Obchody 70 rocznicy mazurskiego ruchu ludowego

Łoś, Stanisław

Obchody 70 rocznicy mazurskiego

ruchu ludowego

Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 3, 451-453

KRONIKA NAUKOW A W O JE W Ó D Z T W A OLSZTYŃSKIEGO

J a k w ia d o m o , d z ie j e r u c h u lu d o w e g o n a W a r m ii i M a z u r a c h p r z e d s t a w io n o ju ż w k ilk u a r t y k u ła c h , n ie m n ie j b r a k u j e j e g o s y n t e t y c z n e g o o p r a c o w a n ia . A b y lu k ę tę c z ę ś c io w o w y p e łn ić , W o j e w ó d z k i K o m it e t Z S L z l e c ił o p r a c o w a n ie z a r y s u h is t o r ii r u c h u lu d o w e g o n a W a r m ii i M a z u r a c h t r z e m a u to r o m , k tó r z y n a p is a li n a s t ę p u j ą c e r o z p r a w y : 1. W a lte r P ó ź n y , R u c h l u d o w y n a M a z u r a c h i W a r m ii w la t a c h 1896— — 1920, s s. 100, m a s z y n o p is z ło ż o n y w 1966 r., z n a j d u j e s ię o n w A r c h iw u m W o j e w ó d z k ie g o K o m it e t u Z S L w O ls z t y n ie . A u to r o m a w ia t ło s p o ł e c z n o - p o lit y c z n e i s t o s u n k i lu d n o ś c io w e , w j a k ic h z r o d z iła s ię M a z u r sk a P a r t ia L u d o w a . P r z e d s t a w ia s k ła d o s o b o w y w ła d z M a ­ z u r s k ie j P a r t ii L u d o w e j o r a z je j u d z ia ł i d z ia ła ln o ś ć w w a lc e o p o ls k o ś ć , p r a w a o b y w a t e ls k i e i s w o b o d y n a r o d o w e M a z u r ó w , o m a w ia d z ia ła ln o ś ć s t a t u t o w ą M P L . U k a z u j e t e ż r o lę M a z u r s k ie g o Z w ią z k u L u d o w e g o w o k r e s ie p le b is c y t u .

2. W o jc ie c h W r z e s i ń s k i , R u c h l u d o w y n a M a z u r a c h i W a r m ii w l a ­ tach. 1920— 1945, s s . 110, p r a c a z ło ż o n a w 1965 r., m a s z y n o p is z n a j d u j e s ię w A r c h iw u m W o j e w ó d z k ie g o K o m it e t u Z S L w O ls z t y n ie .

