Justyna Zabawa
Wskaźnik marży odsetkowej a
współczynnik wypłacalności na
przykładzie polskiego sektora
bankowego
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H, Oeconomia 45/2,
183-193
U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A L U B L I N - P O L O N I A
V O L . XLV, 2 S E C T IO H 2011
Katedra Bankowości, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
JUSTYNA ZABAWA
Wskaźnik marży odsetkowej a współczynnik wypłacalności
na przykładzie polskiego sektora bankowego
N et interest m arg in and solvency ratio as exem plified by th e b a n k sector in Poland
Wstęp
Ocena funkcjonowania polskiego sektora bankowego może zostać przeprowadzona z wykorzystaniem wielu metod. M ożna stwierdzić, iż obecnie jed n ą z popularniej szych jest analiza wskaźnikowa1. Jej podstawę stanowią wielkości ujawniane przez instytucje bankowe w sprawozdaniach finansowych. Należy podkreślić, iż analiza wskaźnikowa dostarcza istotnych informacji kierownictwu podmiotów gospodarczych, a więc i banków, które wykorzystywane są do oceny efektywności, płynności oraz w ypłacalności tych podmiotów.
W artykule podjęto próbę zbadania istnienia zależności pomiędzy podstawowymi wskaźnikami wykorzystywanymi w analizie wskaźnikowej banków. Stąd też założono zbadanie istnienia zależności pomiędzy bezpieczeństwem banku a jego efektywnością finansową. Przeanalizowano kształtow anie się w skaźnika m arży odsetkowej oraz w spółczynnika wypłacalności w polskim sektorze bankowym. W tym celu w yko rzystano dane finansowe pochodzące z bazy Bankscope oraz rocznych sprawozdań finansow ych tych instytucji, natom iast stopień zależności pom iędzy analizowanym i zm iennym i zbadano przy użyciu w spółczynnika korelacji.
Należy zaznaczyć, iż dobór wskaźników nie został dokonany w sposób losowy. W spółczynnik w ypłacalności to obecnie jeden z podstawowych wskaźników infor
1 K. K ochaniak, E fe ktyw n o ść fin a n so w a banków g, W ydaw nictw o N aukow e PW N , W arszaw a 2010, s. 56-67.
mujących o poziomie bezpieczeństw a banku, którego m inim alna w artość została określona ustawowo. Natomiast wskaźnik marży odsetkowej stanowi jedną z głównych m iar efektywności finansowej danej instytucji bankowej.
1. Znaczenia analizy wskaźnikowej w ocenie działalności banku
Znaczenie tradycyjnych wskaźników finansow ych przejawia się w tym , iż k re ują one w izerunek przedsiębiorstwa w otoczeniu zew nętrznym , a także ułatwiają pozyskanie środków niezbędnych do dalszego funkcjonow ania i rozwoju2. Badając znaczenie analizy wskaźnikowej w działalności podm iotu gospodarczego, jakim jest bank, należy również zwrócić uwagę na kryterium , w odniesieniu do którego owa analiza zostanie przeprowadzona. Jako najczęściej stosowane k ryteria m ożna w tym miejscu wym ienić m .in.3:
• grupę banków - um ożliwia ocenę wybranego banku na tle grupy, np. dany bank spółdzielczy na tle jednego zrzeszenia banków spółdzielczych,
• czas - pozw ala dokonać oceny zachodzących w czasie zm ian efektywności działania banku,
• plan banku - umożliwia przeprowadzenie porównania osiągniętej efektywności z uprzednio założonymi wartościam i wskaźników.
Oprócz przedstawionych powyżej, najczęściej stosowanych kryteriów , w lite raturze przedm iotu m ożna również spotkać kryteria, które posiadają ograniczone zastosowanie. W tym miejscu m ożna wskazać na zalecenia i w ym agania regulacyjne. Innym rzadko stosowanym kryterium jest także to, które odnosi się do normatywnych wartości wskaźników. W odniesieniu do powyżej przedstawionych kryteriów ocenę sytuacji ekonom iczno-finansowej banku przeprow adzona je st z uwzględnieniem wskaźników, które m ożna przypisać do czterech kolejnych grup4:
1) w skaźniki efektywności - określają sprawność działania banku5, umożliwiają udzielnie odpowiedzi na pytanie: na ile efektyw na ekonomicznie jest działal ność danego banku,
2) w skaźniki płynności oraz wypłacalności - określają, czy bank jest w stanie regulować terminowo swoje zobow iązania oraz czy jest wypłacalny,
3) wskaźniki giełdowe - oceniające jak rynek wycenia daną instytucję finansową, 4) w skaźniki jakości aktyw ów - określają stopień bezpieczeństw a aktyw ów
posiadanych przez bank.
