Przyczynek do znajomości geochemii strefy wietrzenia krakowskich skał magmowych

..

-.-...

...

·.Mt ~

_

...

.,.~ !.'ł

_...

..

l>. •

-'""

_{4· .... 6.}

-

,..

4 •• "",tJ..

...

""

~~.

-

-SOOppm

~

.. ..i

l

~

..

~j

L.

:

.,,]

.

r

. . 1 I .

(.'::::J

r-·_····

··

'\

~~

IMa · .

Ryc. 7. Zmiany koncenn-acji pierwiastków ślado~ych

w profilu piono1D1/m (rejon BeZwederu). . a - plaBld kWll!11OOwe, w etrqp1e gleba. b - plask! kwaroe-- .

Wł'. nieco zallilne, z głavJrsml, oc - ~etnzeUna melafiru,

w strople zap1aszczo.na. .

Fig.

i.

Changes in concenn-atioo of n-ace elements in

·verticaZ sectton (region of Belweder). .

a - qulU'lz sandB, emł. at the . top, ob - qua.rtz sand!!, a\1gtly c1ayey, with pełlbls, oc - weatltered 'melaphyre, arenaeeOllB

at 1ile top. . .

nych odległościach od strefy pierwotnej, zależnych

od właściwości danego pierwiastka i fiZyczno-che" micznych własności środowiska. Na podstawie wy-konanych prac geochemicznych w rejonie Krakowa,

a także w Sudetach l G6rach Swiętokrzyskich. (4a,. 9,

10}można stwierdzić, że nikiel, kobalt, chrom i oł6w· . nie wykazują wybitnych tendencji· dl) migJ:acji,

a

elongacje tych pierWiastk6w nie ~ duże~ WNIOS'KI

Wnioski· wypbrwające z wykonania przedstawio-nych tu badań ·geochemicznych można ująć w

na-stępujący spos6b: .

1. Rejon występowania krakowskich skał magmo-wych stanowi ciekawą, nietypową prowincję

geoche.-miczną charakteryzującą się podwyższonymi

zawar-tościami gł6wnych pierwiastk6w śladoWych (Ni, . Co, Cr, Pb, Zu,V i częściowo Mn) w kwaśnych skałach

magmowych (porfiry) l nieco . żaniżoną ~awarlością

tych. pierwiastk6w VI skałach o charakterze

zasado-. wym (melafiry, diabazy). Wiąże się to zjawisko z

nie-·typowym składem chemicznym i mineralnym. tych

skał oraz ich komagmatyzmem. . .. 2.

Z.wietrzelinyskał

magmoWych. typu

zasą.dowego

wy~ją kilkakrotnie WyżSze koncentracje. niż ska~

. świeże badanich pierwiastków śladowych (szczeg6lrue niklu). Nigdzie. jednak nie . stwierdzono koncentracji

. o charakterze. złotowym.

3. Utwory czwartor%ędowe. wykazują wyraźne

wzbogacenie . Vi . analizowane pierwiastki, . kt6re nie

tworzą jecblak wybitnych glebowych anomalii .geo-chemicznych.

4. Stosowane w rejonie krakowskim metody pro-spekcji geochem:icznej . (metoda kompleksQmetryczna

. dla Ni i spektralna dla wszystkich pietwiastk6w)

pozWalają, na: .

a) śledzenie biegu wychodni skał zasadowych pod

nadkładem sk81 czwartorZędu,

b) orientację co do stopnia zmineralizowania za-r6wno skał świeżych, jak i ich zwietrzeliny.

Wraz z innYmi pośrednimi metodami

poszukiwaw-czymi (np. magnetycznymi) badania geochemiczne '

mogą być z powodzeniem stosowane do poszukiWań

nowych wystąpie6 skał magmowych pod nadkładem

czwartorzędu. .

LITERTURA

1. Bolewski A, Turnau-Morawska

M.-Petrografia. Wyd. GeoL Warszawa 1963 .

2. Bukowy S., Cebulak S. - Nowe dane o magnetyzmie antyklinorium śląsko-krakowskiego . BiuL IG. nr· 184, 1964.

3. Doktorowicz-Hrebni'cki S. - .Mapa

za-kryta Górnośląsldego Zagłębia Węglowego. Skala

. 1 : 100000. Arch. IG, 1958 .

~. F o r t u 6 s k a

a,

J a w o r s kłA - Instrukcja metodyczna kompleksometrycznych ozna~6

za-wartości niklu w glebie. Prace Post. Techn. Arch. PPG 1964.

4a.Fortuńska H., J·aworski A. - Wstępne

wyniki badań geochemicznych wykonanych w re-Jonie Ząbkowic Sląskich. Przegl. geoL 1966, nr

la.

5. G a

W

e ł· A - Jasp~sy z Niedźwiedziej G6ry

koło Krzeszowic. Acta geol. poL VoL VIII, 1953.

~. H a w k e s

a

E., Web b J. S. - Geochemistry in mineral exploration. New Jork 1962.

.7. J a w o r s k i A. - Projekt zwiadowczych badań

geochemicznych przy użyciu kompleksometrycznej metody oznaczenia zawartości niklu w glebie· w rejonie Gór Swiętokrzys1dch, Antyklinorium Slą­

sko-Krakowskiego i w Sudetach. Arch. PPG 1965.

8. Jaworski A Fortuńska H. - Wyniki

badań geochemicznych wykonanych w rejonie Szklar na Dolnym Sląsku. Prace Post. Tech.Arch.

PPG, 1965. . . . , ..

9. J a w o r s k i A. - Geochemiczna metoda karto-wania żyt lamprofirowych w· Górach Swięto­

krzyskich. Techn. Poszuk. 1966, z. 20.

