Dystrybucja jako ogniwo więzi partnerskich na rynku polskim

A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S

F O L IA O E C O N O M IC A 179, 2004

M arian S tru życk i*

D Y ST R Y B U C JA JAK O O G NIW O W IĘZI PA R T N E R SK IC H NA RYNKU PO LSK IM

1. Partnerstwo rynkowe jako idea

P ostęp w nauce o zarządzaniu, a także zw iązane z nim obszary dotyczące tzw. ścieżki ekonom icznej obejmującej m.in. problem atykę rynku, konkurencji, przedsiębiorczości, łączą się z różnym i zakresam i w spółdziałania p rzed-m iotow ego i p o d rzed-m io to w eg o o k reślanego ja k o p a rtn e rs tw o , k o o p e ra c ja , współdziałanie itp. Idea ta wywodzi się z założenia, że różne form y partnerstw a i w ykorzystanie ich w procesach konkurencji są działaniam i o sum ie dodatniej. Z au w aża się, że przy d o b ry m sk o n stru o w an iu więzi p artn e rsk ich wszyscy uczestnicy w ja k im ś zakresie w ygryw ają w tym procesie. W ogólniejszym znaczeniu sto su n k i p artn e rsk ie przenoszą się n a rozległe obszary życia gospodarczego i społecznego, a jego uczestnicy u p a tru ją w tym procesie możliwości um ocnienia swojej pozycji n a k o n k retn y ch rynk ach . S am a idea partnerstw a nie jest nowa, ale podkreśla się jej szczególne znaczenie w ostatnim dziesięcioleciu - w skazuje się na nią ja k o n a je d n ą z form pok o n y w an ia tru d n o ści w w a ru n k ach ograniczonej k o n iu n k tu ry , a z p u n k tu widzenia poszczególnych p rz ed sięb io rstw - w w a ru n k a c h za g ro że n ia ich pozycji rynkow ej lub, w szerszej form ule, pogodzenia ekspansjonizm u w ynikającego z globalizacji rynków z ideą u m acniania i rozw ijania m ałych i średnich przedsiębiorstw ; z ideą lokalności, regionalności itp.

R ozw inięty konkurencyjny rynek zm usił jego uczestników do krytycznego spojrzenia n a koszty konkurencji o raz na ich skutki dla k o n k u re n tó w . K o n k u re n tó w m o ż n a bow iem trak to w ać ja k w rogów , przeciw ników lub ja k przyjaciół, z któ ry m i m o żn a się porozum ieć, w spółdziałać, dostrzec w raz z nim i w spólną perspektyw ę rozw oju i dzięki tem u re d u k o w ać koszty.

* P ro f. zw. d r h a b ., K a te d ra Z arz ąd z an ia P rzedsiębiorstw em , S zkoła G łó w n a H an d lo w a w W arszaw ie; In s ty tu t R y n k u W ew nętrznego i K o n su m p cji w W arszaw ie.

S trateg ia bezwzględnej walki o pozycję n a ry n k u i o now ych klientów , k tó ra p o w o d o w a ła, że słabsi, m niejsi, m niej przedsiębiorczy byli elim ino-wani z rynku, nie leży ani w interesie firm globalnych, ani w interesie społecznym .

R óżne skale porozum ień i przejawy partnerskiego nastaw ienia potwierdziły, że na tej d ro d z e m o żn a osiągać znaczne korzyści, lepiej w ykorzystyw ać p o siad an e środki i inform acje, a co za tym idzie - zn ajd o w ać się w strefie zysku, naw et jeśli jeg o skala jest m ała i w o k reślonym czasie niezbyt satysfakcjonująca.