2 Ibid., s. 56.
3 M. Iw anicz-D rozdow ska, M e to d y o c e n y d zia ła ln o ści banku. S tu d ia F in a n so w o -B a n k o w e, Poltext, W arszaw a 1999, s. 63.
4 Ibidem .
W tym miejscu należy zaznaczyć, iż w przypadku instytucji bankowych, efektyw ność finansową ocenia się z wykorzystaniem kolejnych grup wskaźników6: rentowności, marży, obciążenia w yniku finansowego, a także efektywności zatrudnienia. W ramach artykułu zostanie poruszona przede wszystkim problem atyka dotycząca jednego ze wskaźników z grupy m arż, jakim jest m arża odsetkowa. Ponadto w artykule zostaną zaprezentowane zagadnienia związane z zastosowaniem współczynnika wypłacalności do oceny sytuacji ekonomiczno-finansowej polskiego sektora bankowego.
3. Zastosowanie w skaźnika m arży odsetkowej w ocenie działalności banku
Jak już zaznaczono, wskaźnik marży odsetkowej zaliczany jest do grupy wskaźni ków marży wykorzystywanych do oceny efektywności finansowej banków7. Wskaźnik ten jest jednym z podstawowych narzędzi analitycznych umożliwiających przepro wadzenie oceny działalności danej instytucji bankowej. M arża odsetkowa stanowi stosunek wysokości w yniku odsetkowego do wartości aktywów banku. Przy czym wysokość w yniku odsetkowego ustalana jest jako różnica pom iędzy przychodam i z tytułu odsetek a kosztam i odsetkowymi. Zatem w skaźnik m arży odsetkowej opi sywany jest następującym równaniem:
, , w ynik odsetkow y m arża o dsetkow a =
---aktyw a
Należy również znaczyć, iż w niektórych pozycjach literatury, m arża odsetkowa stanowi wysokość w yniku odsetkowego odnoszonego jedynie do wartości aktywów odsetkowych. Wówczas m arża odsetkowa opisywana jest następującym równaniem 8:
, , w ynik odsetkow y m a rża o dsetko w a = ---aktyw a odsetkow e
Przedstawione powyżej dwa sposoby wyliczania m arży odsetkowej są stosowane w praktyce bankowej. Jednak drugie podejście wydaje się bardziej uzasadnione. Wynik odsetkowy stanowi pozycję rachunku zysku i strat i dotyczy danego roku obrotowego. A ktyw a odsetkowe obliczane są na podstawie danych otrzym anych z bilansu banku. Stąd też ich stan powinien być w ykazyw any jako wartość średnia9. Do aktywów odsetkowych zaliczane są pozycje przedstawione w aktywach bilansu, w grupach:
6 M. Iw anicz-D rozdow ska, Z a rzą d za n ie fin a n so w e bankiem , PW E, W arszaw a 2005, s. 70-77. 7 K. K ochaniak, op. cit., s. 59.
8 M. Iw anicz-D rozdow ska, M e to d y o cen y d ziałalności banku, op. cit., s. 66-67.
9 E. O rechw a-M aliszew ska, E. W orobiej, Spraw ozdaw czość i a naliza fin a n so w a banku, W y ższa Szkoła F inansów i Z a rz ą d z a n ia w B iałym stoku, B iałystok 2008, s. 87.
II-VII. Ponadto należy zaznaczyć, iż istnieje możliwość dezagregacji w skaźnika wg kryterium podmiotowego, co um ożliwia rozróżnienie m arży odsetkowej od podm io tów: finansow ych, niefinansow ych oraz sektora budżetowego.
