e-ISSN 2450-0003
Iwona Chomiak-Orsa
Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu e-mail: iwona.chomiak@ue.wroc.pl
ZNACZENIE NOWOCZESNYCH ICT
W USPRAWNIANIU WEWNĄTRZORGANIZACYJNEJ
KOMUNIKACJI
THE IMPORTANCE OF MODERN ICT IN IMPROVING
INTRA-ORGANISATIONAL COMMUNICATION
DOI: 10.15611/ie.2016.1.04 JEL Classification: B83, M15
Streszczenie: Współczesne procesy wymiany informacji zarówno w warstwie operacyjnej: człowiek-człowiek, jak i organizacyjnej, różnią się istotnie od tego, jak przebiegały jeszcze 10-20 lat temu. Nowoczesne technologie informacyjno-komunikacyjne zmieniły nie tylko czas dostępu do źródeł informacji, ale wpłynęły również na takie atrybuty, jak jakość infor-macji czy procesy transforinfor-macji zbiorów informacyjnych. Artykuł ma na celu wskazanie, jak użytkownicy nowoczesnych narzędzi ICT oceniają ich znaczenie w usprawnianiu procesów pozyskiwania, wymiany, współdzielenia oraz współtworzenia informacji. W tekście zapre-zentowany zostanie fragment badań prowadzonych w organizacjach wiedzy dotyczących oceny znaczenia nowoczesnych narzędzi ICT, m.in. takich jak intranet – w usprawnianiu we-wnątrzorganizacyjnej komunikacji. Szczególną uwagę skierowano na ocenę wpływu ICT na kreowanie oraz kształtowanie relacji wewnątrz organizacji.
Słowa kluczowe: technologie informacyjno-komunikacyjne, procesy informacyjne, intranet, zasoby wiedzy.
Summary: Modern processes for the exchange of information both in the operational layer: human-to-human and organizational, differ in a significant way from how they proceeded still 10-20 years ago. Modern information and communication technologies have changed not only the access time to information sources but also impacted attributes such as quality of information transformation processes. The goal of the article is to identify how users of modern ICT tools evaluate their relevance for process improvement, exchange, share, and co-operation of information. Thus the article presentssome research carried out in knowledge organisations concerning the assessment of the significance of modern ICT tools, among other things, such as Intranet tomprove intra-organisational communication.
Jeśli nie wierzy się, że wszyscy pracownicy mogą przyczynić się do sukcesu firmy, cała technologia świata nie pomoże zwiększyć ich kompetencji.
Bill Gates
1. Wstęp
Znaczenie i wpływ ICT na kształt współczesnych organizacji udowadniany jest i będzie zapewne w wielu publikacjach naukowych. Z tym poglądem nie dyskutuje już nikt, ponieważ każdy człowiek widzi wpływ, jaki wywiera na jego życie wyko-rzystywana przez niego technologia informacyjno-komunikacyjna. Natomiast coraz większą sztuką staje się umiejętność oceny wielkości oraz znaczenia tego wpływu zarówno na postawy ludzi, jak i na funkcjonowanie organizacji.
Artykuł stanowi kolejną próbę – jaką można znaleźć w literaturze oraz dywa-gacjach naukowych – wskazania na znaczenie nowoczesnych rozwiązań z obszaru technologii informacyjno-komunikacyjnych na funkcjonowanie nowoczesnych or-ganizacji. Autorka za warte rozważenia i opisania w artykule uznała wyniki badań przeprowadzonych wśród grupy pracowników w wybranych organizacjach wiedzy. Celem tekstu jest wskazanie, jak pracownicy oceniają wpływ zastosowanych no-woczesnych narzędzi informacyjno-komunikacyjnych na różne aspekty czy płasz-czyzny wykonywanej przez nich pracy. Przyjmując taką optykę badawczą, można zakładać – co wydaje się oczywiste – że ich wpływ jest niezaprzeczalny i uspraw-nia funkcjonowanie organizacji. Ale czy teza ta jest prawdziwa w każdym obszarze funkcjonowania organizacji? Artykuł ma charakter wywodzący się z wnioskowania indukcyjnego, w którym, zgodnie z przyjętymi poglądami i normami, możemy za-kładać, że teza zostanie zweryfikowana pozytywnie. Interesująca jest również odpo-wiedź na pytanie, czy pozytywna weryfikacja dotyczy wszystkich aspektów wyko-rzystywania ICT w organizacjach.
