Czesław Strzyżewski
Jankowo Dolne, st. 18, 19, 20, 21, gm.
Gniezno, woj. poznańskie, AZP
49-35/143, 144, 145, 146
Informator Archeologiczny : badania 26, 100-101
100 Późne średniowiecze
stwierdzono także w obrębie innych kwartałów Starego Miasta. W arstwa ta w każdym przy padku je st przecięta przez wkopy fundamentowe murowanych domów średniowiecznych.
D okum entacja znąjduje się u Wojewódzkiego K onserw atora Zabytków.
I G niezno, st. 225, gm. loco, woj. poznańskie patrz okres nowożytny
J a n k o w o D o ln e , s t. 1 8 ,1 9 ,2 0 , 21 M uzuem Początków P ań stw a Polskie-gm . G n ie z n o , w o j. p o z n a ń s k i e go w G nieźnie
A Z P 4 9 -3 5 /1 4 3 , 144, 145, 146
Badania prowadzi! m gr Czeslaw Strzyżewski. Finansow ane przez M uzuem Początków Państw a Polskiego w G nieźnie. Trzeci sezon badań. Zespól dw orsko-parafialny z późnego średniow iecza i czasów nowożytnych, osadnictwo wczesnośredniowieczne (X-XTV w,).
Prace prowadzono na teren ie czterech wzgórz, leżących na planie tró jk ą ta otoczonego od wschodu i północy doliną Wełny, a od zachodu i południa głębokimi jaram i. Jego północ ny wierzchołek stanowi większe wzniesienie oznaczone jako st. 18, a podstaw ę tw orzą pagórki ze stanow iskam i 19, 20 i 21, licząc od zachodu na wschód.
Kontynuow ano wykopaliska na st. 21, gdzie w wykopie o pow ierzchni 25,8 m 2 zakoń czono eksplorację konstrukcji ceglanej z XV w. M iała ona w ścianach szczeliny na słupy drew niane. W jej północnej połowie w ierzchnią w arstw ę stanow iło rum owisko kam ieni, pod którym i była posadzka zbudow ana ze słabo wypalonych cegieł gotyckich. Całość, częściowo wzmocniona z boku kam ieniam i, była posadowiona n a fundam encie ułożonym z brył suszonej gliny (wielkości cegieł), występującym n a szerokość 1-3 cegieł poza mur. Wybrano również dalszą część rum ow iska spalonej budowli w raz z jej wypełniskiem, głównie po stronie wschodniej m uru. Znaleziono tam liczne m ateriały г XV w. Bezpośred nio za tym obiektem wybrano resztki jam y z ceram iką z XII w., częściowo zniszczonej przez cylindryczny wkop z końca XVIII w. N atom iast w części północnej wykopu odsłonię to duży fragm. narożnika fundam entu zbudowanego z kam ieni spojonych gliną. Był on uszczelniony dodatkowo kaw ałkam i cegieł gotyckich oraz kafli z pieca 2 z 2 pot. XV w., co w skaziye na jego postaw ienie w XVI w. Ma on szer. do 1,06 m i g i . ponad 2 m. M ateriał źródłowy pochodzi z XVII w., w tym kafle z herbem Rawicz, zapewne ówczesnego właści ciela dw oru. Ł ączn ie zn alezio n o tam ok. 3900 fragm . n acz y ń g lin ia n y c h , m .in. z XII-XTV w., ale głównie z późnego średniowiecza i z XVI-XVIII w. Zebrano 347 ułam ków kafli (18 — z pieca 1 z 1 poł. XV w., 110 — z pieca 2 z 2 pol. XV w., 17 — renesansowych, 190 — z pieca z XVII w. i 12 — z pieca z XVIII w.). Odkryto też 125 przedm iotów żela znych, głównie gwoździ i okuć, oraz ułam ki szyb i naczyń szklanych, płytek posadzko wych, dachówek i innych wytworów.
Podięto dalsze prace rozpoznawcze n a st, 20, gdzie założono 10 wykopów о рюwierzchni 31,9 m , przew ażnie szer. 0,6 m. O dsłonięto częściowo 21 szkieletów ludzkich, w tym 20 usytuow anych na osi wschód-zachód. Jeden grób zawiera! tru m n ę z uchylonym wie kiem (zapewne w krótce po pochowaniu zmarłego) położoną n a osi północ-południe. Po chówki w tru m n ach złożone były na teren ie kościoła — znaleziono tam ułam ki cegieł gotyckich, szyb i ich okuć, płytek posadzkowych, gwoździe, kółko brązowe, fragm. osełki, ołowianą główkę ludzką, szeląg J a n a K azim ierza oraz ceram ikę z XV-XVIII w. N atom iast po zachodniej stronie wzgórza odsłonięto fragm. budowli drew nianej, usytuow anej na osi północny wschód-poludniowy zachód. O dkryto w jej wypełnisku szeląg litewski Zygm unta III, ułam ki cegieł, gwoździe i sztabkę z żelaza, kości zwierzęce, fragm . ceram iki oraz renesansowych kafli płytowych z rozetam i i garnkowych.