Należy zaznaczyć, grupa wskaźników m arży obejmuje nie tylko w skaźniki zw ią zane z m arżą odsetkową10. W skaźniki m arży m ożna zbudować dla różnych pozycji pokazyw anych w sprawozdaniu finansow ym banku, jak im je st rachunek zysków i strat. W takim przypadku do obliczeń należy przyjąć w m ianowniku wartość akty wów ogółem. Następnie na podstawie wartości poszczególnych pozycji pokazanych w rachunku zysku i start m ożna wyliczyć11:
• m arżę dyw idendy - jako relację w artości przychodów z ty tu łu akcji oraz udziałów do aktywów ogółem,
• m arżę prow izyjną - jako relację wartości w yniku na prowizjach do aktywów ogółem,
• m arżę handlową - jako relację sumy wielkości w yników na operacjach fin an sowych oraz operacjach wym iany do aktywów ogółem,
• m arżę zapotrzebow ania - jak o relację w ysokości kosztów działan ia oraz am ortyzacji do aktywów ogółem,
• m arżę ryzyka (rezerw) - jako relację wysokości salda rezerw do aktywów ogółem,
• marżę operacji nadzwyczajnych - jako relację wysokości w yniku na operacjach nadzwyczajnych do aktywów ogółem.
3. W ykorzystanie współczynnika wypłacalności w ocenie kondycji finansowej banku
W spółczynnik w ypłacalności, jak ju ż uprzednio zaznaczono, stanowi obecnie jeden z podstawowych współczynników oceny kondycji finansowej instytucji ban ków. Ponadto zaliczany jest on, obok w skaźnika płynności w ujęciu bilansowym oraz w skaźnika płynności w ujęciu strum ieniowym , do jednego z najczęściej stosowanych wskaźników z grupy dotyczących wypłacalności oraz płynności12. W spółczynnik ten, zwany również w spółczynnikiem adekwatności kapitałowej lub współczynnikiem Cooke’a, został wprowadzony w 1988 roku przez Bazylejski Komitet Nadzoru Banko wego zrzeszający przedstawicieli nadzoru bankowego z jedenastu krajów europejskich13. M inim alna wartość w spółczynnika wypłacalności została określona w formie zapisu ustawowego. Zgodnie z art. 128 ustaw y Prawo bankowe każdy bank zobo
10 M. Iw anicz-D rozdow ska, M eto d y..., op. cit., s. 67. 11 Ibidem .
12 Ib id ., s. 73-75.
13 M. C apiga, O k re śla n ie p o zy c ji ry n ko w ej b a nku ko m ercyjn eg o , [w:] K. Z n a n ie c k a (red.), F in a n se
w p ro c e sie u rynkow ienia g o sp o d a rki, W ydaw nictw o A kadem ii E konom icznej im. K. A dam ieckiego w K a
w iązany je st utrzym yw ać w spółczynnik w ypłacalności na poziom ie co najmniej 8%, a bank rozpoczynający działalność operacyjną na poziomie co najmniej 15% w pierw szym roku działalności, a w kolejnym roku - przez okres 12 m iesięcy - na poziomie co najmniej 12%14.
Zgodnie z uchwałą n r 380/2008 Komisji N adzoru Finansowego15 współczynnik wypłacalności banku obliczany jest w procentach jako pomnożony przez 100 ułamek, którego:
1) licznikiem jest w artość funduszy własnych powiększona o kapitał krótkoter minowy;
2) m ianownikiem jest pom nożony przez 12,5 całkowity wym óg kapitałowy. W tym miejscu należy znaczyć, iż kapitały (fundusze) własne, które występują w bilansie banku, są kategorią prawa bilansowego i są w ykazyw ane wg reguł okre ślonych ustawą o rachunkowości oraz rozporządzeniem M inistra Finansów w sprawie szczególnych zasad rachunkowości banków. Inną kategorią są natom iast fundusze w łasne, których konstrukcję określa ustaw a Praw o bankow e oraz odpow iednie uchwały Komisji N adzoru Finansowego. To właśnie one są wielkością ustalaną dla celów nadzorczych i określane jako regulacyjny kapitał własny.