Opisany fragment stanowi wycinek z szeroko zakrojonych badań, których część główną przeprowadzono w latach 2012-2013. W kolejnych latach autorka dokony-wała pogłębionych badań w wybranych, wąskich grupach organizacji, które to ba-dania miały na celu stanowić impuls do poszukiwania specyficznych problemów, z jakimi borykają się organizacje wiedzy.
Przytaczane badania dotyczą fragmentu poświęconego identyfikacji oraz ocenie zarówno korzyści, jak i zagrożeń, jakie mogą wynikać ze stosowania nowoczesnych narzędzi informacyjno-komunikacyjnych w obszarze doskonalenia komunikacji we-wnątrzorganizacyjnej.
2. Narzędzia wewnętrznej komunikacji
we współczesnych organizacjach
Postęp technologii komunikacyjnej, związanej z transferem zbiorów informacyj-nych, zmienia obraz współczesnych organizacji. Wiele miejsca poświęca się dysku-sji na temat wpływu komunikacji zewnętrznej na procesy biznesowe [Jelonek 2014, s. 318-329]. Coraz więcej firm wykorzystuje narzędzia umożliwiające usprawnianie procesów komunikacji wewnętrznej przez wdrażanie zdalnych procesów cji, toteż w tym obszarze coraz częściej można usłyszeć o rozwiązaniach komunika-cji wewnętrznej, wynikających z zastosowania intranetu oraz extranetu.
Zasadniczym motorem napędowym rozwoju oraz wykorzystania intranetu jest to, iż umożliwia on zdalny dostęp do odpowiednich zbiorów informacyjnych przez uprawnionego pracownika. W świecie organizacji wiedzy o rozmytych, chwilowych strukturach, kiedy niejednokrotnie organizacja nie ma stacjonarnych biur, a pracow-nicy świadczą pracę w sposób zdalny, rozwiązanie komunikacyjne umożliwiające pobieranie informacji z cyberprzestrzeni stanowi kluczową przesłankę uzyskania przewagi konkurencyjnej. Wykorzystanie narzędzi zdalnej komunikacji między pra-cownikami umożliwia łatwy i prosty sposób dotarcia do ważnych i wiarygodnych informacji wewnątrz organizacji, a to w wymiernym stopniu zapewnia wzrost wy-dajności pracy [Panek 2012, s. 71].
Współczesne firmy wykorzystują rozwiązania zdalnej komunikacji, transferu wewnątrzorganizacyjnego oraz współdzielenia zasobów informacyjnych, wykorzy-stując narzędzia mobilne oraz aplikacje stosujące rozwiązania intranetowe. Wdro-żenie intranetu wpływa nie tylko na poprawę szybkości realizowanych procesów biznesowych, ale umożliwia również znaczną poprawę elastyczności organizacji w realizacji procesów zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych [Serafin 2009, s. 385-390].
Wiele organizacji traktuje wdrożenie intranetu jako działanie innowacyjne w ob-szarze doskonalenia rozwiązań organizacyjnych oraz procesowych, ponieważ po-zwala on na współdziałanie z doczasowymi systemami informatycznymi i aplikacja-mi, a wręcz przyczynia się do ich integracji. Graficzną prezentację istoty intranetu jako narzędzia będącego wewnętrznym integratorem pozostałych rozwiązań infor-macyjno-komunikacyjnych prezentuje rys. 1.
Istotą rozwiązania technicznego, jakim jest intranet, jest umożliwienie wszystkim ogniwom sieci organizacyjnej równoczesnego, niezakłóconego i równorzędnego do-stępu do zasobów informacyjnych organizacji. Pierwotnie rozwiązania intranetowe miały wspomagać obszar zarządzania dokumentami, przepływy informacyjne między działami, takimi jak: księgowość i sprzedaż, handel, marketing czy magazyny [Kuck 2014]. Aktualnie natomiast dąży się do całkowitej i kompleksowej integracji przepły-wów informacyjnych między wszystkimi jednostkami organizacyjnymi, gdyż tylko takie rozwiązania dają możliwość uzyskania pełnej integralności zbiorów informacyj-nych pozyskiwainformacyj-nych, przetwarzainformacyj-nych oraz przechowywainformacyj-nych w organizacji.
