Katedra Rachunku Kosztów, Rachunkowości Zarządczej i Controllingu
Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
RAPORTOWANIE ZINTEGROWANE –
OBECNE I PRZYSZŁE KIERUNKI BADAŃ
ORAZ OCZEKIWANE KORZYŚCI
StreszczenieRozwój sprawozdawczości zintegrowanej budzi zainteresowanie gremiów opinio-twórczych, interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych oraz naukowców. Ci ostatni zajmują się badaniem wpływów zróżnicowanych czynników na kształt sprawozdawczo-ści zintegrowanej, określaniem siły jej oddziaływania na rynki kapitałowe, jak również identyfikacją potencjalnych korzyści związanych z jej implementacją oraz kwestiami zapewnienia wiarygodności raportom zintegrowanym. Celem artykułu jest odniesienie się do aktualnie wąskiego zakresu badań empirycznych dotyczących sprawozdawczości zintegrowanej oraz wskazanie przyszłych kierunków badawczych, a także określenie oczekiwanych korzyści dla adresatów raportów zintegrowanych. Przyjęte metody badawcze to przegląd aktualnej literatury dotyczącej problematyki sprawozdawczości zintegrowanej oraz synteza i wnioskowanie.
Słowa kluczowe: informacje niefinansowe, korzyści, raportowanie zintegrowane.
Gdzie jest mądrość, którą utraciliśmy w wiedzy? Gdzie jest wiedza, którą utraciliśmy wśród informacji?
T.S. Eliot (w tłum. J. Dyczkowskiej)
1. Wprowadzenie
Wartość informacji niefinansowej dla celów podejmowania decyzji stra-tegicznych jest od dawna doceniana, jednak marginalizowana ze względu na problemy z jej gromadzeniem, pomiarem oraz właściwą oceną. Już w latach 50. ubiegłego wieku menedżerowie śledzili informacje niefinansowe dotyczące
jakości wytwarzanych produktów lub świadczonych usług, wydajności proce-sów produkcyjnych, udziału w rynku czy zadowolenia klientów, jednak status im przypisywany nie odzwierciedlał równowagi w ocenie łącznych dokonań jednostki [Eccles 1991]1.
Obecnie raportowanie stanowi element odpowiedzialności korporacyjnej względem szerokiej grupy interesariuszy, którzy oczekują wiarygodnej infor-macji obejmującej poza aspektami finansowymi również te o charakterze nie-finansowym, które zostaną zintegrowane w jednym raporcie, a nie – jak do tej pory – ujmowane poza nim w osobnych sprawozdaniach. Sprawozdawczość zintegrowana pojawiła się jako odpowiedź na krytykę tego, że obecne sprawoz-dania finansowe bywają zbyt obszerne i kompleksowe w kwestiach prezentacji wyników finansowych, natomiast w niewielkim stopniu uzewnętrzniają wpływ osiągniętych efektów na aspekty pozafinansowe [Villers 2014, Dyczkowska 2015]. Wielkim wyzwaniem dla przedsiębiorstw XXI w. jest zatem połączenie stabilności finansowej ze zrównoważonym rozwojem. Implikacją będzie to, że kwestie społeczne, środowiskowe czy też ekonomiczne do tej pory ujmowane w odrębnych raportach będą w sposób spójny łączone, co będzie wymagało nie tyle zintegrowanego zarządzania, ile zintegrowanego myślenia w kontekście długookresowej strategii i modelu biznesowego, dzięki którym możliwe będzie kreowanie wartości w długim okresie [Hanks i Gardiner 2012].
Celem artykułu jest odniesienie się do aktualnie wąskiego zakresu badań empirycznych dotyczących sprawozdawczości zintegrowanej oraz wskazanie przyszłych kierunków badawczych, a także określenie oczekiwanych korzyści dla adresatów raportów zintegrowanych. Przyjęte metody badawcze to przegląd aktualnej literatury dotyczącej problematyki sprawozdawczości zintegrowanej oraz synteza i wnioskowanie.
