Analiza wykonania planu prac geologicznych w roku 1954

P

~~I'

(;Li\

D

g.~

_{O L O}

~IC

_rz

_N

_V.

ZESZYT

6

CZERWIEC

ROK. 1955

.. u~iejętno§ci dopotąd sq jeszcze groźnym wynalazkiem, może czczym tytko rozu-mu wt~toodem albo P1'6żniactwa zabawq., dopokąd nie sq zastosowane do użyt-ku naTodów. -I uczeni. potąd nie odpowiadają swemu -powołaniu, swemu w totl!a-TZtJstwach ludzkich przeznaczeniu... dopokąd ich umiejętność nie nadaje tabTykom i rękodziełom oświecenia, ułatwienia kierunku postępu". · .

ALOJZY DUTKOWSKI WICEPREZES CUG

. STANISŁAW STASZIC

--

--

ANALIZA WYKONA

-

NIA PLANU PRAC GEOLOGICZNYCH

W ROKU 1954

P

O trzech latach dziablna.śdi Centralnego

. Urzędu Geologii, a po upływie trzech i pół· lat od wydania dekretu o państwowej · służ­ bie geologicznej (dekret z dnia 8 października 1951 r.) geologia polska wchodżi na tory

pra-widłowego dźiałania .ria wszystkich odcinkach

mających znaczenie dla gospodarki narodowej,

j-ednocześnie notując ważne . w sv.rym życiu

wydarzenia. .

· Do wydarzeń tych, 'które nakr-eśliły je] no-. we, szerokie kierunki działania; należą:

a) dyskusje przoozjazdowe i uchwały II Zjaz-du PZPR dotyczące prac geól9gicznych zmierzających do l'ozszerzenia starej baZy

oraz ··do .znalezienia nowy<:h złóż smow-ców -mineralny<:h; _

b) uchwały III Plenum KC PZPR dotyczące posz-eTz.enia prac geologiczno-poszukiwaw· czych ceLem znalezienia nowycll złóż ropy i gazu· oraz nowych złóż surowcó-w mftne-ralriych dla · przemysłu hutniczego i che-_

. micznego; ·

c) osiągnięcia na odcinku· surowcowym oraz

skonsolidowanie i poszerzenie podstaw

naukowych dla prac g-eologiczno-poozuki-wawczych; .

·d) żasadnlicze rozwiązanie naukowe i ·org;pli-zacyjne współdziałania różnych· dyscyplin geologieznych z życiem gospodarczym.* Zarówno w planowaniu prac geologicznych

jak i w ich wykonawstwie oraz w szerokich dyskusjach i naradach (Przegląd Geologiczny r. 1954 nr l, 2) uchwały II Zjaz.du wywarły

* por. A. Bolewski -

Współdziałanie nauk

geolo-gicznych z g~odarką narodową. ,,Przegląd Geolo-giczny''· nr 5/55.

decydujący wpływ i nadal decydują o .k'ie-runka!:!h planów

prac

wszystkich o-gniw orga-nizacyjnych państwowej służby geologicznej.

· Uchwąły III ,Plenum dotyczące kierunków

rozwoju !Prac geologiczno-poszukiwawczych

łączą się ściśle z dyrelttywami II Zjazdu PZPR. Ujawniają one duży dystans istniejący między naszymi możliwościami a realizacją. Osiągnię­

cia państwowej służby geologicznej z roku 1954 i pierwszej połowy 1955 r. potwierdzają · tezę, że Folska jest jednym z. bogatszych kra'

jów. w kopaliny użyteczne; wykazując rów-nież, ·że. pod względem geologicznym kraj nasz jest niedostatecznie. zbadany .

Zastanow1ć się. iialeiy, jak w latach najibliż­

szych, a w szczegó-lności w r. 1955,

-wYkony-wać nalezy plany prac geologiczno-poszuki-wawczych. W tym celu trzeba w:ziąć 'pod

uwa-gę wykonanJi-e planu roku 1954 oraz doświad­ czenia wynikłe z osiągnięć i ni-edociągnięć,

które dotychczas hamowały rozwój prac geo-logicznych albo prz~zyniły się do zbyt ko-sztownego ich prowadzenia.

W początkowym okresie Centralny Ul'Ułd

GeologU. skUlpił swoją uwagę na goologii zło­

żowej, czego prz,ejav,rem j,est m. in.

opra<:o-wanie instruktażu, wprowadzenie zasady do-kumentowania złóż kopalin użytecznych,

ze-stawianie rbilansu żasobów surowców mineral- · nych państwa, wprowadzenie nowych metod

w dziedzinie prac geologiczno-;poszukiwaw-. czych i rozpoznawczych poparte bogatą

litera-turą "Biblioteki Zawodowej Geologa''. · Można dziś stwierdzić, że na odcinku .złożo­ wym ;państwowa !Służba geologiczna wy'chod.zi z . krytycznego stanu, wchodząc na w~ściwą

drogę swej dzi'ałalności i ·rozwoju~ Dowodem tego. jest m. in. ZPliaria pojęć za~hodząca w

państwowej służbie . geologicznej w zak11es~e

treści, · formy i wykonawstwa planów prac

geologicznych. Obecnie . wyrasta koniecżność

doprowadzenia do tego samego stanu hydro- · . geologii i geologii inżynierskiej, tak mocno

związanych z życiem . g<>$podarczytp. Te za-:-sadnicze poglądy doprowadziły do opracowa· nia nowego schematu organizacyjnego · pań­

stwowej słuilby g·eologicznej . i do prac zmie·

· rzających do określenia zakresu działania

po-. szczególnych służb resortowych. · Myślą

prze-. wadnią tego działania jest doprowadzenie do

ścisłego powiązania .nauki z praktyką i.