Rys. 1. Integracja rozwiązań informacyjno-komunikacyjnych przez wdrożenie intranetu Źródło: http://www.tutorialspoint.com [08.102016].
W przypadku organizacji wiedzy, które niejednokrotnie mają bardzo rozmyte granice oraz działają na zasadach współpracy samozatrudniających się specjalistów, wykorzystywanie do wewnętrznej współpracy takiego narzędzia, jak intranet, może stanowić jedną z głównych determinant uzyskania sukcesu biznesowego [Kubiak 2013, s. 277-284].
3. Intranet jako współczesne narzędzie współpracy
Dystrybucja i organizacja procesów informacyjnych to podstawowy cel i zadanie intranetu. Narzędzie informatyczne, przez które możliwa jest komunikacja między wszystkimi ogniwami sieci, jaką tworzy organizacja, staje się ważnym instrumentem działań strategicznych. Odpowiednia jakość komunikacji wewnętrznej determinuje nie tylko poprawny przebieg procesów biznesowych, ale może również wpływać na takie aspekty funkcjonowania organizacji, jak wzmacnianie motywacji, kreowanie pozytywnego wizerunki firmy wśród pracowników czy tworzenie kultury organiza-cyjnej [Suchodolski 2015, s. 184-186].
Coraz większego znaczenia we współczesnych organizacjach nabiera kreowa-nie więzi między firmą a pracownikami, co ma wzmocnić poziom lojalności wśród pracowników oraz przyczyniać się do większego identyfikowania się pracowni-ków z celami organizacji. Jak już wspominano wcześniej, w organizacjach wiedzy, w których zasady zatrudniania umożliwiają pracownikom tzw.: eventowe świadcze-nie pracy, rola nowoczesnych narzędzi w kreowaniu więzi między pracownikami a jednostką zatrudniającą staje się kluczowa.
Coraz częściej w intranecie tworzy się przedsięwzięcia zorientowane na budo-wanie tożsamości i kultury organizacyjnej oraz wzmacnianie więzi między pracow-nikami, którzy przez budowanie wzajemnych relacji mogą generować lepsze efekty działalności. Intranet przestaje być narzędziem wykorzystywanym wyłącznie do ko-munikacji związanej z realizacją procesów biznesowych, ale staje się medium, które ma ułatwić relacje wewnątrzorganizacyjne. Coraz częściej wykorzystywany jest do takich działań, jak informowanie pracowników o konkursach pracowniczych, pro-cedurach motywacyjnych, nadawanych wyróżnieniach i nagrodach pracownikom, czy do informowania o organizowanych spotkaniach oraz imprezach pracowniczych [Kotnis, Rudawska 2005, s. 483-488].
Ważnym kierunkiem rozwoju rozwiązań intranetowych jest zmiana modelu ko-munikacji, która wcześniej polegała przede wszystkim na przekazywaniu informacji od nadawcy do odbiorcy, na model informacyjnych sprzężeń zwrotnych. Aktualnie wykorzystywane rozwiązania informatycznej komunikacji wewnątrzorganizacyjnej umożliwiają odbiorcom informacji dodawanie komentarzy, uzupełnianie informacji, ocenianie zamieszczanych dokumentów czy wpisów. Postępujący trend socjalizacji intranetu odpowiada już nie tylko za bierne otrzymywanie informacji, ale umożliwia nawiązywanie kontaktu z innymi użytkownikami sieci, a przez to platforma ta staje się miejscem tworzenia relacji między pracownikami oraz współpracownikami or-ganizacji wiedzy [Werenowska 2014, s. 75-82].
To, czy wdrażane rozwiązania intranetowe będą odpowiednio efektywne, uza-leżnione jest od wielu czynników. Dobrze opracowana pod względem funkcjonal-nym platforma i dobór odpowiednich narzędzi zarządzania nią w znaczny sposób poprawia potencjał komunikacyjny organizacji − w warstwie zarówno informowa-nia i zarządzainformowa-nia zbiorami informacyjnymi, jak i kreowainformowa-nia relacji.