2. Standaryzacja sprawozdawczości zintegrowanej
Sprawozdawczość zintegrowana nie wyłoniła się z potrzeby chwili. Z jed-nej strony jej obecny kształt jest odpowiedzią na rosnące od dłuższego czasu oczekiwania i postulaty różnych środowisk2, aby ustanowić nowe globalne
1 Eccles w artykule The Performance Measurement Manifesto opublikowanym w The
Har-vard Business Review wskazał na przykład dyrektora wykonawczego General Electric – Ralpha Cordinera, który już w 1951 r. zlecił zidentyfikowanie głównych miar dokonań korporacji, wśród których znaczący udział miały miary niefinansowe sklasyfikowane według następujących katego-rii: udział w rynku, wydajność, postawa pracowników, odpowiedzialność publiczna i równowaga pomiędzy długo- i krótkoterminowymi celami przedsiębiorstwa.
2 M. Cheng i współautorzy [2014] wskazują na gremia współuczestniczące w procesie
tworze-nia standardów sprawozdawczości zintegrowanej pod kierunkiem Międzynarodowej Rady Rapor-towania Zintegrowanego (IIRC) obejmujące: (1) ustawodawców i organy nadzorujące, tj.
Mię-ramy raportowania i zharmonizować niewspółmierne i nieporównywalne dotąd wymagania w zakresie sprawozdawczości w celu zwiększenia przejrzystości raportowanych treści i poprawy efektywności całego procesu sprawozdawczego. Z drugiej strony zainteresowanie sprawozdawczością zintegrowaną zyskało znaczenie w kontekście globalnego kryzysu finansowego, pogłębiających się nierówności ekonomicznych, globalnego ocieplenia klimatu, uszczuplających się zasobów naturalnych i kwestii społecznej odpowiedzialności przed różnymi interesariuszami oraz potrzeby zwiększenia przejrzystości biznesowej świadczą-cej o jakości ładu korporacyjnego [Hanks i Gardiner 2012, Eccles i Krzus 2010, Higgins, Stubbs i Love 2014, Wild i Van Staden 2013, Abeysekera 2012, Eccles i Serafeim 2011].
Na rys. 1 pokazano ewolucję sprawozdawczości na przestrzeni dekad3.
Zalą-żek koncepcji sprawozdawczości zintegrowanej datuje się na połowę lat 90., a wynika on z konwergencji dwóch idei [Eccles i Serafeim 2011]. Pierwsza z nich wynikała z ukierunkowanej na dobro inwestorów nowej tendencji promującej dobrowolne ujawnianie informacji pozafinansowych z uwagi na to, że dotych-czas w sprawozdaniach finansowych ujmowane były informacje i wskaźniki typu lagging, które prezentowały bardziej osiągnięte rezultaty niż dostarczały podstaw do formułowania przewidywań co do przyszłości. Zarzucano, że sama analiza finansowa na podstawie sprawozdań okresowych to jak patrzenie w lusterko wsteczne, które nie pozwala określać przyszłych dokonań. Stąd zrodziła się potrzeba uwzględniania informacji niefinansowych o aktywach niematerialnych, które istotnie wpływały na wycenę rynkową spółki, natomiast nie były ujmo-wane w sprawozdaniach finansowych.
Druga idea – triple bottom line – która została opracowana przez J. Elkingtona [1997] mówiła o tym, że na wartość firmy oprócz czynników finansowych wpły-wają determinanty ekonomiczne, środowiskowe i społeczne. Dało to początek w 1997 r. inicjatywie GRI (Global Reporting Initative) wszczętej przez organi-dzynarodową Organizację Komisji Papierów Wartościowych (IOSCO), Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (IASB), Amerykański Instytut Biegłych Księgowych (AICPA); (2) przewodniczących firm należących do „wielkiej czwórki – Big4” oraz innych sieci globalnych firm audytorskich; (3) międzynarodowe instytucje zrzeszające księgowych lub audytorów, tj. Mię-dzynarodową Federację Księgowych (IFAC); Instytut Audytorów Wewnętrznych (IIA); (4) wio-dące międzynarodowe instytucje działające na rzecz rozwoju idei zrównoważonego rozwoju, tj. Global Reporting Initiative (GRI), Climate Disclosure Standards Board (CDSB); (5) inne gremia międzynarodowe, tj. Bank Światowy, United Nations Global Compact (inicjatywa ONZ na rzecz społecznej odpowiedzialności biznesu i zrównoważonego rozwoju), World Business Council for Sustainable Development (Światowa Rada Biznesu na rzecz Zrównoważonego Rozwoju); (6) inwe-storów; (7) wiodące spółki giełdowe podlegające obowiązkowi raportowania; (8) indywidualnych naukowców lub zespoły badawcze zajmujące się problematyką sprawozdawczości.