prak-tyki z nauką. Wszystkie .bowiem .prace

geo-. logiczne _.w zakresie geologii złQż,

hyd.Togeo-logi~ i geologii inżynierskiej •posiadają meryto·

ryczną łączność i wywodzą się z geologii

pod-stawowej. ·

. Przedstawione tu wydarz·enia otworzyły

rozległe połę dla rozwoju prac geologicznych

we wszystkich dyscyplinach naukowych . oraz

we wszystkich ogniwach organizacyjnych pań-·

stwowej służby geologicznej, stwar-zając

sze-rokie per.spektywy rozwoju oraz wytyczaj~c

nowe kierunki działania przy porządkowamu

zagadnień dotychczas zaniedbc'uiych, jak na

przykład: hydrogeologia i geologia inżynier­

ska.

· Dokonana rewiZJa dotychczasowych poglą­

dów na budowę geologiczną ·Polski doprowa:·

"dziła do stworzenia nowyteh . ·koncepcji . geolo.

g!icznyoh rokujących nadzreję dalszy<:h od·

kryć surowcowych. Zastanowić się przeto na- .

leży, jak zabezpieczyć realizację postawionych

zadań i co należy zrolbić, alby zrealizować

za-mierzenia organizacyj~ i osiągnąć szybko i · sprawniie zamierzone cele :produkcyjne: ..

Po-trzebne. zatem jest przeanalizowanie

wykona-nia· planu .państwowej słu2lby geologicznej w .r. 1954; aby w świetle porównyw~nych liczb

·osiągniętych w· wyniku szczegółow-ej_ analizy

można było wyciągnąć wnioski doty~zące wę­

złowych zagadnień oraz wskazać operatyw·

. -ne, ale jednocześn\ie oszczędne sposoby ich

·rozwiązania. ·

Analiza wykonania planu prac

geologiCzno-poszukiwawczych w ramach Narodowego Pla· nu Gospodarczego z r. 1954,

w

którym ujęte

zostały tylko .prace w zakresie. geologii złóż

a pominięte prace hydrog·eologiczne i

geologi-. czno-inżynierskie~ wykazuje, że plan ten

ulegał operatywnym ztni'anom,* w których

wy-niku nastąpiło jego zwięk.szeni·e . o· około 50/o. Wykonanie planu w · jednostkach rzeczowych

i w nakładach inwestycyjnych na .prace

geolo-gi.czno-poszukiwawcze wg operatywnie zwięk·

szonego NPG obrazują dane zawarte w

tabe-li I.

• por. A. Stoga - Zmiany operatywne w rocz-nych !Planach geologii. "Przegląd

~ologiczny"-nr 5/55. ·

262

Tabela I.

..

Wykonarlie

Rodzaj prac planu rocznego %

·geologiczno-pos.:~;ukiwawczych Jednostki

l

..

rzeczowe Nakłady Wiercenia razem 94,6 101~1 Wiercenia ręczne 82,4 91,9 Roboty górnicze 111,9 96,8 Sondy

.

58,3 46,8 ZdjęCia geOfizyczne

-

103,4 Zdjęcia geologiczne 134,3 62,3 Dokumentacje geologiczne 117,8 94,3

. W zakresie wlierceń plan rzeczowy nie został wykonany. Decydujący wpływ miały

wier-cenia ręczne. -Minio · niewykonania planu rze-czowego plan nakladów . został . przekroczony.

Poważne. niewykonanie ,planu wierceń ręCz­

nycil przejawiło się

w

.

służbie geologicznej

przemysłu drobnego. . i rzemiosła, budowni·

ctwa miast i osiedli oraz w działa:Iności Insty·

tutti · Geologicznego · i to mimo częściowego

przejścia w diągu roku z. wierceń ręcznych

.na wiercenia mechaniczne.

Wykonanie planu prac

geó'logiczno-poszuki-. wawczych w r. 1954 wg łączny;ch nakładów oraz jednostek· rzeczowych ujętych w NPG

w ·poszczególnych sł.u2Jbach geologicznych

przedstawia tabela II.

Tabela l i .

Wykonanie

Resortowa służba pbnu rocmego w%

geologiczna

l

wiercenia 11htr wartlić

IIICban.l IQCZDI liiRICze

Centr. Urząd Geologii 100,3 99,6 81,0 138,5

górnictwa 100,1 105,7 117,4 67,6 hutnictwa. 101,1 99,5 133,1 104,7 pr.zemysłu chemicznego 119,5 108,0 118,5 38,6 materiałów budowlanych 120,0 112,0 155,1 "112,4 przemysłu drobnego i rzemiosła _{59,2 .}

-

_{.58,5 56,5} ' transportu drogowego .. i lotniczego 76,8 35,2

-

79,9 żeglugi _{99,6 - 99,6}

-l

kolei .. 66,6 - 110,0

-budownictwa przemysł. 100,0

-

100,0

-budownictwa miast i osiedli. 41,2

_-

42,9

-zdrowia 74,5

-

50,0 ~16,2

l

~

·

Ogółem ,. 100,3, 102.4 r .

