêdzy psami z niewydolnoci¹ serca a chorobami mi¹¿szu w¹troby. W obserwacjach w³asnych liczba leuko-cytów w p³ynie z jamy otrzewnowej by³a istotnym kryterium ró¿nicuj¹cym psy z poszczególnych grup. U psów z wodobrzuszem wywo³anym przewlek³¹ nie-wydolnoci¹ kr¹¿enia i patologi¹ mi¹¿szu w¹troby liczba leukocytów w p³ynie z jamy otrzewnowej by³a niska. Jest to zgodne z wynikami badañ innych auto-rów (3, 16). W ww. przyczynach wodobrzusza mecha-nizm gromadzenia p³ynu w jamach cia³a nie jest efek-tem reakcji zapalnej, lecz wynika z zaburzeñ cinienia w uk³adzie naczyniowym (4, 7). U psów z wodobrzu-szem na tle choroby nowotworowej stwierdzono wzrost liczby leukocytów istotnie ró¿nicuj¹cy te psy od psów z innych grup. Wzrost liczby leukocytów najprawdopodobniej wywo³any by³ reakcj¹ zapaln¹ w wyniku rozplemu komórek nowotworowych w oko-licznych tkankach oraz narz¹dach jamy brzusznej. Dodatkowo zaobserwowano du¿e indywidualne zró¿-nicowanie liczby leukocytów w grupie psów z choro-b¹ nowotworow¹, które prawdopodobnie by³o uwa-runkowane charakterem nowotworu oraz obecnoci¹ ich przerzutów do okolicznych tkanek. W grupie psów z septycznym zapaleniem otrzewnej tak¿e wykaza-no wzrost liczby leukocytów w p³ynie z jamy otrzew-nowej.
Analizuj¹c stê¿enie bia³ka ca³kowitego w p³ynie z jamy otrzewnowej wykazano istotne statystycznie ró¿nice pomiêdzy psami z grup 1 i 2 a psami z gru-py 3 (p = 0,001). U psów z grugru-py 3 stê¿enie tego para-metru by³o najni¿sze. Natomiast nie stwierdzono ró¿-nic istotnych statystycznie pomiêdzy psami grup 1 i 2. Stê¿enie bia³ka ca³kowitego jest najstarszym kryterium ró¿nicuj¹cym p³yny obecne w jamach cia³a (2, 7, 8, 17). Na podstawie stê¿enia tego parametru ró¿nico-wane s¹ przesiêki od wysiêków. W przeprowadzonych badaniach najni¿sze stê¿enie bia³ka ca³kowitego
Grupa 1 Grupa 2 Grupa 3
-10 -5 0 5 10 15 20 25 30 35 Liczba leukocytów
œrednia œrednia ± b³¹d standardowy œrednia ± odchylenie standardowe
Grupa 1 Grupa 2 Grupa 3
0 5 10 15 20 25 30 35 45 40 50 Bia³ko ca³kowite [g/l]
œrednia œrednia ± b³¹d standardowy œrednia ± odchylenie standardowe Ryc. 1. Liczba leukocytów w p³ynie z jamy otrzewnowej
w p³ynie z jamy otrzewnowej wystêpowa³o u psów z patologi¹ mi¹¿szu w¹troby, co jest zgodne z wyni-kami badañ innych autorów, poniewa¿ w przebiegu przewlek³ych chorób w¹troby dochodzi do zaburzeñ funkcji bia³kotwórczej tego narz¹du, co objawia siê hipoproteinemi¹ (7, 17). Dodatkowo okaza³o siê, ¿e klasyfikacja p³ynu z jamy otrzewnowej na podstawie stê¿enia bia³ka ca³kowitego w wielu przypadkach jest niemiarodajna, poniewa¿ nie pozwala na ró¿nicowa-nie zmodyfikowanego przesiêku od wysiêku, co za-obserwowano na podstawie analizy stê¿enia badane-go parametru pomiêdzy grupami psów z niewydolno-ci¹ serca i chorob¹ nowotworow¹. Zmodyfikowany przesiêk od przesiêku ró¿ni siê stê¿eniem bia³ka ca³-kowitego i liczb¹ komórek zapalnych, z kolei od p³y-nu wysiêkowego ró¿ni siê liczb¹ komórek zapalnych. W p³ynach o cechach zmodyfikowanego wysiêku stê-¿enie bia³ka ca³kowitego wg ogólnie przyjêtej klasyfi-kacji wynosi od 25 do 50 g/l, w p³ynach wysiêkowych wynosi ono > 30 g/l, przez co klasyfikacja tych 2 p³y-nów na podstawie oznaczania stê¿enia bia³ka ca³ko-witego nie jest mo¿liwa i wymaga oznaczenia w p³y-nie z jamy otrzewnowej dodatkowych parametrów.