D la m ały ch i śred n ich p rz ed sięb io rstw idea p a rtn e rs tw a rynkow ego oznacza szansę, k tó ra p rzy pew nych um iejętnościach w spółdziałania z in-nym i uczestnikam i rynku, w tym także z k o n k u re n ta m i, p o zw ala utrzy-m ać sw oją pozycję ryn k o w ą i rozw ijać się. N ie bez znaczenia dla u utrzy-m o c-nienia tego k ie ru n k u je st pojaw ienie się ogrom nego zaintereso w an ia out- sourcingiem o ra z c o ra z większy u d ział w g o sp o d a rc e firm sieciow ych. M ożliw ości w y p ro w ad zan ia pew nych czynności i g ru p funkcji p o za p rz ed -siębiorstw a w ym aga za u fan ia d o w ykonaw ców , ale też łączy się z wyższym poziom em profesjonalizm u, niżwyższymi kosztam i i w wielu p rz y p a d -kach nie w ym aga p o siad an ia w łasnych zasobów , niezbędnych d o pełnienia d anych ról.

Jest rzeczą ja sn ą , że z tego p o w o d u ani rynek, ani k o n k u re n cja nie zm ieniają sw ojego c h a rak teru . D ążen ia koop eraty w n e w ynikają z dośw iad-czenia i z kalkulacji kosztów przedsiębiorstw a, k tó re w form ule p orozum ień i p a rtn e rs tw a są bardziej ra cjo n aln e i z reguły niższe. W w a ru n k a c h trad y cy jn y ch n ap ięć k o n k u re n cy jn y ch niezb ęd n e je s t tw o rzen ie rezerw , p row adzenie długich negocjacji, często dochodzi do u tra ty szans rynkow ych, a to w sum ie przyczynia się do podw yższenia k osztów tran sa k cy jn y ch 1. S kłonność d o p a rtn e rstw a rynkow ego optym alizuje te procesy i przyczynia się do osiągnięcia korzyści przez uczestników p o ro zu m ien ia. T o z takiego podejścia rodzi się koncepcja łańcucha w artości w przedsiębiorstw ie, a w węż-szym zakresie m ów i się o niej ja k o o źródle w artości do d an ej pow iązanej z zew nętrznym łańcuchem w artości. C ały ten p roces w ym aga przebudow y n astaw ienia do interesów , przy założeniu zgody n a przenoszenie w artości n a k o o p eran tó w lub korzystanie z części p o ch odzących od nich w artości. O grom ne znaczenie w tym procesie m ają efekty synergiczne, p ro ste kalkulacje n ak ład ó w w tradycyjnym i p artn e rsk im rozw iązaniu w ykazują bow iem , że czynnik organizacyjny m oże przynosić d o d atk o w y d o ch ó d , a rów nolegle - g w a ran to w ać w ysoki profesjonalizm poszczególnych funkcji i zw iązane z tym m ożliw ości u trzy m a n ia się n a konkurencyjnym rynku.

1 M . R o m an o w sk a , M . T ro ck i, (red.), P rzedsiębiorstw o p artnerskie, W yd. D ifrn, W arszaw a 2002.

D y s try b u c ja ja k o ogniw o więzi p a rtn e rsk ich n a ry n k u p olskim ₇

Bardziej w ysublim ow aną form ułę p artn e rstw a rynkow ego przedstaw ia M . E. P o rte r2 używ ając pojęcia gron. W form ule tej akceptuje się m ożliw ość w spółdziałania k o n k u re n tó w działających w tej samej bran ży i w tym sam ym regionie, ich k o o p eran tó w i klientów . Jest tu miejsce dla każdego, k to m oże k o n stru k ty w n ie uczestniczyć w interesach p ro w ad zo n y ch n a dan y m terenie. M ów i się, że region łączy uczestników biznesu. Zw iązki te m o g ą obejm ow ać przedstaw icieli b ra n ż pokrew nych (kom plem entarnych), przedstaw icieli nauki, zw łaszcza je d n o ste k badaw czrozw ojow ych, adm inistracji terenow ej, sam o-rządu branżow ego, b an k ó w , firm konsultingow ych itp.