8~

,

4

.,110,8 . ' "\

Mimo zadowalającego w cclłości wykonania planu łącznych nakładów. finansowych, planu

wierceń mechanicznych, robót -górniczych oraz

niewykonania ·planu wierceń ręcznych służ,ba geologiczna przemysłu drobnego ·i .. r2emiosła,

transportu drogowego i lotniczego, 2-Jeglug'.i,

kolei, budownictwa miast. i osi·edli · oraz zdrow wia nie wykonała planów swoich wg jednostek

Uwydatnia się równ'ież znaczne niezharmo-nizowanie planu kosztów w stosunku do

wy-:konania planu w jednostkach rzeczowych.

świadczy to, że ceny przyjmowane przy ukła­

daniu planu nie były realne, że zbyt mały

:naiCisk ·położono w wykonywanych zad~niach

planowych na zagadnienie kosztów własnych

'i co bodaj najważniejsze, to że istnieje

pow-.szecłuiy brak projektów i kosz-torysów pasz· ·

czególnych robót ·opartych na Jednolitych, . I'lealnych cennik~ ch.

Dla wykazania tych zasadniczych braków

·weźmy pod uwagę wykonawstwo robót tech-nicznych pr~eprowadzonych w zakresie geo-·logii pr~ez poszczególne przedsiębiorstwa re·

sortowych · służb g·eologicznych. Wykonanie w r. 1954 rocznych planów prreds!iębiorstw

geolo'gi~znych w procentowym stosunku cen

jednostkowych planowanych do wykonanych ·przedstawia tabela III.·

Tabela III

...

Wiercenia·

·-

-

~-

...

~ Przedsiębiorstw a

--

=:.,. .,.4 . .

geologiczne

_1br~uwe

11da%o"e

l

ręnne -~ =-:;;;;i

' _%

_-==

...

~-

_

~ P,G. Przem. Naftowego 108,7 104,1

-

-Warszawskie Przeds. W.G.P. 111,9 - 11'13,1 202,0 Kieleckie Przeds. W .G.P. 116,0 .

_-

131,5 208,9 Sosnowieckie Przeds. W.G.P. 95,9 - 95,6 2.53,3 Wrocławskie Przeds. W.G.P. 80,5

-

96,6 -P.G. Rud .Zelaznych 112,0 - - 148,5 P.G. Materiałów Ogniotr. 98,9 - 92,8 96,1 P.G. Surowców Skalnych 102,2

-

94,4

-P.G. Rud Nieżelaznych. 116,3

-

128,5 108,4 P. Górniczo-Geologiczne Przemysłu Ceramiki . Budowlanej

-

-

100,0

-l

P. Rob. Geol. Poszuk. i Odkrywkowych

Kamieniołomów

-

-

-

100,0

Przedsiębiorstwo Robót

l

Geologicznych 82,2 - 81,1 101,4

W ·świetle tych danych· jaskrawo· wy-chodzą

niezgodności w jednostko-wych, c~mach plano~

wanych i wykonywanych. I tak w wierceniach · ohrotowych, udarowych i ręC!Zllych ·

War-szawski-e· i K!ieloeckie Prżedsiębiorstwo

Wier-ceń Geologiczno-Poszukiwawczych, Przedsię·

biorstwo Geologiczne Rud Zelaznych,

Prred-. siębiorstwo Rud Nieżelamych oraz Przedsię·

"bior.gtwo Geologiczne Surowców Skalnych wy·

kooywały plany przy ~ększonych

jednost-. kowych cenach, co w rezultacli-e przyniosło

·duż,e straty finansowe, naw-et gdy weźmie się

pod uwagę brak jednolitych cen, brak kosz-. torysów jak również obiektywne warunki

wynikające czasami z niemożliwych do

prze-widz·enia warunków geologicznych.

·ZjaWiska te o wiele ostrzej występują. w robO'tach górniczo-poszukiwawczych. W żad­

nym wypadku nte mogą one być usprawie-dliwione, gdy np. w Sosnowieckim Przedsię·.

biorstwie G .P. realizacja po stronie nakładów

dochodzi do 253,3%.

Tabela

rv

Wykonanie

planu~

Przedsięb · orstwo geologiczne

i~ość_, wuhi~

Przedsiębiorstwo Geologiczn,e

Przemysłu Naftowego 105,5 113,6

Warszawskie Przedsiębiorstwo

Wierceń Geologiczno- Poszukiwawcz. 87,9 111,9 .

Kieleckie Przedsiębiorstwo

Wierceń Geologiczno- Poszuki w a wcz. 87,3 104,4

. Sosnowieckie Przedsiębiostwe

Wierceń Geologiczno- Poszukiwawcz. 121,0 114,1

Wrocławskie Przedsiębiorstwo

Wierceń Geologiczno- Poszukiwawcz. 132,3 117,8 .

Przedsiębiorstwo GeologiĆzne Rud

Zelaznych-Częstochowa 109,2 129,1

Przedsiębiorstwo Geologiczne· Rud

Nieżelaznych-Kraków .101,9 113,7

Przedsiębiorstwo Geologiczne

Przemysłu Materiałów Ogniotrwałych 127,2 105,5

Przedsiębiorstwo Geologiczne

Surowców Skalnych · , 116,4 112,0

l

Przedsiębiorstwo Przemysłu Ceramiki Budowlanej Górni czo-Geologicz. 267,5 272,2

Przedsiębiorstwo Robót Geologh::zno-Poszukiwawczych i Odkrywkowych

Kamieniołomów- Wrocław 85,7 86,1

Przedsiębiorst. Robót Geologicznych

Warszawa 111,0 102,6

Zestawienie produkcji przedsiębiorstw geo-logicznych wg ilościow~go i wartościowego

