Mariola Irzyniec
"Edukacja od źródeł. Program
autorski edukacji wczesnoszkolnej",
Marzenna Magda, Kraków 200 :
[recenzja]
Nauczyciel i Szkoła 3-4 (16-17), 392-394
M ariola Irzyniec
Recenzja książki: Marzenna Magda,
Edukacja od źródeł. Program autorski edukacji
wczesnoszkolnej
Oficyna wydawnicza „Impuls”, Kraków 200
W spółczesny system edukacji szkolnej ulega ciągłym przeobrażeniom . D zięki nim potrafi on sprostać zadaniom , ja k ie staw ia przed edukacją szybko zm ieniająca się rzeczyw istość.
P rzeo b rażen ia te w znacznej m ierze zw iązane s ą z p e d ag o g icz n ą d zia łaln o śc ią szkoły, co w konsekw encji prow adzi do:
- zm ian w sposobie form ułow ania celów edukacyjnych - w yko rzy sty w an ia innow acyjnych m etod i form pracy
> tw orzenia i realizow ania now ych program ów kształcenia - program ów autorskich.
O ile w chw ili obecnej dosyć pow szechnie obserw ujem y zm iany w sposobach ujm ow ania celów edukacyjnych, ja k rów nież częste w ydaje się poszukiw anie now ości w sferze m etod i form , o tyle ostatni z w ym ienionych czynników n ie pojaw ia się zbyt często w rzeczyw istości edukacyjnej.
Ten w łaśnie czynnik - tw orzenie oraz realizacja innow acyjnego program u - stał się przedm iotem zainteresow ania autorki, k tóra w swojej książce zajęła się zarów no teoretycznym i, ja k i praktyczny m i rozw ażaniam i nad program em autorskim .
R ecenzow ana książka składa się z w prow adzenia, pięciu rozdziałów oraz zakończenia. Zaw iera także aneksy, autotest tw órczości nauczycielskiej i bibliografię.
We „W prow adzeniu” (s. 9-11) autorka przedstaw ia motywy, które skłoniły j ą do podjęcia tak teoretycznych, ja k też praktycznych działań zw iązanych z program em autorskim .
O kreśla cel swojej pracy, który postrzega n ie ja k o reform ow anie całej ośw iaty (lub szkoły), lecz ratow anie je j stanu w skali m ikro” .
Ponadto u d ziela czytelnikom w skazów ek i sugestii lektury tej książki.
R ozdział pierw szy - „G eneza teoretyczna edukacji autorskiej” (s. 13-27) - przedstaw ia obszar zagadnień skupiających się w okół zarysu teoretycznego, zw iązanego z tw ó rczo ścią pedagogiczną.
O bok poszczególnych teorii tw órczości pedagogicznej zostały tutaj ukazane także w ielow y m iarow e cechy psychiczne, zaw odow e oraz społeczne, charakteryzujące n auczyciela - nowatora.
Kolejne zagadnienia tegoż rozdziału dotyczą analizy typologii tw órczości pedagogicznej, ja k też w łaściw o ści in n o w acji au to rsk iej, które to w łaściw ości w y w ie ra ją isto tn y w p ły w na adopcję i dyfuzję innow acji.
W rozdziale drugim - „M etodyka tw orzenia program u autorskiego” (s. 29-43) - ukazany został sposób konstruow ania program u innow acyjnego. Punkt w yjścia stanow iło określenie zadań, zasad oraz funkcji p rogram ów autorskich.
G w arantem ich realizacji - zdaniem autorki - pow inien być przyjęty i realizow any styl w ycho wania.
M. M agda opierając się na klasyfikacji system ów w ychow ania opracow anej przez S. N alaskow skiego realizow ała w swojej pracy liberalno - dynam iczny styl w ychow ania.
Mariola Irzyriiec - Recenzja książki: Marzenna Magda.
393
Jest on otw arty na sam odzielność i podm iotow ość w ychow anka, pobudza m otyw acją i aktyw ność oraz zap ew n ia p oczucie bezpieczeństw a. W szystkie pow yższe cechy w p ły w a ją w sposób istotny na realizację zadań, zasad i funkcji określonych w program ie.
N astępnym problem em poruszonym w tej części książki było przedstaw ienie procesu tw orze nia program u autorskiego.
A utorka w kom unikatyw ny sposób w prow adza czytelnika w je g o złożoność. Podczas tw orze nia program u w yróżnia trzy fazy - indyw idualny akt kreacji, adopcja w łasnej innow acji i próby jej przysw ojenia.
N astępnie w każdej z nich w yodrębnia kilka etapów takich ja k : - diagnoza problem u
- określenie celu - projektow anie innow acji - w eryfikacja
- zastosow anie.
D o kładna charakterystyka pow yższych faz i etapów ukazuje proces tw orzenia program u au torskiego. Szczegółow e przedstaw ienie aktu tworzenia program u stanow i bez w ątpienia c en n ą w ska zów kę dla tych w szystkich nauczycieli, którzy pragną podjąć trudne zadanie tw orzenia i realizacji now ego program u.
Rozdział trzeci - „Treści i struktura autorskiego program u edukacji w czesnoszkolnej (kl. II-III )” (s. 45-56) - stanow i zapis skonstruow anego program u autorskiego.
W je g o założeniach określono następujące cele:
- edukacja zorientow ana na rozw ój zdolności i zainteresow ań dzieci - rozw ijanie aktyw ności tw órczej i um iejętności u uczniów.