P o rozum ienia tego typu d y sk o n tu ją sw oisty p atrio ty zm regionalny, zain-teresow anie w ładz adm inistracyjnych i politycznych rozw ojem regionu, ambicje jednostek przedsiębiorczych utożsam iających się z regionem , poszanow anie dla tradycji i m ożliw ości jej w ykorzystania w procesach biznesow ych itp. Inaczej m ów iąc, chodzi o koncentrację w jednym układzie organizacyjnym ró ż n o ro d -nych sił ekonom icz-nych i organizacyj-nych, które m ogą posłużyć do em itowania przedsiębiorczości regionalnej w różnych form ach.

W ym ieszanie różnych czynników , od p atrio ty zm u d o profesjonalizm u może stanow ić, ja k w ynika z dośw iadczeń innych krajów , niezwykle skuteczną siłę w rozw oju całych strum ieni innow acji przekształcających się w działania gospodarcze o ch a rak terze p ro d u k to w y m lub usługow ym .

N ie bez zn a cze n ia d la tego n u rtu ro z u m o w an ia je st p ro b le m a ty k a ekologiczna, której ra n g a niebyw ale w zrasta i k tó ra w teorii gron jest tra k to w a n a ja k o skuteczny m otyw scalający inicjatyw y u k ład u p artnerskiego. W o k ó ł tej tem aty k i sto su n k o w o łatw o znaleźć p la tfo rm y p o ro z u m ie ń , ukształto w ać reguły w spólnego p o stępow ania, a n astępnie w spólnie egzek-w oegzek-w ać p rz y p ad k i naruszeń zegzek-w iązanych z tą tem atyką.

Byłoby dużym uproszczeniem , gdyby w spółczesne pojm o w an ie zagadnień p a rtn e rstw a rynkow ego ograniczyć d o więzi p ro d u k to w y c h i usługow ych. Przekształcenia tysięcy przedsiębiorstw n a d ro d ze aliansów , przejęć, fuzji w skazują, że odbyw ają się one na zasadach p artn e rsk ich - bierze się tu pod uw agę korzyści z podejm ow anej w spółpracy, zach o w an ia określonej tożsam ości, d y sk o n to w an ia dośw iadczeń konkurencyjnych itp. T ak ie procesy w ym agają swoistej sztuki w zaw ieraniu p o ro zu m ień p a rtn e rsk ic h , sztuki liczenia, sztuki kom prom isów , sztuki kalkulow ania przyszłych korzyści i nade w szystko sztuki spraw nego i efektyw nego działania.

W bardziej rozległej form ule w spółdziałanie p artn e rsk ie m oże obejm ow ać właścicieli, m enedżerów i pracow ników oraz dotyczyć następujących układów p o d m io to w y ch 3: dostaw ców i nabyw ców , k o n k u re n tó w , organizacji p ro e k o -logicznych, organizacji konsum enckich, organizacji n au k o w y ch i eksperckich,

2 M . E. P o rte r, P orter o konkurencji, P W E , W arszaw a 2001. 3 Ibidem .

w ładz sam orządow ych, instytucji finansow ych, agend rządow ych i p a r-lam en tarn y ch , śro d k ó w m asow ego przekazu.

S zeroka fo rm u ła p artn e rstw a rynkow ego je st szczególnie akcep to w an a i tra k to w a n a ja k o g en e raln e odniesienie w d o k u m e n ta c h regulujących g o sp o d ark ę p aństw -członków U nii E uropejskiej. P o d k re śla n a ju ż wcześniej o p ty k a regionalizacji - trak to w an ej ja k o konsolidacja sił w skali regionu z zachow aniem znacznej autonom ii politycznej i sam orządow ej, znakom icie łączy się z ideą p a rtn e rstw a i kooperacji. Region lub m niejsze społeczności lokalne niejako z samej swojej n atu ry tw orzą określony k lim a t kooperacji - sk ład ają się n a niego: większa wiedza o zasobach m aterialn y ch i ludzkich d anego o b szaru , em ocjonalne związki kulturow e, p o szanow anie tradycji, m ożliw ość lepszego w y korzystania jed n o stek przedsiębiorczych, w ybitnych, z talentem kooperacyjnym itp. W tej konw encji p a rtn e rstw o jest n atu raln y m zjaw iskiem skupiającym pod m io ty w okół łatw iejszych d o określenia celów, lepszej wiedzy o m ożliw ościach i większych am bicji osiągnięcia czegoś dla siebie, n a sw oim terenie, przy akceptacji zarów no w ładz, ja k i układów rodzinnych, więzi zaw odow ych itp.