wykonania planu w 1954 r. !Przedstawia ·nam tabela IV, która ujawnia. równi-eż duże

roz-bieżności między kosztami a wykonaniem pla-nu w jedno-stkach neczowych

wg

poszczegól-nych prz-edSiębiorstw geologicznych,

Dane zawarte w tabeli IV nie odzwierded·

lają rz-eczywistych etosunków wslrutek; niepeł­

n-ej porównywalności, upoważniają jednak do stwierdzenia, jje mimo wylkonania planu

fi-nansowego· przy tak dużej chwiejności cen ·wykonanie planu rzeczowego pociągać mu-. siało za sobą braki i trudności. Ale pr~ecież

wykonanie technicznego planu robót geologicz-no-poszukiwawczych (wierceń, robót górni· czych, zdjęć i in.) stanowi tylko część składo­

wą prac geologicznych, których wynikiem

końcowym są. tallde. czy inne dokumentacje .

Obrazowi technicznęgo i finansowego wy:

·konania planu na 1954 r. nie odpowiada

na-. leżyty stan rz.eczowego zamkni~cia wyników

·prac g-eologic'Znych w f9rmie udokumentowa-. nego przyrostu · zasobówudokumentowa-. Więlkszość nakładów

technicznych i finansowych prz-ewidzianych w· NPG na 1954 r .. była przeznaczona na os~ąg­

nięC:ie okr-eślonego przyrostu · ·zasobów kopa-lin użyt-ecznych. Dla działalności: całej pań­

. stwowej służby geologicznej

w

.r. 1954.

cha-raikterystycznym objawem jest. porządkowa-. nie starych ma~-eriałów i opracowywanie

do-kumentacji g-eologicznych . w opareiu o

wy-ni.ki prac

z

la1: ubi-egłych. Wykazuje to anali-. za pneszło 300 dokumentacji geologicznych

złożonych do zatwierdzenia w. Komisji Zaso~

bów Kopalin. Słabo natomiast zaznaczyła się w r. 1954 dą~ność' do rytmicznego

dokumen-to-wania prac bierżących. .

~stawi-enłe zawarte w tabeli V pokazuje

udział poszczególnych resortów w

opracowy-waniu dokumentacji geolo~cznych w r. 1954.

Tabela V

Ilość Ilość

Resortowa służba tematów dokumentac. _złożonych geologiczna planowanych _{do KZK ż r}

na 1954 r. 1954. i poprz.

Centr. Urząd Geologii ·39 47

górnictwa 59 55 hutnictwa 41 24 przemysł~ chemlcŻnego 6 l przemysłu materiałów

ilo

budowlanych 49 przemysłu drobnego i rzemiosła 60 46 transportu drogowego

-i lotniczego 8 4 . . żeglugi 12 12 budownictwa przemysł. 3 6 budownictwa niiast · i osiedli 19 7 Razem -- 357 251

z·

analizy wynika, że zatwierdzone doku-mentacje geologiczne· często określają stan zasobów na 31.12'.1.953 lub na 31.12.1954 r.

-.

a

to jako realizaCję . postanowień' uchwały nr 864 Rady Min!istrów

z

dnia 10 paździer- .

ilika 1952 r. ·

W złóżonych do KZK dokum-entacjach

kOTzystano roboty wiertnicze i górnicze

wy-konane w· r. 1954 w około 40%. Należy t~

jednak ·wziąć IPOd · uwagę, że

dokumentowa-. nie ;przyrostów zasobów stwierdzonych robo·

tarni wykonanymi w 1954 r. często przecho-dzi poślizgiem- na 1955 r. z powodu konty~ ·

nuowan'ia robót.

. Analiza wykonania planowanego na r. 1954

przyrostu zasobów bilansowych kopalin

przedstawia się następująco: . ·

l) węgiel kamienny: zwraca uwagę·

kOTZy-stna dysproporcja ;między przyrostami·

zaso-bów planowanych a udokumentowanyeh i za- .

twierdzonych przez Komisję ZMobów

J{opa-lin, którą tłumaczyć należy oparciem większo-264

ści zatwierdzonych dokumentacji na. robotach.

wykonywanyi;h w latach poprzednich.

Przy-puszczać należy ponadto, że liczby

zatwi-er-dzonych zasobów węgla kamiennego

wynika-ją ze sta-rszych dokumentacji, zestawionych .

zgodnie z nowowprowadzonymi instrukcjami;

2) węgiel brunatny: zatwierdzone

doku-mentacje złóż wypeiniają. plan przyrostu za··

sobów na rok 1954 w podkategorii Ci. C2 •.

Przypusz·czać należy, że w· najbliź.szym czasie·

KZK rozpatrzy opracowywane-- przez

prze-mysł dokumentacje :przyrostów zasobów wę­ gla brunatn-ego w wyższych kategoriach;

3) torl: dane sprawozdawcże przemysłu oraz;

Instytutu Geologicznego poikrywają się na

ogół _z przyrostami zatwierdzonymi. Zgodność

liczb wskazuje prawidłowość ddkum-entowa-·

nia tak pod względem merytorycznym, jak

i formalnym; · · .

4) ·ropa naftowa i gaz .ziemny: przejawia

się ·braik zatwierdzenia dokumentacji. Następ­

stwem tego niepokojącego stanu jest

uchwa-ła nr 206/55 Prezydium Rządu z dnia 12 mar.:

.ca 195~

r.

w sprawie zezwolenia

na

pl'Z€j-ściową realizację i finansowani-e robót inwe

--stycyjnych objętych planem iinwestycyjilym.

