Medycyna Weterynaryjna - Summary Medycyna Wet. 66 (11), 774-777, 2010

Medycyna Wet. 2010, 66 (11) 774

Praca oryginalna Original paper

Wirusowe zapalenie têtnic koni (arteritis virosa equo-rum, equine viral arteritis EVA) jest zakaŸn¹ i zaraŸ-liw¹ chorob¹, szeroko rozpowszechnion¹ w populacji tych zwierz¹t (7, 12). Czynnikiem EVA jest wirus z rodzaju Arterivirus rodziny Arteriviridae nale¿¹cej do rzêdu Nidovirales (3). Choroba mo¿e przebiegaæ w postaci subklinicznej; u czêœci zaka¿onych osobni-ków dochodzi do ustanowienia zaka¿enia trwa³ego (14). U klaczy obserwuje siê poronienia i niep³odnoœæ lub rodzenie s³abo ¿ywotnych p³odów.

Identyfikacja koni zaka¿onych EAV oparta jest na wynikach badañ serologicznych. Do okreœlania statu-su immunologicznego koni wykorzystywany jest, za-lecany przez Miêdzynarodowy Urz¹d ds. Epizootii (OIE), test seroneutralizacji (SN), wykrywaj¹cy prze-ciwcia³a dla g³ównej determinanty neutralizuj¹cej wi-rusa glikoproteiny GP5 (1, 6, 8). Test ten wykonywa-ny jest w hodowli komórek RK-13 przy u¿yciu szcze-pu referencyjnego Bucyrus EAV (15). Zasada testu SN polega na zobojêtnieniu wirusa przez swoiste przeciw-cia³a w obecnoœci dope³niacza i zniesienia jego w³aœ-ciwoœci patogennych. Surowica uznawana jest za do-datni¹, je¿eli w rozcieñczeniu 1 : 4 lub wy¿szym brak

jest efektu cytopatycznego (CPE) w hodowli. Dotych-czas inne metody serologiczne, jak OWD czy ELISA wykorzystuj¹ca jako antygen rekombinowane bia³ka wirusowe GP5, M i N, nie znalaz³y szerszego zastoso-wania w diagnostyce EVA (15).

Celem pracy by³o okreœlenie czêstotliwoœci wystê-powania zaka¿eñ wirusem zapalenia têtnic u koni we wschodniej Polsce w oparciu o wyniki klasycznego odczynu seroneutralizacji i testu ELISA z wykorzy-staniem glikoproteiny otoczkowej GP5.

Materia³ i metody

Badania przeprowadzono na 442 próbkach surowic pocho-dz¹cych od koni z 16 ró¿nych gospodarstw w Polsce. Uzys-kano je od 207 (46,83%) klaczy, 203 (45,92%) ogierów, 18 (4,07%) wa³achów i 14 (3,16%) Ÿrebi¹t w wieku do 1 roku ¿ycia (tab. 1). By³y to konie rasy ma³opolskiej, czystej krwi arabskiej, pe³nej krwi angielskiej, czystej krwi angloarabskiej, pó³krwi angloarabskiej, pó³krwi arabskiej, wielkopolskiej i szlachetnej pó³krwi, w wieku od 3 do 25 lat.

Liczba testowanych próbek z poszczególnych gospodarstw waha³a siê od 4 do 166. Obsada tych gospodarstw by³a nie-jednolita, a mianowicie w gospodarstwie nr 7 stanowi³y j¹ wy³¹cznie ogiery, w gospodarstwie nr 8 tylko klacze,

wa³a-Badania seroepidemiologiczne w kierunku

wirusowego zapalenia têtnic koni na terenie

wschodniej Polski z wykorzystaniem odczynu

seroneutralizacji i testu ELISA

KATARZYNA SURMA-KURUSIEWICZ, STANIS£AW WINIARCZYK, £UKASZ ADASZEK Katedra Epizootiologii i Klinika Chorób ZakaŸnych Wydzia³u Medycyny Weterynaryjnej UP, ul. G³êboka 30, 20-612 Lublin

Surma-Kurusiewicz K., Winiarczyk S., Adaszek £.