2. Kierunki zarządzania partnerskiego w rozwiniętych stosunkach rynkowych (architektura problemu)

A k centow any w pierw szym punkcie rozległy c h a ra k te r sto su n k ó w p a rt-nerskich nie je st o b ojętny dla przed m io tu tego referatu. H a n d el i jego infrastru k tu ra, potencjał dystrybucyjny, skala realizowanych procesów tran sak cyjnych stw arzają szczególne potrzeby w zakresie dobrej orientacji w m o -żliw ościach p artn ersk ich o raz profesjonalnych um iejętności ich w ykorzystania w realnych p ro cesach rynkow ych.

T a k zw ana arc h ite k tu ra stosunków p artn ersk ich przedstaw ia podstaw ow e zgrupow ania o charakterze organizacyjnym lub m erytorycznym , w okół których m ogą być form ow ane realne procesy kooperacyjne. O bejm ują one:

- stosunki partnerskie n a ścieżce ekonom icznej, w skazujące na podstaw ow e zależności rozw ojow e tego procesu i główne jego przejaw y;

w spółdziałanie k o n k u re n tó w n a dro d ze p o ro z u m ie ń i aliansów , ak cen -tujące głów ne w ątki porozum ień; w spółdziałania, w k tó ry ch dochodzi do szczególnych w yodrębnień organizacyjnych, a także w spółdziałania banków , ubezpieczeń, instytucji;

- p artn e rstw o w ew nątrzorganizacyjne;

- partnerstw o z organizacjam i określanym i ja k o otoczenie pozabiznesow e4.

4 M . T r o c k i, A r c h ite k tu r a bizn esu - now e s tr u k tu r y d zia ła ln o ści g o sp o d a r cz ej, [w:] M . R o m an o w sk a , M . T ro ck i (red.), op. cit.

O gólne pro b lem y ekonom iczne p a rtn e rstw a m uszą być p rzedstaw ione na tle zw iązków obejm ujących przedsiębiorstw o ja k o organizację służącą o to -czeniu, now ych stru k tu r działalności gospodarczej, przejaw ów działań w głów-nych p ro cesach gospodarczych obejm ujących p ro d u k c ję i dystrybucję, ale także tra n sp o rt, organizacji w spółdziałających p o p rzez o u tso u rcin g itp. N ie sposób zaprezentow ać całej p an o ram y w ym ienionych tu zw iązków . Chcę tylko zw rócić uw agę, że postęp naukow y w tym zakresie opiera się na krytycznej ocenie dotychczasow ych teorii zachow ania przedsiębiorstw a na rynku, w ykazyw ania p arad o k só w za rządzania strategicznego, a także zm ian w roli p rzedsiębiorstw a ja k o organizacji. B. W aw rzyniak w sw oich analizach pośw ięconych tem u zagadnieniu prezentuje ró ż n o rak ie pogląd y na tem at przedsiębiorstw a, jego otoczenia z p u n k tu widzenia hipotetycznych skłonności do ak c ep to w an ia i w ykorzystyw ania koncepcji kooperacji rynkow ej5.

P rzedsiębiorstw o ja k o organizacja służąca otoczeniu obejm uje nie tylko układ zewnętrzny, ale także cały układ wewnętrzny - właścicieli, pracow ników , m enedżerów , którzy są związani z przedsiębiorstw em , kształtują jego ekonom i-kę i em itują nowe k o ncepge zarządzania w celu popraw y pozycji przedsiębiors-twa, zwiększenia dochodów itp. W literaturze zauw aża się, że liczne regulatory odnoszące się do rozw oju przedsiębiorstw a i jego funkcjonow ania wpływają na skłonność do kooperacji, chociaż w śród nich p odstaw ow e znaczenie odgryw a rynek o ra z św iadom ie kształtow ane dążenie bycia konkurencyjnym w obec innych uczestników rynku. Przy dużych napięciach konkurencyjnych i potrzebie p oszukiw ania now ych d róg w intensyfikacji ekonom iki p rzedsiębiorstw a liczy się atm osfera zaufania między przedsiębiorstwam i, profesjonalizm ja k o niezależ-na kategoria um acniająca odpow iedzialność za działanie i osiągane wyniki, ale także p ra g m aty zm , racjonalizm itp.

