Opis przypadku Case report
Ch³oniak jest czêsto spotykanym nowotworem uk³adu krwiotwórczego psów, stanowi od 5% do 24% wszystkich rozpoznawanych nowotworów. W Katedrze Anatomii Patologicznej wykonuje siê oko³o 40 biopsji cienkoig³o-wych powiêkszonych wêz³ów ch³onnych rocznie. Wy-nik badania cytologicznego czêsto nasuwa podejrzenie ch³oniaka, wymagaj¹cego dalszych badañ rozpoznaw-czych. Ch³oniaki stanowi³y ok. 7% wszystkich nowotwo-rów stwierdzanych u psów badanych w Katedrze Anato-mii Patologicznej w latach 2005-2009.
Ch³oniaki z³oliwe (lymphoma malignum) s¹ hetero-genn¹ grup¹ nowotworów, wywodz¹cych siê z limfocy-tów bêd¹cych w ró¿nych etapach ró¿nicowania. Rozwi-jaj¹c siê, powoduj¹ zmiany w wêz³ach ch³onnych i/lub poza wêz³ami, mog¹ przebiegaæ z zajêciem krwi i szpiku kostnego, prowadz¹c do bia³aczki (16, 19). Kr¹¿¹ce lim-focyty s¹ przyczyn¹ ró¿nych lokalizacji zmian narz¹do-wych najczêciej dotycz¹ one skóry, ga³ek ocznych, orodkowego uk³adu nerwowego (OUN), ledziony, w¹t-roby, uk³adu oddechowego, pokarmowego i tarczycy.
Etiologia ch³oniaków z³oliwych nie zosta³a w pe³ni wyjaniona, uwa¿a siê, ¿e mog¹ wystêpowaæ spontanicz-nie, mog¹ byæ wywo³ane zaka¿eniem retrowirusami, ska-¿eniem rodowiska pochodnymi kwasu fenoksyoctowe-go, oddzia³ywaniem pola magnetycznefenoksyoctowe-go, anomaliami chromosomowymi lub zaburzeniami uk³adu immunolo-gicznego. Patogeneza ch³oniaka jest z³o¿ona, podobnie jak w ch³oniakach nieziarniczych u ludzi (8, 16). Odej-cie od systematyzowania ch³oniaków pod wzglêdem stopnia z³oliwoci i oparcie nowego podzia³u na okre-leniu morfologii, immunofenotypu i zmian genetycznych komórek nowotworowych pozwoli³o na opracowanie klasyfikacji ch³oniaków nazwanej REAL (Revised Euro-pean-American Lymphoma Classification), bêd¹cej uzu-pe³nieniem poprzednio stosowanych podzia³ów (wg Rappaporta, Lukes-Colinsa oraz klasyfikacji kiloñskiej). Oparto na niej wprowadzan¹ obecnie klasyfikacjê WHO, w której wyodrêbniono trzy podstawowe grupy nowo-tworów limfocytarnych: ch³oniaki z komórek B, ch³o-niaki z komórek T i NK oraz ziarnicê z³oliw¹.
Ch³oniak u psa aspekty diagnostyki klinicznej
BEATA ABRAMOWICZ, KRZYSZTOF LUTNICKI, WOJCIECH £OPUSZYÑSKI*, EWA SZPRINGER**
Katedra i Klinika Chorób Wewnêtrznych Zwierz¹t, *Katedra Anatomii Patologicznej Wydzia³u Medycyny Weterynaryjnej UP, ul. G³êboka 30, 20-612 Lublin
**Pracownia Kosmetologii i Medycyny Estetycznej UM, ul. Chodki 1, 20-093 Lublin
Abramowicz B., Lutnicki K., £opuszyñski W., Szpringer E.
Lymphoma in a dog practical aspects of diagnosis
Summary
Lymphomas, which originate from various forms of lymphocytes, are the most common hematological malignancies in dogs. Their etiology is complicated because of the lack of clearly identified pathological factors. In the current WHO classification there are three main groups of tumors: B-cell lymphomas, lymphomas with T and NK cells and Hodgkins disease. Lymphomas originating from B cell lines represent about 80 percent of non-Hodgkin lymphomas. This paper presents our experiences in the diagnostics of lymphadenopathy.
