Aktualia ropy naftowej i gazu ziemnego
Jerzy Zagórski
1Œwiat. Doroczny przegl¹d statystycz-ny OPEC wraz z prognoz¹ do 2030 r., opublikowany na pocz¹tku lipca br., zawiera obszerny materia³ dotycz¹cy przede wszystkim popytu i poda¿y ropy naftowej (tab. 1 i 2), ale te¿ du¿o uwagi poœwiêcono tendencjom w sektorze prze-róbki i dystrybucji produktów oraz wyzwaniom stoj¹cym przed przemys³em naftowym. Autorzy opracowania zak³adaj¹, ¿e wzrost gospodarczy na œwiecie wyniesie 1,7%, powoduj¹c zwiêk-szenie zapotrzebowania na ropê naftow¹ o 50%. W dal-szym ci¹gu 85% energii pochodziæ bêdzie ze spalania paliw kopalnych. Produkcja paliw dla transportu bêdzie najwa¿niejszym czynnikiem zwiêkszaj¹cym popyt na ropê, przy czym wzrost zu¿ycia paliw bêdzie najwiêkszy w krajach rozwijaj¹cych siê. Analitycy OPEC przewiduj¹, ¿e wysokie ceny ropy wymusz¹ rozwój i stosowanie bardziej oszczêdnych technologii i konstrukcji, co doprowadzi do tego, ¿e popyt bêdzie mniejszy o ponad 0,5 mln t/d ropy. Poda¿ ropy wydobywanej w krajach nienale¿¹cych do OPEC osi¹gnie do 2030 r. 8,1 mln t/d, z czego 1,5 mln t/d bêdzie pochodzi³o ze z³ó¿ niekonwencjonalnych (ciê¿ka
ropa, piaski roponoœne itp.). Oznacza to, ¿e w celu pokry-cia potrzeb bêdzie konieczne zwiêkszenie produkcji w pañstwach OPEC o 1,6–1,7 mln t/d ropy w stosunku do obecnego poziomu produkcji. To z kolei wi¹¿e siê z inwe-stycjami w poszukiwania i eksploatacjê. W raporcie pod-kreœlono negatywny wp³yw niskich cen ropy w latach 80-tych i 90-tych XX w. na wielkoœæ nak³adów na ten cel; co wiêcej zmniejszy³y siê te¿ wydatki na prace badaw-czo-rozwojowe. W rezultacie, gdy na pocz¹tku bie¿¹cego stulecia nast¹pi³ szybki wzrost zapotrzebowania na ener-giê, œwiat nie by³ do tego przygotowany.
Jedn¹ z wa¿nych tez raportu jest stwierdzenie, ¿e baza wydobywalnych zasobów, ³¹cznie z niekonwencjonalnymi zasobami ropy, jest wystarczaj¹ca do zaspokojenia potrzeb œwiata w przewidywalnej przysz³oœci (tj. w okresie objê-tym prognoz¹). W³aœnie wielkoœæ zasobów niekonwencjo-nalnych pozwala na tak optymistyczn¹ ocenê, natomiast do rozstrzygniecia pozostaje kwestia ich wydobycia i zwi¹zane z tym wyzwania dla przemys³u. W pierwszej kolejnoœci s¹ to rosn¹ce koszty poszukiwañ, udostêpnienia z³ó¿, wydo-bycia i transportu. Nale¿y tu uwzglêdniæ nie tylko koszty projektowania i wytwarzania niezbêdnych urz¹dzeñ i insta-lacji oraz prac budowlano-konstrukcyjnych, lecz równie¿
817 Przegl¹d Geologiczny, vol. 56, nr 9, 2008
WIADOMOŒCI GOSPODARCZE
1ul. Czerniakowska 28 B m. 19, 00-714 Warszawa; jpzagorski@sasiedzi.pl
Kraj 2006 2012 2015 2020 2025 2030
USA i Kanada 1,44 1,66 1,80 1,85 1,90 1,94
Meksyk 0,50 0,46 0,45 0,42 0,41 0,38
Europa Zachodnia 0,73 0,65 0,60 0,56 0,52 0,48
Kraje OECD strefy Pacyfiku 0,08 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10
Razem OECD 2,75 2,86 2,94 2,92 2,92 2,92
Ameryka £aciñska 0,53 0,65 0,69 0,79 0,84 0,86
Bliski Wschód i Afryka 0,60 0,63 0,64 0,67 0,65 0,64
Azja 0,37 0,42 0,44 0,45 0,42 0,38
Chiny 0,50 0,57 0,58 0,61 0,64 0,65