Zatem, w analizowanym kontekście, przez fundusze własne należy rozumieć: 1) fundusze podstawowe banku, w tym: fundusze zasadnicze banku, pozycje dodat
kowe funduszy podstawowych, pozycje pomniejszające fundusze podstawowe; 2) fundusze uzupełniające banku w kwocie nieprzewyższającej funduszy podsta wowych banku, w tym: kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny rzeczowych aktywów trw ałych, pozycje określone przez Komisję N adzoru Finansowego w celu bezpiecznego prow adzenia działalności bankowej i prawidłowego za rządzania ryzykiem w banku oraz pom niejszenia funduszy uzupełniających określone przez KNF.
Natom iast wym ogi kapitałowe (zgodnie z uchwałą n r 380/2008 K NF) obejmują: 1) łączny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego,
2) łączny wymóg kapitałowy z tytułu następujących ryzyk rynkowych: walutowego, cen towarów, cen kapitałowych papierów wartościowych, ryzyka szczególnego cen instrum entów dłużnych oraz ryzyka ogólnego stóp procentowych, 3) łączny wym óg kapitałowy z ty tu łu ryzyka rozliczenia, dostawy oraz ryzyka
kredytowego kontrahenta,
4) łączny wym óg kapitałowy z tytu łu przekroczenia lim itu koncentracji zaanga żowań i lim itu dużych zaangażowań,
5) łączny wymóg kapitałowy z tytułu przekroczenia progu koncentracji kapitałowej, 6) łączny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego.
14 A rt. 128 usta w y z d n ia 29 sie rp n ia 1997 ro k u P ra w o bankow e (Dz.U. 1997, N r 140, poz. 939 z p ó ź n iejsz y m i zm ianam i).
Zatem im w yższy poziom w spółczynnika, tym dana instytucja bankowa w yka zuje większe bezpieczeństwo. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, iż zbyt w yso ka wartość analizowanego w spółczynnika m oże świadczyć o mniejszej zdolności do w ypracow ania wysokiej efektywności, co w dłuższym horyzoncie czasowym w pływ a niekorzystnie na sytuację podm iotu i m oże spowodować obniżenie jego bezpieczeństwa16.
Należy podkreślić, iż wypłacalność banku, której m iarą jest w spółczynnik w y płacalności, oznacza długoterm inow ą zdolność regulow ania zobowiązań, również w przypadku wystąpienia strat17. Ponadto wypłacalność stanowi element oceny danej instytucji bankowej w kontekście bezpieczeństwa jego funkcjonowania. Jak ju ż zazna czono, analiza w ypłacalności podm iotu, jakim jest bank, bazuje na w spółczynniku wypłacalności. Należy jednak zaznaczyć, iż uzupełniającą rolę w tym miejscu może odgryw ać zarówno analiza wielkości funduszy własnych, jak i struktury majątkowo -kapitałowej banku.
Według danych Urzędu Komisji N adzoru Finansowego w spółczynnik w ypłacal ności w 2009 roku w bankach komercyjnych wzrósł z 11,2% do 13,2%, w bankach spółdzielczych z 13,1% do 13,4%. W spółczynnik ten był wyższy niż 15% w 19 bankach komercyjnych oraz w 280 bankach spółdzielczych. Większość banków komercyjnych (30) w ykazała współczynnik wypłacalności w granicach: 8%-15%, w tym przedziale ulokowały się również wszystkie pozostałe banki spółdzielcze18.
Zgodnie z najnowszymi danym i Urzędu Komisji N adzoru Finansowego średni w spółczynnik w ypłacalności n a koniec 2010 roku w yniósł 13,8%. Dla polskiego sektora bankowego był to w ynik w yższy od prognozowanego o 0,9 pp., co było skut kiem mniejszego od przewidywanego (o 8,9%) sumarycznego w ym ogu kapitałowego sektora oraz w yższych (o 2,6%) funduszy własnych banków. Natom iast w 2011 roku planowany jest w zrost funduszy własnych banków o 5,2% (z 94 mld do 98 mld), przy jednoczesnym wzroście całkowitego wym ogu kapitałowego (o 12,5%). Fakt ten skutkować będzie obniżeniem się średniej wartości w spółczynnika w ypłacalności dla sektora bankowego z 13,8% na koniec 2010 roku do poziomu 12,9% na koniec 2011 roku.