3 Rozwój zintegrowanej sprawozdawczości opisywała w ujęciu czasowym również J.
zację CERES (Coalition for Environmentally Responsible Economies) i UNEP (United Nations Environment Programme). Dzięki tej inicjatywie powstały spójne globalne ramy dla raportowania kwestii zrównoważonego rozwoju oparte głównie na wskaźnikach pozafinansowych.
W sierpniu 2010 r. organizacja GRI i A4S (The Prince’s Accounting for Sustainability Project) ogłosiły powstanie rady IIRC (International Integrated Reporting Council), której celem była kontynuacja dyskusji na temat zakresu i rodzaju ujawnień finansowych i pozafinansowych oraz ich integracji w jednym zagregowanym raporcie, wypracowanie społecznie akceptowalnego konsensusu oraz podjęcie konkretnych ustaleń co do kierunków rozwoju raportowania [Dycz-kowska 2015].
W praktyce sprawozdawczość zintegrowana została po raz pierwszy zasto-sowana obowiązkowo w spółkach notowanych na giełdzie w Johannesburgu w marcu 2010 r. na zasadzie tzw. prawa miękkiego (soft regulation), które naka-zuje w przypadku niestosowania się do regulacji wyjaśnienie powodów (comply or explain). RPA jest liderem, jeżeli chodzi o stopień adaptacji raportowania zin-tegrowanego przez spółki notowane na giełdzie. Sprawozdawczość zintegrowana jest tam regulowana raportem Kinga III dotyczącym ładu korporacyjnego, który wyznacza ramy raportowania finansowego i niefinansowego w sposób, który przyczyni się do promowania strategii zrównoważonego rozwoju.
Z kolei w październiku 2011 r. IIRC ogłosiła dwuletni program pilotażowy dla przedsiębiorstw, które chciałyby przystąpić do raportowania zintegrowanego i podzielić się wiedzą oraz doświadczeniem z zakresu osiągniętych efektów dzięki nowemu podejściu. Wyniki programu pilotażowego stały się podstawą dla
Sprawozdanie finansowe Sprawozdanie finansowe Sprawozdanie finansowe Sprawozdanie finansowe Sprawozdanie zintegrowane Kwestie finansowe Sprawozdanie zarządu Raport dotyczący ładu korporacyjnego i wynagrodzeń Kwestie dotyczące zrównoważonego rozwoju Raport środowiskowy Raport zrównoważonego rozwoju 1960 1980 2000 2010 Sprawozdanie zarządu Raport o ładzie korporacyjnym i wynagrodzeniach Raport o ładzie korporacyjnym i wynagrodzeniach Sprawozdanie zarządu
Rys. 1. Transformacja sprawozdawczości w czasie
opublikowanych przez IIRC w grudniu 2013 r. standardów raportowania zinte-growanego.
3. Badania empiryczne w obszarze sprawozdawczości zintegrowanej
Obecnie sprawozdawczość zintegrowana i jej wpływy są wciąż niedosta-tecznie rozpoznane na gruncie zarówno naukowym, jak i praktycznym. Wśród interesujących problemów badawczych wskazuje się na trzy obszary [Call for Research… 2014]:
– potrzeby informacyjne użytkowników raportów zintegrowanych,
– zbilansowanie trzech cech raportów zintegrowanych pod względem istotno-ści, kompletności a zarazem zwięzłoistotno-ści,
– organizacyjną stronę implementacji ram raportowania zintegrowanego w różnych organizacjach, podlegających odmiennym jurysdykcjom oraz działa-jącym w różnych warunkach.