Seroepidemiological examinations for the equine arteritis virus in eastern Poland – the usefulness of the classical SN assay and the ELISA test

Summary

The aim of this study was to estimate the prevalence of equine arteritis virus infections in horses in eastern Poland using the SN assay and the ELISA test. Sera of 442 horses were examined. In the SN assay, antibodies to EAV were detected in 185 samples with a titer range of 1:8 to 1:512. All sera samples examined by the SN test were analyzed again by the ELISA test. In this study positive reactions were observed for 136 out of 442 samples examined. Sera of 10 horses which were negative in the SN assay gave a positive reaction in ELISA. On the other hand, 59 sera negative in the ELISA test were positive in the SN assay with titers of 1:8 or higher. The ELISA test detected 49 seropositive animals less than the SN assay. Statistical analysis of the results of this study shows that the ELISA test, as compared with the SN assay, has a sensitivity of 68.1 % and specificity of 96.1%.

Medycyna Wet. 2010, 66 (11) 775

chy znajdowa³y siê w gospodarstwach nr 3, 5, 6, 10, 11, 12, 15, natomiast Ÿrebiêta w 14. i 16. gospodarstwie (tab. 1).

Odsetek seropozytywnych zwierz¹t w poszczególnych gru-pach koni obliczono wed³ug wzoru:

Odsetek pozytywnych

reakcji serologicznych = × 100 w badanej grupie koni

Test seroneutralizacji wykonano w 96-do³kowych p³ytkach polistyrenowych (CVL 1990). Badane surowice by³y przed u¿yciem inaktywowane w temperaturze 56°C przez 30 mi-nut. W zag³êbieniach p³ytek sporz¹dzono dwa równoleg³e roz-cieñczenia surowicy w postêpie geometrycznym w po¿ywce Eagle’a MEM. Wyjœciowym by³o rozcieñczenie 1 : 2, koñco-wym zaœ 1 : 1024. Do ka¿dego do³ka z rozcieñczeniem suro-wicy dodawano zawiesinê EAV szczepu Bucyrus o mianie 100 TCID₅₀. Wi¹zanie wirusa z przeciwcia³ami przeprowa-dzano w obecnoœci dope³niacza œwinki morskiej (koñcowe stê¿enie wynosi³o 10%) i inkubowano w temperaturze 37°C, w atmosferze 5% CO₂ przez 60 minut. Nastêpnie do ka¿dego z zag³êbieñ wprowadzano zawiesinê komórek linii RK-13, w iloœci zapewniaj¹cej pe³ne pokrycie zag³êbienia po up³y-wie doby i inkubowano w temperaturze 37°C w atmosferze 5% CO₂. Wyniki by³y odczytywane po 48-72 godzinach od rozpoczêcia inkubacji. Za wynik dodatni przyjmowano roz-cieñczenie surowicy 1 : 4 i wy¿sze, które powodowa³o ca³ko-wite zahamowanie cytopatycznego dzia³ania wirusa. Ka¿do-razowo w³¹czano do testu kontrolê komórek niezaka¿onych, kontrolê szczepu referencyjnego, kontrolê surowicy dodatniej (zmianowana surowica zawieraj¹ca przeciwcia³a anty-EAV, PIWet-PIB Pu³awy) i surowicy ujemnej.

Test ELISA zosta³ przeprowadzony zgodnie z in-strukcj¹ do³¹czon¹ do zestawu odczynników firmy SVANOVA Biotech AB (Szwecja). P³ytki by³y op³aszczone rekombinowan¹ glikoprotein¹ GP5 uzyskan¹ w systemie ekspresji w bakulowirusie. Do wykonania testu wykorzystano próbki surowic ba-dane wczeœniej testem SN. Ka¿d¹ próbkê rozcieñ-czano 1 : 100 w buforze do rozcieñczania. Rozcieñ-czone próbki surowic oraz kontrolê dodatni¹ i ujem-n¹ pozostawiono na 30 minut w temperaturze poko-jowej. P³ytki ze studzienkami znajduj¹ce siê w ze-stawie p³ukano 3 razy buforem PBS-Tween. Po do-k³adnym usuniêciu p³ynu do do³ków wprowadzono po 100 µl ka¿dej rozcieñczonej surowicy. P³ytki z próbami zaklejono parafilmem i inkubowano 1 go-dzinê w temperaturze 37°C. Po up³ywie tego czasu p³ytki przep³ukano buforem PBS-Tween, dodawa-no 100 µl rozcieñczonego konjugatu HRP do ka¿-dego do³ka i ponownie inkubowano 1 godzinê w 37°C. Po 1 godzinie przep³ukano buforem PBS--Tween, do do³ków wprowadzono po 100 µl roz-tworu substratu i pozostawiono w temperaturze pokojowej na 15 minut. Po up³ywie tego czasu do-dano po 50 µl roztworu hamujacego reakcjê. Po ko-lejnych 10 minutach odczytywano wartoœæ absor-bancji na fotometrze mikrop³ytkowym o d³ugoœci fal 450 nm. Za wynik dodatni przyjmowano wartoœæ absorbancji powy¿ej 0,12.