A 7-year-old male dog was brought to hospital because of a generalized enlargement of lymph nodes. Diag-nostic procedures performed on the dog included a clinical examination, laboratory examinations of blood, ECG, X-ray and ultrasound examinations, two aspiration biopsies (FNAB) as well as a histopathological examination of a lymph node. Lymphoma therapy was administered in accordance with the COP chemo-therapy protocol.
Results of the clinical examination and laboratory tests confirmed the diagnosis of B-cell malignant lymphoma lymphoblastic type. Lymphoma diagnostics are based on cytological and histopathological examinations and the cell proliferation ratio. The phenotype of the lymphoma is important for prognosis. The use of specific antibodies for the identification of CD surface antigens, including certain cell lines, is helpful in the diagnosis. The longest period of survival and control of the disease can be obtained by treatment with doxorubicin combined with simultaneous radiotherapy. In the case of recurrence, dacarbazine (DTIC) therapy is effective.
Ch³oniaki wywodz¹ce siê z linii komórek B stanowi¹ ok. 80 proc. ch³oniaków nieziarniczych (Non Hodgkin Lymphoma, NHL). Transformacja nowotworowa dotyczy komórek limfoidalnych w ró¿nym stopniu dojrzewania i ró¿nicowania, wi¹¿e siê z translokacj¹ chromosomaln¹, rearan¿acj¹ genów, (m.in. bcl-1, bcl-2), co mo¿e powo-dowaæ szybsze dzielenie siê komórek w sposób niekon-trolowany.
Nowotworzenie czêsto wi¹¿e siê z opornoci¹ na apop-tozê. Taka przewaga proliferacyjna jest zwi¹zana z ak-tywacj¹ protoonkogenów, a opornoæ na apoptozê mo¿e byæ efektem rearan¿acji genu bcl-2. Odzwierciedleniem tego stanu jest obecnoæ lub brak markerów powierzch-niowych, charakterystycznych dla poszczególnych typów zmienionych komórek, dla ch³oniaków typu B epitopu powierzchniowego CD 20 (11).
Sposób postêpowania w rozpoznawaniu przyczyn po-wiêkszenia wêz³ów ch³onnych jest skomplikowany i czê-sto kontrowersyjny, tym bardziej, ¿e wiêkszoæ przypad-ków powiêkszenia wêz³ów ch³onnych (limfadenomega-lii) ma pod³o¿e nienowotworowe, czêsto o nie wyjanio-nej etiologii. Poniewa¿ ka¿dy ch³oniak powinien byæ roz-patrywany jako odrêbna jednostka chorobowa, istnieje potrzeba opracowywania odrêbnych strategii terapeutycz-nych w miejsce wspólterapeutycz-nych protokó³ów leczniczych dla danej grupy np.: ch³oniaków o wysokiej z³oliwoci, tym bardziej, ¿e w ramach wielu tych jednostek przebieg naturalny i odpowied na leczenie s¹ bardzo zró¿nicowa-ne. Wymaga to indywidualnego badania ka¿dego przy-padku.
W pracy przedstawiono w³asne dowiadczenia diagnos-tyczne przypadku limfadenomegalii, w którym dane z wy-wiadu, przebieg choroby oraz wykonana biopsja cienko-ig³owa wêz³ów ch³onnych nie by³y typowe dla rozpozna-nia ch³orozpozna-niaka.