Tabela 1 prezentuje problemy badawcze i metody stosowane w badaniach empirycznych z zakresu sprawozdawczości zintegrowanej prowadzone w różnych krajach.
Tabela 1 Badania empiryczne w obszarze sprawozdawczości zintegrowanej
Autorzy, rok Miejsce (M) / Problem badawczy (PB) / Metoda badawcza (MB) 2012 r.
J. Solomon, W. Maroun
[2012] M: RPA / PB: ocena poziomu integracji kwestii społecznych, etycz-nych i środowiskowych w raporcie rocznym i określenie tematów i trendów w raportowaniu zintegrowanym / MB: interpretacyjna i krytyczna analiza tekstów raportów rocznych 10 spółek notowanych na giełdzie w Johannesburgu 2013 r. I.M. Garcia-Sánchez, L. Rodríguez-Ariza, V.F. Frías-Aceituno [2013]
M: międzynarodowe / PB: wpływ systemu kultury narodowej na sprawozdawczość zintegrowaną / MB: analiza panelowa z wykorzy-staniem funkcji regresji logistycznej dotycząca okresu 2008–2010 i przeprowadzona dla 1590 spółek z 20 krajów
I.M. Dragu, A.
Tiron--Tudor [201] M: międzynarodowe / PB: wpływ rodzaju systemu prawnego, indeksu odpowiedzialności korporacyjnej, stopnia rozwoju gospodarczego kraju na sprawozdawczość zintegrowaną / MB: analiza treści rapor-tów zintegrowanych 58 spółek z programu pilotażowego rady IIRC, stworzenie indeksu ujawnień, analiza statystyczna
J.V. Frías-Aceituno, L. Rodríguez-Ariza, I.M. Garcia-Sánchez [2013]
M: międzynarodowe / PB: wpływ rodzaju systemu prawnego na sprawozdawczość zintegrowaną / MB: analiza panelowa z wykorzy-staniem funkcji regresji logistycznej dotycząca okresu 2008–2010 i przeprowadzona dla 750 spółek z 20 krajów
Autorzy, rok Miejsce (M) / Problem badawczy (PB) / Metoda badawcza (MB) S. Wild, C. van Staden
[2013] M: międzynarodowe / PB: identyfikacja praktyk stosowanych przez tzw. „wczesnych naśladowców” w zakresie raportowania zintegrowa-nego / MB: analiza treści raportów zintegrowanych 58 spółek z pro-gramu pilotażowego rady IIRC
E.I. Szczepankiewicz
[2013] M: Polska / PB: rozwój procesu integracji informacji tworzących wartość rynkową spółki / MB: analiza porównawcza zakresu i treści sprawozdań zintegrowanych za 2012 r. trzech polskich spółek (Lotos, Gaz-System, Scanmed Multimedia)
2014 r.
G. Serafeim [2014] M: USA / PB: wpływ struktury akcjonariatu na sprawozdawczość zintegrowaną / MB: analiza ekonometryczna (modele regresji OLS) przeprowadzona dla 1066 spółek i 4853 obserwacji pozyskanych bazy ASSET 4 w latach 2002–2010
C. Churet, R.G. Eccles
[2014] M: Międzynarodowe / PB: relacje między sprawozdawczością zinte-growaną a jakością zarządzania ukierunkowanego na kwestie środo-wiskowe, społeczne, ładu korporacyjnego oraz między sprawozdaw-czością zintegrowaną wynikami finansowymi / MB: analiza korelacji i regresji na podstawie danych o spółkach z bazy RobecoSAM R. Rensburg, E. Botha
[2014] M: RPA / PB: użyteczność informacji zawartych w sprawozdaniu zintegrowanym, w tym: (1) w jakim stopniu użytkownicy korzy-stają z różnych kanałów informacyjnych, a z jakich źródeł chcieliby otrzymywać informacje finansowe lub te dla celów inwestycyjnych, (2) jakie czynniki determinują zakres użyteczności sprawozdań w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych / MB: badanie ankietowe on-line (docelowo ograniczone do osób, które potencjalnie mogą korzystać z informacji sprawozdawczych)
C. Higgins, W. Stubbs,
T. Love [2014] M: Australia / PB: stopień zaangażowania menedżerów australijskich spółek, tzw. „wczesnych naśladowców” w proces instytucjonalizacji sprawozdawczości zintegrowanej / MB: wywiad częściowo struktura-lizowany z 23 menedżerami
Źródło: opracowanie własne na podstawie: [Solomon i Maroun 2012, Garcia-Sánchez i in. 2013, Dragu i Tiron-Tudor 2013, Frías-Aceituno i in. 2013, Wild i van Staden 2013, Szczepankiewicz 2013, Serafeim 2014, Churet i Eccles 2014, Rensburg i Botha 2014, Higgins, Stubbs i Love 2014].