Uzyskane wyniki badañ, w tym porównywanie czu³oœci i swoistoœci testów SN i ELISA, analizo-wano przy u¿yciu programu Win Episcope 2,0.

Wyniki i omówienie

Badania seroepidemiologiczne. Ogó³em, w odczy-nie seroneutralizacji (SN) obecnoœæ przeciwcia³ anty--EAV wykazano w 185 próbkach surowic (41,85%), w tym u 79 klaczy, 104 ogierów, jednego wa³acha i jed-nego Ÿrebiêcia (tab. 1).

W grupie klaczy odsetek zaka¿eñ EAV wynosi³ 38,16%, natomiast u ogierów 51,23%. Znacznie mniej seropozytywnych przypadków odnotowano u wa³achów i Ÿrebi¹t, wœród których odsetek zwierz¹t posiadaj¹cych przeciwcia³a anty-EAV stanowi³, odpowiednio, 5,55% i 7,14%. Miana przeciwcia³ neutralizuj¹cych anty-EAV waha³y siê w zakresie od 1 : 8 do 1 : 512 (tab. 2).

W drugim etapie doœwiadczeñ wszystkie próbki su-rowic przebadanych odczynem seroneutralizacji pod-dano ponownej ocenie testem ELISA, w którym anty-genem by³a glikoproteina otoczkowa GP5 uzyskana w systemie ekspresji bakulowirusa. Na podstawie analizy wartoœci absorbancji testu ELISA poszczególnych pró-bek ustalono, ¿e spoœród 442 badanych koni 136 by³o serologicznie dodatnich, w tym 58 klaczy i 78 ogierów. Surowice 10 koni ujemne w SN okaza³y siê dodatnie w teœcie ELISA (3 klacze i 7 ogierów), natomiast a¿ 59 surowic ujemnych w teœcie ELISA posiada³o dodatnie miana SN o wartoœciach 1 : 8 i wy¿szych (24 klacze, 33 ogiery, 1 wa³ach, 1 Ÿrebiê). W koñcowym rezultacie testem ELISA wykryto 49 seropozytywnych zwierz¹t mniej ni¿ testem SN. Zestawienie wyników uzyskanych w obu testach przedstawiono w tab. 3.

o w t s r a d o p s o G r n a b z c i L h c y n a d a b c i w o r u s e z c a l K 7 0 2 = n nO=gie2r0y3 Wna=³a1ch8y Ÿnre=biê14ta + N S SN– SN+ SN– SN+ SN– SN+ SN– 0 _ _ 1.LKA 24 5 11 13 15 – – – – 0 _ _ 2.LUS 14 1 19 11 13 – – – – 0 _ _ 3.CHY 13 1 19 – 11 – 2 – – 0 _ _ 4.KAB 1661 571 17 77 15 – – – – 0 _ _ 5.JAK 18 – 12 11 12 – 3 – – 0 _ _ 6.KAL 15 1 19 – 12 – 3 – – 0 _ _ 7.RZK 30 – – 14 16 – – – – 0 _ _ 8.CZY 25 6 19 – – – – – – 0 _ _ 9.CZA 11 3 13 11 14 – – – – _ _ 10.KBW 17 – 13 – – – 4 – – _ _ 11.LWL 13 – 13 11 17 – 2 – – _ _ 12.JKL 16 3 12 – – 1 – – – _ _ 13.KZE 58 1 26 15 26 – – – – _ _ 14.NPD 42 – 12 – 17 – – – 13 _ _ 15.RPO 16 – 12 – 11 – 3 – – _ _ 16.SLW 14 1 11 11 – – – 1 – m e z a R 4421 791 1281 1041 99 1 17 1 13

Tab. 1. Wystêpowanie przeciwcia³ anty-EAV w surowicach koni bada-nych odczynem seroneutralizacji

