Medycyna Weterynaryjna - Summary Medycyna Wet. 66 (2), 127-130, 2010

Medycyna Wet. 2010, 66 (2) 127

Praca oryginalna Original paper

Do niedawna wy³¹cznie zwierzêta miêso¿erne uwa-¿ane by³y za rezerwuar i Ÿród³o zara¿enia w³oœniami Trichinella dla zwierz¹t, a nastêpnie dla ludzi. Pierw-szy przypadek w³oœnicy u ludzi wywo³anej miêsem zwierz¹t roœlino¿ernych, tj. nutrii, zosta³ opisany w 1936 r. w Szwajcarii przez Rubliego, stwierdzono wówczas w³oœnicê u 5 osób (25). Kolejne zachorowania u 73 osób po spo¿yciu zara¿onego w³oœniami miêsa nutrii wyst¹-pi³y w Polsce, w latach 1969-1989 (26). Larwy Trichi-nella znajdowano równie¿ w miêsie nutrii podczas ba-dania poubojowego w ubojni w Sp³awiu, w Wielko-polsce (77 zara¿onych/963 018 zbadanych nutrii) (15). Pocz¹tkowo doniesienia o spontanicznych inwazjach w³oœnicy u nutrii traktowane by³y raczej jako

pojedyn-cze przypadki, które nie stanowi³y realnie du¿ego za-gro¿enia dla zdrowia i ¿ycia cz³owieka. Pogl¹d ten uleg³ zmianie od momentu wyst¹pienia epidemii w³oœnicy we W³oszech w 1975 r. spowodowanej spo¿yciem zara¿o-nej w³oœniami koniny przez 89 osób (10). Potwierdze-niem Ÿród³a inwazji by³y kolejne ogniska w³oœnicy u lu-dzi wywo³ane miêsem koni zara¿onych w³oœniami. W latach 1975-1986 we W³oszech zachorowa³y 263 osoby w wyniku inwazji T. britovi w miêsie koni. W la-tach 1975-1993 stwierdzono we Francji u 955 osób w³oœ-nicê wywo³an¹ spo¿yciem koniny zara¿onej T. spira-lis. Przyczyn¹ zachorowañ by³o równie¿ zara¿enie T. murrelli u 343 osób oraz T. britovi u 125 osób (10). £¹cznie w latach 1975-2005 odnotowano w³oœnicê

IntensywnoϾ inwazji Trichinella spiralis

w miêœniach doœwiadczalnie zara¿onych królików

Katedra Higieny ¯ywnoœci Zwierzêcego Pochodzenia Wydzia³u Medycyny Weterynaryjnej UP, ul. Akademicka 12, 20-033 Lublin

Skrzypek G., Nowakowski Z.

Intensity of Trichinella spiralis invasion in the muscles of experimentally infected rabbits

Summary

Research concerning the distribution as well as intensity of Trichinella larvae in the bodies of hosts is crucial from the perspective of the invasionology and diagnostics of Trichinellosis. Diagnosing Trichinella spiralis is dependent on the following factors: intensity of Trichinella spiralis invasion in the muscles, the weight of the material, the specific types of muscles, animal species, as well as the method of testing for Trichinellosis presence. The goal of the authors’ study was determining the distribution and intensity of Trichinella spiralis larvae invasion in selected rabbit muscles experimentally infected with a small dose of Trichinella. The investigations were conducted on 8 healthy slaughter rabbits that weighed 5 kg. The rabbits were infected with a single dose of 90 Trichinella spiralis muscle invasive larvae derived from a boar. The rabbits were slaughtered 60 days after infection. Select entire muscles from the left and right sides of the carcasses were chosen for investigation. From rabbit the following muscles were tested for Trichinellosis presence: Diaphragma (part: lumbalis, costalis, sternalis), m. masseter, antebrachii, tongue, m. biceps brachii, pterygoideus, cruris, mm. intercostales, m. semitendinosus and semimembranosus, as well as m. longissimus lumborum. The distribution as well as intensity of the T. spiralis larvae invasion (trichinellosis count per 1 g of muscle, as well as percentage in relation to the diaphragm = 100% ) in the investigated muscles was determined by the digested method according to Commission Directive (WE) no. 2075 as of December 5, 2005. All the rabbits used in the experiment were infected: encysted T. spiralis larvae were confirmed in all the examined muscles. The results of the conducted investigations showed statistically significant differences in the T. spiralis invasion of specific muscles. The greatest trichinellosis larvae invasion occurred in the m. masseter, antebrachii and in the diaphragm. The intensity of the T. spiralis invasion in the examined muscles was 18.92 to 1.20 per 1 g of muscle and was from 1.08 to 17.13 times less than the trichinellosis invasion in the m. masseter. These results indicate the high suitability of the m. masseter for investigating the presence of trichinellosis in rabbits. Rabbits are susceptible to T. spiralis infection. The trichinellosis larvae undergo encystment in their muscles. The muscle tissue of all rabbits infected with T. spiralis was brought on by rat trichinellosis.