Opis przypadku
Pies, samiec, 7-letni wy¿e³ wêgierski vizla, trafi³ do Klini-ki z powodu uogólnionego powiêkszenia wêz³ów ch³onnych po podrapaniu przez kota i po¿¹dleniu przez szerszenie, któ-re zosta³y przez psa po³kniête. Kolejne zaostrzenia choroby obserwowane by³y zawsze po nastêpnych epizodach po¿¹dle-nia. Zacznie powiêkszone wêz³y ch³onne (konsystencji jêdr-nej, niebolesne, wielkoci od liwki wêgierki do kurzego jaja), szczególnie uwydatnione w okolicy szyjnej, podkolanowej, pachwinowej znacznie deformowa³y sylwetkê psa i ograni-cza³y poruszanie siê zwierzêcia (ryc. 1). Zwraca³y uwagê wychudzenie i brak apetytu. W badaniu hematologicznym stwierdzono neutrofiliê z przesuniêciem obrazu w lewo oraz limfopeniê i wzrost aktywnoci enzymów (ALT, AST). Ba-danie moczu uzyskanego przez cewnikowanie pêcherza wy-kazywa³o spadek masy w³aciwej moczu, obecnoæ bia³ka i ladowe iloci barwników krwi, w osadzie leukocyty i licz-ne bakterie. Obraz hematologiczny oraz wyniki badañ bio-chemicznych krwi w czasie trwania choroby przedstawia tab. 1. Badaniem mikrobiologicznym pobranego materia³u przy¿yciowo wykluczono bakteryjn¹ i grzybicz¹ etiologiê zmian w wêz³ach ch³onnych, co potwierdzi³y badania mikro-biologiczne narz¹dów wykonane post mortem.
W badaniu EKG stwierdzono nieznaczn¹ tachykardiê (czê-stoæ 100/min.), arytmiê zatokow¹, zwolnienie zatokowe, nor-mogram. Badaniem RTG i USG jamy brzusznej i klatki
pier-siowej stwierdzono powiêkszenie wêz³ów ch³onnych ródpier-siowych i w jamie brzusznej oraz powiêkszenie ledziony. Po-nadto wykonano biopsjê cienkoig³ow¹ aspiracyjn¹ (BAC) wêz³ów ch³onnych podkolanowych, która nie da³a jednoznacz-nego rozpoznania, co do charakteru limfadenomegalii. Po dwutygodniowej obserwacji wyników leczenia w kierunku re-aktywnego zapalenia wêz³ów ch³onnych (antybiotykoterapia), wobec braku zmian w obrazie klinicznym wykonano ponow-nie biopsjê aspiracyjn¹ cienkoig³ow¹ (BAC) z dwóch ró¿nych wêz³ów ch³onnych. Ocena cytologiczna nasunê³a podejrze-nie ch³oniaka, jednak podejrze-nie upowa¿nia³a do definitywnego postawienia rozpoznania, wobec czego pobrano w ca³oci wêze³ ch³onny pachwinowy i wykonano badanie histopatolo-giczne, które potwierdzi³o wczeniejsze podejrzenie.
Z powierzchni przekroju wie¿o usuniêtego wêz³a ch³on-nego wykonano odciskowe preparaty cytologiczne, które za-barwiono hematoksylin¹ i eozyn¹ oraz barwnikiem May-Objanienie: * znacznie poni¿ej dolnej granicy normy Tab. 1. Zmiany hematologiczne i biochemiczne pacjenta
a i n a d a b a t a D 20.09.2008 26.09.2008 29.10.2008 m m / M ( y t y c o rt y r E 3) 5,80 6,84 4,70 ) % ( t H 38,5 45,6 32,8 )l d / g ( b g H 13,1 15,7 10,5 m m / m ( y t y c o k u e L 3) TL* 15,96 14,92 h c y ³ a i b k e n i w r k z a r b O y t y c o l u n a r G ) % ( e n a w o t n e m g e s 5 12 y t y c o l u n a r G ) % ( e t a w o k z c e ³ a p 84 79 y t y c o l u n a r G ) % ( e n n o ³ h c o s a w k 6 0 ) % ( y t y c o f m i L 4 7 ) % ( y t y c o n o M 1 2 m m / m ( y t y c o b m o r T 3) 46 218 232 )l d / g m ( k i n z c o M 34,37 46 42,6 )l d / g m ( a n i n y t a e r K 3,1 3,4 3,1 ) L / U ( T S A 64 160,71 59,7 ) L / U ( T L A 19 304,14 221,82
Ryc. 1. Widoczne powiêkszenie wêz³ów ch³onnych ¿uchwo-wych, przed³opatkowych i podkolanowych