4. K orelacja współczynnika w ypłacalności i w skaźn ik a m arży odsetkowej
na przykładzie polskiego sektora bankowego
W ramach przeprowadzonych badań zebrano inform acje dotyczące kształtow a nia się w spółczynnika w ypłacalności oraz w skaźnika m arży odsetkowej w polskim sektorze bankowym w 2009 roku. W edług danych Narodowego Banku Polskiego
16 M. Iw anicz-D rozdow ska, M eto d y..., op. cit., s. 73-74.
17 E. O rechw a-M aliszew ska, E. W orobiej, Sp ra w o zd a w czo ść i analiza, op. cit., s. 77.
na 31.12.2009 r. w Polsce, w sektorze bankowości komercyjnej spośród 64 banków prowadzących działalność operacyjną funkcjonowało 46 banków krajowych oraz 18 instytucji kredytow ych19. Natom iast w sektorze bankowości spółdzielczej działalność prow adziły 3 banki zrzeszające oraz 576 banków spółdzielczych prow adzących działalność operacyjną. N a skutek przeprowadzonych czynności przeanalizowano kształtowanie się ww. wskaźników w bankach krajowych oraz bankach zrzeszających. Z dostępnych źródeł informacji otrzymano kompletne dane dla 36 banków: 34 banków krajowych (w tym 12 instytucji notowanych na Giełdzie Papierów W artościowych w Warszawie) oraz 2 banków zrzeszających.
W tym miejscu należy zaznaczyć, iż informacje dotyczące kształtowania się marż odsetkowych w polskim sektorze bankowym pochodzą z bazy Bankscope, która jest globalną bazą danych źródłowych. Zaw iera ona szczegółowe i aktualne informacje dotyczące ponad 23 000 banków oraz narzędzia statystyczne do analizy danych. Poza informacjami kontaktowym i, klasyfikacją banku i jego miejscem w rankingach, baza zawiera inform acje z audytu oraz inform acje o głównych udziałowcach i struk turze organizacyjnej instytucji bankowych. N atom iast dane dotyczące wysokości współczynników wypłacalności otrzym ano na podstawie analizy rocznych raportów finansow ych polskich banków komercyjnych.
Kształtowanie się wysokości marż odsetkowych oraz współczynnika wypłacalności na koniec 2009 roku w przebadanych instytucjach bankowych przedstawiono w tab. 1.
T abela 1. W sp ó łczy n n ik w y p łacaln o ści i w sk a ź n ik m arży odsetkow ej w sektorze ban k o w y m w 2009 r.
Lp. N azw a b an k u notow any
n a GPW w sp ó łc zy n n ik w y p łacaln o ści (%) w sk aźn ik m arży odsetkow ej (%) 1 A lior B a n k SA 57,00 2,74 2 A llianz B a n k Polska SA 54,00 0,31 3 B an k Polskiej Spółdzielczości SA 9,70 1,28 4 B an k BPH SA ta k 12,29 4,31 5 B an k D nB N O R D Polska SA 12,60 1,96 6 B an k G ospodarki Ż yw nościow ej SA 11,60 2,09
7 B an k G o sp o d arstw a K rajow ego 13,03 1,71
8 B an k H andlow y w W arszaw ie SA ta k 16,76 4,52
9 B an k M illen n iu m SA ta k 10,36 1,39
10 B an k O chrony Ś rodow iska SA ta k 12,80 2,21
Lp. N azw a b an k u notow any n a GPW w sp ó łc zy n n ik w y p łacaln ości (%) w skaźn ik m arży odsetkow ej (%) 11 B an k Pocztow y SA 16,00 4,79
12 B an k Polska K asa O pieki SA ta k 15,64 3,24
13 B an k Z ach o d n i W B K SA ta k 12,34 3,23
14 BR E B a n k H ipoteczny SA 11,51 1,50
15 BR E B a n k SA ta k 11,73 2,31
16 M ercedes-B enz B an k Polska SA 12,53 4,96