Medycyna Wet. 2010, 66 (2) 128

u 3334 osób, w tym u 2296 osób w 8 ogniskach choro-by we Francji oraz u 1038 osób w 7 ogniskach chorochoro-by we W³oszech (6, 20). Inwazje te wywo³ane by³y spo¿y-ciem koniny zara¿onej T. spiralis (17 koni), T. britovi (3 konie), T. murrelli (1 koñ), natomiast u 6 zara¿onych koni nie zidentyfikowano gatunku Trichinella (22).

Na szczególn¹ uwagê zas³uguje fakt wyst¹pienia po raz pierwszy mieszanej inwazji T. spiralis i T. britovi u konia w œrodowisku naturalnym w 2008 r. (11).

Kolejnym nowym Ÿród³em w³oœnicy u ludzi okaza³o siê miêso baranie. W latach 1979-1980 zanotowano w Harbinie, Chiny, 78 przypadków w³oœnicy u ludzi po spo¿yciu baraniny. Kolejne inwazje – 164 przypadki w³oœnicy u ludzi po spo¿yciu baraniny zara¿onej Tri-chinella mia³y miejsce w 1981 r., 1982 r. i 1984 r. rów-nie¿ w Chinach (3, 10, 29, 32).

Naturalne zara¿enia w³oœniami stwierdzono tak¿e u kóz i byd³a w Chinach (29, 32). Udokumentowano równie¿ przypadki zara¿enia ludzi w³oœniami po spo-¿yciu miêsa wo³owego (32). Ponadto larwy Trichinella stwierdzono u reniferów z tundry rosyjskiej (10), u 2 saren z Chorwacji (19), u hipopotama i wielb³¹dów z Afryki (21).

Wyniki badañ doœwiadczalnych wykaza³y, ¿e zwie-rzêta roœlino¿erne, tj.: nutrie, konie, owce, kozy, byd³o, daniele, zaj¹ce i króliki s¹ podatne na zara¿enie ró¿ny-mi gatunkaró¿ny-mi larw Trichinella: T. spiralis, T. britovi, T. murrelli, T. nelsoni oraz T. pseudospiralis (1-5, 7-9, 12-14, 16-18, 23, 27, 28, 30, 31).

Króliki doœwiadczalnie zara¿ano ró¿nymi du¿ymi dawkami larw Trichinella – 560, 5000, 6000, 7000, 10 000 w³oœni na 1 królika (1, 7, 8, 18); wówczas naj-wiêksz¹ intensywnoœæ inwazji larw w³oœni w 1 g miêœ-ni stwierdzono w miêœmiêœ-niu ¿waczu, przepomiêœ-nie, miêœmiêœ-niach ramienia, jêzyku lub te¿ w przeponie, ¿waczu i jêzyku. Przedstawione dane piœmiennictwa (1-23, 26-32) jed-noznacznie wskazuj¹, ¿e zwierzêta roœlino¿erne, w tym króliki, s¹ podatne na zara¿enie larwami Trichinella i mog¹ byæ Ÿród³em inwazji w³oœni dla cz³owieka.