4. Oczekiwane korzyści dla interesariuszy wewnętrznych
i zewnętrznych
Z opublikowanych badań wynika, że spółki, które zaadaptowały kulturę dłu-gookresowego zrównoważonego rozwoju, osiągają przewagę nad konkurencją z uwagi na lepszą reputację, wyższe wyniki finansowe i rosnące ceny akcji [Ecc-les, Ioannou i Serafeim 2013]. Oprócz tego zauważa się, że zarządy takich spółek
są formalnie odpowiedzialne za zrównoważony rozwój, natomiast wynagrodze-nie dyrektorów wykonawczych znajduje bezpośredwynagrodze-nie przełożewynagrodze-nie w uzyskanych efektach na rzecz środowiskowej i społecznej odpowiedzialności. Spółki takie posiadają w swojej strukturze akcjonariatu w dużej proporcji inwestorów długo-okresowych, co też wpływa na fakt, że muszą przekazywać do ich wiadomości informacje niefinansowe dotyczące pozostałych interesariuszy, tj. klientów, dostawców, pracowników. Ponadto oczekuje się, że aby podnieść wiarygodność takich informacji, powinny zostać one poddane audytowi wewnętrznemu. Jedną z oczekiwanych korzyści z wprowadzenia raportowania zintegrowanego jest przełączenie się organizacji na tzw. „zintegrowane myślenie”, które prowadzi do poszukiwania wpływu efektów działania organizacji na poszczególne sfery: społeczną, środowiskową czy ekonomiczną [Roth 2014]. Kombinacja informacji o charakterze finansowym i niefinansowym pozwala na zaobserwowanie nie tylko krótkofalowych skutków działalności, które są odzwierciedlone w okreso-wych wynikach finansookreso-wych. „Zintegrowane myślenie” wskazuje na świadome postrzeganie swojej działalności, co jest nierozerwalnie związane z posiadaniem wizji, czyli tego do czego chciałaby dążyć organizacja poprzez wypełnianie swo-jej misji. Poza tym dotychczasowe wydzielenie kwestii społecznych, środowi-skowych czy ekonomicznych w odrębnych raportach mogło powodować, że były one traktowane jako informacje drugiej kategorii w porównaniu z informacjami finansowymi ujętymi w sprawozdaniach rocznych podlegających badaniu audy-torskiemu.