In n e znaczenie przypisyw ane jest innow acyjności, k tó ra stanow i źródło postęp u także w procesach dystrybucji i przyczynia się d o w zrostu w artości przedsiębiorstw a, u m acnia jego w izerunek, w pływ a także n a eksponow anie w inform acji społecznej osobow ości przedsiębiorcy, pozw ala m u um acniać więzi polityczne, społeczne w skali regionu lub w skali kraju. W innym kontekście trzeb a zauw ażyć, że p otencjał przedsiębiorstw a i jego skłonność do służenia otoczeniu je st najbardziej ogólną form ą kooperacji społecznej, k tó ra w y m ag a nie ty lk o św iadom ości u trw a la n ia o k re ślo n y ch w artości w system ach zarządzania więziami z otoczeniem , ale także ciągłego utrw alania tych więzi, obserw ow ania ich rezultatów - w ykorzystuje się tu szeroki obszar kom unikacji zew nętrznej; poprzez m edia, reakcje społeczne, akceptacje dla określonych d ziałań i firm m o żn a utrw alić rzeczywisty o b ra z skłonności kooperacyjnej, ale także realnej skuteczności p rzedsiębiorstw a w otoczeniu.

5 B. W aw rzyniak, Przedsiębiorstwo ja k o organizacja służąca otoczeniu, [w:l M . R o m an o w sk a, M . T ro c k i (red.), op. cit.

C harakteryzując kierunki zarządzania partnerskiego w zakresie dystrybucji, należy zw rócić uw agę, że tzw. a rc h ite k tu ra biznesu ulega ciągłym zm ianom . Zm ieniają się struktury organizacyjne, relacje kapitałow e w przedsiębiorstw ach, potencjał więzi transakcyjnych oraz sposoby ich k o ordynacji, w zrasta także skala niepew ności i ryzyka w działalności przedsiębiorstw . P odtrzym yw anie zw iązków m iędzy arch itek tu rą biznesu a tendencjam i kooperacyjnym i w ynika z faktu, że każdy kierunek kooperacji wymaga dostosow ania do niego narzędzi z a rzą d zan ia p o jm ow anych w szerokiej form ule. W iad o m o , że dynam iczny rozwój otoczenia staw ia coraz to wyższe w ym agania dotyczące elastyczności, skuteczności i efektyw ności d ziała n ia p rz e d się b io rstw 6. S ta re stru k tu ry organizacyjne przedsiębiorstw stają się z czasem p rzeszk o d ą w realizacji now ych za d ań . N ow e oferty gospodarcze, now e za chow ania konkurencyjne będące rezultatem specjalizacji innych uczestników rynku zm uszają k o n kretne p o d m io ty do ró ż n o ro d n y ch przystosow ań organizacyjnych.

Is to ta tego p ro c esu m a c h a ra k te r dług o falo w y , p o n iew aż stru k tu ry organizacyjne są kształtow ane n a p odstaw ie założenia o jak o ścio w o innym w spółdziałaniu z otoczeniem . O znacza to nie tylko p o trzeb ę elastyczności, ale także o tw artości n a skutki w spółdziałania z otoczeniem gospodarczym , k tó re stw orzy lepsze podstaw y z zakresu szczegółowego za rzą d zan ia działal-nością g o spodarczą. P roblem polega na tym , że koncepcje konsolidacyjne przynoszą stru k tu ry o now ych zaletach. O bejm ują one:

- znacznie szerszy zakres działalności gospodarczej i zw iązków bezpo-średnich m iędzy uczestnikam i uk ład u skonsolidow anego i zarządam i;

- sw obodę k ształto w an ia zakresu i form uł więzi m iędzy uczestnikam i a zarządam i zrzeszeń, k o rp o racji itp.;

- znaczący wpływ siły oddziaływ ania ze w zględu n a dyn am ik ę i zakres operacji gospodarczych;

- zw iększenie dyspozycyjności podm iotów -uczestników skonsolidow anych jed n o stek w uzgodnionych zakresach decyzji gospodarczych.