Badania nad rozmieszczeniem oraz intensywnoœci¹ inwazji larw w³oœni w organizmie ¿ywicieli s¹ istotne z punktu widzenia diagnostyki i inwazjologii w³oœni-cy. Wykrywalnoœæ w³oœni zale¿y od intensywnoœci in-wazji w³oœni w miêœniach, masy próbki, rodzaju po-szczególnych miêœni, gatunku zwierz¹t oraz metody badania na obecnoœæ w³oœni.

Celem badañ by³o okreœlenie rozmieszczenia oraz intensywnoœci inwazji larw Trichinella spiralis w wy-branych miêœniach królików zara¿onych doœwiadczal-nie ma³¹ dawk¹ w³oœni.

Materia³ i metody

Badania przeprowadzono na 8 zdrowych królikach rzeŸ-nych o masie cia³a 5 kg. Króliki zara¿ono jednorazowo po-daj¹c per os dawkê 90 inwazyjnych larw miêœniowych Tri-chinella spiralis pochodz¹cych od dzika. Króliki poddano ubojowi 60. dnia po zara¿eniu. Do badania pobrano nastê-puj¹ce ca³e miêœnie prawej i lewej strony tuszki: przeponê (czêœæ: lêdŸwiow¹, ¿ebrow¹, mostkow¹) 13,4 g; ¿wacz

10,2 g; przedramienia (prostowniki i zginacze) 28 g; jêzyk 6,6 g; dwug³owy ramienia 9,6 g; skrzyd³owy 2,9 g; pod-udzia (prostowniki i zginacze) 100 g; miêdzy¿ebrowe 26 g; pó³œciêgnisty i pó³b³oniasty 48 g oraz najd³u¿szy lêdŸwi 190 g.

Rozmieszczenie oraz intensywnoœæ inwazji larw T. spi-ralis (liczba w³oœni na 1 g miêœnia, a tak¿e procent w sto-sunku do przepony = 100%) w badanych miêœniach ozna-czono metod¹ wytrawiania wed³ug obowi¹zuj¹cego Roz-porz¹dzenia Komisji (WE) nr 2075 z dnia 5 grudnia 2005 r. (24).

Intensywnoœæ inwazji w³oœni w poszczególnych miêœ-niach porównywano do inwazji w przeponie, poniewa¿ w wiêkszoœci przypadków najwiêcej larw w³oœni w 1 g miêœni stwierdza siê w przeponie. W celu okreœlenia stop-nia rozwoju larw w³oœni oraz obecnoœci albo braku torebki paso¿yta tkankê miêœniow¹ badano metod¹ kompresorow¹ (24). Dla wyjaœnienia inwazyjnoœci larw miêœniowych Tri-chinella spiralis królików, miêsem tym zara¿ono szczury.

Otrzymane wyniki badañ poddano analizie statystycz-nej, wyliczaj¹c wartoœci œrednie (–x), odchylenie standar-dowe (s), wspó³czynniki zmiennoœci (V) oraz istotnoœæ ró¿-nic pomiêdzy badanymi wynikami intensywnoœci inwazji Trichinella spiralis w poszczególnych miêœniach królików. Istotnoœæ ró¿nic pomiêdzy wynikami badañ okreœlono tes-tem T-Tukeya na poziomie p £ 0,01.

Wyniki i omówienie

Rozmieszczenie oraz intensywnoœæ inwazji larw T. spiralis w dziesiêciu badanych miêœniach doœwiad-czalnie zara¿onych królików przedstawiono w tab. 1.

Wszystkie króliki u¿yte do doœwiadczenia uleg³y zara¿eniu; otorbione larwy T. spiralis stwierdzono we wszystkich badanych miêœniach.