1955 r. prowadzonych przez kopalnictwo

naf--toWie oraz .przyśpieszenia udokumentowania.

złóż

ropy

naftuw•ej i gazu ziemnego;

· ·5) r~dy ż·elaza: przyrosty. zatwi-erdzone

mniej więcej po:krywają się z przyroStami wy-.

nikającymi ze sprawozdania· służby geo

logi-cznej hutnictwa, jeśli chOdzi o kat. A

+

B

oraz C1. Dość ·znaczne odchylenia . wykazują .

natomia~t przyrosty zasobów w podkat. C2 .. Przeważająca część oprae ·technicznych wyko-·

rzystanych przy ~orządzaniu do!kumentacji.

wykonana została przed r. 1954. W roku

1954. Instytut Geologiczny wyprzedził

za-twierdzonymi dokumentacjami w podkat. C2c służbę · resortową, prawidłowo stawiając jej'

zadania do wykonania

na

kilka lat oraz moż-·

ność przerzucenia przeważnej części potencja-łu prz-erobowego pn·edąiębiorstwa geologicz··

nego na teren nowego złoża odkrytego na .

Kujawach;

6) rudy metali · kolorowych: zwraca uwagę

brak udokumentowanego w r. 1954 przyrostu zasobów. Nie nadesłani-e przez służbę geol

o-giczną hutnictwa sprawozdania za r. 1954

z

~iągnięcia planowanego przyro-stu zasobów·

uniemożliwia rozeznanie· efektów planu i

oce-ny pracy w. tym zakreSie służby

geologicz-n-ej CZKR Nież-elaznych;

·. 7) argility: udokumentowan-e przyrosty za-·

sobów prz-ekraczają limity· wyznaczone pla-·

nem·na r. 1954 zarówno w kategoriach A +B,.

jak i w podkartegorii Ct. Dan-e sp'rawoz.,

dawcze Instytutu Geologicznego za 1954 · r.

wykazują opracowanie dokumentacji argilitów· i boksytów w podkategorii C2. Pozytyw··

nie sprawa ta została. zakończona w ·I kw .. 1955 r.;

8} sól kamienna: planowany przez służbę geologiczną górnictwa przyrost zasobów w

ka-tegoriach A

+

B oraz w podkategorii Ct zna~

-lazł. dość .słabe potwierdzenie w sprawozdaniu

za 1954 rok. Przyrost planowany przez Insty-tut Geologiczny

w

:podkat. C2 nie znalazł ~z powodu awarii na wierceniu) odzwierdedle· nia w sprawozdaniu Instytutu za 1954 r.

Zad-na dokumentacja opracowaZad-na w 1954 r. nie

Wipłynęła do Komisji Zasobów Kopalin.;

9) sole potasowe: ~nowych dokumentacji w -r. 1954 nie opracowano; dokumentacje

za-·twi·erdzone prz·ez KZK dotyczą prac .wykona-nych w latach ubiegłych;

10) fosforyty: przyrost zasobów zatWierdzo-nych w podkategorii C2 w r. 1954 wynosi za-.1edwie około 100fo 'Planowanego przyrostu.

Mi-·mo trudności . napotykanych w · terenie przez

_przedsiębiorstwo wiertnicze Instytut

Geologi-czny w I kw. 1955 T. uzyskał :zatwi·erdzenie

zasobów fooforytów w. ilościach 4-krotnie

większych w· stosunku do planowanych. Był

1o przeto poślizg z 1954 r. na I kw. 1955 r.;

11) kwarcyty dla przemysłu materiałów

·o-gniotrwałych: udokumentowane przez. służbę

geologiczną hutnictwa przyrosty wykazują zna· ·czny niedobór w stosunku do planu. Spra--wozdanie Instytutu Geologicznego przynOsi da·

ne o sporządzeniu dokumentacji geologicznej znacznych ilości kwarcytów świętokrzyskich

w podkategorii Ct;

12) magnezyty i dolomity dla przemysłu ma-·

te:r'iałów ogniotrwałych: przyrosty zasobów przewidziane plan·em na 1954

r.

przez służby geologiczne hutnictwa i . przemysłu materia- ·

'łów budowlanych ·nie znalazły wyrazu w do-kumentacjach;·

13) gliny ogniotrwałe: udokumentowany prz€z Instytut Geologiczny i Za!twierqzony przyrost zasobów glin ogniotrwałych typu

"Żarnów" w podkategorii C1 znacznie przekra-cza zadania planu IG. na 1954

r.,

wynikafące

z· decyzji uchwały nr 493/53 Prezydium. Rzą­

du z dnia l listopada 1953 r. w sprawie ·zwięk­

·sze:nia produkcji materiałów ogniotrwałych i zab,ezpieczenhi. jej ·wykonania. Podkreślić tu

należy otwarde perspektyw dalszego zwięk·

·szenia bazy tych' odmian surowców ·wskutek ustalenia typowych warunków geologicznych

występowania glin· typu "żarnów"; · · ·.