Razem kraje rozwijaj¹ce siê (bez OPEC) 2,00 2,28 2,34 2,50 2,56 2,53
Rosja 1,32 1,50 1,56 1,59 1,59 1,59
Rejon M. Kaspijskiego + b. ZSRR 0,33 0,53 0,57 0,63 0,67 0,72 Pozosta³e kraje europejskie 0,03 0,03 0,03 0,03 0,03 0,03 Przyrost z przeróbki 0,26 0,30 0,31 0,34 0,37 0,39
Kraje poza OPEC 6,66 7,49 7,75 8,01 8,15 8,20
w tym zasoby niekonwencjonalne 0,34 0,63 0,80 1,05 1,29 1,48
gaz p³ynny 0,73 0,86 0,90 0,97 1,06 1,14
OPEC — gaz p³ynny i zasoby niekonwencjonalne 0,56 0,90 0,98 1,09 1,21 1,33
OPEC — ropa naftowa 4,30 4,20 4,39 4,83 5,34 5,93
koszt i dostêpnoœæ wykwalifikowanych kadr. Niektóre zmiany kosztów s¹ cykliczne, jednak inne maj¹ charakter strukturalny, jak np. wejœcie z poszukiwaniami w baseny g³êbokowodne lub trudno dostêpne (Arktyka). Dlatego wzrost kosztów bêdzie sta³ym czynnikiem wp³ywaj¹cym na tempo zwiêkszania produkcji ropy naftowej. OPEC prze-widuje, ¿e w latach 2007–2030 nak³ady inwestycyjne na poszukiwania i wydobycie wynios¹ 2,8 biliona USD w cenach z roku 2007. Pañstwa cz³onkowskie OPEC zamie-rzaj¹ nie tylko utrzymaæ swój udzia³ w œwiatowej produk-cji ropy, ale i zwiêkszyæ go z 42% do 47% w 2030 r. (tab. 2), co wymagaæ bêdzie nie tylko ogromnych nak³adów inwe-stycyjnych, lecz tak¿e podejmowania z wyprzedzeniem strategicznych decyzji o ich alokacji.
Innym problemem bêd¹ decyzje rz¹du USA w zakresie polityki energetycznej, jak te¿ forsowanie przez Uniê Europejsk¹ rozwoju odnawialnych Ÿróde³ energii, co bêdzie mia³o wp³yw na kierunki i wielkoœæ inwestycji.
Pozostaje tak¿e sprawa mocy produkcyjnych w sekto-rze psekto-rzeróbki ropy i petrochemii. W analizach OPEC wie-lokrotnie powtarza³o siê stwierdzenie, ¿e jedn¹ z przyczyn perturbacji na rynku naftowym s¹ niedostateczne moce przerobowe rafinerii, a nie zbyt ma³a poda¿ ropy. Raport ocenia, ¿e zdolnoœci produkcyjne rafinerii powinny wzro-sn¹æ do 1,2 mln t/d w 2015 r. i do 2,7 mln t/d w 2030 r. Jest to kolejny problem finansowy, bo w ci¹gu najbli¿szych 7 lat nale¿y wyasygnowaæ na inwestycje w rafineriach ponad 320 mld USD.
OPEC. By³y minister ds. ropy naftowej Arabii Saudyj-skiej, szejk Ahmed Zaki Yamani, zabra³ g³os w dyskusji o skutkach wysokich cen ropy. W wywiadzie dla japoñskie-go dziennika Nikkei stwierdzi³, ¿e nadchodzi trzeci kryzys naftowy, który ma inny charakter ni¿ poprzednie kryzysy. Wtedy przyczyn¹ by³a niedostateczna poda¿ ropy, teraz dominuj¹cym czynnikiem jest mechanizm cenowy sprzy-jaj¹cy spekulacji i niezwykle podatny na wp³yw wszelkie-go rodzaju wydarzeñ politycznych. Najlepszym przyk³adem jest obecna sytuacja po zwiêkszeniu produkcji w Arabii Saudyjskiej najpierw o 27,2 tys. t/d, a póŸniej o 40,8 tys. t/d ropy — ceny nie spad³y, bo pojawi³y siê pog³oski o
mo¿li-wym ataku USA na Iran. Z tego wzglêdu Yamani uwa¿a obecny stan za przejœciowy i przewiduje znaczny spadek cen ropy w ci¹gu 2 lat, nawet do 70 USD za bary³kê. Zastrzega jednak, ¿e nie mo¿na wykluczyæ jeszcze bardziej gwa³townych podwy¿ek cen, np. w przypadku konfliktu z Iranem, poniewa¿ oznacza³oby to zamkniêcie cieœniny Ormuz i wstrzymanie ruchu tankowców z Zatoki Perskiej.