W literaturze przedmiotu można znaleźć wiele prób klasyfikacji oczekiwa-nych korzyści płynących z implementacji sprawozdawczości zintegrowanej. R.G. Eccles i K. Ambrester [2011] a także E.I. Szczepankiewicz [2014] wyod-rębnili korzyści wewnętrzne i zewnętrzne. Z kolei w raporcie CMGA [Integrated Thinking… 2014] korzyści sklasyfikowano, biorąc pod uwagę potencjalnych beneficjentów, czyli inwestorów, pracowników i innych interesariuszy. H.P. Roth [2014] usystematyzował pożytki związane z raportowaniem zintegrowanym według trzech kategorii: lepszej komunikacji, efektywnego zarządzania ryzy-kiem, korzyści kosztowych. Lepsza komunikacja odzwierciedla się w adekwat-nym dopasowaniu raportowanych informacji do potrzeb inwestorów, a przez to w większym zaangażowaniu ze strony inwestorów i innych interesariuszy. Przejrzysta i zwięzła sprawozdawczość zintegrowana to również efektywniejsza współpraca pomiędzy różnymi działami w ramach jednej organizacji, większa jasność dotycząca relacji i zobowiązań pomiędzy różnymi komórkami i w końcu rozwój wspólnego języka służącego komunikacji. Korzyści z raportowania zintegrowanego dla zarządzania ryzkiem znajdują swoje odbicie w wyższym poziomie zaufania ze strony kluczowych akcjonariuszy, ponieważ w proces spra-wozdawczy zaangażowane są osoby z zarządu, od których wymaga się określenia strategicznych kierunków działania i od których oczekuje się lepszych zdolności
identyfikacji i zarządzania ryzykiem, co w przyszłości może zaowocować niż-szym ryzykiem utraty reputacji. Raportowanie zintegrowane może przyczynić się do trafniejszych decyzji dotyczących alokacji zasobów, lepszej identyfikacji możliwości podniesienia efektywności operacyjnej, niższego kosztu pozyskania kapitału, co zalicza się do korzyści kosztowych.
J. Singh, S.S. Wei i K. Kaur [2012] wskazują, że dzięki sprawozdawczości zintegrowanej, która dostarcza informacji finansowych i niefinansowych o skut-kach działań i ich wpływie na społeczeństwo, ekonomię i środowisko, można liczyć na bardziej efektywną alokację kapitałów w skali całej gospodarki. Kolejną korzyścią może być harmonizacja sprawozdawczości dzięki wspólnej platformie dyskusyjnej stworzonej przez IIRC, w celu ustalenia spójnych ram raportowania, które zostaną zaaprobowane pod jurysdykcjami różnych krajów. Założeniem sprawozdawczości zintegrowanej jest dostarczanie informacji istotnych z punktu widzenia decydentów, stąd korzyścią będzie ograniczenie zawartości raportów tylko do treści, która wnosi rzeczywistą wartość adresatom.
5. Podsumowanie
Szczególnie ciekawym kierunkiem badań dla określenia korzyści oraz ocze-kiwań wobec sprawozdawczości zintegrowanej są doświadczenia tzw. wczesnych naśladowców (early adopters), czyli spółek, które jako pierwsze zmierzyły się z adaptacją nowych standardów. Wyniki takich badań są również szczególnie ważne dla procesu instytucjonalizacji raportowania zintegrowanego [Higgins, Stubbs i Love 2014].
Przedsiębiorstwa, które wdrażają nowe koncepcje mogą przybierać dwie postawy: pasywną lub agresywną, od czego też będzie zależał efekt finalny. Postawa pasywna polega na tym, że spółki dostosowują się do wymagań bez kwestionowania nowych założeń. Postawa agresywna wniesie więcej do dyskusji, gdyż będzie to głos krytyczny, a więc i konstruktywny.
Instytucjonalizacja sprawozdawczości zintegrowanej, która będzie postępo-wać na świecie z uwagi na zaangażowanie wielu organizacji w ten proces, przy-czyni się do tzw. izomorfizmu, który ma znaczenie dla oswojenia nowych idei i wyjścia naprzeciw oczekiwaniom zróżnicowanych grup interesu obejmujących gremia społeczne, ekonomiczne, zawodowe oraz przedsiębiorstwa. Izomorfizm ma doprowadzić do stosowania ujednoliconych praktyk, w podobny sposób i z podobnych powodów, co ostatecznie doprowadzi do większej przejrzystości i legitymizacji działań [Deephouse 1996].
Zainteresowanie, jakie budzi rozwój sprawozdawczości zintegrowanej, łączy się z wyznaczaniem przez naukowców nowych kierunków projektów badaw-czych w tym zakresie. Będą one dotyczyć czterech obszarów [Cheng i in. 2014]:
– istotności informacji płynących z raportów zintegrowanych dla celów podejmowania decyzji inwestycyjnych przez inwestorów, w tym które informacje są cenione bardziej – czy forma raportów czy też ich zakres ma większy wpływ dla decydentów,
– wpływu adaptacji sprawozdawczości zintegrowanej przez spółki na rynek kapitałowy, w tym na: koszt kapitału, jakość raportów analitycznych i dokładność analityków oraz sukces w przyciąganiu inwestorów długookresowych,
– wyzwań oraz potencjalnych korzyści związanych z implementacją spra-wozdawczości zintegrowanej w praktyce przez wczesnych naśladowców,
– kwestii zapewnienia wiarygodności raportów zintegrowanych.