Z 8 tuszek królików wyliczono dla ka¿dego miêœnia œredni¹ intensywnoœæ inwazji larw T. spiralis. Pozwo-li³o to na statystycznie istotne uszeregowanie badanych miêœni pod wzglêdem intensywnoœci inwazji w³oœni w nastêpuj¹cej kolejnoœci, rozpoczynaj¹c od najwy¿-szej: m. ¿wacz, mm. przedramienia (prostowniki i zgi-nacze), przepona, jêzyk, m. dwug³owy ramienia, m. skrzyd³owy boczny i przyœrodkowy, mm. podudzia (prostowniki i zginacze), mm. miêdzy¿ebrowe, m. pó³-œciêgnisty i pó³b³oniasty oraz m. najd³u¿szy lêdŸwi.

Wyniki przeprowadzonych badañ wykaza³y równie¿ statystycznie istotne ró¿nice w intensywnoœci inwazji T. spiralis pomiêdzy poszczególnymi miêœniami króli-ków. Intensywnoœæ inwazji w³oœni w ¿waczu by³a 1,33--krotnie wiêksza ni¿ inwazja w jêzyku, 1,191,33--krotnie wiêksza ni¿ inwazja w przeponie oraz 1,08-krotnie wiêksza ni¿ inwazja w³oœni w prostownikach i zgina-czach przedramienia.

Intensywnoœæ inwazji T. spiralis w pozosta³ych ba-danych miêœniach królików wynosi³a od 13,65 do 1,20 larw na 1 g tkanki miêœniowej i by³a od 1,50- do 17,13-krotnie mniejsza ni¿ inwazja w³oœni w miêœniu ¿waczu. Wyniki te wskazuj¹ na wysok¹ przydatnoœæ miêœnia ¿wacza do badania na obecnoœæ w³oœni tuszek królików.

Medycyna Wet. 2010, 66 (2) 129

Statystycznie istotnie wysok¹ intensywnoœæ inwazji w³oœni stwierdzono nastêpnie w miêœniach prostowni-kach i zginaczach przedramienia. By³a ona 1,22-krot-nie wiêksza ni¿ inwazja w³oœni w jêzyku i 1,10-krot1,22-krot-nie wiêksza ni¿ inwazja w przeponie, natomiast w porów-naniu do pozosta³ych miêœni królików intensywnoœæ inwazji w³oœni by³a od 1,38- do 15,76-krotnie wiêksza. Trzecim miêœniem o wysokiej intensywnoœci inwa-zji w³oœni po ¿waczu oraz prostownikach i zginaczach przedramienia by³a przepona (czêœæ: lêdŸwiowa,

¿ebro-wa i mostko¿ebro-wa). Intensywnoœæ in¿ebro-wa- inwa-zji w³oœni w przeponie by³a 1,11-krot-nie wiêksza ni¿ w jêzyku, natomiast w porównaniu do pozosta³ych bada-nych miêœni królików by³a ona od 1,25- do 14,28-krotnie wiêksza. Na uwagê zas³uguje tak¿e statystycznie istotnie wysoka intensywnoœæ inwazji w³oœni w jêzyku, która by³a wiêksza ni¿ inwazja w³oœni w pozosta³ych miêœniach zara¿onych królików. Naj-mniejsz¹ intensywnoœæ inwazji – 1,2 larw/g tkanki miêœniowej – stwierdzo-no w m. najd³u¿szym lêdŸwi.

Tkanka miêœniowa wszystkich kró-lików zara¿onych T. spiralis wywo³a-³a w³oœnicê szczurów.

Intensywnoœæ inwazji larw Trichi-nella spiralis w procentach na 1 gram miêœni doœwiadczalnie zara¿onych królików w porównaniu do intensyw-noœci inwazji w³oœni na 1 gram prze-pony = 100% przedstawiono na ryc. 1. Intensywnoœæ inwazji T. spiralis w przeponie (17,14 larw w³oœni/gram = 100%) by³a wiêksza w porównaniu do inwazji w³oœni w poszczególnych miêœniach zara¿onych królików, nato-miast by³a ona mniejsza od inwazji w³oœni tylko w ¿wa-czu i mm. przedramienia.