-Grünwalda i Giemsy. Nastêpnie wycinki wêz³a utrwalono w 5% formalinie o pH = 7,2 przez 24 godziny, po czym prze-prowadzono je rutynowo przez wzrastaj¹ce stê¿enia roztwo-rów alkoholowych i ksylen. Wykonane technik¹ parafinow¹ preparaty mikroskopowe o gruboci 4 µm zabarwiono hema-toksylin¹ i eozyn¹. Celem ustalenia fenotypu komórek roz-rostu wykonano barwienia immunohistochemiczne. Skrawki przeznaczone do badañ immunohistochemicznych nanoszo-no na szkie³ka pokryte silanem. Po odparafinanoszo-nowaniu prepara-tów blokowano aktywnoæ endogennej peroksydazy przez umieszczenie skrawków w 3% wodzie utlenionej przez 15 min. Przed reakcj¹ preparaty umieszczono w Antigen Unmasking Solution (Vector) rozcieñczonym wod¹ destylowan¹ w sto-sunku 1 : 100 i odmaskowywano w autoklawie cinieniowym (decloaking chamber) przez 5 min. Po ostygniêciu i przep³u-kaniu nanoszono na skrawki roztwór mysiego monoklonal-nego przeciwcia³a pierwotmonoklonal-nego CD3 (Dako) w rozcieñczeniu 1 : 100 znakuj¹cego limfocyty T oraz roztwór mysiego mo-noklonalnego przeciwcia³a pierwotnego CD 79á (Dako) w rozcieñczeniu 1 : 100 znakuj¹cego limfocyty B. Do ozna-czeñ wykorzystano system detekcji kompleksów antygen przeciwcia³o, oparty na drugorzêdowych przeciwcia³ach po-³¹czonych z biotyn¹, skierowanych przeciwko przeciwcia³om pierwotnym (LSAB plus, HRP, Dako). Enzymem znacz¹cym miejsce reakcji w u¿ytym zestawie by³a peroksydaza chrza-nowa skoniugowana ze streptawidyn¹, a odczynnikiem daj¹-cym reakcjê barwn¹ (chromogenem) czterochlorowodorek-3,3-dwuaminobenzydyny (DAB). Po zakoñczeniu reakcji skrawki podbarwiano hematoksylin¹ Mayera przez 30 sekund i zamykano w balsamie kanadyjskim.
U zwierzêcia rozpoczêto standardowe leczenie w kierun-ku ch³oniaka wg protoko³u chemioterapii COP, w celu uzys-kania trwa³ej remisji (16, 19). Stan zdrowia zwierzêcia po-prawi³ siê i uzyskano przejciow¹ remisjê. Po 6 miesi¹cach od rozpoczêcia leczenia po drugiej remisji nast¹pi³o nag³e pogorszenie ogólnego stanu zdrowia i zejcie miertelne psa w domu w³aciciela. Zw³oki psa poddano badaniu sekcyjne-mu wed³ug ogólnie przyjêtych zasad.
Wyniki i omówienie
Oceniaj¹c odciskowe preparaty cytologiczne stwier-dzono wyran¹ przewagê form blastycznych limfocytów (> 70%), wyra¿aj¹c¹ siê obecnoci¹ ma³ych i rednich komórek zawieraj¹cych rednio obfit¹ iloæ cytoplazmy o okr¹g³ych, pêcherzykowatych, równo obrysowanych j¹d-rach. Chromatyna j¹drowa by³a delikatnie zagêszczona lub tworzy³a grudki. W s¹siedztwie opisanych komórek obserwowano pojedyncze wiêksze komórki o typie cen-troblasta oraz nieliczne ma³e limfocyty (ryc. 2). Badanie histopatologiczne wycinka wêz³a ch³onnego uwidoczni³o ca³kowite zatarcie budowy grudkowej wêz³a, którego utka-nie stanowi³ lity, monoklonalny rozplem opisanych po-wy¿ej form limfocytów, odpowiadaj¹cych w przewadze limfoblastom (ryc. 3). Odczyn z przeciwcia³em CD 79á wyst¹pi³ na powierzchni niemal wszystkich komórek nowotworowych tworz¹cych utkanie wêz³a ch³onnego (ryc. 4), natomiast dodatni odczyn z przeciwcia³em CD3 wykazywa³y jedynie pojedyncze komórki (ryc. 5). Na pod-stawie obrazu cytologicznego, histologicznego i badania immunohistochemicznego postawiono rozpoznanie B-ko-mórkowego ch³oniaka z³oliwego (lymphoma malignum) o typie limfoblastycznym.