Z drugiej strony dzia³aj¹ liczne czynniki wp³ywaj¹ce na zrównowa¿enie poda¿y i popytu. Zmienia siê struktura zu¿ycia energii, Unia Europejska promuje energiê j¹drow¹, rozwijane s¹ technologie produkcji paliw p³ynnych z wêgla kamiennego. Znacz¹cy konsument ropy naftowej, jakim s¹ Chiny, utrzymuje subsydiowane ceny paliw, a zniesienie subsydiów spowoduje zmniejszenie ich zu¿ycia. Ahmed Zaki Yamani zwraca uwagê na fakt, ¿e kraje cz³onkowskie OPEC s¹ zadowolone z wysokich cen, zapewniaj¹cych im zwiêkszone dochody, ale w odró¿nieniu od stanu w latach 70-tych XX w., kiedy produkcja ropy w krajach OPEC sta-nowi³a 70% ca³ej produkcji, obecnie jest to tylko 40% i wp³yw kartelu na poziom cen jest mniejszy.
Europa. Sprawy bezpieczeñstwa energetycznego Unii Europejskiej by³y tematem rozmów m.in. ministra spraw zagranicznych Wêgier Kingi Göncz z wys³annikiem rz¹du USA ds. kontaktów z UE S. Boydenem Grayem. Omawia-no mo¿liwoœæ dostaw gazu ziemnego z Iranu. USA nadal podtrzymuj¹ swoje zastrze¿enia co do zaanga¿owania Ira-nu i Rosji w projekcie Nabucco.
Pod koniec czerwca Bu³garia i Wêgry zabra³y g³os w sprawie wolnego tempa realizacji projektu Nabucco. W celu przyspieszenia tego procesu zapowiedziano podjêcie dzia³añ politycznych, przede wszystkim: kontakty z poten-cjalnymi dostawcami gazu jak Azerbejd¿an, Turkmeni-stan, Egipt i Irak oraz uzyskanie od nich potwierdzenia udzia³u w projekcie i zagwarantowania dostaw. Wêgierski koordynator projektu gazoci¹gu Mihaly Bayer oœwiadczy³, ¿e Bu³garia i Wêgry chc¹ przyspieszyæ proces przygotowa-nia miêdzyrz¹dowego porozumieprzygotowa-nia, stwarzaj¹cego pod-stawy prawne budowy i funkcjonowania gazoci¹gu.
W Parlamencie Europejskim odby³a siê debata nad raportem o wp³ywie Gazoci¹gu Pó³nocnego (Nordstream) 818
Przegl¹d Geologiczny, vol. 56, nr 9, 2008
Kraj 2006 2012 2015 2020 2025 2030
Ameryka Pó³nocna 3,44 3,56 3,62 3,67 3,71 3,73
Europa Zachodnia 2,14 2,15 2,18 2,19 2,20 2,20
Kraje OECD strefy Pacyfiku 1,16 1,13 1,13 1,12 1,10 1,07
Razem OECD 6,72 6,85 6,92 6,99 7,02 7,00 Ameryka £aciñska 0,60 0,67 0,71 0,76 0,80 0,84 Bliski Wschód i Afryka 0,42 0,50 0,54 0,61 0,68 0,76 Azja Po³udniowa 0,44 0,58 0,68 0,83 0,98 1,16 Azja Po³udniowo-Wschodnia 0,61 0,73 0,79 0,90 1,01 1,12 Chiny 0,97 1,26 1,40 1,63 1,85 2,09 OPEC 1,09 1,24 1,32 1,44 1,55 1,66
Razem kraje rozwijaj¹ce siê 4,13 5,00 5,44 6,16 6,88 7,64
Rosja i kraje b. ZSRR 0,53 0,57 0,58 0,60 0,61 0,64 Pozosta³e kraje europejskie 0,12 0,14 0,14 0,14 0,14 0,15
Razem kraje z gospodark¹ przejœciow¹ 0,65 0,71 0,72 0,75 0,76 0,78
na œrodowisko Ba³tyku. W trakcie dyskusji komisarz Unii Europejskiej ds. œrodowiska Stawros Dimas przypomnia³, ¿e jest to projekt zatwierdzony zarówno przez Parlament, jak i Radê UE. By³y te¿ g³osy nawo³uj¹ce, aby nie tworzyæ „sztucznych barier” wobec tej inwestycji. Ostatecznie jed-nak 8 lipca br. wiêkszoœci¹ g³osów (542 : 60) przyjêto rezo-lucjê krytycznie oceniaj¹c¹ gazoci¹g. Parlament apeluje, aby budowa by³a zgodna z prawodawstwem UE w zakresie oceny oddzia³ywania na œrodowisko oraz z konwencjami miêdzynarodowymi. Nastêpnego dnia w Moskwie dyrek-tor finansowy konsorcjum buduj¹cego Gazoci¹g Pó³nocny P. Corcoran poinformowa³ o przesuniêciu terminu urucho-mienia z roku 2010 na rok 2011. Konsorcjum ocenia, ¿e uzyska wszystkie niezbêdne pozwolenia w 2009 r. i w 2010 r. rozpocznie siê budowa licz¹cego 1220 km gazoci¹gu.