Jak wynika z danych piœmiennictwa (1, 5, 7, 8, 16, 18), rozmieszczenie oraz intensywnoœæ inwazji Trichi-nella spiralis w miêœniach królików zale¿y od dawki larw w³oœni u¿ytych do zara¿enia – im wiêksza dawka, tym wy¿sza jest intensywnoœæ inwazji w³oœni w miêœ-niach. Wyniki badañ (1, 7, 8, 18) wskazuj¹ na ró¿nicê w rozmieszczeniu oraz intensywnoœci inwazji T. spira-lis w miêœniach królików zara¿onych du¿¹ dawk¹ larw

7,00% 25,32% 41,42% 58,34% 66,98% 79,63% 90,08% 110,38% 119,95% 100% 17,14 larw w³oœni / gram

Przepona (czêœæ: lêdŸwiowa, ¿ebrowa, mostkowa)

Diaphragma (pars: lumbalis, costalis, sternalis)

M. ¿wacz

M. masseter

Mm. przedramienia prostowniki i zginacze

Mm. extensores et flexores antebrachii

Jêzyk

Lingua

M. dwug³owy ramienia

M. biceps brachii

M. skrzyd³owy boczny i przyœrodkowy

M. pterygoideus lateralis et medialis

Mm. podudzia prostowniki i zginacze

Mm. extensores et flexores cruris

Mm. miêdzy¿ebrowe Mm. intercostales M. pó³œciêgnisty i pó³b³oniasty M. semitendinosus et semimembranosus M. najd³u¿szy lêdŸwi M. longissimus lumborum

Ryc. 1. Intensywnoœæ inwazji (%) larw Trichinella spiralis w 1 g miêœni królików w porównaniu do intensywnoœci inwazji w³oœni w 1 g przepony = 100% (n = 8)

Objaœnienia: a, b, c, d, e, f, g, h, i, j – œrednie oznaczone ró¿nymi literami ró¿ni¹ siê istotnie przy p £ 0,01

Tab. 1. Intensywnoœæ inwazji Trichinella spiralis w miêœniach królików (n = 8) (–x ± s, V) e i n œ ê i m e n a d a B LiczbalarwTirchinellaspriails/gmiêœnia x ±s V% d ê l : æ œ ê z c ( a n o p e z r P Ÿwiowa,¿ebrowa,mostkowa) a m g a r h p a i D (pars:lumbails,costails,sternails) 17,14a 6,65 38,8 z c a w ¿ . M r e t e s s a m . M 20,56b 2,98 14,5 e z c a n i g z i i k i n w o t s o r p a i n e i m a r d e z r p . m M ii h c a r b e t n a s e r o x e lf t e s e r o s n e t x e . m M 18,92c 6,37 33,7 k y z ê J a u g n i L 15,44d 2,29 14,8 a i n e i m a r y w o ³ g u w d . M ii h c a r b s p e c i b . M 13,65e 2,57 18,8 y w o k d o r œ y z r p i y n z c o b y w o ³ d y z r k s . M s il a i d e m t e s il a r e t a l s u e d i o g y r e t p . M 11,48f 1,90 16,6 e z c a n i g z i i k i n w o t s o r p a iz d u d o p . m M s ir u r c s e r o x e lf t e s e r o s n e t x e . m M 10,00g 1,69 16,9 e w o r b e ¿ y z d ê i m . m M s e l a t s o c r e t n i . m M 17,10h 2,40 33,8 y t s a i n o ³ b ³ ó p i y t s i n g ê i c œ ³ ó p . M s u s o n a r b m e m i m e s t e s u s o n i d n e ti m e s . M 14,34i 0,81 18,6 d ê l y z s ¿ u ³ d j a n . M Ÿ iw m u r o b m u l s u m i s s i g n o l . M 11,20j 0,49 41,0