14) łupki ogn'iotl"W_ałe: planowany przez siliż­

hę .g·eologiczną górnictwa przyrost zasobów ni·e został .osiągnięty; opracowane

dokumenta-cje stanowią zaledwie 1/30 ·cz:ę.ść ilości za· . sobów w kategoriach A

+

B oraz podoibną

ilość

w

.padkategorii C2;

15) gliny ceramiczne: ~łl)Żba geologiczna

·pn.emysłu llllateriałów .budowlanych

udoku-mentowała w 1954 r.

w

kategoriach A

+

B_·

około 70fo planu roczn·ego, a w podkategorii

Ct około 800fo tego planu. Zatwierdzenie opra-,cowanych dokumentacji przeszło poślizgiem

:na r. 1955; ·

16) wapieni·e czyste: udokumentowane i za-twierdzone przyrosty zasobów w kategoriach

A

+

B noszą charakter poślizgowy ·z r. 1953;

17) surowce ilaste ceramiki budowlanej: -za-twierdzone w kategoriach A

+

B, C1 i C2 .

przyrosty zasobów dla przemysłu . drobnego i rzemiosła obejmują dokumentacje opracowane w r. 1954 oraz p00lizgi z. r. 1953. Plan służby

geologic·znej przemysłu drobnego i rzemiosła

na 1954 r. przewidywał przyrost zasobów tego surowca jedynie w kategoriach A

+

B. Ale nie wszystki-e dokumentacje sporządzone przez

służbę g·eologiczną w przemyśle materiałów

budowlanych w kategoriach A

+

B i C1

zo-stały zatwierdzone. Dokumentacje zatwierdzo-ne

w

podkategorii

c2

pochodzą z przekwalifi-kowania zasobów w wyższych kategoriach;

18. wapienie przemysłu wapienniczego: plan pr..zyrostu zasobów w kategoriach A

+

B

zo-stał przez służbę geologiczną rprzemysłu

ma-teriałów budowlanych wykonany w małej czę~

ści· .

'

.

19) siavka: dokumentacja sporządzona przez In.stytut Geologiczny i zatwierdzona. prz·ez KZK w r. 1954

w

p<>dkategorii C2 i C1 stanowi wielokrotne przekroczeoLe zasobów przewidzia-nych w. uchwale nr 267/54 Prezydium Rządu

z dnia 8 maja 1954

r.

Niewykonanie doku-· me:I?-tacji w kategorii B w ustalónym termi-nie spowodowane zostało nieprzewidzi~ymi

trllrlnościami technicznymi i

hydrog·eologicz-nymi; · ·

20) piryt: plan .shl.żby geologiemej prze:r~.ysłu . chemicznego na r. 1954 ni·e został

zrealizowa-ny. U dok~entowane, priyrosty pirytów

ko-palni "Staszic" •ptzez służbę geologiczną hut· nictwa nie zostały jeszcze zatwierdzon_e;.

21) gips i ·anhydryt: służba . geologiczna

przemysłu chemicznego nie osiągnęła ząplano­

wanego przyrostu zasobów w poszczególnych kategoriach. W kategoriach A

+

B nie zosta- · . ły złożnnę dokumentacje. W. podkategorii C t ·

osiągnięto zaledwi·e 1/60 1część planowanych

ilości. Ilości zasobów osiągniętych w

podka-tegorii

c2

nie mogą usprawiedliwiać niewyko-nania planu przyrostu;

22) baryt: planowane dokumentacje nie

zo-stały wykonane 1przez resortowe słu:żJby ·górni· ctwa i przemysłu materiałów .budowlanyćh. ·Wyjątek ·stanowi dokumentacja sporządzona

przez słtcibę g·eologiczną · gómictwa;

23) dolomity drogowe: _Instytut Geologiczny

udokumentował częściowo. pozaplanowo i

uzy-skał zatwierdzeni·e w r. 1954 w podkategorii

C2 zasOibów nowe!go .złoża . w olrolicaeh Łęczy-·

cy; .

24) wapi·enie ciosowe: resortowa słuZba prże­

mysłu materiałów budowlanych

udokumento-wała przyrosty zasobów w kategm'iach A

+

B

· oraz w podkategorii Ct.

25) .piaskowce.·ciosowe: plan .przyrootu zaso-bów ni·e został· wykonany. Zatwierdzone

planowimym ilościom w kategorii· A

+

B.

Przewidziana w planie Instytutu Geologiczne-go dokumentacja piaskowca . w podkateGeologiczne-gorii ·

c2

nie została opracowana;

26) żwiry i piaski budowlane: pozaplanowo

spo:rząd:z.ono dokumentacje w kategoriach

A

+

B oraz C_2• Dokumentacje te zostały spo-·

rządzone przez ·resortowe służby geologiczne

żeglugi, kolei oraz miast i osiedli.· Dotychczas zatwierdzone zostały jedynie niektóre doku-mentacje przedłożone prnez służbę

geologicz-ną żeglugi ,oraz budownictwa miast· i osiedli.

Z przedstawionych danych wynika, że 297 dokumentacji złożowych wykonanych w r. 1954 nie z.apewlJ,ia wykonania. planowanych przyro-stów zasobów tak · pod ~ględem wartości w poszczególnych kategoriach poznania, jak i pod

względem ilości w tonach surow.ców, Mimo to

· wyraźnie zaznacza· się silny wzrost dążriości

do uponądkowania stanu znajomości. naszych

złóż i ich zasobów. Zakończenie tej akcji

·pozwoli na uzyskanie właściwej oceny przy- · . · rostu zasobów. Aktywniejsze prz·ej-ście na

do-kumęntowanie pociąga za sobą podwyższenie

jakości prac geologiczno-poszukiwawczych i

rozpoznawczych, dla których dotychczas. mi·er-nikiem były tylko metry wierceń i metry ro-bót górniczo-poszukiwawczych. Obecnie metr . bieżący utrzymuje się jako symbol

zabezpie-czenia .techniczn€go.