Ryc. 2. Wyrana przewaga form blastycznych limfocytów w preparacie odciskowym wêz³a ch³onnego. Braw. H. i E., pow. ok. 480 ×
Ryc. 3. Obraz mikroskopowy ch³oniaka limfoblastycznego. Barw. H i E, pow. ok. 480 ×
Ryc. 4. Dodatnia reakcja na obecnoæ antygenu CD79á na powierzchni wiêkszoci nowotworowych limfocytów. Braw. met. immunohistochemiczn¹ LSAB+/HRP pow. ok. 240 ×
Podczas badania sekcyjnego stwierdzono uogólnione po-wiêkszenie wêz³ów ch³onnych powierzchownych (ryc. 6)
oraz wêz³ów ch³onnych wewnêtrznych. Powiêkszone wêz³y by³y na przekroju barwy kremowej do ¿ó³to-czer-wonej, z zatarciem granicy miêdzy rdzeniem a kor¹. Po-nadto odnotowano powiêkszenie ledziony, w mi¹¿szu której obecne by³y guzowate ogniska rozrostu nowotwo-rowego oraz znaczne powiêkszenie w¹troby (ryc. 7). B³ona
luzowa ¿o³¹dka i dalszych odcinków przewodu pokar-mowego nie wykazywa³a uchwytnych makroskopowo zmian. Stwierdzono natomiast ostre nie¿ytowe zapalenie p³uc oraz rozstrzeñ prawej komory serca. Wymazy z wêz-³ów ch³onnych, ledziony, nerek i w¹troby w badaniu bak-teriologicznym da³y wynik negatywny, wykluczaj¹c etio-logiê bakteryjn¹ choroby.
Mimo ¿e ch³oniak jest u psów czêsto diagnozowanym nowotworem, jego etiologia nie zosta³a w pe³ni poznana. Wród czynników wywo³uj¹cych proces nowotworowy wymienia siê niekorzystne czynniki rodowiskowe, im-munologiczne, zaka¿enia szczególnie Bartonella, Ana-plasma i Ehrlichia. Rozpoznanie ch³oniaka najczêciej opiera siê na badaniu cytologicznym lub histopatologicz-nym, jednak¿e czasami jest to trudne (13). Rozstrzyga-j¹ce w przypadku ch³oniaka z³oliwego jest badanie his-topatologiczne powiêkszonych wêz³ów ch³onnych. Ba-daniem cytologicznym ocenia siê preparaty pochodz¹ce z biopsji aspiracyjnej cienkoig³owej (BAC). Stwierdze-nie w rozmazie cytologicznym powy¿ej 50% Stwierdze- niedojrza-³ych komórek limfoidalnych lub blastycznych daje pod-stawê do stwierdzenia ch³oniaka. Czasami rozpoznanie na podstawie badania cytologicznego nie jest mo¿liwe, wynik jest jedynie opisowy lub zawiera podejrzenie ch³o-niaka (23). Opisana przez Kaneko i wsp. (13) metoda analizy rearan¿acji genów PARR z u¿yciem skrawków parafinowych pozwala na rozpoznanie zmian rowych tkanki limfatycznej (13). W przypadku nowotwo-rów komórek B lub T notowana jest ekspansja klonów limfocytów guza zawieraj¹cych odpowiednio zrearan¿o-wany gen immunoglobuliny IgH lub receptora ã komórek T (TCã). W badaniach z u¿yciem tej metody mo¿na u¿y-waæ zarówno tkanki wie¿ej, jak i zamro¿onej, a tak¿e skrawków utrwalonych w parafinie (10). Charakterystycz-ne dla ch³oniaków B komórkowych s¹: ró¿na zawartoæ okr¹g³ych PAS pozytywnych cytoplazmatycznych krope-lek z³o¿onych z cia³ek Russella oraz ekstensywne zró¿ni-cowanie komórek Mott (5). W ch³oniakach u psów ob-serwuje siê czasami, podobnie jak u ludzi, podwy¿szon¹ aktywnoæ LDH (18), a predyspozycja genetyczna, acz-kolwiek podkrelana przez wielu autorów, nie jest udo-wodniona (15). Ponadto obserwuje siê ró¿nego stopnia zmiany wskaników (biomarkerów), które ulegaj¹ nor-malizacji w czasie remisji.