Na kulm inacji zachodniego wzgórza (st. 19) wytyczono wykop o powierzchni 36 m2 dla odsłonięcia zarysu budynku ceglanego z k. XIX w. Był on posadowiony zapewne n a s ta r szym fundam encie zbudowanym z kam ieni spojonych gliną, szer. 0,5-0,6 m. Fundam ent te n wkopano w wypełnisko drew nianego budynku z XTV-XV w. W jego zachowanym
skra-/ nformator Archeologiczny 101
ju pótnocnym dl. 5,2 m znaleziono ułam ki cegieł gotyckich, ceram iki i przedm iotów żela znych. Wystąpiły tam również fragm. naczyń z późnych faz wczesnego średniowiecza oraz kaw ałki szyb, kafli i ceram iki z XVI-XVIII w.
Na st. 18 założono wykopy o powierzchni 14,2 m2, odkrywając fragm . gruzow iska z u łam k am i cegieł gotyckich oraz w kopy now ożytne. Z naleziono fragm . ceram ik i z XI-XVIII w. oraz ułam ek noża żelaznego.
M ateriały są przechowywane w M uzuem Początków P aństw a Polskiego w Gnieźnie. Badania będą kontynuow ane.
Ju szk ow o, st. 21 M uzeum Archeologiczne w G dańsku
g m . P r u s z c z G d a ń s k i, w o j. gd ań sk ie
AZP 13—43/172
B adania prowadził m gr M arian Kochanowski. Finansow ane przez A ndrzeja Radzewicza — właściciela gru n tu . Ślady osadnictw a z okre su późnośredniowiecznego (XIV-XV w.).
Stanowisko zlokalizowane i zadokum entow ane w czasie badań AZP w 1985 r. (badania mgr. J. T. Podgórskiego), położone na południe od obwodnicy trójm iejskiej na rozległym, południowym skłonie wysoczyzny opadającej ku dolinie rzeki Raduni. N atrafiono wówczas n a ułam ki ceram iki pradziejowej i średniowiecznej.
Ponieważ teren te n został przez właściciela przeznaczony n a cele budowlane, w wyniku zaw artej umowy przeprow adzono szczegółowe rozpoznanie stratygraficzne. W m arcu i w rześn iu 1992 r. w ykonano łącznie 11 wykopów sondażow ych o w ym iarach ok, 200 X 200 em, określających naw arstw ienia geologiczne i kulturow e. Pod współczesną w arstw ą użytkową o miąższości do 40 cm zalegała w arstw a zglinionego piasku o barw ie jasnobrunatnej, z drobnym i i średniej wielkości kam ieniam i. B rak było jakichkolw iek śladów osadnictw a pradziejowego. Na głębokości ok. 100-110 cm zaznaczyła się w arstw a calcowa — jasn o b ru n atn y żwirek z licznymi drobnym i kam ieniam i. Należy przyjąć, że wieloletnia orka oraz rozmycia n a stoku zniszczyły istniejące tu naw arstw ienia. Znalezio ne n a pow ierzchni pola u łam k i cera m ik i zakw alifikow ane zostały do typowej dla XTV-XV w. formy naczyń z czasów krzyżackich, wypalanych w atm osferze redukcyjnej.
Rozpoznano te re n działki 15/1 należącej do A. Radzewicza, choć śladów osadnictw a należałoby szukać również w obrębie sąsiednich działek, zwłaszcza położonych niżej. Stanowisko zlokalizowane je s t na południowym, nasłonecznionym stoku, w pobliżu s k a r py opadąjącej do koryta rzeki Raduni. Morfologia te re n u m a ch a ra k te r wytopiskowy, ukształtow any wraz z ustępow aniem lodowca i — choć nie je s t to udokum entow ane w m ateriale archologicznym — prawdopodobnie tędy przem ieszczali się pierwsi koczowni cy z epoki kam ienia. Dotychczasowe źródła m aterialne potw ierdzają obecność lokalnych grup ludzkich od schyłku epoki brązu oraz ciągłość osadniczą po сгазу nowożytne.
Konsekwencją badań powierzchniowych AZP powinny stać się prace sondażowe, a n a wet szerokop łaszczy z nowe, rozpoznające układy stratygraficzne n a tych stanow iskach, które w czasie AZP zostały sklasyfikowane jako osady bądź p u nkty osadnicze.
D okum entację i m ateriały złożono w M uzeum Archeologicznym w G dańsku. P race ratow nicze zakończono.
K alisz P om orski, st. 1 Pracow nie K onserw acji Zabytków P
ra-gm. loco, woj. k o sza liń sk ie cow nia A rcheologiczno-K onserw
ator-AZP 33-18/20 ska w Szczecinie
Badania prow adził Sławom ir Słowiński. Finansow ane przez P ań stw ow ą Służbę Ochrony Zabytków Oddział w Koszalinie. Trzeci