Upłynn1enie zaległych materiałów

geologi-cznych i zamykanie ich opracowaniami doku-mentacyjnymi daje się róWIIlież zauważyć w zakresie zdjęć geologicznych, których brak po-.·

ważnie <;ldbijał się na ksrtałtowaniu kieru.ri-ków poszukiwań. Ukońcwne opracowanie

Przeglądowej Mapy Geologicznej Folski

(wy-danie A), od(wy-danie do druku licznych arkuszy Mapy Szcz€gółowej świadczy, iż i na tym od-cinku ruszono~ martwego punktu, a wprowa-dzenie instrukcji :Zdjęciow~h doiYI"Owadzi w

końcu do ujednolicenia i podniesienia jakości

map.

.

Biorąc pod uwagę dane liczbowe. i iW'Ska-zane fakty, :inożna z.ąstanowić się nad przyczy- · nami niewykonania 'p:lanu przyrostu zasobów mimo wykonania a nawet przekmczenia planu

nakładów finansowych. Powstaję bowiem

py-tanie, jak wyjść z tych zawikłań i trudności

i co dotychczas zróbiąno, aby przygotować się należycie do wałki, o:

l) podniesienie wydajności pracy geologa,

2) należyte .powiązanie rozwoju nauk

geolo-gicznych z życiem gt>spodaxczym.,

3) obni:żkę kosztów własńych wszelkiego

ro-dzaju prac' i robót g-eologicznych (zdjęcia,

pomiary geofizyczne, wiercenia itp.).· Wydaje się, że wobec ustawienia i

rozwi-nięcia działalności w pierwszych dwóch kie·

runkach należy głównie zastanowić się ' nad trzecim za~adni·entem, tj. nad wykonawstwem

· poprzez uchwyceni.e jego· węzłowych

elemen-tąw.· Na czoło wybija się tutaj sprawa

jed-266

nolitej organizacji przedsiębiorstw geologicz-nych i oparcie ich działalności na: a)

mate-riałach. dostarczonych przez instytuty

nauko-wo-badawc7!e oraz b) zasadzie, że wynikiem

działalności przedsiębiorstw jest dokumentacja.

geologiczna złożowa, hydrogeolo&iczna lub

geo-~ogiczno-inżynierska. · . · ~

Zasada pierwsza zos~ała przyjęta i

w

r. l954· Instytut Geologiczny . wykonywał przeważnie·

dokumentacje

w

podkategorii

c2

a przedsię·

· biorstwa w ikateg.oriach Ct1 B i .A. 'Również

międzyresortowa komisja powołana do oceny

dotychczasowych prac i perspektyw rozwojo-wych na lata przyszle poszukiwań złóż rud że-·

laza również stwierdziła słuszność ·tego po-·

działu.

Uchwała nr 127/55 PreŻydium Rządu z dnia

12 lutego 1955 r. w sprawie organizacji

przed-siębiorstw g-eologicznych, opracowana pT.Zez CUG na podstawie prac komisji dla ujednoli-cenia siatek . płac w przedsiębiorstwach geo-logicznych stworzyła podstawy prawne do uregulowania tego za,gadnienia. Konieczne j-est natomiast wykonanie postanowień tej ~hwaly,.

co

w

konsekwencji powinno doprowadzić do racjonalnego ustawienia planu prac geologi-cznych w NBP 1;1a ·r. 1956 ·oraz pozwolić na. wydobycie ukrytych możliwości przerobbwych.

przedsiębiorstw. Realizacja tej uchwały

·po-winna zapewn'it właściwe merytoryczne wy~

konawstwo planów oraz ;przyczynić się do zna-cznych oszczędności. Na podstawie analizy po-· ruszonych zagadnień stwierdzić można, że.

uzyskanie du~ych · oozczędnośc'i w pracy pań­

stwowej słuZby gelogiczn.ej jest możliwe .po· wykonaniu odpowiednich posunięć .organiza-cyjnych,' przez zwiększenie dyS'cy.pliny finan-SOW·ej, podniesien'ie wydajności pracy, w.pro-. wadzenie nowoczesnej techniki i racjonaliza-cji, wnikliwą analizę projektów oraz jednolity ·system projektów i kosztorysów robót

geolo-gicznych. ·

Po stworzeniu 'podstaw dla ujednolicenia

or-·

ganizacji prżedsiębiOTStw geologicznych

przy-stąpić należy również do uregulowania wyna-·

gra9zania .. pracowników inżyniersko-technicz-·

nych i administracyjnych · w przedsiębior­

stwach. Prace te są wynikiem narad państwo­

wej służby geologicznej w CUG w r. 1953"

i 1954. Zgodne ·są one z uchwałami narad·

głóWnych geologów resortowych służb

geologi-cznych. ·

Jednocześnie wyłania się problem ujednoll-·

cenia płac pracowników fizyczl'}ych w

przed-siębiorstwach geologicznych. To zagadnienie

bodajże najbardziej zróżnicowane i budzące

wątpliWOIŚci co do sposobu wynagradZania po•

łącZOlnego z rórżnego rodzaju świadczeniami (węgiel, gaz ziemny), wymaga durl;,ej rozwagi.. · · Prace nad nim· zaczęto od podstaw, przystę-·

pując do tworzenia jednolitych norm prac-geologiczno-poszukiwawczych:

hydTogelogicznych i · geologiczno-inży· · nierskich, wiertniczych, górniczych, geofizycznych, zdjęciowych oraz laiboratotyjnych.