N a m arginesie enum eracji skonsolidow anych s tru k tu r h andlow ych należy zauw ażyć, że żad n e rozw iązania organizacyjne nie pow inny w pływ ać na ograniczenie przedsiębiorczości uczestników , przedsiębiorczości zarządów reprezentujących układ skonsolidow any, a także n a ograniczenie odpow iedzial-ności ekonom icznej. N ie pow inny rów nież o graniczać sw obody d o b o ru p o d m io tó w w spółdziałających n a danych rynkach, ani ak cep to w ać p o jaw ia-jących się skłonności do niskiej efektywności działania oddzielnych uczestników

układu skonsolidow anego kosztem innych uczestników .

D alsze kierunki um ocnienia stosunków p artn e rsk ich w konw encji ścieżki ekonom icznej k o n ce n tru ją się n a łańcuchu do staw ja k o koncepcji k o o p e ra -cyjnej o w ysokim poziom ie kategoryzacji ilościowej i jakościow ej. M o żn a

D y stry b u c ja ja k o ogniw o więzi p artn ersk ich n a ry n k u p o lsk im 11

m ów ić, że obow iązujące w tym względzie strategie i sta n d a rd y stanow ią now ą ja k o ść w system ach więzi p artnerskich. S am a koncepcja je st w yko-rzystyw ana zw łaszcza przy m asow ych, h urtow ych d o staw ach o charak terze z a o p atrze n ia m ateriałow o-technicznego lub z a o p atrze n ia hurto w eg o ja k o p odstaw y do staw detalicznych.

W a rto zauw ażyć, że stosunki m iędzy d ostaw cą a n abyw cą podlegają określonej ew olucji, że dośw iadczenia nag ro m ad zo n e w trakcie pierw szych lat transfo rm acji gospodarczej w zbogacają się o co raz to now e przykłady, że kategoryzują się kryteria szczegółowych relacji między dostaw cą a odbiorcą, że ró ż n e fazy w sp ó łp ra cy uw zględniają: k o n k u re n cy jn e p u n k ty wyjścia w zakresie cen i jakości; korekty w sto su n k ach w trakcie realizow ania transakcji; dług o trw ało ść stosunków gospodarczych; szanse n a ustalenie p a rtn e rstw a strategicznego itp. R ealne dośw iadczenia w tym zakresie są p rz ek ład an e n a skłonność p artn e ró w do w ydłużania w zajem nych zw iązków gospodarczych; d y sk o n tu ją oni w ten sposób dośw iadczenie, gw arancję pewności, zaangażow anie stron w realizację k o n trak tu , adaptacyjne skłonności do zm ian w różnych etapach realizacji do staw itp. Liczą się oczywiście wszystkie czynniki i dośw iadczenia, k tóre w ypełniają układy transakcyjne m iędzy do staw cą a odbiorcą.

Innym w ątkiem u m acn ian ia p artn e rstw a je st w spółdziałanie k o n k u ren tó w i związane z nim alianse strategiczne, porozum ienia między przedsiębiorstwam i, w sp ó łd ziałan ie b a n k ó w i instytucji ubezpieczeniow ych, franch isin g ja k o szczególny sposób rozw oju przedsiębiorstw a i więzi p artn e rsk ich itp. O to kilka słów kom entarza do niektórych kierunków utrw alania więzi partnerskich.