W kontekście tych rozważań można dokonać podziału funkcji intranetu na dwie kategorie:
1. Klasyczne wykorzystanie intranetu według modelu nadawca–odbiorca infor-macji; w tej kategorii wymienia się przede wszystkim takie funkcje, jak:
– zarządzanie zasobami informacyjnymi organizacji, – zarządzanie informacjami o profilu pracownika, – zarządzanie zadaniami i projektami,
– zarządzanie procesami wewnętrznych rozliczeń, np. wnioskami delegacji i urlo-pami (grafik nieobecności),
– zarządzanie wewnętrznymi procesami rozliczania dokumentów transakcji handlowych,
– organizacja tablic ogłoszeń, galerii zdjęć itp.,
– udostępnianie określonych zasobów informacyjnych przez nadanie uprawnień do intranetu klientom, partnerom biznesowym oraz przedstawicielom handlo-wym,
– integracja intranetu z pocztą oraz z innymi systemami i aplikacjami funkcjonu-jącymi w organizacji.
2. Wykorzystanie intranetu w obszarze internal relations według modelu nadaw-ca–odbiorca–nadawca; w tej kategorii najczęściej realizowane są takie funkcje, jak: – inicjowanie relacji z nowymi pracownikami przez wciąganie ich na listy
dysku-syjne,
– kreowanie wizerunku firmy przez rozsyłanie informacji o sukcesach organizacji do pracowników oraz współpracowników,
– motywowanie poprzez rozsyłanie informacji o nagrodzonych pracownikach, możliwościach edukacyjnych dla pracowników oraz procedurach samodosko-nalenia się,
– kreowanie tożsamości organizacyjnej przez pobudzanie postaw lojalnościowych wśród pracowników,
– tworzenie kultury organizacyjnej przez sieć wzajemnych relacji wzmacnianą przepływem informacyjnym.
Wszystkie wymienione funkcje intranetu, które przyczyniają się do zwiększenia wydajności informacyjno-komunikacyjnej, nie zamykają jednak bogatej listy jego zalet. Należy dodać, że wraz z rozwojem tego typu narzędzi oraz oprogramowania na mobilne urządzenia, które umożliwiają zdalny dostęp do zbiorów informacyjnych organizacji, stale zwiększany jest zakres możliwości takiego rozwiązania informa-tycznego.
Wymienione korzyści wynikające ze stosowania rozwiązań typu intranet sugeru-ją, że wykorzystanie tego typu rozwiązań wpłynie bezspornie na poprawę procesów informacyjno-komunikacyjnych oraz będzie pozytywnie ocenione przez użytkowni-ków. Autorka artkułu pragnie w związku z tym zaprezentować wyniki badań pilo-tażowych, które pozwolą stwierdzić, czy wszystkie wymienione zalety stosowania narzędzi typu intranet są tak samo oceniane przez użytkowników.
4. Wpływ intranetu na wewnątrzorganizacyjną komunikację
w organizacji wiedzy – badania pilotażowe
Opisane w artykule badania stanowią kontynuację szerokich i szczegółowych badań, które autorka prowadziła w latach 2012-2013 [Chomiak-Orsa 2013]. Poprowadzone badania przyczyniły się do postawienia przez autorkę wielu nowych pytań badaw-czych, wśród których pojawiły się również rozważania nad wpływem nowoczes- nych rozwiązań informacyjno-komunikacyjnych na różne warstwy i płaszczyzny funkcjonowania organizacji. Aby zidentyfikować główne mechanizmy oddziaływa-nia intranetu, autorka przeprowadziła wywiady szczegółowe z właścicielami oraz pracownikami1 czterech kancelarii doradztwa podatkowego. Badaniu
bezpośrednie-mu poddano 52 respondentów.
Autorka, analizując opinie dotyczące wykorzystania oraz wpływu intranetu na działalność, nie dokonała klasyfikacji respondentów, ponieważ każdy ankietowany
traktowany był jednakowo. Pytania zadawane respondentom dotyczyły ich opinii dotyczącej wpływu rozwiązań ICT na mechanizmy informacyjne związane z ob-sługą klientów czyli podstawową działalnością kancelarii, ale również z obszarem tworzenia relacji wewnętrznych. Biorąc pod uwagę przedmiot rozważań zawarty w niniejszym artykule, autorka w dalszej części tekstu zaprezentuje opinie respon-dentów na temat wpływu rozwiązań ICT na komunikację wewnątrzorganizacyjną. W badaniach została zastosowana czterostopniowa skala oceny, w której wartość 1 oznaczała brak wpływu, 2 – mały wpływ, 3 – duży wpływ, 4 – zasadniczy związek. Szczegółowe zestawienie wyników dotyczących wskazań respondentów na sto-pień wpływu intranetu na komunikację wewnątrzorganizacyjną zawarto w tab. 1.