Zaobserwowano istotne statystycznie ró¿nice w sto-sunku stê¿enia bia³ka ca³kowitego (Bp) w p³ynie z jamy otrzewnowej do stê¿enia bia³ka ca³kowitego w suro-wicy krwi (Bs) pomiêdzy psami grup: 1 i 2 a psami z grupy 3 (p = 0,003). U psów z grupy 3 Bp/Bs by³ najni¿szy (ryc. 3). W medycynie ludzkiej w celu ró¿-nicowania przesiêku od wysiêku oznaczane jest stê¿e-nie bia³ka ca³kowitego w badanym p³ystê¿e-nie i w surowi-cy krwi, a nastêpnie wyliczany jest ich wzajemny sto-sunek. Wartoci od 0,2 do 0,3 charakterystyczne s¹ dla przesiêków, od 0,6 do 0,9 charakterystyczne s¹ dla wysiêków (2, 11). Z kolei wartoci od 0,4 do 0,5 uznaje siê za wartoci graniczne. W badaniach w³asnych kry-teria przyjête z medycyny ludzkiej okaza³y siê
rów-nie¿ bardzo przydatne w ró¿nicowaniu przesiêków od wysiêków, jednak podobnie jak w przypadku oznacza-nia stê¿eoznacza-nia bia³ka ca³kowitego nie by³y przydatne w ró¿nicowaniu zmodyfikowanego przesiêku od wy-siêku. Przyczyn¹ tego by³o wysokie stê¿enie bia³ka ca³kowitego w zmodyfikowanym przesiêku.
Analiza gradientu stê¿eñ albumin w p³ynie z jamy otrzewnowej i albumin w surowicy krwi wykaza³a istotne statystycznie ró¿nice w stosunku stê¿enia albumin w p³ynie z jamy otrzewnowej do stê¿enia al-bumin w surowicy krwi pomiêdzy grup¹ psów z pato-logi¹ mi¹¿szu w¹troby (gr. 3) a psami z grup 1 i 2 (p = 0,0027). U psów z grupy 3 SAAG by³ najwy¿szy (ryc. 4).
Oznaczanie stosunku stê¿enia albumin w p³ynie z jamy otrzewnowej do stê¿enia albumin w surowicy krwi (SAAG) jest alternatywn¹ metod¹ umo¿liwiaj¹-c¹ ró¿nicowanie przesiêków od wysiêków. Pembleton--Corbett i wsp. (13) przeprowadzili jedne z pierwszych badañ dotycz¹ce przydatnoci oznaczania SAAG w diagnostyce wodobrzusza zwi¹zanego ze wzrostem cinienia wrotnego u psów. Badania te wykaza³y, po-dobnie jak w medycynie cz³owieka, wzajemn¹ kore-lacjê miêdzy wzrostem SAAG > 11 g/l a nadcinie-niem wrotnym u psów. W badaniach w³asnych stwier-dzono wzrost wartoci SAAG powy¿ej 11 g/l we wszystkich grupach psów, jednak najwy¿sza wartoæ tego parametru wystêpowa³a w grupie psów z wodo-brzuszem wywo³anym patologi¹ mi¹¿szu w¹troby. Uzyskane wyniki badañ umo¿liwiaj¹ ró¿nicowanie psów z wodobrzuszem na tle patologii mi¹¿szu w¹t-roby z psami z pozosta³ych grup, jednak wartoæ gra-niczna SAAG jest znacznie wy¿sza ni¿ w badaniach przeprowadzonych w medycynie cz³owieka i wynosi ok. 25 g/l. Dodatkowo na podstawie analizy wyników badania prêdkoci przep³ywu krwi w ¿yle wrotnej metod¹ Dopplera stwierdzono znaczny wzrost
prêd-Ryc. 3. Stosunek stê¿enia bia³ka ca³kowitego w p³ynie z jamy otrzewnowej do stê¿enia bia³ka ca³kowitego w surowicy krwi u psów grupy 1, 2 i 3
