Włodzimierz Błaszczyk
Poznań - Zamek Przemysława
Informator Archeologiczny : badania 7, 204-205
204
-n e o lit
PODGAJE, pow .K azim ierza Wielka
Stanowisko 4 p atrz PO SAD OW , p o w .T o m a s z ó w L u b e ls k i p a tr z ś r e d n io w ie c z e PO ZN A N - K O M A N D O R IA p a t r z ś r e d n io w ie c z e P O ZN A N - Z a m e k P r z e m y s ła w a M u z e u m A r c h e o lo g ic z n e w P o z n a n iu
B a d a n ia p ro w a d z ił m g r W ło d z im ie r z B ła s z c z y k . Finansowało Muzeum Archeologiczne w Poznaniu. P i e r w s z y s e z o n b a d a ń . S ia d y o s a d n ic tw a z o k r e s u w pływ ów r z y m s k ic h / k u l tu r a p r z e w o r s k a / , o s a d a w c z e o o ś re e k iio w ie c z n a , g r ó d / ХП w . / , z a m e k / П p o ł. ХП - Х У Ш w . /
S ta n o w isk o p o ło ż o n e j e s t w r e jo n i e Z a m k u P r z e m y s ła w a - n a S ta r y m M i e ś c ie w P o z n a n iu ; n a s to k u p ó łn o c n o -z a c h o d n im w z g ó r z a o r a z n a p ły ek o w y żu doń p r z y le g a ją c y m od s tr o n y z a c h o d n ie j. B a d a n ia m ia ły c h a r a k t e r ra to w n ic z y w z w ią z k u z p o d ję ty m i w ty m r e jo n i e p r a c a m i b u d o w la n y m i. D łu g o ść o d s ło n ię ty c h p r o f i li / p r z e k r o j e - S i E / w y n o s iła 50 m . W t r a k c i e o b s e r w a c j i s tw ie r d z o n o w y s tę p o w a n ie u m o c n ie ń / w a ł u /, u w a r s tw ie ń o s a d n ic z y c h o r a z w a r s tw n a s y p o w y c h , p r z y k r y w a ją c y c h z e w n ę trz n y s to k w a łu .C e le m b a d a ń b y ło r o z p o z n a c ie c h a r a k t e r u i fu n k c ji u m o c n ie ń , ja k r ó w n ie ż s t r u k t u r y o s a d n ic tw a w c z e s n o i póz. ś r e d n io w ie c z n e g o o r a z n o w o ż y tn e g o . Z a ło ż o n o d w ie sonety o p o w ie rz c h n i 12 m 2 , k u b a tu r z e p o w y ż ej 15 m ^ , e k s p lo r u ją c o d s ło n ię te w p r o f ilu S u w a r s tw ie n ia , p r z y r ó w n o c z e s n y m s p o r z ą d z a n iu p e łn e j ic h d o k u m e n ta c ji.
W w yniku p rz e p ro w a d z o n y c h b a d a ń u s ta lo n o , ż e :
a / s p o r a d y c z n e ś la d y o s a d n ic tw a / ty lk o u ła m k i n a c z y ń g lin ia n y c h / s i ę g a ją o k r e s u w pływ ów r z y m s k ic h / k u ltu r a p r z e w o r s k a / .
b/ ś la d y o s a d n ic tw a w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n e g o / ty lk o u ła m k i n a c z y ń g l in i a n y ch / p o ja w ia ją s i ę w X /X I - XI w . , n ie m o ż n a o k r e ś l ić c z y b y ło to o s a d n ic tw o p r z e l o tn e , c / od X I/X H w . o s a d n ic tw o to p r z y b ie r a f o r m ę t r w a łą w ią ż ą c s i ę w s c h y ł k ow ej fa z ie w c z e s n e g o ś r e d n io w ie c z a z w z n ie s ie n ie m w XHI w w ty m r e jo n i e fe u d a ln e j s ie d z ib y r y c e r s k o - k s i ą ż ę c e j , g r o d u - z a m k u . O s a d a ta b ę d ą c u s y tu o w a n ą n a p ła s k o w y ż u t e r a s y g ó r n e j p r a d o lin y W a r ty , k t ó r e j p o d n ó ż e b ie g ło m n ie j w ię c e j w z d łu ż o b e c n e j z a c h o d n ie j p i e r z e i ry n k o w e j, z a jm o w a ła z a p e w n e n ie ty lk o n ie w ie lk ie , n a tu r a l n e w y n ie s ie n ie o k s z t a ł c i e z b liż o n y m do o w a lu , a l e ró w n ie ż t e r e n y p o ło ż o n e u je g o p o d n ó ż a , d / w XII w . , w ty m r e jo n i e ,w z n i e s i o n o g r ó d z p o d g r o d z ie m ,p o s ia d a ją c y m u m o c n ie n ia o b ro n n e w p o s ta c i g lin ia n e g o w a łu ,z a c h o w a n e g o do 1 ,5 m / 2 m n a s k ł o n i e / w y s o k o ś c i, k tó r e g o k o n s tr u k c je w y s tą p iły , ja k o z b u tw ia łe s m u g i d r e w n a . L ic o z e w n ę tr z n e tw o r z y ła p a li s a d a w p o s t a c i w b ija n y c h pio n o w o w p o d ło ż e , z a o s t r z o n y c h d o łe m p a li d ę b o w y ch o ś r e d n ic y o d 25 do 30 c m . S z e r o k o ś ć w a łu u p o d s ta w y d o c h o d z iła do 