W p r a c y te j a u to r o m a w ia d z ia ła ln o ś ć Z w ią z k u P o l a k ó w w P r u s a c h W s c h o d n ic h , S a m o p o m o c y M a z u r s k ie j, Z j e d n o c z e n ia M a z u r s k ie g o . W o p a r c iu 0 d z ia ła ln o ś ć Z w ią z k u M a z u r ó w i „ C e c h u ” a u to r p r ó b u j e u k a z a ć d a ls z ą r a d y - k a liz a c j ę M a z u r w la t a c h t r z y d z ie s t y c h . W ie le m ie j s c a p o ś w ię c a Z w ią z k o w i M a z u r ó w w D z ia łd o w ie i j e g o o d d z ia ły w a n iu n a M a z u r y z a k o r d o n o w e . U k a z u j e p o w ią z a n ie d z ia ła c z y m a z u r s k ic h z p r z e d s t a w ic i e la m i le w i c y w P o l s c e m ię d z y w o j e n n e j (B. L im a n o w s k i, I r e n a K o s m o w s k a , C z e s ła w W y - c e c h i in n i). A u to r s z k ic u j e r ó w n ie ż w a lk ę W a r m ia k ó w i M a z u r ó w o p o w r ó t d o M a c ie r z y , m . in . lo s y I n s t y t u t u M a z u r s k ie g o w W a r s z a w ie , u d z ia ł W a r ­ m ia k ó w i M a z u r ó w w w a lc e p o d z ie m n e j w o k r e s ie II w o j n y ś w i a t o w e j , w r e s z c i e u d z ia ł w p r a c a c h P o l s k ie g o K o m it e t u W y z w o le n ia N a r o d o w e g o . 3. J ó z e f F a j k o w s k i , R u c h l u d o w y w w o j . o l s z t y ń s k i m w la ta c h 1945— 1959. P r ó b a z a r y su , s s . 210, z ło ż o n a w 1966 r., z n a j d u j e s ię w A r c h iw u m W o j e w ó d z k ie g o K o m it e t u Z S L w O ls z ty n ie . A u to r o m a w ia w s w e j p r a c y p r o b le m y t w o r z e n ia s ię w ła d z y lu d o w e j 1 u d z ia ł w n ie j c z ło n k ó w S t r o n n ic t w a L u d o w e g o . U k a z u j e f o r m y o r g a n iz a c j i i r o z w o j u S t r o n n ic t w a L u d o w e g o w O k r ę g u M a z u r sk im . W ie le m ie j s c a p o ś w ię c a p r o b le m o m o s ie d le ń c z y m i u d z ia ło w i w n ic h lu d o w c ó w , o m a w ia s p e c y f ik ę r u c h u lu d o w e g o n a W a r m ii i M a z u r a c h z u w z g lę d n ie n ie m je g o t r a d y c j i. W s p e c j a ln y m r o z d z ia le z n a j d u j e o d b ic ie r e f e r e n d u m i w y b o r y d o S e j m u w 1947 r o k u o r a z u d z ia ł w n ic h S t r o n n ic t w a L u d ą w e g o . F a j k o w s k i o m a w ia r ó w n ie ż d z ia ła ln o ś ć P S L i w a lk ę z n im b lo k u s t r o n n ic t w d e m o k r a ­ t y c z n y c h , j a k r ó w n ie ż w a lk ę z p o d z ie m ie m . W d a ls z y m c ią g u p r z e d s t a w ia z j e d n o c z e n ie r u c h u lu d o w e g o i u d z ia ł w n im d e le g a c j i s t r o n n ic t w lu d o fw y c h W a r m ii i M a z u r , u d z ia ł Z S L w t w o r z e n iu i u m a c n ia n iu w ła d z y lu d o w e j n a W a r m ii i M a z u r a c h o r a z w k ła d Z S L w r o z w ó j i u n o w o c z e ś n ie n ie r o l ­ n ic t w a . P r z e d s t a w io n e p r a c e m a j ą c h a r a k t e r p o p u la r n o n a u k o w y . W o j e w ó d z k i K o ­ m it e t Z S L z a m ie r z a z le c ić L u d o w e j S p ó łd z ie ln i W y d a w n ic z e j w W a r s z a w ie w y d a n ie t y c h p r a c . N a 7 0 - le c ie r u c h u lu d o w e g o o p r a c o w a ł n a d t o W ła d y s ła w A d a m c z y k , K r ó t k i z a r y s h i s t o r i i r u c h u lu d o w e g o n a W a r m ii i M a z u r a c h , O ls z t y n 1966, 1 s s. 18 [s k r y p t]. H e n r y k S y s k a p r z y g o t o w a ł d o d r u k u w L S W k s ią ż k ę p t.: M a z u r s k ie j

s o s n y c ie ń . K s ią ż k a s k ła d a s ię z tr z e c h r o z d z ia łó w . I — S c a lo n e p o g r a n i c z e —

t y t u ł r o z d z ia łu o d d a j e s e n s c a łe j k s ią ż k i, a lb o w ie m a u to r o m a w ia w n im