Liczba koni danej grupy posiadaj¹ca przeciwcia³a anty-EAV Liczba koni danej grupy badanych na obecnoœæ przeciwcia³ anty-EAV

Medycyna Wet. 2010, 66 (11) 776

W oparciu o analizê statystyczn¹ uzyskanych wyni-ków stwierdzono, ¿e czu³oœæ porównywanego z SN te-stu ELISA wynosi tylko 68,1%, a jego swoistoœæ 96,1%. Badania seroepidemiologiczne maj¹ istotn¹ wartoœæ diagnostyczn¹ i badawcz¹. Wykrywanie obecnoœci swoistych przeciwcia³ w próbkach surowic umo¿liwia okreœlenie czêstotliwoœci wystêpowania i rozprzestrze-nienia okreœlonych zaka¿eñ wirusowych, pozwala na ocenê programów szczepieñ, a tak¿e geograficznego rozmieszczenia wirusów. Przebadanie odpowiednio du¿ej liczby próbek surowic pochodz¹cych od poszcze-gólnych osobników daje mo¿liwoœæ dok³adnego wyli-czenia liczby przypadków zaka¿eñ w danej populacji w danym okresie. Wykrywanie przeciwcia³ dla danego wirusa w ró¿nych grupach wiekowych okreœlonej po-pulacji daje wgl¹d w efektywnoœæ szerzenia siê tego wirusa. Na podstawie korelacji danych serologicznych i obserwacji klinicznych mo¿na ustaliæ stosunek przy-padków zaka¿eñ o przebiegu klinicznym i subklinicz-nym. Natomiast badanie pary surowic otrzymanej od indywidualnego chorego osobnika w odstêpie kilku ty-godni pozwala na postawienie rozpoznania. Badanie par

surowic polega na dwukrotnej analizie serolo-gicznej próbek krwi pobranych od chorych kli-nicznie zwierz¹t w odstêpie od 2 do 4 tygodni. Stwierdzenie wzrostu miana przeciwcia³ w okre-sie miêdzy pierwszym a drugim pobraniem krwi wskazuje, ¿e wirus stanowi³ czynnik etio-logiczny zachorowañ u zwierz¹t, od których pobrano krew. Brak wzrostu miana oznacza, ¿e obecnoœæ przeciwcia³ jest nastêpstwem kontaktu badanego zwierzêcia z EAV w prze-sz³oœci.

Uzyskane wyniki potwierdzaj¹ utrzymywa-nie siê szerokiego rozprzestrzeutrzymywa-nienia zaka¿eñ wirusem zapalenia têtnic u koni na terenie kra-ju. Poniewa¿ w Polsce nie prowadzi siê immu-noprofilaktyki swoistej z u¿yciem szczepionek przeciwko wirusowemu zapaleniu têtnic koni, obecnoœæ przeciwcia³ neutralizuj¹cych przema-wia za wystêpowaniem naturalnych zaka¿eñ EAV. Wiêkszoœæ badañ seroepidemiologicz-nych w kierunku EVA przeprowadzoseroepidemiologicz-nych do-tychczas w Polsce dotyczy³a ogierów z uwagi na ich centraln¹ rolê w epizootiologii tych za-ka¿eñ. W badaniach serologicznych ogierów krajowych Golnik i wsp. (9) stwierdzili odse-tek zaka¿eñ, który œrednio wynosi³ 24%. Za po-moc¹ odczynu zobojêtnienia wirusa wykazali oni obecnoœæ przeciwcia³ anty EAV w 744 na 3566 badanych próbek surowic ogierów. U ogierów czystej krwi arabskiej odsetek zaka¿eñ EAV wynosi³ 14,5%, u ogierów pe³nej krwi angielskiej 7,5% i u ogie-rów czystej krwi angloarabskiej 17%. Najwiêksz¹ czê-stotliwoœæ wystêpowania spontanicznych zaka¿eñ wi-rusem zanotowano u ogierów ras krajowych. Odsetek seropozytywnych reagentów w obrêbie rasy œl¹skiej wyniós³ 25%, natomiast wœród ogierów rasy wielko-polskiej by³ znacznie wy¿szy, siêgaj¹c 52%. Ziêba (20) stwierdzi³ natomiast wystêpowanie swoistych przeciw-cia³ anty-EAV œrednio w 56,3% próbek surowic ogie-rów. Najwy¿szy odsetek zaka¿eñ stwierdzi³ u ogierów rasy arabskiej (91%) i ma³opolskiej (52%). Golnik i Sordyl (11) zwracaj¹ uwagê na istotny wzrost spon-tanicznych zaka¿eñ wirusem zapalenia têtnic koni u ogierów na terenie niektórych województw. I tak np., pomiêdzy 1997 a 2002 r. w województwach: ³ódzkim, pomorskim i lubelskim wskaŸnik zaka¿eñ wirusem zapalenia têtnic koni wzrós³ o 50%. Wczeœniejsze badania seroepidemiologiczne przeprowadzone przez Golnika i Pawêskê (10) wykaza³y, ¿e odsetek koni seropozytywnych w poszczególnych stadninach koni czystej krwi arabskiej i pe³nej krwi angielskiej mo¿e wahaæ siê od 5% do 72%. Autorzy ci, analizuj¹c sytu-acjê epizootiologiczn¹, wskazali na zwi¹zek pomiêdzy liczb¹ serododatnich ogierów a liczb¹ serododatnich klaczy w danym œrodowisku. Podobn¹ zale¿noœæ ob-serwowano równie¿ w Australii i USA (13, 18), gdzie 70-90% klaczy tych samych ras, co zaka¿one ogiery, wykazywa³o dodatnie reakcje w odczynie seroneutrali-zacji. W badaniach w³asnych odsetek seropozytywnych Tab. 2. Miana przeciwcia³ anty-EAV w surowicach koni badanych