Przedstaw ione zostały rów nież w arunki ich skutecznej realizacji.
W dalszej części rozdziału trzeciego znajduje się zapis poszczególnych celów i treści kształcenia i w ychow ania, odnoszących się do edukacji rytm iczno - tanecznej o raz teatralnej.
W prezentow anym program ie autorskim edukacja rytm iczno - taneczna i teatralna nie zostały w yodrębnione ja k o oddzielne przedm ioty, lecz stały się integralną częścią program u nauczania i w ychow ania.
D zięki poszerzeniu treści program ow ych edukacji fizycznej o zajęcia taneczne uczniow ie klasy II i III m ogli poznać oraz nauczyć się tańca ludow ego, klasycznego, w spółczesnego, ja k rów nież uczestniczyć w zabaw ach rytm iczno - tanecznych.
Z aw arte i praktycznie realizow ane w program ie tym treści przyczyniły się zatem do zdobycia niekonw encjonalnych w iadom ości i um iejętności. N ie stanow i to jed n ak że jed y n ej w artości autor skiego program u. E dukacja rytm iczno - taneczna w iąże poszczególne dziedziny nauczania, czego przykładem m oże być nauka tańca ludow ego jak o jednego z elem entów edukacji regionalnej. Ponad to dostarcza w ielu bogatych przeżyć em ocjonalnych, w pływ a na rozw ój aktyw ności, zam iłow ań i zainteresow ań uczniów.
Zajęcia teatralne rów nież nie stanow ią oddzielnego przedm iotu. Także i w oparciu o nie dzieci zdobyw ają now e w iadom ości i um iejętności. W śród nich naczelne m iejsce zajm ują: rozwój popraw nej w ym ow y, tw órczej ekspresji, sw oboda ruchów. Zdobyw ane na zajęciach dośw iadczenia pozw a lają dzieciom na aktyw ne u czestnictw o w życiu klasy i szkoły, co je st dla nich źródłem satysfakcji. Takie ujęcie celów i treści kształcenia i w ychow ania pow oduje, iż program ten skierow any je st na edukację hum anistyczną, w spierającą aktyw ny rozw ój dziecka
W rozdziale czw artym - „U w arunkow ania i bilans osiągnięć klasy autorskiej” (s. 57-70) - przed staw ione zostały czynniki w arunkujące osiągnięcie zam ierzonych celów. N a leżą do nich m. in. stw arzanie serdecznej atm osfery, opartej na w zajem nym szacunku, życzliw ości, budzenie aktyw ności i m otyw acji, odpow iednio pojm ow ana rola nauczyciela - nauczyciel pow inien być partnerem ,
3 9 4
N auczyciel i szkoła 3 -4 2 0 0 2
w spółdziałającym z dziećm i - w reszcie dobór atrakcyjnych m etod i form pracy.
Praktyczna realizacja tegoż program u um ożliw iła dokonanie bilansu o siągnięć uczniów klasy II i III, na które zło ży ły się zdobyte w iadom ości i um iejętności - zw łaszcza taneczne i teatralne, których dzieci przed w prow adzeniem w życie program u nie posiadały.
Zdobyte p rzez u czniów osiągnięcia przyczyniły się do w zrostu zainteresow ania efektam i ich pracy środow iska rodzinnego, co zaow ocow ało w iększą w spółpracą nauczyciela z rodzicam i.
O statni rozdział książki - „Transform acja innow acji autorskiej” ( s. 71-146) - z aw iera zagadnie nia szczególnie istotne z punktu w idzenia nauczycieli - praktyków , pragnących realizow ać now ator ski program . Z ostały w nim zaw arte przykładow e lekcje (scenariusze), gry, pom oce dydaktyczne, ja k też przeprow adzone zajęcia w arsztatow e dla nauczycieli.
K siążkę uzupełniają aneksy. N a ich treść składają się opinie na tem at realizow anego program u, które w y rażają tak teoretycy, ja k i praktycy w ychow ania i nauczania.
A neksy zaw ierają ponadto fragm enty tw órczości literackiej dzieci klasy II i III. D okum entacja uzupełniona je st zdjęciam i, co stanow i uatrakcyjnienie pracy.
D odatkow ym w alorem książki je s t zam ieszczenie w niej autotestu tw órczości nauczycielskiej. P ozw ala on każdem u nauczycielow i spraw dzić w ja k im stopniu je s t on je d n o stk ą tw órczą. Im w ięk szą ilość punktów zdobędzie nauczyciel, tym bardziej zbliży się do ideału tw órczego nauczy ciela.
R ecenzow ana książka M . M agdy adresow ana je st do nauczycieli edukacji w czesnoszkolnej, przedszkolnej, specjalności hum anistycznych i w ychow ania fizycznego, ja k rów nież do studentów - kandydatów do zaw odu nauczycielskiego.
Przedstaw ia ona niełatw y proces tw orzenia oraz realizow ania p rogram ów autorskich. Z aw arte w niej treści ułożone zostały w logicznym porządku - od zarysu teoretycznego tw ór czości pedagogicznej, poprzez m etodykę tw orzenia innow acji do przedstaw ienia struktury i treści now atorskiego program u. Taki układ treści ułatw ia ich zrozum ienie i spraw ia, że k sią ż k a je st dosyć łatw a w czytaniu.
Praca ta ukazuje niezw ykle aktualny i potrzebny aspekt działalności pedagogicznej. Stanow i to je j istotną w artość zarów no w odniesieniu do teorii, ja k i praktyki edukacyjnej.