Medycyna Wet. 2010, 66 (2) 130

w³oœni, tj.: 560, 5000, 10 000 w³oœni na 1 królika. U kró-lików zara¿onych dawk¹ 560 w³oœni najwiêcej larw T. spiralis w 1 gramie miêœni stwierdzano w ¿waczu – 3057, przeponie – 1664, miêœniach ramienia – 1036 (1); przy zara¿eniu 10 000 larw najwiêcej w³oœni by³o w jê-zyku – 663,1, miêœniach policzkowych – 389, m. trój-g³owym ramienia – 347,7 i przeponie – 137 (8); po podaniu 5000 larw w³oœni otrzymano inwazjê w ¿wa-czu – 90,2, jêzyku – 61,3, miêœniach zginaczach koñ-czyny przedniej – 47 oraz w przeponie – 42,5 (7).

Inne badania (18) wykaza³y, ¿e przy zara¿eniu du¿¹ dawk¹ larw T. britovi, tj. 10 000 w³oœni na 1 królika – najwy¿sz¹ intensywnoœæ inwazji T. britovi w 1 gramie miêœni stwierdzono w przeponie – 1200, ¿waczu i jê-zyku (razem) – 655 i mm. miêdzy¿ebrowych – 268; lub te¿ w ¿waczu i jêzyku (razem) – 900, przeponie – 803 i mm. miêdzy¿ebrowych – 240 (18).

Przy zara¿eniu zajêcy (5) du¿¹ dawk¹ larw T. nelsoni, tj. 6000 w³oœni na 1 zaj¹ca, najwiêksza intensywnoœæ inwazji w³oœni w 1 gramie miêœni wyst¹pi³a w przepo-nie – 80, ¿waczu – 58 i jêzyku – 42 (5); przy zara¿eniu 7000 larw najwiêcej w³oœni by³o w ¿waczu – 50, prze-ponie – 37 i jêzyku – 29 (5), natomiast przy zara¿eniu 10 000 larw najwiêcej w³oœni stwierdzono w przeponie – 96, ¿waczu – 75, miêœniach miêdzy¿ebrowych – 48 i jêzyku – 39 (5).

W porównaniu do danych piœmiennictwa (1, 7, 8, 18), w których przy zara¿eniu du¿ymi dawkami larw Tri-chinella na królika otrzymano bardzo wysok¹ intensyw-noœæ inwazji w³oœni w miêœniach, niniejsze badania wykaza³y, ¿e przy zara¿eniu dawk¹ – 90 larw T. spira-lis/królika uzyskano wielokrotnie ni¿sz¹ inwazjê w³oœ-ni w miêœw³oœ-niach (dla miêœw³oœ-nia ¿wacza w zakresie od 2,4 do 18,9 oraz od 43,7- do 148-krotnie). Przy podaniu dawki 90 larw T. spiralis/królika najwiêksz¹ intensyw-noœæ inwazji w³oœni stwierdzono w ¿waczu, mm. przed-ramienia i przeponie, a nastêpnie w jêzyku.

Podsumowanie

Przeprowadzone badania wykaza³y, ¿e króliki s¹ po-datne na zara¿enie Trichinella spiralis. Intensywnoœæ inwazji larw w³oœni w poszczególnych miêœniach jest zró¿nicowana, przy czym najwy¿sza liczba larw w³oœ-ni na 1 gram tkanki miêœw³oœ-niowej wystêpuje w ¿waczu, a nastêpnie w miêœniach przedramienia, przeponie i jê-zyku. W miêœniach królików larwy Trichinella spiralis ulegaj¹ otorbieniu i s¹ inwazyjne dla szczurów.

Piœmiennictwo

1.Adamczyk E., Chmielowski W., Morzyk K.: Trichinose bei Nagetieren (Kanin-chen, Nutrias). 36. Arbeitstagung des Arbeitsgebietes „Lebensmittelhygiene”. Teil II Poster, Deutsche Veterinärmedizinische Gesellschaft, 26-29.09.1995 Gar-misch-Partenkirchen, s. 1-10.