N ajbardziej fu n d am en taln y kierunek wiąże się oczywiście ze zm ianam i kapitałow ym i, k tó re stanow ią d ro g ę poszu k iw an ia b ra k u ją cy ch zasobów , w tym k ap itału , braku jący ch um iejętności i dośw iadczenia lub brak u jący ch źródeł innowacji i przedsiębiorczości i to we wszystkich przekrojach gospodarki i rynku. Sygnalizujemy ten kierunek, poniew aż um acnianie dystrybucji krajowej opierającej się n a k ap itale kupieckim o raz n a m ałych i średnich form ach organizacyjnych - z jednej strony - o raz na k ap itale zagranicznym i na now ych, sk o n cen tro w an y ch technologiach handlow ych - z drugiej - będzie w ym agało istotnych zm ian.

T rz e b a zw rócić uw agę na szczególne znaczenie sto su n k ó w p artn e rsk ich w nowej arch itek tu rze - na znaczenie b an k ó w i instytucji ubezpieczeniow ych. O tw arcie się b an k ó w n a długofalow e inwestycje w d o b rze przygotow ane p artn e rstw o ty n k o w e przy w spółdziałaniu zabezpieczającym instytucje ubez-pieczeniowe jest realne i nie należy wykluczyć, że to w ażny kierunek przem ian stru k tu raln y c h n a polskim rynku.

T rzecim kierunkiem u m acniania p artn e rstw a - pojm o w an eg o ja k o idea zm ian organizacyjnych i ekonom icznych - jest p artnerstw o w ew nątrzorganiza- cyjne. O bejm uje ono zagadnienia dotyczące w spółdziałania przedsiębiorstw a

w grupie kapitałow ej, więzi p otransakcyjnych przedsiębiorstw , w spółdziałania właścicieli spółek z ich zarządam i i radam i nadzorczym i, integracji p raco w -ników organizacji partnerskiej itp.

Z akres w ym ienionych zagadnień w skazuje, że do p a rtn e rstw a podchodzi się ja k o d o szerokiej form uły. W skazuje n a to akcen to w an ie więzi k o rporacyjnych w u k ładach przedsiębiorstw , więzi kapitało w y ch , więzi p o -w stających -w procesach fuzji i przejęć oraz - co najbardziej interesujące - więzi o ch a rak terze integracji pracow niczej w organizacji p artnerskiej. W tej ostatniej form ule zarządzanie partnerskie trak to w a n e jest ja k o kierunek uniw ersalny, obejm uje bow iem w ew nętrzne zagad n ien ia za rzą d zan ia sk o n -centrow ane n a pracow nikach i zakładające, że stopień integracji pracow ników w organizacji je st niezw ykle w ażnym czynnikiem , któ ry sprzyja realizacji p a rtn e rstw a gospodarczego i to zarów no w form ule p ro d u k to w ej, ja k i usługowej, konsultingow ej, naukow ej, a zapewne także w innych obszarach.

P rzed staw ian a arg u m e n tacja w skazuje, że dysponujem y ju ż sp o rą, choć ro z p ro szo n ą w iedzą z zakresu zarząd zan ia partnersk ieg o . Być m oże stw arza on a podstaw y d o syntetyzow ania jej w poszczególnych sek to ra ch gospodarki. W odniesieniu d o p artn e rstw a rynkow ego istnieją pod staw y do twórczej adaptacji i k o nstrukcji szczególnych uw aru n k o w ań p o trzebnych d o akceptacji zarząd zan ia p artn ersk ieg o w obszarach rynku, ale tak że p o d staw y do zbudow ania różn o ro d n y ch p rogram ów edukacyjnych, z k tó ry ch ta idea m oże być tra n sp o n o w a n a - zw łaszcza chodzi tu o p ro g ram y dla k ad ry zaintere-sowanej w ew nętrznym przystosow aniem swoich firm d o now ych w aru n k ó w zw iązanych z działaniem w ram ach Unii E uropejskiej.

