PAÑSTWOWY INSTYTUT GEOLOGICZNY JAKO INSTYTUT BADAWCZY (PIG-PIB)
I S£U¯BA GEOLOGICZNA
Zagadnieniem istotnym dla dzia³alnoœci PIG, który ma funkcjonowaæ jako s³u¿ba geologiczna i zarazem instytut badawczy, jest okreœlenie obszarów jego dzia³añ i ocena ich efektów w odniesieniu do badañ o znaczeniu poznawczym, których wyniki s¹ niezbêdne do realizacji praktycznych zadañ PSG.
Badania geologiczne mo¿na podzieliæ na:
ogólnopoznawcze, których celem jest wyjaœnianie zjawisk i procesów geologicznych, warunków i hi-storii ich powstania oraz ich wzajemnych relacji; stosowane – tj. s³u¿ebne, których celem jest rozpo-znawanie zjawisk i procesów geologicznych w celu wykorzystania informacji o nich w dzia³alnoœci prak-tycznej i w realizacji zadañ publicznych (dzia³añ pañstwa na rzecz zabezpieczenia potrzeb bytowych ludnoœci i zapewnienia jej bezpieczeñstwa).
Kryteria podzia³u na te dwa rodzaje badañ s¹ nieostre, gdy¿ badania stosowane zawsze zawieraj¹ w sobie elementy poznawcze, a wyniki badañ ogólnopoznawczych, prowa-dz¹cych do zrozumienia procesów i zjawisk geologicznych, s¹ wykorzystywane w badaniach stosowanych.
Cech¹ badañ ogólnopoznawczych jest to, ¿e ich tematyka i sposób realizacji nie s¹ podporz¹dkowane ¿ad-nym œcis³ym regu³om. Wybór tematyki badañ, czas i miej-sce realizacji zale¿¹ od indywidualnej decyzji osób, które zamierzaj¹ je podejmowaæ. Ich selekcja jest przedmiotem oceny œrodowiska naukowego i finansowanie zale¿y tylko od tej oceny. Miernikiem oceny efektów takich badañ jest poszerzenie zasobu wiedzy, bez oczekiwania bezpoœred-nich skutków praktycznych. Natomiast znakiem rozpo-znawczym badañ stosowanych (s³u¿ebnych) jest ich zwi¹zek z wykonywaniem zadañ praktycznych i to, ¿e s¹ niezbêdne do prawid³owej realizacji tych zadañ. Kryterium oceny jest oczekiwany wynik prac, uzyskany w okreœlo-nym czasie, wykorzystywany przez jego odbiorców. Wyni-kaj¹ z tego dwa wymagania:
dyspozycyjnoœci, sta³ej gotowoœci do podjêcia odpo-wiednich badañ lub sta³e przygotowawcze ich pro-wadzenie, jeœli zakres przewidywanych wymagañ odbiorców mo¿e byæ okreœlony, niezale¿nie od pre-ferencji lub indywidualnych zainteresowañ wyko-nawców tych prac;
zapewnienia sta³oœci finansowania.
Tego rodzaju badania powinny byæ wykonywane przez PSG. Rozró¿nianie tych dwóch rodzajów badañ nauko-wych jest istotne ze zwzglêdu na ró¿ne kryteria oceny ich wyników. Na przyk³ad ocena wyników badañ stosowanych powinna zale¿eæ w g³ównej mierze od ich efektów utylitar-nych. W zwi¹zku z tym w odniesieniu do tego typu badañ wykonywanych na potrzeby krajowe (o zasiêgu regional-nym lub lokalregional-nym), nie powinna mieæ zastosowania ocena na podstawie publikacji w renomowanych czasopismach naukowych, w szczególnoœci obcojêzycznych (cytowania, indeks Hirscha itp.). Jednak rozwi¹zanie tego zagadnienia wykracza poza zakres rozwa¿añ przedstawianych w tym artykule.
LITERATURA
BOLEWSKI A. 1996 – Moje ¿ycie – moja praca. AGH, MOŒZNiL, CPPGSMiE PAN, Kraków.
GALOS K., NIEÆ M., RADWANEK-B¥K B., SMAKOWSKI T., SZA-MA£EK K. 2012 – Bezpieczeñstwo surowcowe Polski, cz. 1, 2, 3. Biul. Pañstw. Inst. Geol., 452: 33–42.
KOZ£OWSKI S. 2000 – Dlaczego Polsce jest potrzebna pañstwowa s³u¿ba geologiczna. Prz. Geol., 48 (11): 968–971.
MARKS L. 2019 – Sto lat kartografii geologicznej w Pañstwowym Insty-tucie Geologicznym. Prz. Geol., 67 (7): 547–557.
MIZERSKI W. 2019 – Wielkie odkrycia surowcowe Pañstwowego Insty-tutu Geologicznego. Prz. Geol., 67 (7): 570–577.
NARKIEWICZ M. 2019 – Sto lat badañ g³êbokiej budowy geologicznej Polski w Pañstwowym Instytucie Geologicznym – zarys historii. Prz. Geol., 67 (7): 558–569.
NIEÆ M. 2010 – Poszukiwanie z³ó¿ zakrytych i ukrytych – polska spe-cjalnoœæ. Osi¹gniêcia i perspektywy. Biul. Pañstw. Inst. Geol., 479: 271–280.
NIEÆ M. 2013 – Rola Wo³yñskiego Towarzystwa Przyjació³ Nauk w badaniach geologicznych na Wo³yniu przed II wojn¹ œwiatow¹. [W:] P.P. Zago¿d¿on i M. Madziarz (red.), Dzieje górnictwa – element europej-skiego dziedzictwa kultury. Pol. Wroc., 5: 245–249.
NIEÆ M., PIESTRZYÑSKI A. 2015 – Karol Bohdanowicz – prekursor odkryæ z³ó¿ kopalin w Polsce (w 150-letni¹ rocznicê urodzin). Prz. Górn., 71, 4: 91–96.
PERYT T. 2018 – Uwagi o zasadach funkcjonowania pañstwowych s³u¿b geologicznych w krajach Unii Europejskiej. Prz. Geol., 66 (9): 547–550. PERYT T. 2019a – Pañstwowy Instytut Geologiczny jako pañstwowa s³u¿ba geologiczna – sto lat w s³u¿bie Niepodleg³ej. Prz. Geol., 67 (7): 519–534.
PERYT T. 2019b – 100 lat pañstwowej s³u¿by geologicznej w Pañstwo-wym Instytucie Geologicznym. Prz. Górn., 75 (5): 1–13.
ROZPORZ¥DZENIE Rady Ministrów z dnia 28 lutego 1921 r. w przedmiocie zatwierdzenia statutu Pañstwowego Instytutu Geologicznego. M.P. 1921 nr 65.
SZONERT J., ¯Ó£TOWSKI Z. 1955 – Zarys historii organizacji s³u¿by geologicznej w Polsce. [W:] Organizacja pañstwowej s³u¿by geologicznej w Polsce. Wyd. Geol., Biblioteka zawodowa geologa, instrukcje – normy – zagadnienia prawne i organizacyjne, 14: 9–23. ZAMÊCKI £. 2010 – Polityka surowcowa II Rzeczypospolitej w latach 1935–1939. Uniw. Warsz.
972