W koñcu czerwca br. w Mediolanie przedstawiciele konsorcjum Nordstream podpisali z w³osk¹ firm¹ Saipem kontrakt na u³o¿enie dwóch nitek gazoci¹gu. Wartoœæ kon-traktu przekracza 1 mld euro.
Iran. Dziennik Tehran Times przytoczy³ wypowiedŸ dyrektora Iranian Offshore Oil Co. Mahmouda Zirakchian Zadeha, który powiedzia³: Niedawno Polska wyrazi³a
zain-teresowanie inwestowaniem w z³o¿e gazu ziemnego Lavan.
Stwierdzi³ te¿, ¿e kontrakt najprawdopodobniej bêdzie sfi-nalizowany. Potencjalnym polskim inwestorem jest
Pol-skie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA, które w lutym
br. podpisa³o z IOOC list intencyjny.
W kwietniu wiceminister spraw zagranicznych Iranu Manuszehr Mohammadi z³o¿y³ wizytê w Warszawie i przy tej okazji wyrazi³ opiniê, ¿e Iran móg³by staæ siê wa¿nym partnerem dla Unii Europejskiej w dziedzinie energetycz-nej, a negocjacje z PGNiG s¹ elementem tego planu. ród³a irañskie sugeruj¹ jednak, ¿e IOOC widzi rolê strony polskiej w przygotowaniu z³o¿a do eksploatacji i budowie instalacji skraplania gazu ziemnego (³¹cznie z mo¿liwoœci¹ eksportu skroplonego gazu do Polski), natomiast nie prze-widuje, aby PGNiG SA sta³o siê udzia³owcem z³o¿a Lavan.
Z³o¿e Lavan odkryte w 2003 r. w prowincji Hurmu-zgan, ma zasoby geologiczne szacowane na 220–340 mld m3 gazu; zasoby wydobywalne ocenia siê na ponad 170 mld m3
. Projekt zagospodarowania z³o¿a opracowany przez IOOC przewiduje w pierwszym etapie odwiercenie 7 otworów i uzyskanie produkcji gazu w iloœci 8,5 mln m3/dobê.
Kolejny zachodni koncern wycofuje siê z Iranu. Po wiadomoœciach o rezygnacji Shella i Repsolu z udzia³u w inwestycjach w tym kraju (Prz. Geol., vol. 56, nr 8/2, str. 522) nadesz³a informacja o decyzji francuskiego Totalu, który nie bêdzie uczestniczy³ w projekcie zagospodarowa-nia z³o¿a gazu South Pars. Prezes Totalu Ch. de Margerie powiedzia³, ¿e obecnie inwestowanie w Iranie by³oby zbyt du¿ym ryzykiem politycznym. Tak wiêc jedynym zagra-nicznym udzia³owcem tej kluczowej dla Iranu inwestycji pozosta³ malezyjski Petronas.
Niew¹tpliwie do decyzji Totalu przyczyni³y siê prze-prowadzone 2 dni wczeœniej irañskie próby rakietowe i wyst¹pienie przewodnicz¹cego komisji spraw zagranicz-nych Kongresu USA, nawo³uj¹cego do zastosowania przez Waszyngton i Brukselê sankcji w stosunku do firm, które inwestuj¹ w Iranie. Jednak rzecznik Totalu wyjaœnia³, ¿e decyzja nie by³a wynikiem nacisków ze strony rz¹du
fran-cuskiego lub USA. Zapewni³ równie¿, ¿e nie jest to defini-tywne wycofanie siê z Iranu i ¿e National Iranian Oil Co. w d³ugofalowej perspektywie pozostanie partnerem francu-skiego koncernu, chocia¿ obecnie nie mo¿na okreœliæ ter-minu wznowienia wspó³pracy.