Nie ryzykując większego błędu, m o żn a w yrazić p o g ląd , że rozwój konkurencji w ram ach Unii będzie kształtow ał w arunki określonego przym usu dla nowej a rc h ite k tu ry biznesu, w której k o o p eracja ryn k o w a, p artn erstw o rynkow e, w yrażająca się w m nogich form ach w spółpraca, b ęd ą decydow ać o pozycji polskich przedsiębiorstw zarów no w kraju, ja k i poza jego granicami. O statn i elem ent k o m en tarza na tem at kierunków za rzą d zan ia p a rtn e rs-kiego dotyczy w yróżników przedsiębiorstw i ich organizacji w tzw. otocze-niu pozabiznesow ym . O gólny pogląd n a ten tem at w skazuje, że przedsię-biorstw o m usi kreow ać swoją organizację i - co za tym idzie - działanie, uw zględniając znaczenie użytecznych więzi z tzw. otoczeniem po zab iz-nesowym . W iodące znaczenie w tym otoczeniu odgryw a szeroko rozu m ian a p ro b lem a ty k a ekologiczna, a więc środow isko, in stru m en tacja jeg o ochrony, racjonalne oddziaływ anie n a nie i d bałość o zasoby n atu ra ln e. Ł atw o dostrzec, że ten fragm ent otoczenia pozabiznesow ego stw arza w yjątkow e okoliczności dla p artn e rstw a, bow iem zarów no w iedza z zakresu ochrony środow iska, ja k i in stru m en tacja oddziaływ ania n a nie, a przede w szystkim rygory o ch ro n y ekologicznej w ym agają z n atu ry rzeczy działań uzgod-nionych i w spólnych.

D y s try b u c ja ja k o ogniw o więzi p artn e rsk ich n a ry n k u p o lsk im 13

Inne kw estie dotyczą sam o rząd u terytorialnego i adm inistracji terenow ej, a także w spółdziałania z n a u k ą oraz w spółdziałania z firm am i k o n su ltin -gowymi. W iele tych w ątków , a także form w spółdziałania, dotyczy całego u k ład u gospodarczego i w ynika z funkcji tych o rg a n ó w lub agend, wielości celów, ról politycznych i adm inistracyjnych, ról finansow ych itp.

Z n a tu ry w spółdziałania i p artn e rstw a regionalnego w ynikają ró ż n o ro d n e przejaw y funkcji społecznych przedsiębiorstw a o raz ról społecznych, k tóre odgryw a sam orząd i ad m in istracja terenow a. Is to ta pro cesu polega n a b u d o w a n iu przez w szystkich uczestników klim atu p a rtn e rstw a regionalnego. T ruizm em będzie przypom nienie, że silna g o sp o d ark a reg io n aln a pozw ala sprawniej realizow ać inne funkcje sam orządow e i adm inistracyjne obejm ujące wręcz życiodajne i rozw ojow e kierunki działalności gospodarczej i społecznej w regionie.

M arian S lr u iy c k i

D IS T R IB U T IO N A S A L IN K O F P A R T N E R T IE S O N T H E P O L I S H M A R K E T T h e a u th o r u n d e rta k e s significant issues co n cern in g the im p o rta n ce o f p a rtn e r ties in the m a rk e t processes, and p a rticu la rly in d istrib u tio n . H e ties these processes w ith com petitiveness an d en tre p ren e u rsh ip w hich, com bined w ith the p a rtn e r a p p ro a c h , becom e actio n s w ith an added sum . V ario u s m an ifestatio n s o f the p a rtn e r-lik e a ttitu d e to th e d istrib u tiv e processes have p ro v e d th a t o n e c an achieve a significant scale o f b en efits in th is w ay. T h ey are linked to low er co sts o f d istrib u tio n , a b e tte r use o f in fo rm a tio n , a q u ick er a b so rp tio n o f v ario u s com m ercial technologies, to stren g th en in g a clear a p p ro ac h to building o f a ch ain o f en terp rise’s values, a p a rtia l tran sfer o f th o se values to th e p a rtn e r, etc. T h e p a rtn e r ties p lay a p articu la r role in the region, w hich c o n so lid ate b o th direct a cto rs o f the d istrib u tiv e processes a n d the so-called busin ess e n v iro n m en t, as well as the a d m in istrativ e an d self-governm ent au th o rities.