17 D eutsche B an k PBC SA 8,74 2,82 18 D eutsche B an k Polska SA 23,00 1,57 19 DZ B an k Polska SA 12,97 2,27 20 Euro B an k SA 10,49 8,19 21 FCE B an k Polska SA 299,00 7,43 22 Fiat B an k Polska SA 20,46 4,19 23 Fortis B an k Polska SA ta k 13,28 2,29 24 G ospodarczy B a n k W ielkopolski SA 10,60 1,70 25 H SBC B a n k Polska SA 21,60 4,97 26 IN G B an k Śląski SA ta k 11,24 2,81 27 IN V E S T - B A N K SA 11,14 5,49 28 K red y t B a n k SA ta k 12,13 2,90 29 LU K A S B an k SA 12,51 12,49 30 N ordea B an k Polska SA ta k 9,76 2,04 31 Pekao B a n k H ipoteczny SA 17,43 2,43
32 Polski B an k P rz ed siębio rczości SA 37,44 1,76
33 Pow szechna K asa O szczęd n ości B an k Polski SA ta k 14,28 3,81
34 R a b o b an k Polska SA 15,00 1,43
35 R aiffeisen B an k Polska SA 12,24 2,20
36 V olksw agen B a n k Polska SA 11,87 4,12
Stopień zależności liniowej pom iędzy badanym i cechami, tj. współczynnikiem w ypłacalności a w skaźnikiem m arży odsetkowej wyznaczono z wykorzystaniem współczynnika korelacji Pearsona. Współczynnik ten jest miarą siły związku liniowego pom iędzy badanym i cecham i i przyjmuje wartości z przedziału [-1,0; 1,0]20. Znak w spółczynnika korelacji informuje o kierunku korelacji, natom iast jego bezwzględna wartość o sile związku. W przypadku, gdy wartość współczynnika wynosi 1 lub -1, to pomiędzy badanymi zamiennymi istnieje zależność w postaci funkcji liniowej. W sytu acji, gdy wartość współczynnika wynosi 0, to wówczas badane zmienne nie są ze sobą skorelowane. Ponadto przyjmuje się, że jeżeli wartość współczynnika korelacji wynosi21 :
a) mniej niż 0,2, to oznacza brak zależności liniowej pom iędzy badanym i zm ien nymi;
b) 0,2-0,4 - istnieje niska zależność liniowa; c) 0,4-0,7 - zależność umiarkowana;
d) 0,7-0,9 - zależność znacząca;
e) powyżej 0,9 - zależność bardzo silna.
W badanej grupie banków wartość w spółczynnika korelacji dla analizowanych cech tzn. w skaźnika m arży odsetkowej oraz w spółczynnika w ypłacalności w ynio sła 0,26. W artość ta świadczy o istnieniu niewielkiej zależności liniowej pom iędzy badanym i w skaźnikam i w grupie analizowanych banków. Korelację w spółczynnika w ypłacalności oraz w skaźnika m arży odsetkowej w grupie badanych instytucji ban kowych przedstawiono na rys. 1.
Ü 350,00 = 150,00 300.00 250.00 200.00 С С > N О 'О Q . (Л 100,00 50,00 0,00 «f t » * » ♦ 0,00 2,00 4,00 6,00 8,00 10,00
W skaźnik m a rży odsetkow ej
12,00 14,00
Rys. 1. K orelacja w s p ó łc z y n n ik a w y p ła c a ln ości i w sk aźn ik a m arzy odsetkow ej w b an k ach w 2009 ro k u
Źródło: Opracowania własne.
20 S. O stasiew icz, Z. R usnak, U. Siedlecka, Sta tystyk a . E le m e n ty teorii i za d a n ia , W ydaw nictw o A k a dem ii Ekonom icznej im. O. L angego we W rocław iu, W rocław 1998, s. 274-277.
N a uwagę zasługuje fakt, iż w przypadku banków notowanych na Giełdzie Pa pierów W artościowych w W arszawie wartość w spółczynnika korelacji w yniosła ju ż 0,69. (rys. 2). ♦ С ♦ o ♦ ♦ Q _ ’ ♦ ♦ . ♦ ♦ С >. 6 ,0 0 (Л 0, 00 1 ,0 0 2 ,0 0 3 ,0 0 W s k aźn ik m a rży o d s e tk o w e j 4 ,0 0 5, 00
Rys. 2. K orelacja w sp ó łc zy n n ik a w y p ła c a ln ości i w sk aźnik a m arzy odsetkow ej w b an k ach notow anych n a GPW
Źródło: Opracowania własne.