Polska. Rada nadzorcza koncernu DONG Energy A/S podjê³a decyzjê o budowie zespo³u elektrowni wiatrowych Karnice I (w pobli¿u Trzebiatowa) o mocy 30 MW. Uru-chomienie elektrowni jest planowane pod koniec 2009 r. Koszt inwestycji szacuje siê na 59 mln eiru. W 2007 r. fir-ma Kappa Sp. z o. o., nale¿¹ca do grupy DONG, urucho-mi³a elektrowniê wiatrow¹ Jezioro Ostrowo k. Wolina o mocy 31 MW. Inne nowe inwestycje DONG w dziedzinie ener-getyki wiatrowej to elektrownia l¹dowa Storrun w Szwe-cji, morska Walney w W. Brytanii i najwiêksza Horns Rev II o mocy 209 MW na wodach Danii.
Wêgry. Premier F. Gyurcsany podj¹³ inicjatywê zbada-nia realnych mo¿liwoœci zapewniezbada-nia dostaw gazu ziemne-go dla gazoci¹gu Nabucco. Na pocz¹tku lipca 2008 r. prezydent Miedwiediew odwiedzi³ Azerbejd¿an i Turkme-nistan i prowadzi³ tam rozmowy na temat wspó³pracy ener-getycznej. Wêgierski premier uda³ siê do tych samych krajów kilka dni póŸniej w celu wysondowania, czy zobo-wi¹zania podjête przez Turkmenistan w umowach z Rosj¹ dopuszczaj¹ zawieranie porozumieñ z innymi, niezale¿ny-mi odbiorcaniezale¿ny-mi. Chcia³ te¿ upewniæ siê, czy zapewnione bêd¹ wystarczaj¹ce iloœci gazu dla funkcjonowania gazo-ci¹gu Nabucco.
Po³¹czenie gazowniczych systemów przesy³owych Wêgier i Rumunii bêdzie jednym z elementów integracji europejskiej sieci gazowniczej. Operator wêgierskiego systemu przesy³owego FGSZ i operator rumuñski
Transgaz podpisali w lipcu br. porozumienie o budowie
114 km gazoci¹gu Szeged-Arad. Odcinek wêgierski liczy 47 km i koszt jego budowy oblicza siê na ok. 38 mln euro. Segment rumuñski jest w znacznej czêœci gotowy. Po³¹cze-nie bêdzie oddane do u¿ytku w po³owie 2010 r. Pocz¹tko-wo gaz bêdzie przesy³any z Wêgier do Rumunii, w póŸniejszym okresie gazoci¹g zostanie dostosowany do t³oczenia w odwrotnym kierunku, co stworzy nowe mo¿liwoœci han-dlu gazem ziemnym pomiêdzy Wêgrami, Rumuni¹ i Bu³gari¹ oraz zwiêkszy bezpieczeñstwo energetyczne Rumunii.
Rosja. Konsorcjum rosyjsko-kazachskie, utworzone w 2003 r. do rozpoznania struktury Centralnaja na Morzu Kaspijskim, donios³o o uzyskaniu przemys³owego przyp³ywu bezsiarkowej ropy w pierwszym otworze wierconym na tym obiekcie. Wiercenie o g³êbokoœci 4227 m (g³êbokoœæ wody 456 m) zosta³o wykonane przez brytyjsk¹ firmê wiertnicz¹ FirstDrill Ltd. z platformy pó³zanurzalnej. Struktura Centralnaja le¿y na granicy sektorów Rosji i Kazachstanu. W najbli¿szym okresie zostanie wykonane tam zdjêcie sejsmiczne 3-D z zadaniem wyznaczenia kon-turu z³o¿a. Jeszcze przed rozpoczêciem wiercenia koncern
£ukoil, który jest udzia³owcem konsorcjum, oszacowa³
zasoby ropy naftowej, gazu ziemnego i kondensatu struk-tury Centralnaja na 516 mln t równowa¿nika ropy.