od-czynem seroneutralizacji o w t s r a d o p s o G r n a b z c i L h c y n a d a b c i w o r u s e z c a l K 7 0 2 = n nO=gie2r0y3 Wna=³ac1h8y Ÿnre=bi1ê4ta n a i m s e r k a z zakresmian zakresmian zakresmian 0 _ _ 1.LKA 24 1:64-1:512 1:8-1:512 – – 0 _ _ 2.LUS 14 1:8 1:8 – – 0 _ _ 3.CHY 13 1:128 - – – 0 _ _ 4.KAB 1661 1:8-1:256 1:8-1:128 – – 0 _ _ 5.JAK 18 - 1:64 – – 0 _ _ 6.KAL 15 1:32 - – – 0 _ _ 7.RZK 30 - 1:8-1:128 – – 0 _ _ 8.CZY 25 1:16-1:128 - – – 0 _ _ 9.CZA 11 1:32-1:64 1:64 – – _ _ 10.KBW 17 - - – – _ _ 11.LWL 13 - 1:32 – – _ _ 12.JKL 16 1:8-1:16 - 1:256 – _ _ 13.KZE 58 1:16 1:8-1:128 – – _ _ 14.NPD 42 - - – – _ _ 15.RPO 16 - - – – _ _ 16.SLW 14 1:16 1:16 – 1:8 m e z a R 4421 79 104 1 1

Tab. 3. Porównanie testu ELISA i SN

c i w o r u s h c y n a d a b a b z c i L a b z c il a n l ó g O + N S SN– + A S I L E 126 110 136 – A S I L E 159 247 306 a b z c il a n l ó g O 185 257 442

Medycyna Wet. 2010, 66 (11) 777

koni równie¿ waha³ siê w szerokim zakresie od 0,00% do 81,5%.