Pobieraj¹c materia³ do badania nale¿y pamiêtaæ, aby wykonaæ biopsjê z przynajmniej dwóch powiêkszonych wêz³ów ch³onnych lub z jednego wêz³a kilka aspiracji w ró¿nych kierunkach i g³êbokoci powiêkszonego wêz-³a. Niejednoznacznoæ wyników badañ cytologicznych i histopatologicznych mo¿e byæ wynikiem nieprawid³o-woci i b³êdów przy pobieraniu i przechowywaniu pró-bek. Dickinson (6) wskazuje, ¿e przyczyn¹ niepowodzeñ jest czasami brak mo¿liwoci uzyskania odpowiedniej liczby komórek w aspiracie, z³a ochrona komórek limfa-tycznych przy pobieraniu materia³u i obróbce, zbyt du¿e cinienie aspiracyjne w strzykawce albo zbyt du¿y nacisk podczas robienia rozmazu, a tak¿e z³e barwienie, wyni-kaj¹ce z b³êdów suszenia powietrzem w s¹siedztwie opa-rów formaliny (6). Badaniem cytologicznym mo¿na obej-rzeæ preparat pod mikroskopem i oceniæ wygl¹d komó-rek oraz zró¿nicowaæ ch³oniaka z rozrostem odczynowym, zapaleniem i wêz³em prawid³owym. W preparacie
bar-Ryc. 5. Nieliczne limfocyty wykazuj¹ce dodatni odczyn z prze-ciwcia³em CD3. Braw. met. immunohistochemiczn¹ LSAB+/ HRP. pow. ok. 240 ×
Ryc. 6. Powiêkszone wêz³y ch³onne (ródpiersiowe i mostkowe)
Ryc. 7. Powiêkszona ledziona z obecnoci¹ guzowatych ognisk rozrostu nowotworowego
wionym MGG mo¿na zró¿nicowaæ makrofagi fagocytu-j¹ce martwe komórki lub fragmenty j¹der komórkowych, mo¿liwe jest oszacowanie aktywnoci proliferacyjnej, wartoci indeksów mitotycznych (IM), a tak¿e ich kore-lacjê z fragmentami j¹der komórkowych TBM. Badaniem immunocytochemicznym preparatu uzyskanego z BAC mo¿na okreliæ fenotyp ch³oniaka.
Fenotyp ch³oniaka ma istotne znaczenie dla rokowa-nia. Zastosowanie swoistych przeciwcia³ do identyfiko-wania antygenów powierzchniowych CD, tak¿e okrelo-nych linii komórkowych pomaga w rozpoznaniu. Guzy z komórek B wystêpuj¹ znacznie czêciej (nawet do 64% wszystkich przypadków ch³oniaków) ni¿ z komórek T, które charakteryzuje zwykle znacznie krótszy okres prze-¿ycia i pierwszej remisji. Komórki ch³oniaka o fenotypie B zwykle charakteryzuje ekspresja antygenu CD79á, CD21, CD20, ekspresja immunoglobulin sIG i cIG. Wa¿-nym elementem, pomocWa¿-nym w rokowaniu jest równie¿ liczba regionów organizatorów j¹derkowych (AgNORs), wysoka w ch³oniakach du¿ej z³oliwoci (2, 23). Zarów-no psy leczone, jak i nie leczone ¿y³y d³u¿ej, jeli AgNORs (liczba regionów organizatorów j¹derkowych) by³a ni¿-sza (23). Stwierdzono wysok¹ korelacjê pomiêdzy eks-presj¹ antygenu j¹drowego Ki-67 a stopniem z³oliwoci ch³oniaka: ch³oniaki o wysokiej z³oliwoci charaktery-zuje indeks Ki-67 powy¿ej 29% (2, 23). Przeciwcia³o anty Pax 5 (genu, który koduje bia³ko specyficznego aktywa-tora komórek B) mo¿e okazaæ siê znakomitym markerem ch³oniaka u psów, podobnie jak stê¿enie bia³ka C reak-tywnego w surowicy jest przydatne w okrelaniu ca³ko-witej remisji po cytostatykach i monitorowania progresji (20).