Ryc. 4. Stosunek stê¿enia albumin w p³ynie z jamy otrzewno-wej do stê¿enia albumin w surowicy krwi u psów grupy 1, 2 i 3
Grupa 1 Grupa 2 Grupa 3
0,0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,9 0,8 1,0 Bp/Bs
œrednia œrednia ± b³¹d standardowy œrednia ± odchylenie standardowe
Grupa 1 Grupa 2 Grupa 3
0 1 2 3 4 5 6 7 9 8 10 SAAG
œrednia œrednia ± b³¹d standardowy œrednia ± odchylenie standardowe
koci tego przep³ywu w grupie psów z patologi¹ mi¹¿-szu w¹troby (ryc. 5). Uzyskane wyniki s¹ zgodne z obserwacjami innych autorów oraz potwierdzaj¹ teo-riê, ¿e jedn¹ z przyczyn gromadzenia siê p³ynu w ja-mie otrzewnowej w marskoci w¹troby jest nadcinie-nie wrotne (4, 6, 10, 18). W medycynadcinie-nie weterynaryj-nej w ostatnim dziesiêcioleciu przeprowadzono licz-ne badania, które potwierdzi³y znaczenie nadcinienia wrotnego w patogenezie wodobrzusza w marskoci w¹troby u psów (13). Wzrost cinienia w ¿yle wrotnej wywo³any jest zmianami struktury anatomicznej w¹t-roby i hiperkinetycznym kr¹¿eniem trzewnym (10). W badaniach w³asnych wykazano wzajemn¹ korela-cjê pomiêdzy wzrostem prêdkoci przep³ywu krwi w ¿yle wrotnej a gradientem stê¿eñ albumin w p³ynie z jamy otrzewnowej i w surowicy krwi. Dlatego SAAG nale¿y uznaæ za czu³y parametr w rozpoznawaniu nad-cinienia wrotnego u psów z objawami wodobrzusza. W podsumowaniu nale¿y stwierdziæ, ¿e wodobrzu-sze u psów jest stosunkowo czêsto spotykanym obja-wem chorobowym. Dotychczasowa diagnostyka przy-czyn wodobrzusza u psów jest s³abo rozwiniêtym dzia-³em diagnostyki klinicznej. Wynika to z braku opra-cowania standardów umo¿liwiaj¹cych diagnostykê przyczyn wodobrzusza u tego gatunku zwierz¹t. W dostêpnej literaturze weterynaryjnej wyniki dotych-czasowych badañ p³ynu z jamy otrzewnowej opieraj¹ siê jedynie na oznaczaniu pojedynczych parametrów. Przeprowadzone badania wykaza³y, ¿e w diagnostyce ró¿nicowej p³ynów przesiêkowych i wysiêkowych oprócz oznaczania stê¿enia bia³ka ca³kowitego w p³y-nie rówp³y-nie¿ przydatne jest oznaczap³y-nie stosunku stê¿e-nia bia³ka ca³kowitego w p³ynie do stê¿estê¿e-nia bia³ka ca³-kowitego w surowicy krwi oraz stê¿enia albumin w p³ynie do stê¿enia albumin w surowicy krwi, a SAAG nale¿y uznaæ za czu³y parametr w rozpozna-waniu nadcinienia wrotnego u psów z objawami wo-dobrzusza.
Pismiennictwo
1.Akriviadis E. A., Kapnias D., Hadjigavriel M., Mitsiou A., Goulis J.: Serum/ ascites albumin gradient: its value as a rational approach to the differential diagnosis of ascites. Scand. J. Gastroenterol. 1997, 32, 736.