Pomimo ¿e zalecany przez O.I.E. odczyn seroneu-tralizacji jest bardzo czu³¹ i swoist¹ metod¹ wykrywania przeciwcia³ anty-EAV, trwaj¹ prace nad zastosowaniem innych testów, takich jak ELISA i immunobloting. Spo-wodowane jest to miêdzy innymi doœæ wysokim kosz-tem odczynu seroneutralizacji, czasoch³onnoœci¹ jego wykonania i koniecznoœci¹ sta³ego utrzymywania wi-rusa i hodowli komórek. Ponadto wyniki tego odczynu mog¹ siê znacznie ró¿niæ pomiêdzy laboratoriami, w których nie dokonano standaryzacji reagentów. Z tego wzglêdu w badaniach w³asnych oceniono nowo opra-cowany test ELISA oparty na rekombinowanej gliko-proteinie otoczkowej EAV. Wybór tego antygenu uza-sadnia fakt, ¿e przeciwcia³a neutralizuj¹ce zawarte w surowicach zaka¿onych koni wirusem zapalenia têt-nic skierowane s¹ g³ównie przeciwko determinantom po³o¿onym na glikoproteinie GP5. Ponadto wszystkie z opublikowanych przeciwcia³ monoklonalnych neu-tralizacyjnych reaguj¹ z bia³kiem GP5. Przeciwcia³a neutralizuj¹ce zawarte w surowicach koñskich ozdro-wieñców i przeciwcia³a monoklonalne wi¹¿¹ siê z tak zwan¹ ektodomen¹, po³o¿on¹ na odcinku pomiêdzy 19. a 115. aminokwasem GP5 (4, 5, 8, 19). W toku prze-prowadzonych badañ w³asnych ustalono, ¿e spoœród 442 przebadanych próbek surowic pobranych od koni, 136 reagowa³o dodatnio w teœcie ELISA, w tym 58 próbek uzyskanych od klaczy i 78 próbek uzyskanych od ogie-rów. Surowice 10 koni ujemne w SN reagowa³y dodat-nio w teœcie ELISA, natomiast a¿ 59 surowic ujemnych w teœcie ELISA posiada³o dodatnie miana SN o war-toœciach 1 : 8 i wy¿szych. W koñcowym rezultacie te-stem ELISA wykryto 49 seropozytywnych zwierz¹t mniej ni¿ testem SN. Wykazana w badaniach w³asnych zaskakuj¹co niska czu³oœæ testu ELISA na poziomie 68% jest zgodna z wynikami niektórych autorów. Bala-suriya i MacLachlan (2) uzyskali tylko 5% pozytyw-nych rezultatów w teœcie ELISA z surowicami koni immunizowanych ¿yw¹ szczepionk¹ i 52% dodatnich wyników z surowicami koni zaka¿onych. Zjawisko to mo¿na wyt³umaczyæ, odnosz¹c siê do najnowszych da-nych z zakresu badañ nad struktur¹ przestrzenn¹ gliko-proteiny GP5. Okaza³o siê, ¿e pe³ne w³aœciwoœci im-munogenne i antygenowe w reakcjach z surowicami koni wykazuje GP5, wystêpuj¹c w postaci heterodime-ru z bia³kiem M. Heterodimer GP5-M jest g³ównym bia³kowym komponentem otoczki wirusa. Cz¹steczka heterodimeru tworzy siê dziêki wi¹zaniom dwusiarcz-kowym spinaj¹cym 8 cysteinê na bia³ku M i 34 cyste-inê na bia³ku GP5. Podstawienie którejkolwiek z wy-mienionych reszt cysteinowych innym aminokwasem kompletnie blokuje tworzenie siê heterodimeru, co po-ci¹ga za sob¹ gromadzenie siê obu bia³ek w retikulum endoplazmatycznym, zahamowanie dojrzewania GP5 i tworzenia zakaŸnych cz¹steczek potomnych wirusa (17). Nale¿y zaznaczyæ, ¿e zastosowana glikoproteina w ocenianym teœcie ELISA pochodzi³a z ekspresji kon-struktu genetycznego zawieraj¹cego tylko gen bia³ka

GP5. Cechy immunologiczne tego bia³ka nie do koñca s¹ jednak poznane i wymagaj¹ dalszych badañ, ponie-wa¿ istniej¹ równie¿ doniesienia o indukcji przeciw-cia³ neutralizuj¹cych u koni po podaniu peptydu z ob-szaru GP5 oraz wysokiej swoistoœci i czu³oœci testu ELISA opartego na syntetycznym, 25-aminokwasowym fragmencie glikoproteiny (16).

Jak wynika z przytoczonych danych i rezultatów badañ w³asnych, wykorzystanie pojedynczych bia³ek strukturalnych lub ich fragmentów w testach diagno-stycznych niesie ze sob¹ ryzyko pominiêcia koni, które zareagowa³y na epitopy nie wystêpuj¹ce na rzeczonych antygenach. Reasumuj¹c, odczyn seroneutralizacji, który zasadniczo wykrywa przeciwcia³a skierowane przeciw determinantom umiejscowionym na bia³ku GP5, pozostaje nadal najbardziej czu³¹ metod¹ wykry-wania swoistych dla EAV przeciwcia³ w surowicy koni.