Znane s¹ przypadki limfoproliferacji (nowotworzenie komórek NK-LGL w kierunku limphoma) w nastêpstwie pok³ucia przez komary osób uczulonych, wskazuj¹ce na udzia³ wirusa EBV, którego reaktywacjê w komórkach NK przyspiesza uk³ucie komara, aktywuj¹c komórki T CD-4 pozytywne (4, 24). Kunitomi i wsp. (14) analizuj¹ podobny przypadek limfadenomegalii po pok³uciu przez komary, który w BAC wykazywa³ cechy nieswoistego powiêkszenia wêz³ów ch³onnych. Z biegiem czasu zmia-ny te ewoluowa³y w kierunku ch³oniaka z komórek p³asz-cza (MCL), za w badaniach laboratoryjnych stwierdza-no limfocytozê i nieznaczn¹ trombocytopeniê, pozytyw-n¹ reakcjê na cyklinê D1, autorzy podkrelaj¹ znaczenie badania FISH dla rozpoznania (14). Powodzenie w lecze-niu tego rodzaju ch³oniaka, jak i innych ch³oniaków zale-¿y od bardzo dobrej odpowiedzi na leczenie I rzutu (12). Istniej¹ równie¿ doniesienia na temat przypadków pseu-dolimfoma po wstrzykniêciu jadu szerszenia (Vespa orien-talis) dotycz¹ce zarówno zwierz¹t laboratoryjnych, jak i ludzi (1, 22, 17). Niemniej jednak Ho i Hwang (10) w swej pracy dotycz¹cej jadu szerszenia Vespa basalis, opisuj¹c w³aciwoci biologiczne wyizolowanego masto-paranu B, nie wspominaj¹ o jego oddzia³ywaniu na tkan-kê limfatyczn¹. Duncan i wsp. (7), badaj¹c zawartoci punkcji cienkoig³owej wêz³ów ch³onnych psów z rozpo-znanym ch³oniakiem metod¹ PCR, stwierdzali obecnoæ Bartonella sp. w oko³o 20% przypadków, lecz nie wiado-mo, w jaki sposób drobnoustrój ten móg³by doprowadzaæ do rozwoju ch³oniaka (7).
Najd³u¿szy okres prze¿ycia i kontroli choroby psów z ch³oniakiem uzyskuje siê, stosuj¹c terapiê opart¹ na doksorubicynie z jednoczesn¹ radioterapi¹ czêci lub ca-³oci organizmu (3), a w przypadku nawrotów monote-rapiê dakarbazyn¹ DTIC (9). Uzyskiwano dobre efekty terapeutyczne stosuj¹c mechloretaminê, prokarbazynê i prednizolon, a tak¿e terapiê z³o¿on¹ z L-asparaginazy, lumustyny i prednizolonu w przypadku nawrotów. Psy z anemi¹ charakteryzuje znacznie skrócony okres prze-¿ycia (21).
Pimiennictwo
1.Barr-Nea L., Sandbank M., Ishay J.: Pseudolymphoma of skin induced by oriental hornet (Vespa orientalis) venom. Experientia 1976, 32, 1564-1565.
2.Bauer N. B., Zervos D., Moritz A.: Argyrophilic nucleolar organizing regions and Ki67 equally reflect proliferation in fine needle aspirates of normal, hyper-plastic, inflamed, and neoplastic canine lymph nodes (n = 101). J. Vet. Intern. Med. 2007, 21, 928-935.
3.Chun R.: Lymphoma: Which chemotherapy protocol and why? Top Companion Anim. Med. 2009, 24, 157-162.
4.Chung J. S., Shin H. J., Lee E. Y., Ho G. J.: Hypersensivity to mosquito bites associated with natural killer-derived large granular lymphocyte lymphocytosis: a case report in Korea. The Korean J. Intern. Med. 2003, 18, 50-52. 5.De Zang G., Zappuli V., Cavicchioli L., Di Martino L., Ros E., Conforto G.,
Costagnaro M.: Gastric B-cell lymphoma with Mott cell differentiation in a dog. J. Vet. Diagn. Invest. 2009, 21, 715-719.
