Marek Jasiński,Zbigniew Bukowski
Jezioro Witosławskie, gm. Mrocza,
woj. bydgoskie
Informator Archeologiczny : badania 18, 126-127
* 1 JAftO&ŁA* w o j. p r t e n v i k l e S ta n o w ie fco - b y ie opactw o t»enedyKtynek B a d a a le p r o w a d z iła mgr Jo a n n a K ociuba / a u t o r k a s p r a w o z d a n ia /« F in an so w a ! KKtf w P rz em y ślu « S z ó s ty sa x o n b a d a ń . Окг** wpływów rz y m s k ic h , ś r e d n io w ie c z e , o k re e now ożytny,
b a d a n ia a r c h e o lo g ic z n e p rze p ro w a d z o n e w o b r ę b ie murów b y łe g o o p a c tw a b e n e d y k ty n e k B ia ły na c e l u ro z o o z n a n ie z a s i* o » лиои » д г и 4г « d n io w ie o2n eco i l o k a l i z a c j i k o ś c i o ł a św , M ik o ła ja .
P rz e b a d a n o t e r e n p rz y zach o d n im s k r z y d l e k l a s z t o r u * W z a ło ż o n y c h w ykopach n i e n a t r a f i o n o na żadne o b ie k ty zw ią z a n e z cm entarzem l u b p o sa d o w ien iem k o ś c io ła * И Jednym z wykopów n a t r a f i o n o
na nur z białego ksnieruA łącasnego zaprawę. J e s t to dalszy fra g re n t obiektu odsłoniętego w t r a k c i e bad ań z ro k u i 066. t p o ró w n an ia z planem zabudowy w zg ó rza z ro k u 1912 w y n ik a , że może t o b y ć fundam ent koszarów a u s t r i a c k i c h , w c e l u s p ra w d z e n ia c h r o n o l o g i i o b i e k t u fra g m e n ty zapraw y z o s t a ł y o d d an e do a n a l i z y . W t r a k c i e badań u zy sk an o l i c z n e fra g m e n ty c e r a m ik i n o w ż y t n e j , fra g m e n ty J c a fli i n a czyń s z k la n y c h z X V II-XVII w ieku* C eram ika z o k r e s u rz y m sk ie g o i ś r e d n io w ie c z a w y s tą p i ła w z n i komych i l o ś c i a c h Je d y n ie w w a rstw a c h p rz e m ie sz a n y c h z m a te r ia łe m nowożytnym .
JEGLISIEC, g iti.S z y p lis z k i Państwow e Muzeum A rc h e o lo g ic z n e w o j. s u w a ls k ie w w a rsz a w ie
S ta n o w isk o i
. B a d a n ia p r o w a d z iła mgr G raży n a Iwanowska p rz y w s p ó ł u d z i a l e mgr Anny B itn e r - W ró b le w s k ie j i K o n s u lt a c j i mgr, M a rian a K a c z y ń z k ie g o . F in a n so w a ło PMA w W arsza w ie . P ie rw sz y se z o n b a d a ń . G ro d z isk o w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n a .