h is t o r y c z n e z w ią z k i , j a k ie łą c z y ły M a z o w s z e z M a z u r a m i o d c z a s ó w n a j d a w ­ n ie j s z y c h d o w s p ó łc z e s n o ś c i; II — W d e p t a n i w c m e n t a r z — w r o z d z ia le ty m j e s t m o w a o t y c h lu d z ia c h , k t ó r z y w a lc z y li o p o ls k o ś ć W a r m ii i M a z u r , k t ó r z y z m a r li ś m ie r c ią n a t u r a ln ą , w r e s z c i e o t y c h , k t ó r z y z o s t a li z a m o r d o w a n i o d d a j ą c ż y c ie za P o l s k ę L u d o w ą . III — W d o li n i e R o z o g i — a u to r o m a w ia tu o s a d n ic t w o n a W a r m ii i M a z u r a c h o r a z z ło ż o n o ś ć p r o b le m ó w , j a k ie w y ­ s t ę p o w a ł y p r z y te j a k c ji. P r a c a z a w ie r a 220 s t r o n m a s z y n o p is u , u k a ż e s ię n a p ó łk a c h k s i ę g a r s k ic h w g r u d n iu 1967 r. J a k w ia d o m o H . S y s k a w y d a ł w 1966 r. in n ą k s ią ż k ę , S p o t k a n ia m a ­ z u r s k ie , s s . 210. O p r ó c z t e g o W o j e w ó d z k i K o m i t e t Z j e d n o c z o n e g o S t r o n n ic t w a L u d o w e g o o p u b lik o w a ł f o ld e r o k o lic z n o ś c io w y z a w ie r a j ą c y r y s h is t o r y c z n y m a z u r s k ie g o r u c h u lu d o w e g o , s y l w e t k i z a s łu ż o n y c h d z ia ła c z y i p r o b le m y w s p ó łc z e s n e w o j. o ls z t y ń s k ie g o . P o n a d t o w y d a ł b a r w n y p la k a t w o p r a c o w a n iu B . J a n ­ k o w s k ie j . A k c e n t e m z a m y k a j ą c y m o b c h o d y 7 0 - le c ia b y ła u r o c z y s t a a k a d e m ia w d n iu 17 g r u d n ia 1966 r. w T e a t r z e im . S t. J a r a c z a w O ls z t y n ie . W a k a d e m ii u c z e s t n ic z y ło p o n a d -700 a k t y w i s t ó w , d z ia ła c z y i w e t e r a n ó w r u c h u lu d o w e g o , o r a z z a p r o s z e n i g o ś c ie . Z r a m ie n ia w ła d z n a c z e ln y c h Z S L b r a li w n ie j u d z ia ł: s e k r e t a r z N a c z e ln e g o K o m it e t u Z S L i c z ło n e k R a d y P a ń s t w a K a z im ie r z B a n a c h ; c z ło n e k P r e z y d iu m N a c z e ln e g o K o m it e t u Z S L A n t o n i K o r z y c k i: k ie r o w n ik W y d z ia łu O r g a n iz a c y j n e g o C z e s ła w S a d o w s k i; W ic e m in is t e r K u l­ tu r y i S z t u k i Z y g m u n t G a r s t e c k i o r a z W ic e m in is t e r R o ln ic t w a J e r z y P o p k o ; p o n a d t o m ie j s c o w i 'p r z e d s t a w ic ie le w ła d z S t r o n n ic t w a o r a z W S R . W a k a ­ d e m ii w z ię li t e ż u d z ia ł z a p r o s z e n i g o ś c ie W o j e w ó d z k ic h K o m i t e t ó w Z S L w B ia ły m s t o k u , R z e s z o w ie , G d a ń s k u , P o z n a n iu , O p o lu o r a z K o m it e t u P o w i a ­ t o w e g o w E łk u . O t w a r c ia a k a d e m ii d o k o n a ł c z ło n e k P r e z y d iu m W o j e w ó d z k ie g o K o m it e t u Z S L , w ic e p r z e w o d n ic z ą c y P r e z . W R N W a lt e r P ó ź n y , r e f e r a t o k o lic z n o ś c io w y w y g ło s ił p r e z e s W o j e w ó d z k ie g o K o m it e t u Z S L M ir o s ła w Ż u r e k , w im ie n iu w ła d z n a c z e ln y c h S t r o n n ic t w a p r z e m a w ia ł s e k r e t a r z N a c z e ln e g o K o m it e t u Z S L K a z im ie r z B a n a c h , z a ś w im ie n iu K W P Z P R s e k r e t a r z K o m it e t u W o j e ­ w ó d z k ie g o P Z P R M ic h a ł A t ła s . W d o w ó d u z n a n ia za d łu g o le t n ią d z ia ła ln o ś ć p o lit y c z n ą w r u c h u lu d o w y m n a w n i o s e k W o j e w ó d z k ie g o K o m it e t u Z S L R a d a P a ń s t w a p r z y z n a ła K r z y ż e K a w a le r s k i e O r d e r u O d r o d z e n ia P o l s k i F r y d e r y ­ k o w i P ó ź n e m u , J a n o w i B o c ia n o w i, F r a n c is z k o w i C h a b r o w s k ie m u i E u g e n iu ­ s z o w i P ie s z e . P r e z y d iu m O g ó ln o p o ls k ie g o K o m it e t u F J N p r z y z n a ło m e d a le t y s ią c l e c ia M i r o s ła w o w i L e y k o w i i G u s t a w o w i L e y d in g o w i.

W d n iu a k a d e m ii d e le g a c j e d z ia ła c z y S t r o n n ic t w a z ł o ż y ły w ią z a n k i k w i a ­ t ó w i w ie ń c e p r z e d 1 p o m n ik ie m w d z ię c z n o ś c i, t a b lic ą b o j o w n ik ó w o p o ls k o ś ć W a r m ii i M a z u r n a z a m k u w O ls z t y n ie , a s p e c j a ln a d e le g a c j a u d a ła s ię z w ie ń c e m d o O g r ó d k a k . E łk u w c e lu z ł o ż e n ia w ie ń c a n a g r o b ie M ic h a ła K a j k i, ja k r ó w n ie ż n a g r o b ie B o g u m iła L a b u s z a w L a b u s z e w ie . 7 0 - le c ie d z ia ła ln o ś c i r u c h u lu d o w e g o n a W a r m ii i M a z u r a c h z n a la z ło s z e ­ r o k ie o d b i c ie n a ła m a c h d z ie n n ik ó w , c z a s o p is m , a n t e n ie r a d io w e j i w t e l e ­ w iz j i. D z ie n n ik a r z e o ls z t y ń s c y , j a k r ó w n ie ż k r ą g o ls z t y ń s k ic h k o r e s p o n d e n t ó w p r a s y k r a j o w e j s y s t e m a t y c z n ie in f o r m o w a li s p o łe c z e ń s t w o o p r z y g o t o w a n ia c h d o o b c h o d ó w i p r z e b ie g u 7 0 - le c ia . 4 5 3