6.Dickinson R. M.: Canine lymphosarcoma: overcoming diagnostic obstacles and introduction to the latest diagnostic techniques. Can. Vet. J. 2008, 49, 305-308. 7.Duncan A. W., Marr H. S., Birkenheuer A. J., Maggi R. G., Williams L. E., Correa M. T., Breitschwerdt E. B.: Bartonella DNA in the blood and lymph nodes of Golden Retrievers with lymphoma and in healthy controls. J. Vet. Intern. Med. 2008, 22, 89-95.
8.Fan T. M., De Lorimier L.: Leczenie ch³oniaków u psów i kotów. Wet. po Dyplomie 2006, 7, 16-22.
9.Griessmayr P., Payne S., Winter J., Barber L. G., Shofer F.: Dacarbazine as a single-agent therapy for relapsed lymphoma in dogs. J. Vet. Intern. Med. 2009, 23, 1227-1231.
10.Ho C. L., Hwang L. L.: Structure and biological activities of a new mastoparan isolated from the venom of the hornet Vespa basalis. Biochem. J. 1991, 274, 453-456.
11.Jubala C. M., Wojcieszyn J. W., Valli V. E. O., Getzy D. M., Fosmire S. P., Coffey D., Bellgrau D., Modiano J. F.: CD20 Expression in Normal Canine B Cells and in Canine non-Hodgkin Lymphoma. Vet. Pathol. 2005, 42, 468-476. 12.Jurczak W., Walewski J.: Ch³oniak z komórek p³aszcza optymalne podejcie do leczenia w wietle badañ klinicznych. Onkologia Prak. Klin. 2007, 5, 254-258. 13.Kaneko N., Tanimoto T., Marimoto M., Hayashi T., Shimokawa Miyama T., Hiraoka H., Itamoto K., Une S., Mizuno T., Okuda M.: Use of formalin-Fixed Paraffin-Embded Tissue and single-strand conformation polymorphism analy-sis for polymerase chain reaction of antigen receptor rearrangements in dogs. J. Vet. Med. Sci. 2009, 71, 535-538.
14.Kunitomi A., Konaka Y., Yagita M.: Hypersensitivity to mosquito bites as a po-tential sign of mantle cell lymphoma. Intern. Medicine 2005, 44, 1097-1099. 15.Lobetti R. G.: Lymphoma in 3 related Rottweilers from a single hausehold.
J. S. Afr. Vet. Assoc. 2009, 80, 103-105.
16.Madej J. A.: Ch³oniaki z³oliwe nieziarnicze u psów. Medycyna Wet. 2003, 59, 371-375.
17.Magnol J. P., Guelfi J. F.: Color Atlas of Cancer Cytology of the Dog and Cat. Confére. National des Vétérinaires Spécialisés en Petits Animaux, Paris 1994, 258-262.
18.Marconato L., Crispiano G., Finotello R., Mazzotti S., Salerni F., Zini E.: Serum lactate dehydrogenase activity in canine malignancies. Vet. Comp. Oncol. 2009, 7, 236-243.
19.Morris J., Dobson J.: Onkologia ma³ych zwierz¹t. SIMA WLW, Warszawa 2003, 230-241.
20.Nielsen L., Toft N., Eckersall P., Mellor D., Morris J.: Serum C-reactive protein concentration as an indicator of remission status in dogs with multicentric lym-phoma. J. Vet. Intern. Med. 2007, 21, 1231-1236.
21.Saba C., Hafeman S., Vail D., Thamm D.: Combination chemotherapy with continuous L-asparaginas, lomustine and prednisone for relapsed canine lym-phoma. J. Vet. Intern. Med. 2009, 23, 1058-1063.
22.Sandbank M., Barr-Nea L., Ishay J.: Pseudolymphoma of skin induced by oriental hornet (Vespa orientalis) venom ultrastructural study. Arch. Dermatol. Res. 1978, 262, 135-141.
23.Sapierzyñski R., Soko³owska J.: Cytologiczna diagnostyka ch³oniaków u psów. Medycyna Wet. 2008, 64, 872-876.
24.Wakimoto N., Nitsu N.: Lymphoid Neoplasm associated with mosquito bites. Intern. Medicine 2005, 44, 1118-1119.
Adres autora: dr Beata Abramowicz, ul. G³êboka 30, 20-612 Lublin; e-mail: abram0@poczta.onet.pl