W mojej opinii oczekiwane korzyści nastąpią w momencie, gdy więcej orga-nizacji przystąpi do adaptacji nowych standardów raportowania zintegrowanego i weźmie udział w publicznej dyskusji na temat doświadczeń związanych ze zmianami w praktyce raportowania. Ważne jest również prowadzenie otwar-tego dialogu z inwestorami oraz instytucjami i podmiotami zainteresowanymi efektami sprawozdawczości zintegrowanej w celu lepszego dopasowania się do ich wymagań i zniesienia ograniczeń oraz wypracowania wspólnego stanowiska w kwestii określenia treści i kierunków rozwoju sprawozdawczości korporacyjnej.
Literatura
Abeysekera I. [2012], A Template for Integrated Reporting, „Journal of Intellectual Capital”, nr 14(2).
Call for Research Proposals: Integrated Reporting [2014], ACCA, January, http://www.
accaglobal.com/content/dam/acca/global/PDF-technical/other-PDFs/CFP-IR.pdf (data dostępu: 28.11.2014).
Cheng M., Green W., Conradie P., Konishi N., Romi A. [2014], The International
Integrated Reporting Framework: Key Issues and Future Research Opportunities,
„Journal of International Financial Management & Accounting”, nr 25(1).
Churet C., Eccles R.G. [2014], Integrated Reporting, Quality of Management and
Financial Performance, „Journal of Applied Corporate Finance”, nr 26(1).
Deephouse D. [1996], Does Isomorphism Legitimate?, „Academy of Management Journal”, nr 39(4).
Dragu I.M., Tiron-Tudor A. [2013], The Integrated Reporting Initiative from an
Institutional Perspective: Emergent Factors, „Procedia – Social and Behavioral
Sciences”, nr 92.
Dyczkowska J. [2015], Nowe wyzwania dla spółek w zakresie sprawozdawczości:
Ujawnienia finansowe i pozafinansowe według Międzynarodowych Ram Raporto-wania Zintegrowanego, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu,
nr 374.
Eccles R.G. [1991], The Performance Measurement Manifesto, „The Harvard Business Review”, nr 69(1).
Eccles R.G., Armbrester K. [2011], Two Disrupted Ideas Combined. Integrated Reporting
in the Cloud, „IESEinsight”, nr 8, First Quarter.
Eccles R.G., Krzus M.P. [2010], One Report: Integrated Reporting for a Sustainable
Strategy, John Wiley & Sons, Hoboken, New Jersey.
Eccles R.G., Ioannou I., Serafeim G. [2013], The Impact of Corporate Sustainability on
Organizational Processes and Performance, Harvard Business School, http://www.
hbs.edu/faculty/Publication%20Files/SSRN-id1964011_6791edac-7daa-4603-a220-4a0c6c7a3f7a.pdf (data dostępu: 7.04.2015).
Eccles R.G., Serafeim G. [2011], Accelerating the Adoption of Integrated Reporting [w:] CSR INDEX, eds. F. de Leo, M. Vollbracht, Inno Vatio Publishing Ltd., Zurich. Eccles R.G., Serafeim G. [2014], Corporate and Integrated Reporting: A Functional
Perspective, Working Paper 14-094, May 5, Harvard Business School, http://www.hbs.
edu/faculty/Publication%20Files/14-094_30b9b0a2-4acb-47ec-bddc-8c1d810e3cde. pdf (data dostępu: 29.03.2015).
Elkington J. [1997], Cannibals with Forks: The Triple Bottom Line of 21st Century
Business, Capstone Publishing, Oxford.