2.Adamczyk E., Chmielowski W., Morzyk K.: W³oœnica u nutrii. Mat. X Kongresu PTNW, Wroc³aw 1996, 3, 477.

3.Alkarmi T., Behbehani K., Abdou S., Oor H. K.: Infectivity, reproductive capa-city and distribution of Trichinella spiralis and T. pseudospiralis larvae in expe-rimentally infected sheep. Jpn. J. Vet. Res. 1990, 38, 139-146.

4.Bessenov A. S., Penkova R. A., Uspensky A. V., Shekhovtsov N. V.: Veterinary – sanitary examination of nutria (Myocastor coypus) carcasses for trichinellosis.

Proc. 5th _{Internat. Conf. Trichinellosis, September 1-5, 1980 r. Noordwijk aan Zee,}

Netherlands. Kim Ch. W. (i in.) (wyd.), Chertsey, Redbooks Ltd. 1981, s. 423-425.

5.Cancrini G., Canestri-Trotti G., Costantini R., Franceschini F., Gramenzi F., Iori A., Merlanti M., Romano R., Mantovani A.: Recent research on

trichinello-sis in the fox and other animals in Italy. Proc. 6th _{Internat. Conf. Trichinellosis.}

July 8-12, 1984 r. Val Morin, Quebec, Canada. Kim C. W. (wyd.), The State University of New York Press Albany, New York, USA 1984, s. 263-267. 6.Gawor J.: Konina jako jedno z potencjalnych Ÿróde³ zagro¿enia ludzi w³oœnic¹.

¯ycie Wet. 2007, 82, 611-614.

7.Henriksen Sv. Aa.: Observations on the predilection sites of Trichinella spiralis

larvae in experimentally infected rabbits. Trichinellosis. Proc. 5th _{Internat. Conf.}

Trichinellosis, September 1-5, 1980 r. Noordwijk aan Zee, Netherlands. Kim Ch. W. (i in.) (wyd.), Chertsey, Redbooks Ltd. 1981, s. 183-186. 8.Jakubowska A., Rebandel H.: Experimental Trichinella spiralis and Trichinella

pseudospiralis infection in rabbits. I. Comparison of changes of some physio-logical indicators in the host. Acta Parasitol. Pol. 1980, 27, 373-382. 9.Kennedy P. C.: Experimental bovine trichinosis. An attempt to produce

eosino-philic myositis of cattle. Cornell Vet. 1955, 445, 127-152.

10.Kociêcka W.: W³osieñ krêty i w³oœnica. Wyd. Volumed, Wroc³aw 1996, 37-39. 11.Liciardi M., Marucci G., Addis G., Ludovisi A., Gomez Morales M. A.,

Deiana B., Cabaj W., Pozio E.: Trichinella britovi and Trichinella spirallis mixed infection in a horse from Poland. Vet. Parasitol. 2009, 161, 345-348. 12.Moretti A., Piergili-Fioretti D., Antognoni M. T., Leonardi L., Tacconi G.:

Experimental Trichinellosis in fallow – deer (Dama, Dama L.). Parasite 2001, 8, 200-202.

13.Moretti A., Piergili-Fioretti D., Grelloni V., Marini C., Leonardi L., Vellatta F.: Susceptibility of nutria (Myocastor coypus) to Trichinella infection: biological aspects. Parasite 2001, 8, 206-208.

14.Nowakowski Z.: Intensywnoœæ inwazji Trichinella spiralis w miêœniach zara-¿onych owiec. Medycyna Wet. 2004, 60, 634-636.

15.Nowakowski Z.: W³oœnica u nutrii. Medycyna Wet. 1988, 44, 301-303. 16.Nowakowski Z., Skrzypek G.: Intensywnoœæ inwazji Trichinella spiralis w

miêœ-niach doœwiadczalnie zara¿onych królików. Mat. XIII Kongresu PTNW, 18-20. 09.2008 r. Olsztyn, s. 339-340.