G ro a z isk o p o ło ż o n e j e s t o k o ło 1 / km na p ó łn o c n y -w sc h ó d od S u w ałk , i o k o ło Soo m od g r a n ic y p o l s k o - r a d z i e c k i e j * О Ы екt znany j e s t z d ro b n y c h wzm ianek w l i t e r a t u r z e o r a z z b ad ań p o w ierz* criAiowycn. Celem nadań b y ło ro z p o z n a n ie c h a r a k t e r u g r o d z is k a d t a z o k r e ś l e n i e c n r o n o l o g l l ,
G ró d z ia k o u sy p a n e z o s t a ł o w najw yższym p u n k c ie w zg ó rza m oreny c z o ło w e j. Umocnione wyso* Kimi i strom ym i w a ła m i, ma k s z t a ł t ś c i ę t e g o s to ż k a » W r z u c i e poziomym j e s t o w a ln e , w ym iary u pod sta w y w ynoszą o k o ło fcu * luO m. Od s t r o n y w s c h o d n ie j, u podnóża g r o d z i s k a , z n a j d u j ą s i ę ś la d y f o s y , od s t r o n y z a c h o d n ie j s t o k i g r o d z is k a o p a d a j* stro m o do dna p aro w u , k t ó r y p r z e b ie g a z po ł u d n ia ku p ó łn o c y , p rz e c h o d z ą c w obu k ie r u n k a c h w s z e r o k i e , podm okłe d o i l n y . Oo s t r o n y p ó łn o c n e j do podnóża g r o d z is k a d o c h o d z i p odłuZ ny n a sy p o d łu g o ś c i o k o ło lût! m, stro m o o p a d a ją c y c h zoo* c z a c h / s z c z e g ó l n i e od s t r o n y z a c h o d n i e j / i s z e r o k o ś c i od o k o ło 6 do o k o ło 2tł m- Być może s p e ł n i a ł on f u n k c ję d r o g i d o ja z d o w e j do g r o d z is k a * Ha jednym ze zboczy n asy p u z n a l e z i o n o , w wyniku p e n e t r a c j i p o w ie rz c h n io w e j, k i l k a fragm entów w c z e s n o ś re d n io w ie c z n e j c e r a m ik i /w tym je d e n f r a g - tte n t c tę ś c io w o o & ta c z a n y /,
Wyxopy z a ło ż o n o n a m a jd a n ie g r o d z i s k a , owalnym w k s z t a ł c i e , o w ym iarach 20 x 40 a , M aj dan o o o z ie lo n y j e s t na dw ie c z ę ś c i p r z e z b ie g n ą c y je g o śro d k ie m n i e w i e l k i n a s y p ziem n y , z a k o ń czony od s t r o n y w s c h o d n ie j owalnym w z n ie s ie n ie m » R ó ż n ic a poziomów m iędzy ta k w y d z ie lo n y m i c z ę ś c ia m i ma j o anu w ynosi o k o ło 2 m. W p o łu d n io w e j /p o ł o ż o n e j w y ż e j/ p a r t i i m ajd an u p rzebudow ano
A4 m , Tuz poa p o w ie r z c n n ią w y s tą p i ły Ś la d y k o n s t r u k c j i k am ien n y ch , w w a r s tw ie barwy b r u n a t n o -
- s z a r c j , którym to w a r z y s z y ły n i e w i e l k i e fra g m e n ty p o le p y o r a z u łam k i w ę g li d rz e w n y c h , M ie jsc a m i k o n s t r u k c j e t e o s i ą g n ę ł y m ią ż s z o ś ć o k o ło 30 cm. w le n o b r ę b i e w y s tą p i ły S ia d y po s łu p a c h . Obok p o le p y w t r a k c i e e k s p l o r a c j i z n a le z io n o d u żo fragm entów k o ś c i , o k o ło 40 d ro b n y c h Ułamków c e r a m iki r ę c z n i e l e p i o n e j , ż e la z n y b e ł t k u s z y , ż e la z n y g r o t s t r z a ł y o r a z k ó łk o b rą z o w e . D ru g i wykop o p o w ie rz c h n i 25 n r z a ło ż o n o w d o l n e j - p ó łn o c n e j c z ę ś c i m e jd a n u . Tuż pod p o w ie r z c h n ią z ie m i w y s tą p i ł b ru k Kamienny* Pom iędzy k am ien iam i b ru k u z n a le z io n o fra g m e n ty k o ś c i , k i l k ą ułamków c e - ram lK i w c z e s n o ś re d n io w ie c z n e j o r a z k i l k a p rzem io tó w brązow ych / o b r ą c z k a , o k u c i e , fra g m e n t b r a n - s o x e t y / .
W yniki n i e p o z w a la ją j e s z c z e na u ś c i ś l e n i e c h r o n o l o g i i s ta n o w is k a , n a t o m i a s t w s k a z u ją na je g o r e f u g i a I n ą f u n k c j ę , ś w ia d c z ą o tym n i e t y l k o n i e w i e l k i e 'ro z m ia ry o b i e k t u o r a z b r a k ś l a dów d łu ż s z e g o o s a d n ic tw a , a l e p rz e d e w sz y stk im Je g o u sy tu o w a n ie w m ie js c u dogodnym pod w z g lę dem obronnym o r a z c h a r a k t e r um ocnień. W ie rc e n ia wykonane u p o d n ó ża n asy p u p ro w a d z ą c e g o d o g r o d z is k ą o r a z samego g r o d z is k a w y k a z a ły o b e c n o ś ć w arstw y c z a r n e j 2i * e i , o m i ą ż s z o ś c i o k o ło 40 cm, b ę d ą c e j być moz* w arstw ą spływ ow ą - p o z o s t a ł o ś c i ą p o s p a lo n y c h k o n s t r u k c j a c h drew n ian y ch »
Ha p o lu p r z y le g a ją c y m do g r o d z i s k a o d s t r o n y p o łu o n io w e j z n a le z io n o k i l k a frag m en tó w c e r a m ik i r ę c z n i e l e p i o n e j , a s e r i a w ie r c e ń w y k a z a ła i s t n i e n i e n ik ły c h śla d ó w w a rstw y k u ltu r o w e j.