F akt ten św iadczy o istnieniu um iarkow anej zależności liniowej pom iędzy wskaźnikiem m arży odsetkowej a w spółczynnikiem wypłacalności wśród tej grupy instytucji bankowych. Zaskakujące jest, iż w przypadku obu analizowanych grup in stytucji bankowych wartość współczynnika korelacji jest dodatnia. Korelacja dodatnia występuje wtedy, gdy wzrostowi wartości jednej cechy odpowiada wzrost średnich w artości drugiej cechy. W kontekście przeprowadzonych badań fakt ten oznacza, iż im bardziej wypłacalny jest dany bank, tym bardziej jest on efektywny finansowo. Z drugiej jednak strony należałoby przypuszczać, iż zależność pom iędzy stopniem bezpieczeństwa banku a jego efektyw nością finansow ą pow inna charakteryzować się korelacją ujemną. W takiej sytuacji wzrostowi wartości jednej cechy powinny odpowiadać spadki średnich wartości drugiej cechy. M ożna zatem domniemywać, iż dobór wskaźników nie oddaje w pełni ich charakterystyk. Zatem z dużą dozą ostrożności należy w ykorzystywać w spółczynnik w ypłacalności jako podstawowy w skaźnik do oceny poziom u bezpieczeństw a danego banku. D użą uwagę należy również zwrócić na zastosowanie w skaźnika m arży odsetkowej jako podstawowego i jedynego w ocenie efektywności finansowej danej instytucji.
Podsumowanie
W spółczynnik wypłacalności oraz w skaźnik m arży odsetkowej to obecnie pod stawowe w skaźniki wykorzystywane w ocenie funkcjonow ania sektora bankowego.
W spółczynnik wypłacalności jako m iara poziomu bezpieczeństwa banku, natomiast w skaźnik m arży odsetkowej jako m iara jego efektywności finansowej. N a skutek przeprowadzonych badań podjęto próbę zbadania stopnia zależności pom iędzy ww. zmiennymi w grupie wybranych banków. Obliczone współczynniki korelacji świadczą o istnieniu niewielkiej dodatniej zależności liniowej pomiędzy badanymi zamiennymi w grupie wszystkich przebadanych banków oraz o umiarkowanej dodatniej zależ ności liniowej w grupie banków notowanych n a Giełdzie Papierów W artościowych w Warszawie. Zatem w yniki badań okazały się zaskakujące i odmienne od tych, jakie przypuszczano uzyskać. Stąd też bardzo ostrożnie należy wykorzystyw ać w spół czynnik w ypłacalności oraz w skaźnik m arży odsetkowej jako podstawowe i jedyne w skaźniki do oceny sytuacji ekonomiczno-finansowej danego banku.
Net interest m argin and solvency ratio as exem plified by the bank sector in Poland
T h e a rtic le p re se n ts issu e s c o n c e rn in g th e re la tio n sh ip b e tw e e n th e b asic in d ic a to rs u se d in th e ratio a n a ly sis. T h e re fo re , a n a tte m p t w a s m a d e to e x a m in e th e re la tio n sh ip b e tw e e n th e b a n k ’s se c u rity an d its fin a n c ia l p e rfo rm a n c e . A n a n a ly s is w h ic h in c lu d e s d e v e lo p m e n t o f th e ra tio o f n e t in te re s t m a rg in a n d so lv e n c y ra tio s in th e P o lish b a n k in g se c to r w a s m a d e . To th is p u rp o se , th e fin a n c ia l d a ta fro m th e d a ta b a s e B a n k sc o p e a n d a n n u a l fin a n c ia l sta te m e n ts o f th e s e in s titu tio n s w a s u se d . T h e d e g re e o f d e p e n d e n c e b e tw e e n th e a n a ly z e d v a ria b le s w e re e x a m in e d u sin g th e c o rre la tio n c o e ffic ie n t. S e le c tio n o f in d ic a to rs h a s n o t b e e n c h o se n ra n d o m ly . S o lv e n c y ra tio is o n e o f th e b a sic in d ic a to rs o f b a n k ’s se c u rity level. Its m in im u m v a lu e is s p e c ifie d b y sta tu e . T h e ra tio o f n e t in te re s t m a rg in is o n e o f th e m a in m e a s u re s o f fin a n c ia l p e rfo rm a n c e in th e w h o le b a n k in g in stitu tio n .