Tabela 1. Wskazania respondentów dotyczące wpływu intranetu na mechanizmy informacyjno-komunikacyjne zachodzące wewnątrz organizacji
Wybrane mechanizmy informacyjno-komunikacyjne Stopień wpływu
1 2 3 4
Obszar realizacji podstawowych procesów biznesowych
• kreowanie wartości dla klienta 6 11 24 11
• dostęp do danych źródłowych 0 2 23 27
• realizacja procesu obsługi 0 2 24 26
• tworzenie raportów i sprawozdań 0 1 23 28
• tworzenie opinii dla klientów 0 2 27 23
Obszar tworzenia relacji wewnętrznych
• kreowanie relacji wewnętrznych 7 21 18 6
• budowanie wizerunku firmy 10 23 17 2
• motywowanie pracowników 9 17 18 8
• kreowanie tożsamości organizacyjnej 11 21 17 3
• budowanie kultury organizacyjnej 8 18 19 7
Źródło: opracowanie własne.
Analizując wyniki wskazań respondentów, można wyciągnąć wniosek, że na-rzędzia informatyczne typu intranet w obszarze wspomagania komunikacji we-wnętrznej są oceniane bardzo wysoko. Właściwie większość respondentów uważa, iż wszystkie z wymienionych funkcji w tym obszarze w znaczny sposób są wspoma-gane przez zastosowanie intranetu. Respondenci widzą znikomy związek wykorzy-stania intranetu z kreowaniem wartości dla klienta.
Graficzną postać wartości wskazań respondentów dotyczących oceny wpływu in-tranetu na obszar realizacji podstawowych procesów biznesowych prezentuje rys. 2.
W przypadku oceny wpływu intranetu na obszar tworzenia relacji wewnętrznych odpowiedzi respondentów nie były już tak jednoznaczne. Większość ankietowanych
0 5 10 15 20 25 30 kreowanie wartości dla klienta dostęp do danych źródłowych realizacja procesu obsługi tworzenie raportów i sprawozdań tworzenie opinii dla klientów 1 2 3 4
Rys. 2. Wpływ intranetu na obszar realizacji podstawowych procesów biznesowych Źródło: opracowanie własne.
widzi ścisły związek między wykorzystaniem rozwiązań typu intranet w obszarze tworzenia relacji wewnętrznych, respondenci nie przypisują natomiast tak dużej wagi rozwiązaniom informatycznym we wspomaganiu tego obszaru. Najmniejszy wpływ został wskazany przez badanych na budowanie wizerunku firmy wśród pra-cowników oraz na kreowanie tożsamości organizacyjnej.
Z rozmów z niektórymi pracownikami, przeprowadzonymi po badaniach ankie-towych, wynikało, że w organizacjach, w których pracują, intranet nie jest wyko-rzystywany do rozpropagowywania wśród pracowników informacji z przestrzeni pracowniczo-towarzyskiej czy socjalnej. Wnioskować można zatem, że wskazania respondentów wynikały z ich baraku doświadczenia i wiedzy o tym, że również tego typu informacje mogą być publikowane w intranecie.
Graficzną postać wskazań respondentów odnośnie do oceny wpływu intranetu na obszar tworzenia relacji wewnętrznych prezentuje rys. 3.