8yc może manty t u d o c z y n i e n i a z o s a o ą podgrodow ą, B a d a n ia b ęd ą kontynuow ane,
* ,
JEZIORO NlTOSŁAwSKiR.gm, M rocza B iu ro Badań 1 D o k u m e n ta c ji Zabytków w o j. b y d g o sk ie w Bydgoszczy
K lub A r c h e o lo g ii Podwodnej "TRYTON* B ad an ia p r o w a d z ił mgr Marek J a s i ń s k i , / a u t o r sp raw o z d a n ia /« K o n s u lta c ja naukowa p r o f « d r , h a b , Z b ig n iew a B ukow skiego, f in a n s o w a ł WKZ w B y d g o s z c z y , P ie rw sz y se z o n b a d a ń . W c z e sn o ś re d n io w ie c z n e s ta n o w is k o podwodna. B a d a n ia podwodna j e z i o r a W ito s ła w s k ie g o m ia ły w s e z o n ie 1904 c h a r a k t e r p e n e t r s c y j n y . o b j ę t o nim i t r z y s p e i r ó d c z t e r e c h gidw nycn z a to k akw enu, w I c h p a r t i а с а p rz y b rz e ż n y c h , P rz y
wy-Muzeum w J a r o s ł a w i u
1 2 T
-Ь о гге o b sz a ró w p ró b n y c h k ie ro w a n o s i ę m o r fo lo g ią te r e n u s u g e r u ją c ą m o żliw o ść o b e c n o ś c i c o ie k tć w podwodnych* P e n e t r a c j ą prow adzono z w y k o rz y sta ń i е л l o d z i m otorow ej s ta n o w ią c e j b a z ą d l a e k ip y p łe tw o n u rk ó w o r a z e k ip y a s e k u r u ją c e j*
Szczegółow ym ro z p o z n a n ie m o t» ją to c z t e r y s e k t o r y i
A - w o b r ą b ie p o łu d n io w o -w sc h o d n ie j o a n o g i / z a t o k i / j e z i o r a * t u i p rz y k o r y c ie odpłyvo</ym r z e k i O r l i , w b e z p o ś re d n im s ą s i e d z t w i e o b e c n ie b ad an y cn r u i n zamku z XV-XVXI V,
В - w r e j o n i e z a c n o d n le j c z ę ś c i n a sa d y c y p la wyżynnego r o z o z i e ł a j ą c ą g o z a to k ą p o łudniow o-w schod n i ą od p ó łn o c n o - w s c h o d n ie J *
С - w o b r ą b i e z a t o k i p o łn o c n o -w sc h ó d n l e J * na zacnód od L e śn ic tw a O r le ,
D - w zd łu ż p o łu d n io w o -w sc h o d n ie g o b rz e g u w/w z a t o k i , w s ą s i e d z t w i e p u n k tu w ysokościow ego 1D4*9* W t r a k c i e p e n e t r a c j i podw oonej w s e k to r a c h А, В i D z lo k a liz o w a n o l i c z n e s k u p is k a kam ie n i z a l e g a j ą c e na d n ie w ro z m a ity c h u k ła d a c h , W r e j o n i e u j ś c i a r z e k i O r l i s tw ie rd z o n o o b ecn o ść k a m ie n i um ocnień w r o d z a ju b ru k u w y s tę p u ją c e g o w y łą c z n ie w c z ę ś c i podw odnej, na g łę b o k o ś c i n i e - p r z o k r a c z a j ą c e j 1 ,5 - 2 ,5 a . u m o c n ie n ia te g o ty p u w y s tą p iły w y łą c z n ie w r e j o n i e b e z p o ś re d n io są s ia d u ją c y m t r u in a m i ś re d n io w ie c z n e g o o b ie k tu obronnego*
W s e k t o r z e С ro z p o z n a n ie dna p o d j ę t o u n a sa d y d ł u g i e j , p o r o ś n i ę t e j t r z c i n ą ła c h y podwod n e j , z a l e g a j ą c e j n a g łę b o k o ś c i 1 ,5 - 2 ml "w c h o d z ą c e j” w g łą b j e z i o r a w k ie ru n k u południowym na o d l e g ł o ś ć ponad 200 та.