Piœmiennictwo

1.Anon.: Equine viral arteritis, [w:] Manual of Standards for Diagnostic Tests & Vaccines for Terrestrial Animals, 2004, Rozdz. 2.5.10. O.I.E, Pary¿ 2004. 2.Balasuriya U. B. R., MacLachlan N. J.: The immune response to equine

arte-ritis virus: potential lessons for other arteriviruses. Vet. Immunol. Immuno-pathol. 2004, 102, 107-129.

3.Cavanagh D.: Nidovirales: A new order comprising Coronaviridae and Arteri-viridae. Arch. Virol. 1997, 142/43, 629-633.

4.Chirnside E. D., Vries A. A. F., Mumford J. A., Rottier P. J. M.: Equine arteritis virus-neutralizing antibody in the horse is induced by a determinant on the large envelope glycoprotein GL. J. Gen. Virol. 1995, 76, 1989-1998. 5.Deregt D., Vries A. A. F., Raamsman M. J. B., Rottier P. J. M., Elmgren L. D.:

Monoclonal antibodies to equine arteritis proteins identify the GL protein as a target for virus neutralisation. J. Gen. Virol. 1994, 75, 2439-2444. 6.Fukunaga Y., Matsumura T., Sugiura T., Wada R., Imagawa H., Kanemaru T.,

Kamada M.: Use of the serum neutralisation test for equine viral arteritis with different virus strains. Vet. Rec. 1994, 28, 134, 574-576.

7.Glaser A. L., Chirnside E. D., Horzinek M. C., de Vries A. A. F.: Equine arteritis virus. Theriogenology 1997, 47, 1275-1295.

8.Glaser A. L., de Vries A. A. F., Dubovi E. J.: Comparison of equine arteritis virus isolates using neutralizing monoclonal antibodies and identification of seqence changes in GL associated with neutralization resistance. J. Gen.Virol. 1995, 76, 2223-2233.

9.Golnik W.: Wyniki badania serologicznego ogierów w kierunku zaka¿eñ wiru-sem zapalenia têtnic koni. Medycyna. Wet. 2000, 56, 573-575.

10.Golnik W., Pawêska J., Dzik W.: Ogier potencjalnym Ÿród³em zaka¿enia wiru-sem zapalenia têtnic koni. Medycyna Wet. 1991, 47, 459-461.

11.Golnik W., Sordyl B.: Spontaniczne zaka¿enia wirusem zapalenia têtnic koni u ogierów. Medycyna Wet. 2004, 60, 630-633.

12.Higgins A.: Equine viral arteritis. Vet. Rec. 1993, 132, 591.

13.Huntington P. J., Forman A. J., Ellis P. M.: The occurrence of equine arteritis virus in Australia. Austr. Vet. J. 1990, 67, 432-435.

14.Larska M., Rola J.: Molecular epizootiology of equine arteritis virus isolates from Poland. Vet. Microbiol. 2008, 127, 392-398.

15.Larska M., Rola J.: Zmiennoœæ genetyczna wirusa a diagnostyka zaka¿eñ EAV. Medycyna Wet. 2006, 62, 1348-1351.

16.Nugent J., Sinclair R., Vries A. A. F., Eberhardt R. Y., Castillo-Olivares J.: Development and evaluation of ELISA procedures to detect antibodies against the major envelope protein (GL) of equine arteritis virus. J. Virol. Meth. 2000, 90, 167-183.

17.Snijder E. J., Dobbe J. C., Spaan W. J.: Heterodimerization of the two major envelope proteins is essential for arterivirus infectivity. J. Virol. 2003, 77, 97-104.

18.Timoney P. J., McCollum W. H.: Equine viral arteritis. Vet. Clin. North Am. 1993, 9, 295-309.

19.Weiland E., Bolz S., Weiland F., Herbst W., Raamsman M. J. B., Rottier P. J. M., Vries A. A. F.: Monoclonal antibodies directed against coserved epitopes on the nucleocapsid protein and the major envelope glycoprotein of equine arteritis virus. J. Clin. Microbiol. 2000, 38, 2065-2075.

20.Ziêba P.: Doskonalenie metod diagnostyki wirusowego zapalenia têtnic (EAV). Praca doktorska AR w Lublinie, Wydzia³ Medycyny Weterynaryjnej, Lublin 2002.

Adres autora: dr Katarzyna Surma-Kurusiewicz, ul. G³êboka 30, 20-612 Lublin; e-mail: ksk3@wp.pl