Zagadnienia te nie są ani łatwe, ani proste. ·

·w

oparciu o tak ujęte jednolite normy wy·

dane w r. 1954 w ZSRR -Centralny Urząd

Geolo·gili poprzez spacjalnie powołaną komisję

przystąpił do prac już w ·I .połowie 1954

r.

Ukończenie opracowania jednolitych norm dla

wierceń (0-1500 m) mozliwe będzie przy. nakła­

dzie dużych wysiłków nie wcześniej niż w

końcu III kw. 1955 r. Inne :n;ormy powinny być

opracowane w krótszych terminach. Prace te . będą podstawą dla nowych taryf.iikatorów, ner

· W)'lch uj·ednoUconych zasad . płac pracowników

fizycznych wszystkich. przedsięb~orstw

g·eolo-głcznych.. Wyłania się również zagadnienie jednolitego .cennika na roboty geologiczne.

W tym zakresie Centralny Urząd Geologii

również przystąpił do pracy. i należy się

spo-dzi·ewać, że we W5półdziałaniu z Biurem Norm

Budowlano- Kosztorysowych URM trudności

uda się pokonać do końca 1955 r.~ co

pozwo-li na urealnienie . planowania i realizowania

nakładów. Jak konieczny jest jednolity

c·en-nik na roboty geologiczno-poszukiwawcze,

świadczy fakt, że w r. 1954. istniało w pań­

stwie 7 cenników, a do niedawna w Minister- .

stwie Hut:J?dctwa istniały trzy cenniki na prace

. geologiczncrposzuikiwawcze. · · · ·

Niez:będnym warUnkiem praWidłowego wy·

konawstwa robót geologicznych j·est nie tylko

ujednolicenie organizacji przedsiępiorstw

geo-logicznych, noTm pracy, ·cenników i ·płac, ale

również i wprowadzenie d()k:umentacji ,projek·

towo-kosztorysowej . tych robót; która składać

się powi:i:ma z: ·

•

a) założeń geologicznych zawierających

uza-sadnienie celu robót z naukowego punktu

widzenia w. oparc.iu o posiadane materiały

geologiczne oraz z punktu widzenia

gos-podarki narodowej, .

b) projektu, stanowiącego technic:me rozwią­

zani·e !koncepcji · geologicznej oraz opraco- · · wanie warunków technicznych

gwarantu-jących racjonalne osiągnięcia celu przy

.u-trzymaniu jakości wyników,

c) halmonogramów i kosztorysóW stanowią·

cych podstawę

do

zawierania umów z

wy-konaw,cami. ·

Dokumentacja · projektowo-k~sztorysowa

U:-·możliwi wp~owadzenie dyscypliny technicznej

i finansowej przy wykonywaniu r~bót geolo~

gicznych oraz uniezależni wykonawstwo od

· skutków wynikających z braku sprecyzowanej

koncep·cji, co jak wykazuje pl"aktyka

z

lat

ubi·egłych, prowadziło do znaczny.ch strat. Brak dokumentacji projektowo-kosztorysowej

poWo-duJe obecnie niemał·e straty

w

nakładach

na roboty geolo·giczne, zwłaszcza na roboty

najbardziej nakładachłonne jak wiertnicze i

górnicz.e. Opracowanie dokumentacji

projekto-.~osztorysowej robót geologicznych prz.ez

biuro projektów umożliwi lepszą koordynację

różnych prac geologicznych na etapie .

wyko-nawstwa oraz pozwoli na racjonalne i wsz.ech·

· stronne wykorzystan·te nakładów finansowych

i materiało·wych. Dotychczas ·dokumentacje

projektowo-kosztorysowe przewamie

wykonu-ją prz·edsiębioTstwa g·eologiczne będące jed·

nocześn'te wykonawcą tych robót. W ni·elicz-nych przypadkach inwestor zleca wykonanie

dokumentacji projektowo-kosztorysOwej

biu-rom projektów niespecjalistycznych (z · wyjąt~

ki·em CZP Naftowego) lub osobom fizycznym

na Zasadzie umowy o dzteło.. . Stan ten pro~

wadzi do zróżnicowania kryteriów i metod

sporządzania dokumentacji

projekto·wo-kosz-torysowej, a w rezultacie naj-częściej daje wy·

niki bardzo rozbieżne. . · .·

Z prz.edstawionych węzłowych ki·erunków

działania państwowej słuiJby geologicznej wy;_

nika, że istnłeją możliwości ziniany stylu i

sy-stemu prac gwlogicznych przeds_iębiorstw

geo-logicznych. Doprowad~enie do końca Wymie~

nionych prac pomvoli na stworzenie właści­

wego ·zaplecza ~la ur-ealnienia nrganizacji

działalności przedsiębiorstw: g,eologicznych

przy ich wyspecjalizowaniu lub

zrejonizowa-niu. · ·

W ciągu r. 1955 l i956

poWinny

stopniowo

zaniknąć wykazane anomaJi.e. · P:odniesienie

zaś techniki, wykrycie niewykorzystanych

możliwości wykonawstwa

w

robotach geologi·

cźny.ch pozwoli nie tylko na poszerzenie prac, .

ale również na ich usprawnienie oraz . osią­

gnlęc;te j~zcze lepszych· rezUltatów: .pl'Zy pO.:.

szukiwamu nowych złóż surowców mineral·