Frías-Aceituno J.V., Rodríguez-Ariza L., García-Sánchez I.M. [2013], Is Integrated
Reporting Determined by a Country’s Legal System? An Exploratory Study, „Journal
of Cleaner Production”, nr 44.
Garcia-Sánchez I.M., Rodríguez-Ariza L., Frías-Aceituno V.F. [2013], The Cultural
System and Integrated Reporting, „International Business Review”, nr 22.
Hanks J., Gardiner L. [2012], Integrated Reporting: Lessons from the South African
Experience, International Finance Corporation, Washington, DC.
Higgins C., Stubbs W., Love T. [2014], Walking the Talk(s): Organisational Narratives
of Integrated Reporting, „Accounting, Auditing & Accountability Journal”, nr 27(7). Integrated Reporting. Evaluating Value [2014], Ernst&Young Global Limited, http://www.
ey.com/Publication/vwLUAssets/EY-Integrated-reporting/$FILE/EY-Integrated-reporting.pdf (data dostępu: 12.04.2015).
Integrated Thinking. The Next Step in Integrated Reporting [2014], CMGA, http://www.
cgma.org/Resources/Reports/DownloadableDocuments/integrated-thinking-the-next-step-in-integrated-reporting.pdf (data dostępu: 9.04.2015).
Krasodomska J. [2012], Zintegrowana sprawozdawczość spółek w 2020 roku, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, nr 66.
Rensburg R., Botha E. [2014], Is Integrated Reporting the Silver Bullet of
Financial-communication? A Stakeholder Perspective from South Africa, „Public Relations
Review”, nr 40.
Roth H.P. [2014], Is Integrated Reporting in the Future? Considering the Costs, Benefits,
and Role of CPAs, „The CPA Journal”, March.
Serafeim G. [2014], Integrated Reporting and Investors Clientele, Working paper 14-069, April 4, Harvard Business School, http://www.hbs.edu/faculty/Publication%20 Files/14-069_034cb236-87cf-40fe-b656-f0e365bb6c00.pdf (data dostępu: 29.03.2015). Singh J., Wei S.S., Kaur K. [2012], Integrated Reporting – a Comparison between
Developed and Developing Countries, „South East Asian Journal of Contemporary
Solomon J., Maroun W. [2012], Integrated Reporting: The Influence of King III on Social,
Ethical and Environmental Reporting, ACCA, London, http://www.accaglobal.com/
content/dam/acca/global/PDF-technical/integrated-reporting/tech-tp-iirsa.pdf (data dostępu: 29.03.2015).
Szczepankiewicz E.I. [2013], Informacje tworzące wartość rynkową w raportowaniu
biz-nesowym, „Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie”, nr 3.
Szczepankiewicz E.I. [2014], Ewolucja sprawozdawczości przedsiębiorstw – problemy
zapewnienia porównywalności zintegrowanych raportów z zakresu zrównoważonego rozwoju i CSR, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego”, nr 832 „Finanse,
Rynki Finansowe, Ubezpieczenia”, nr 71.
Villiers C. [2014], Integrated Reporting for Sustainable Companies: What to Encourage
and What to Avoid, University of Oslo Faculty of Law Legal Studies, Research Paper
Series No. 2014-25.
Wild S., van Staden C. [2013], Integrated Reporting: Initial Analysis of Early Reporters –
an Institutional Theory Approach, http://www.apira2013.org/proceedings/pdfs/K236.
pdf (data dostępu: 27.03.2015).
Integrated Reporting – Current and Future Research and Expected Benefits
(Abstract)
The development of integrated reporting has aroused increasing concerns from vari-ous institutional bodies, internal and external stakeholders as well as academics. Cur-rently the scope of research is directed at investigating different impacts on integrated reporting, examining the interrelations between integrated reporting and capital markets, identifying potential benefits of implementing integrated reporting and ensuring the credibility of integrated reports. This paper looks at the empirical evidence on integrated reporting provided by academics throughout the world. It delineates future directions of research studies and examines the expected benefits for stakeholders. The research methodology applied in the paper includes a literature overview with a synthesis and conclusions that may be drawn.