10 - 12 m , je g o j ą d r a n a to m i a s t, w a h a ła s i ę s i ę w g r a n ic a c h 5 - 6 m . O p is a n e k o n s tr u k c je p o d le g a ły c z ę ś c io w e j r e n o w a c ji w w ie k u X V / z a p a n o w a n ia W łacfy sław a J a g i e ł ł y / o b e jm u ją c e j g łó w n ie l ic o z e w n ę tr z n e . B a d a n ia w y k a z a ły p o n a d to , ż e s t r o n ę W g ro d u z a b e z p ie c z o n o d o d atk o w o f o s ą , z a p e w n e m o k r ą / g łę b o k ą n a 5 -6 m / , z a s ilo n ą p ra w d o p o d o b n ie w o d a m i B o g d a n k i / F U s y - R u d n l k a / , w y k o p a n ą w g lin ie / s ta n o w ią c e j n a tu r a ln e p o d ło ż e / u ż y te j n a s tę p n ie do w z n ie s ie n ia w ałów / in w e n ta r z z a w ie r a w y s tę p u ją c y n a w tó rn y m z ło ż u m a t e r i a ł c e r a m i c z n y p o d w z g lę d e m fo rm a ln o ty p o lo g ic z n y m s to su n k o w o je d n o lity , d a to w a n y o d k o ń c a XI po p o ł . w ie k u X I I ,ja k ró w n ie ż m a t e r i a ł z X n /X H I w . / , e / o d m o m e n tu w z n ie s ie n ia w y o d rę b n io n e g o z o r g a n iz m u m ie js k ie g o z a m k u - / r e z y d e n c j i p r z e z P r z e m y s ł a U w 2 p o ł. XIH w . / k s z t a ł t u ją c e s i ę w ty m r e jo n i e u w a r s tw ie n ia w s k a z u ją e ta p y u ż y tk o w a n ia w s p o m n ia n y c h o b ie k tó w m u ro w a n y c h , p o c z ą w s z y o d X m /X IV w . po w ie k XVIII w ł ą c z n ie / o d s ło n ię to w s u m ie s ie d e m u w a r s tw ie ń , in w e n ta r z z a w i e r a k i lk a s e t u ła m k ó w n a c z y ń g lin ia n y c h , f r a g m e n ty k a f li, w y ro b y m e ta lo w e - m . i n . g w o ź d z ie , o k u c ia , p o n a d to m a t e r i a ł o s te o lo g ic z n o - ic h tio lo - g i c z n y / ,
f / p o c z ą w s z y od X V III/X IX w . , n a s k ło n W w z g ó r z a w z w ią z k u z a p e w n e z w z n ie s ie n ie m w o k r e s i e d z ia ła ln o ś c i K o m is ji D o b re g o P o r z ą d k u p r z e z K a z i m i e r z a * R a c z y ń s k ie g o n a s t a r y c h f u n d a m e n ta c h w r o k u 1783 n o w eg o g m a c h u w s ty lu k l a s y cy s ty c z n y m , j a k r ó w n ie ż w z w ią z k u z r o z e b r a n ie m p r z e z w ła d z e p r u s k i e z r u jn o w a n e g o budynku g łó w n eg o z p r z y le g łą w ie ż ą w roku 1793 i budową n a ty m m ie js c u s ie d z ib y s ą d u a p e la c y jn e g o , p o te m - a r c h i w u m , u k s z ta łto w a ły s i ę w a r s tw y n a sy p o w e / o d s ło n ię to ic h w s u m ie p ię ć , z a w i e r a j ą c e z r ó ż n ic o w a n y c h r o n o lo g ic z n ie m a t e r i a ł z ab y tk o w y , g łó w n ie f r a g m e n ty n a c z y ń g lin ia n y c h , f r a g m e n ty k a fli 1 m a t e r i a ł o s te o lo - g i c z n y / , p r z y k r y w a ją c e z e w n ę tr z n y s to k w a łu o b ro n n e g o o r a z u w a r s tw ie n ia z w ią z a n e z fu n k c jo n o w a n ie m z a m k u , g / w z w ią z k u z e z n is z c z e n ie m o b y d w ó ch b udynków / a r c h iw u m i tz w , c z ę ś c i R a c z y ń s k ie g o / w 1945 r . p o z o s ta ją o d s ło n ię te u w a r s tw ie n ia / w s u m ie d w ie w a r s ty z a w i e r a j ą c e z ró ż n ic o w a n y c h r o n o lo g ic z n ie m a t e r i a ł z a b y tk o w y /, w ią ż e e s i ę ró w n ie ż z a p e w n e z o d b u d o w ą z a m k u w 1958 r . P r z e p r o w a d z o n e b a d a n ia u ja w n iły w ie le s z c z e g ó łó w d o ty c z ą c y c h p o w ią z a ń p r z e s tr z e n n o - c h r o n o lo g ic z n y c h m ię d z y p o s z c z e g ó ln y m i f a z a m i o s a d n ic tw a te g o r e jo n u a u z y s k a n e w y n ik i p o z w o liły n a p r ó b ę s p r e c y z o w a n ia pog ląd ó w d o ty c z ą c y c h p r z e d lo k a - c y jn e g o o s a d n ic tw a n a W z g ó rz u Z am k o w y m o r a z w y ja ś n ie n ia fu n k c ji i r o l i , ja k ą ono o d e g r a ło w p r o c e s i e fo rm o w a n ia s i ę o ś r o d k a m ie js k ie g o w P o z n a n iu . 205