O b ie k ty o c h a r a k t e r z e a rc h e o lo g ic z n y m u jaw n io n o na p r z e d ł u ż e n i u w spom nianej ła c h y w k i e ru n k u południow ym , w p a s i e o d łu g o ś c i o k , 60 - 75 л 1 s z e r o k o ś c i 30 - 40 m,
Na n ie m a l całym badanym w tym r e j o n i e o b s z a rz e s tw ie rd z o n o d u łe n ag ro m ad zen ie p o in e j w ie lk o ś c i k a m ie n i s u g e r u j ą c e c elo w e ic h z ło ż e n ie * M a te r ia ł a r c h e o lo g ic z n y w y s tą p i ł w s e k to r z e С w t r z e c h w y raźn y ch s k u p i e n ia c h :
1*. Na p r z e d ł u ż e n i u ła c h y w k ie ru n k u południow ym , w o d l e g ł o ś c i o k . ] ) n o d j e j z a k o ń c z e n ia , w s t r e f i e w y s te ro w a n ia v / v k a m ie n i u ja w n io n o na g łę b o k o ś c i i - 5 n r e l i k t y d rew n ian y ch pa i i /z a c h o w a n y c h w d n i e do w y s o k o śc i 2D - 30 cm / w y s tę p u ją c e p a r a n i lu b p o je d y ń c z o o ra z c eram ik ę w c z e sn o śre d n io w ie c z n ą zachow aną w ouż ych t t a o r e n t a c h ,
2. W o d l e g ł o ś c i ca 20 ja w k ie r u n k u południow ym od p o p rz e d n ie g o s k u p is k a · na g łę b o k o ś c i ok* t m u ja w n io n o d a l s z e s łu p y d re w n ia n e w y s tę p u ją c e p o je o y ń c z o . T o w a rz y sz y ły jjh l i c z n e g ła z y n a r z u tow e o d użych r o z m ia ra c h . Z o b s z a ru te g o w ydooyto n a c z y n ia c e ra m ic z n e zachow ane w c a ł o ś c i , w s z y s tk ie c h r o n o lo g ic z n e z w a r te , n a le ż ą c e do g rupy г końca X I-X II w* R e p re z e n tu ją one z r ó ż nicow any w z a k r e s i e form i ornam entów in w e n ta rz c e ra m ic z n y .
3· И o d l e g ł o ś c i o k . 80 n w k ie ru n k u z a c h o d n ia od s k u p is k a n r 2, na g łę b o k o ś c i 5 * 7 m o d k ry to n a s tę p n e m i e j s c e z a l e g a n i a c e r a m ik i z c a łk o w ic ie zachowanymi naczyniam i, datowanym i г а X l-X II w.