USA. Energia i bezpieczeñstwo energetyczne kraju by³y g³ównymi tematami przemówienia wyg³oszonego w 819 Przegl¹d Geologiczny, vol. 56, nr 9, 2008
Houston przez senatora McCaina, kandydata na prezyden-ta. McCain uwa¿a, ¿e konieczne jest prze³amanie uzale-¿nienia USA od importowanej ropy naftowej. Jednym ze sposobów ma byæ zniesienie zakazu wierceñ na wodach federalnych i otwarcie w ten sposób dostêpu do zasobów ropy przekraczaj¹cych 2,8 mld t. Argumentuje, ¿e obecna technologia wierceñ i eksploatacji jest znacznie bezpiecz-niejsza dla œrodowiska i ryzyko katastrofy ekologicznej na wodach przybrze¿nych jest mniejsze. Wypowiada siê jed-nak za utrzymaniem zakazu poszukiwañ na obszarze chro-nionego krajobrazu na Alasce (ANWR — Arctic National
Wildlife Refugee). W z³agodzeniu skutków spo³ecznych
wysokich cen benzyny mog³oby pomóc okresowe obni¿e-nie federalnych podatków na paliwa, natomiast d³ugofalo-wym dzia³aniem by³aby budowa elektrowni atomowych. Republikañski kandydat przy³¹czy³ siê do zwolenników tezy o spekulacji jako g³ównej przyczynie wysokich cen ropy i wskazuje na Wall Street jako g³ównego winowajcê.
W wyst¹pieniu McCaina nie zabrak³o odniesieñ do zagadnieñ zwi¹zanych ze zmianami klimatu i ochron¹ œro-dowiska. Podkreœla³ on znaczenie oszczêdzania energii, wymieniaj¹c jako œrodki zaradcze odnawialne Ÿród³a ener-gii, biopaliwa, energiê j¹drow¹, technologie czystego spa-lania wêgla i nowe technologie w przemyœle samochodowym. Pogl¹dy kandydata na prezydenta zyska³y poparcie prezy-denta Busha, który zapowiedzia³, ¿e zniesie zakaz wyda-wania koncesji poszukiwawczych i eksploatacyjnych na obszarze zewnêtrznego szelfu kontynentalnego. Stwier-dzi³, ¿e w obliczu os³abienia gospodarki kraju z powodu wysokich cen energii takie posuniêcia s¹ konieczne i zaapelowa³ do Kongresu USA o pozytywne przyjêcie jego inicjatywy.
Stanowisko kandydata demokratów Baracka Obamy w sprawach nie jest tak wyraŸnie sformu³owane, wiadomo
jedynie, ¿e jest przeciwny otwarciu poszukiwañ na wodach federalnych. Optuje te¿ za intensyfikacj¹ badañ nad alter-natywnymi Ÿród³ami energii.
W. Brytania. Wydana przez rz¹d brytyjski dyrektywa dotycz¹ca paliw transportowych, która wesz³a w ¿ycie w kwietniu, przewiduje, ¿e udzia³ biopaliw powinien wyno-siæ teraz 2,5%, za rok powinno to byæ 3,75%, a za 2 lata 5%. Do tej pory jednak czêste by³y zastrze¿enia co do negatywnego wp³ywu tych zobowi¹zañ na ceny ¿ywnoœci. Teraz rz¹d zyska³ dodatkowe wsparcie w postaci raportu prof. E. Gallaghera, szefa Renewable Fuel Agency (oœrod-ka badawczego finansowanego przez Departament Trans-portu). Gallagher podkreœla, ¿e produkcja biopaliw musi byæ prowadzona na zasadach zrównowa¿onego rozwoju. Potencjalne zagro¿enia to nadmierna eksploatacja gruntów uprawnych, zwiêkszenie emisji gazów cieplarnianych i zmniejszenie produkcji ¿ywnoœci. Konieczne jest wyko-rzystywanie nieu¿ytków i gleb o niskiej wartoœci i wdro¿e-nie produkcji paliw drugiej generacji, gdzie wykorzystuje siê odpady roœlinne. Wszystkie wymienione czynniki wzmacniaj¹ stanowisko sekretarza stanu w Departamencie Œrodowiska, który uznaj¹c koniecznoœæ prze³amania uza-le¿nienia od ropy naftowej i rozwijania produkcji nowych, czystszych rodzajów paliw ostrzega, aby nie polegaæ bez-krytycznie na biopaliwach, gdy¿ takie podejœcie mo¿e wyrz¹dziæ wiêcej szkód ni¿ po¿ytku.
ród³a:
Alexander Gas & Oil Connections, DONG, Gazprom, Offshore, Oil&Gas Financial Journal, Oil&Gas Journal, OPEC, PAP, Rigzone, Statoil, Tehran Times, Upstream, World Oil
820