2.Alba D., Torres E., Vazquez J. J.: Sero-ascitic gradient of albumin: useful-ness and diagnostic limitations An. Med. Intern. 1995, 12, 404-407. 3.Bansal S., Kaur K., Bansal A. K.: Diagnosing ascitic etiology on a
biochemi-cal basis. Hepatogastroenterology 1998, 45, 1673-1677.
4.Dittrich S., Yordi L. M., de Mattos A. A.: The value of serum-ascites albumin gradient for the determination of portal hypertension in the diagnosis of ascites. Hepatogastroenterology 2001, 48, 166-168.
5.Fry M. M., DeCock H. E., Greeley M. A., Vernau W.: Abdominal fluid from a dog. Vet. Clin. Pathol. 2003, 32, 77-80.
6.Goyal A. K., Goyal S. K., Pokharna D. S., Sharma S. K.: Differential diag-nosis of ascitic fluid: evaluation and comparison of various biochemical criteria with a special reference to serum ascites albumin concentration gradient and its relation to portal pressure. Trop. Gastroenterol. 1989, 10, 51-55.
7.Gupta R., Misra S. P., Dwivedi M., Misra V., Kumar S., Gupta S. C.: Diagno-sing ascites: value of ascitic fluid total protein, albumin, cholesterol, their ratios, serum-ascites albumin and cholesterol gradient. Gastroenterol. Hepa-tol. 1995, 10, 295-299.
8.Hoefs J. C.: Serum protein concentration and portal pressure determine the ascites fluid protein concentration in patients with chronic liver disease. J. Lab. Clin. Med. 1983, 102, 260-273.
9.Laudanno O. M., Bresciani P., Silva M.: Diagnostic efficacy of albumin gradient in different causes of ascitis. Acta Gastroenterol. Latinoam. 1995, 25, 285-290.
10.MacMathuna P. M.: Mechanisms and consequences of portal hypertension. 11.Paddock F. K.: The diagnostic significance of serum fluid in disease.
N. Engl. J. Med. 1940, 223, 1010-1005.
12.Pare P., Talbot J., Hoefs J. C.: Serum-ascites albumin concentration gra-dient: a physiologic approach to the differential diagnosis of ascites. Gastro-enterology 1983, 85, 240-144.
13.Pembleton-Corbett J. R., Center S. A., Schermerhorn T., Yeager A. E., Erb H. N.: Serum-effusion albumin gradient in dogs with transudative abdo-minal effusion. J. Vet. Intern. Med. 2000, 14, 613-618.
14.Runyon B. A., Montano A. A., Akriviadis E. A.: The serum-ascites albumin gradient in the differential diagnosis of ascites is superior to the exudate-transudate concept. Ann. Intern. Med. 1992, 117, 215-220.
15.Runyon B. A., Montano A. A., Akriviadis E. A., Antillon M. R., Irving M. A., McHutchison J. G.: The serum-ascites albumin gradient is superior to the exudate-transudate concept in the differential diagnosis of ascites. Ann. Intern. Med. 1992, 117, 215-220.
16.Satz N.: Laboratory chemical analysis in ascites. Schweiz. Med. Wochen-schr. 1991, 121, 536-547.
17.Valdivia R. M., Llanos C. A., Zapata S. C., Munoz O. N.: The validity of the proteins concentrations in the ascitic liquid and serum for the differential diagnosis of the ascetic. Rev. Gastroenterol Peru. 2002, 22, 279-286. 18.Zhu X. H., Liu B., Cheng Z. Y.: Diagnostic value of serum-ascites albumin
gradient. Hunan. Yi Ke Da Xue Xue Bao. 2003, 28, 278-280.
Adres autora: dr Kamila Gliñska, pl. Grunwaldzki 47, 50-366 Wroc³aw; e-mail: kamilaglinska@o2.pl
Ryc. 5. Prêdkoæ przep³ywu krwi w ¿yle wrotnej mierzona metod¹ Doppler u psów grupy 1, 2 i 3
Grupa 1 Grupa 2 Grupa 3
5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 Prêdkoœæ przep³ywu
œrednia œrednia ± b³¹d standardowy œrednia ± odchylenie standardowe