B a d a n ia b ę d ą Kontynuowane*
JOkÓw, gm* Jarem ków F o n a ę rw a to r Zabytków A rc h e o lo g ic z n y c h woj* z a m o js k ie B iu ro Badan i D okum entacji Zabytków S ta n o w isk o 1 w Zam ościu
S a d a r ia p r o w a d z iła mgr Ewa P a n a s ie w ic z p rz y w s p ó łu d z ia - l e d r I r e n y K u ty ło w s itie J . B a c a n ia fin a n s o w a ł WF2 w Za m ościu* P ie rw sz y se z o n b a d a ń * 'G ro d z is k o w c z e sn e ś re d n io w ie c z n e , /X /X I - p o ł , k i l l w ,? /
W iosną 1964 ro k u p o a c z a s w e r y f i k a c j i g r o d z is k województwa z a m o jsk ie g o n a t r a f i o n o w J u r o - w ie na p o lu Ś w ieżo zoranym n a n i k ł e ś la d y o b n i ż e n i a , Ś la d y r e g u l a r n i e u k ła d a ją c e s i ę w o k rą g p l a my in te n s y w n ie pom arańczow ej 1 m ie jsc a m i c z e rw o n e j p o le p y P o le p ie to w a r z y s z y ły frag m en ty w ę g li drzew n y cn o r a z u io itw i n aczy ń w c z e sn o ś re d n io w ie c z n y c h z x - x n i w. /m ie jsc o w o ś ć wzmiankowana j e s t w S ło w n ik u G eo g ra fic z n y m K ró le s tw a P o ls k ie g o - odnotow ana tam I n fo rm a c ja d o ty c z y Siadów fundamen tów na wecnód od w s i , na łą k a c h - g d z ie o i a ł s i ę znajdow ać zamek XV-XVII wieczny**
i P o d ję to sondażow e b a d a n ia w y k o p alisk o w e w z a c n o d n le j c z ę ś c i o b i e k t u , o d s ł a n i a j ą c 44 m p o w ie r z e ń n i - p rz e b a d a n o f o s ę , w ał i p a r t i ę przyw alow ą w n ę trz a g r o d ils k a *
Oa s t r o n y w s c h o d n ie j i p ó łn o c n o -w s c h o d n ie j g r o d z is k a b r o n i ł y podmokłe to rfo w e ł a k l n a to * n i a e t od z a c n o d u i p o łu d n io w e g o -z a c h o d u p rz e k o p a n o p ł y t k ę f o s ę , uchwyconą w w ykopie g ię b o z o ś ć 1 ,1 a* S z e ro k o ś ć j e j w y n o s iła 15-20 m, F o sę p rz e o a d a jio t y l k o na o d c in k u 9 n , od s t r o n y g r o d z i s k a . W ewnętrzny j e j s t o k w yłożony b y i bruXium z di-obnych w ap ien n y ch k a m ie n i, k tó r y c h sk u p isk o od k r y to w p r z y d e n n e j p a r t i i fo sy * W f o s i e ta k ż e n a t r a f i o n o na b e z ła d n ie ro z rz u c o n e fra g m e n ty z b u t w ia łe g o 1 s p a lo n e g o d re w n a , k t ó r e s ą n a jp ra w d o p o d o b n ie j r e s z tk a m i um ocnień z n a jd u ją c y c h s i ę na tzw . b e rra le s z e r o k o ś c i o k o ło 2 m.
Głównym elem en tem Obronnym b y ł w a ł, k tó r e g o n a j n i ż s z e p a r t i e z a g łę b io n e b y ły na o k o ło
20 cm w c a lc o w e j g l e b i e , Wał zbudowany b y ł ze sk rz y ń d re w n ia n y c h w y p e łn ia n y c h g l i n ą 1 z ie m ią . S z e ro k o ś ć j e g o p o d sta w y s i ę g a ł a od 12 m do 1 3 .5 hi, a s k ł a d a ł y s i ę n a n i ą ró w n o le g łe c i ą g i sk rz y ń s z e r o k o ś c i do 4 ,5 m. D łu g o ść s k r z y ń /w z d łu ż w a łu / c l e z o s t a ł a j e s z c z e uchw ycona, c h o c ia ż są d z ą c
г p o w ie rz c h n io w y c h o b s e r w a c ji s i ę g a ona ta k ż e do 4 ,5 tn. D rew niane s k r z y n i e w y p e łn ia n o tra ry ie «
z p rz e k o p a n e j f o s y i rę d z in ą * C z ęść s k r z y ń w y p e łn io n o g l i n ą zw ałow ą, G lin ę b a r d z i e j s p o i s t ą sy p a n o p raw d o p o d o b n ie a i e do s ą s i e d n i c h s k r z y ń * le c z p rz e m ie n n ie w u k ł a d z i e szachownicowym* Wew n ę t r z n e z b o c z e w a łu b y ło u p o o sta w y p raw d o p o d o b n ie um ocnione bru k iem г d ro b n y c h kam ieni* Majdan m ia ł o k o ło 9u m śre d n ic y *
- Z wykopów p o z y sk a n o g ło w n ie ułom ki T o ś c i z w ie rz ę c y c h c f a z fra g m e n ty c e rm ik l m a ją c e j a n a l o g i e w k ra k o w s k ie j i l u b e l s k i e j c e ra m ic e d a to w a n e j od p rz e ło m u X/XI w* fo pofowy k i l l wieku*