17.Pajersky A., Tomasovicova O., Kincekova J., Zubricky P., Koreñ J.: Susceptibi-lity and reactivity in sheep to Trichinella spiralis infection. Vet. Med. – Czech. 1996, 41, 233-240.

18.Piergili-Fioretti D., Moretti A., Marini C., Pasquali P., Morgante M., Poli-dori G. A.: Experimental infection of rabbits and bird hosts (Gallus domesticus and Coturnix coturnix) with Trichinella britovi and Trichinella pseudospiralis

comparision of the biological characteristics. Proc. 9th _{Internat. Conf.}

Trichinel-losis. August 19-22, 1996. Mexico City, Mexico. Ortega-Pierres G., Gamble R., van Knappen F., Wakelin D. (wyd.), Centro de Investigacion y Estudios del Institutio Politecnico National Mexico. D. F. Mexico 1997, s. 127-134. 19.Pozio E.: New patterns of Trichinella infections. Vet. Parasitol. 2001, 98,

133-148.

20.Pozio E.: Taxonomy, biology and epidemiology of Trichinella parasites. FAO/ WHO/OIE Guidelines for the surveillance, managment prevention and control of trichinellosis. Wyd. Duppony-Camet J., Murrelli K. D.: FAO, WHO, OIE, Paris 2007, rozdz. 1, s. 1-35.

21.Pozio E.: The board spectrum of Trichinella hosts: From cold- to warm-blooded animals. Vet. Parasitol. 2005, 132, 3-11.

22.Pozio E. Zarlenga D. S.: Recent advances in taxonomy, systematics and epidemiology of Trichinella. Inter. J. Parasitol. 2005, 35, 1191-1204. 23.Reina D., Munoz-Ojeda M. C., Serrano F., Molina J. M., Navarete I.:

Experi-mental trichinellosis in goats. Vet. Parasitol. 1996, 62, 125-132.

24.Rozporz¹dzenie Komisji (WE) nr 2075/2005 z dnia 5 grudnia 2005 r. usta-nawiaj¹ce szczegó³owe przepisy dotycz¹ce urzêdowych kontroli w odniesieniu do w³oœni (Trichinella) w miêsie (Dz. Urz. Unii Europejskiej L338 z 22.12.2005, s. 60).

25.Rubli H.: Trichinose beim Sumpfbiber, Myocastor coypus. Mol. Schweizer Arch. Tierheilk. 1936, 78, 420.

26.Scheuring W.: Nutria jako potencjalne Ÿród³o w³oœnicy. Medycyna Wet. 1999, 55, 155-159.

27.Smith H. J., Snowdon K. E.: Experimental trichinosis in sheep. Can. J. Vet. Res. 1989, 53, 112-114.

28.Smith H. J., Snowdon K. E., Finley G. G., Laflamme L. F.: Pathogenesis and Serodiagnosis of Experimental Trichinella spiralis spiralis and Trichinella spiralis nativa Infections in Cattle. Can. J. Vet. Res. 1990, 54, 355-359. 29.Takahashi Y., Mingyuan L., Waikagul J.: Epidemiology of trichinellosis in Asia

and the Pacific Rim. Vet. Parasitol. 2000, 93, 227-239.

30.Theodoropoulos G., Kapel C. M. O., Webster P., Saravanos L., Zaki J., Koutso-tolis K.: Infectiviti, predilection sites and freeze tolerance of Trichinella spp. in experimentally infected sheep. Parasitol. Res. 2000, 86, 401-405.

31.Tomasovicova O., Corba J., Havasiova K., Rybos M., Stefancikova A.: Experi-mental Trichinella spiralis infection in sheep Vet. Parasitol. 1991, 40, 119-126. 32.Wang Z. Q., Cui J.: The epidemiology of human trichinellosis in China during

1964-1999. Parasite 2001, 8, 63-66.

Adres autora: lek. wet. Greta Skrzypek, ul. Akademicka 12, 20-033 Lublin; e-mail: greta.skrzypek@up.lublin.pl