Wyniki badań dotyczących wpływu intranetu na obszar tworzenia relacji we-wnętrznych nie były już tak jednoznaczne w odniesieniu do jego wpływu na prze-bieg podstawowych procesów biznesowych. Znacząca część respondentów – ogó-łem prawie 20% − uważa wręcz, że wykorzystanie nowoczesnych narzędzi typu intranet nie ma związku z takimi aspektami, jak: kreowanie relacji wewnętrznych (13%), budowanie wizerunku firmy (19%), motywowanie pracowników (17%), kreowanie tożsamości organizacyjnej (21%), tworzenie kultury organizacyj-nej (15%). Natomiast niewielka część respondentów wskazała na to, że intranet może mieć zasadnicze znaczenie we wspomaganiu tych aspektów funkcjonowa-nia organizacji, a mianowicie, że wpływa on na: kreowanie relacji wewnętrznych (11%), budowanie wizerunku firmy (3%), motywowanie pracowników (15%),
kre-0 5 10 15 20 25 kreowanie relacji wewnętrznych budowanie wizerunku firmy motywowanie
pracowników tożsamościkreowanie organizacyjnej
tworzenie kultury organizacyjnej 1 2 3 4
Rys. 3. Wpływ intranetu na obszar tworzenia relacji wewnętrznych Źródło: opracowanie własne.
owanie tożsamości organizacyjnej (5%), tworzenie kultury organizacyjnej (13%). Postawa i opinia taka wynika najprawdopodobniej z faktu, iż w firmach, w których zatrudnieni są respondenci, narzędzia typu intranet wykorzystywane są tylko w celu wspomagania przebiegu procesów biznesowych.
5. Zakończenie
Wykorzystanie intranetu w działalności współczesnych organizacji może przybierać wiele form. W artykule opisano dwa główne, zdaniem autorki, obszary, w których intranet znajduje szczególne zastosowanie. Zdefiniowano je jako: wspomaganie komunikacji wewnętrznej w celu realizacji podstawowych procesów biznesowych oraz wspomaganie tworzenia relacji wewnętrznych.
Jak wynika z przedstawionych badań, wykorzystanie narzędzi informatycznych do wspomagania realizacji podstawowych procesów biznesowych stanowi dla więk-szości respondentów rzecz oczywistą i naturalną. Natomiast w przypadku drugiego zdefiniowanego obszaru – tworzenia relacji wewnętrznych – odpowiedzi i wskaza-nia respondentów nie były już tak jednorodne.
Zdaniem autorki wykorzystanie intranetu w celu kreowania relacji wewnątrz-organizacyjnych nie jest jeszcze rozpowszechnione w działalności współczesnych organizacji, toteż tylko nieliczni respondenci mieli świadomość możliwości i zna-czenia, jakie może mieć intranet w tzw. społeczno-behawioralnej warstwie funkcjo-nowania organizacji.
Literatura
Chomiak-Orsa I., 2013, Zarządzanie kapitałem relacyjnym w procesie wirtualizacji organizacji. Podej-ście modelowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław.
http://florencia-bc.blogspot.com/2013/11/c54-internet-intranet-extranet.html (15.02.2016).
Jelonek D., 2014, Ocena internetowych kanałów komunikacji z klientem w procesie współtworzenia innowacji, Informatyka Ekonomiczna. Business Informatics, nr 1 (31), s. 318-329.
Kotnis M., Rudawska I., 2005, E-edukacja pracowników w marketingu wewnętrznym, [w:] Systemy wspomagania organizacji, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice. Kubiak K., 2013, Wpływ technologii informatycznej na przepływ wiedzy w przedsiębiorstwach
high--tech, SI − Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, nr 35, s. 277-284.
Kuck J., 2014, Procesowa informatyzacja organizacji, instytucji, przedsiębiorstw oraz firm, Creative Commons, Wyższa Szkoła Zarządzania Marketingowego i Języków Obcych w Katowicach, Ka-towice.
Panek G., 2012, Nowe technologie komunikacyjne a zarządzanie wiedzą w organizacjach sektora pu-blicznego, Kwartalnik Internetowy „Komunikacja Społeczna”, nr 3, s. 71.
Serafin R., 2009, Wykorzystanie sieci Intranet do zarządzania wiedzą w małych i średnich przedsiębior-stwach, Zarządzanie przedsiębiorstwem, Oficyna Wydawnicza PTZP, s. 385-390.
Suchodolski B., 2015, Wybrane instrumenty wspomagające zarządzanie wiedzą w polskich urzędach administracji samorządowej, Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie, t. 26, nr 1, czerwiec, s. 184-186.
Werenowska A., 2014, Zastosowanie narzędzi informatycznych w komunikacji wewnętrznej w przed-siębiorstwie, Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, Ekonomika i Organi-zacja Gospodarki Żywnościowej, nr 105, s. 75-82.