10. Michałek Z., Zabiński W. - Wyniki·

wstępnych badań geochemicznych w magmowych

skałach krakowskich. Biul . .IG nr 115, 19157.

H, O s t r o w i c k i B.. ....; Minerały niklustref;v

Wie-. trzenia serpentynitów w Sżklarach (Dolny Sląsk).

Prace min. PAN l, 1965.

12. P i e kar s k a E., G a w e ł A. HeIuimdyt

ż Rudna koło Kneszowic. Roczn. PTG, XXIt,

1954. .

13. R o z e n Z. - Dawne lawy W. Ks: Krakowskie-go. RoZpr. PAU A 49 (ser. III, 9), Krak6w 1909. 14. S i e d

re

c k i S. - Utwory poleozoiczne okolic

Krakow.a. BiuL IG nr 73, 1954. .

SUM;MAB'Y .

The artic1e deals With the results ot geochenucal investigations made in the region of occurr.ence of basic type effusive rocks in the vicin,ity of Cra~ow.

The . occurrence area of the Cracow magmatic rocks is an . interesting, atypica1, geochemical province, characterized by increased contents of main trace elements (Ni, Co, Cr Cu, Pb, Zn and V, partly also

Mil),

in acid magmatic rocks. (porphyries), as well

as by slightly decreased contents of these elements

in rockS .of· basic character (melaphyres, diabases). This is connected . with an atypical· chemical and mineral compositions ot these rocks and with their

comagmatic. character. .

Weathered products of magmatle rocks of baąic

type reveal a several times greater concentration ot

the trace.elements (particularly nickeD than fresh rocka. However, a concentration pt depositional

na-btte has nowhere been encounłered.

The Quaternary formations of the region under consideration distinctly show an increased amount of the chemical elements analysed. These, however, do not make any distinct· soil anomalies. Methods of geochemical prospection (complexometric method for Ni and spectral method for all the chemical elements analysed) used in the Cracow region allow us to investigate the course of outcrops. of basic rocks that occUr under a thin Quaternary overbur- .

den,. and throw light on mineralization degree of

both fresh rocks .and their weathered products.

In connection with' other indirect prospecting

(e. g. magnetic methods), geochemical investigations

may successfully be 'applied in . search for new

occurrence sites of magmatic rocks under the Qua-'

ternarY oyerburden.

PE310ME

B

cW.n.e

npe~CT8BJIeBhI' proym.TaThI

reoXHMH'lec-KIKX HCCJIe~oBamdi: SqxpY3HBBldX noPO~ B paOOJre

Kpa-KOBa. Pa:A:OH paonpoc'l'paHeHHJI: ST.HX DOpOA COCTaBJIHeT HH'l'epeCHyIO reoxHJlH'lecxyro DPOBHHI{'HIO,

xapax'l'epH-3yIOIIU'1OCH nQBhDlIeHHbDI ~~ep:m:8HHeM CJIe;qy~

·.paCCeBBHbIX SJIeMeRTOB: Nl, Co Or, Cu, Pl>, Zn, V,

Mn B KHCm.IX HOPO~ax . (noP<PxPDI) H ·UOmOKemn.m

CO~epE8BHeM: ST.HX SJIeJleHToB B nopo~ax . OCR'OBROrO

COCTaBa' (MeJIatPHpLr, ~at583hI). Sro HBJIe.HHe

06yCJIoB-JIeRO cBOe06pa3H1:olM DJll&K'lecEJOI H MHHepam.~·:

eo-CTaBOM S'l'HX m>po~ H.

me

KOMlU'MaTHSKoM. · : . , :,

B Kope B~ OCROBmdX Uopo~ ne~'<iH­

CJIeHHhIe paccesmm.re s'.neu:eHThI CO~ep:m:ilTCH B

;

'

iilcmH-'l:ecme HecKOJIhKO P83Iip.eBhDlIQl()~et1 HX co~ep~e

B CBeEHX nopo,llax. B oc06eRHocTH STO ltacaeTCi!:',

BH-KeJIR~ KOHqeHTP~ .IIpOMhmmeHHoro· ~mi'l:elu,ir.:· He

6hLlIK 06H8PYEeKbI. ' · . ..'. . : .. ' '

qeTB~ OTJIOEeBHJI OIIHC8HBOrO paAoHQ, '-06o-r8lIl~ 3TJDDI 9JIeM~ 0,llll8KO O'ReT~ .

1)80-~ . B no'l:ae He aaWno,Ir<UIOCh. nprQl:Ei~~ecn

B' KpaKoBCKOM paAoae: reoXHMlAecKHe lCeTO~hI"

(ItOK-IIJIeKCHhIA MeTO~· AJIH . HHKeJIH ·H CIIeKTPaJIhHhlA, ~JIa

OCTaJIh~ SJIeM~OB) npHl'O~HhI _ : npocJIemHiU(BHH

OCHOB~ nopo,ll, 3aJIeraIQII.tHX DO~ lMaJ!:OKb~

OC8,l(Oi"Iin.IM '1exJIOII H .lI;aroT npe.lJ;CTBBjreaHe·O creDilmf

opy~eHemm B:aK eBellOIX DOPO.ll;, TaX 'H ~,la '

B&I-BmHBIUUUI. ... , . .. . . ', .-,':' .

" HapH.ll;Y C .lI;P}THMH· MeTO~aKH (HanpHKep,

Karwrr-m:;m:), "reoxmmqecJt:He' HCCJI~BaBlUl KorYT ycJIemHO

lIPHMeHSl'l'hcil: ~JIJI' OKOBTypP,lBa~· HOBhIX ~ 308"

"pac-npoCTpaHeRHH M'arMaTlR~JmX DOpo~ no~