Wspomnienie o Jerzym Kanasiewiczu w 20. rocznicę śmierci

Wspomnienie o Jerzym Kanasiewiczu w 20. rocznicê œmierci

Marek Graniczny

, Jerzy B. Miecznik

, Stanis³aw Z. Mikulski

, Halina Urban

In memory of Jerzy Kanasiewicz on 20thanniversary of His death. Prz. Geol., 61: 178–181.

A b s t r a c t. Jerzy Kanasiewicz was born on May 9, 1934, in Lwów. In the years 1953–1958 he studied geology at the Mining Institute in Jekaterinburg (Russia – Ural Mts.). In 1958, he began to work in the Geological Insti-tute in Warszawa, in the Department of Rare and Radio-active Elements. In 1967, he defended his doctoral thesis titled: "Occurences of rhenium and selenium and some other accompanying elements in the Lower Zechstein cupri-ferous series of the Fore-Sudetic Monocline". He took part in several scientific expeditions in Asia and Africa, as an expert. In Vietnam (1971), Jerzy Kanasiewicz evaluated industrial potential of the Nam Nam Xe rare earth deposits in the Lao Cai province. He also visited North Korea in 1975. In the years 1979–1981, he worked in India as an expert of the United Nations. He conducted exploration for gold, tin, lithium, niobium and tantalum pegmatite ores, together with Indian geologists. The investigations took place in the state of Madhya Pradesh. He also visited Malaysia at that time, where he had opportunity to acquaint with methods of identifications and documentation of clastic tin ores of the global importance. In 1982, Jerzy Kanasiewicz visited Libya where was involved in exploration and evaluation of the uranium resources. In mid-1980s, he created an ambitious and innovative program of geochemical-mineralogical researches in the Sudetes and Fore-Sudetic Block. He died untimely in Warszawa on August 24, 1992.

Keywords: Jerzy Kanasiewicz, mineral exploration, geological expeditions

W 2012 r. minê³o 20 lat od œmierci przedwczeœnie zmar³ego doc. dr. in¿. Jerzego Kanasiewicza, geologa z³o¿o-wego, podró¿nika i wieloletniego pracownika Pañstwowe-go Instytutu GeologicznePañstwowe-go.

Jerzy Kanasiewicz urodzi³ siê we Lwowie 9 maja 1934 r. Wczeœnie osierocony przez ojca, trudne lata wojny spêdzi³ w rodzinnym mieœcie z matk¹, a nastêpnie w ramach repa-triacji znalaz³ siê w Bytomiu. Ukoñczy³ liceum ogólno-kszta³c¹ce Towarzystwa Przyjació³ Dzieci, a dobre wyniki w nauce sprawi³y, ¿e zosta³ wytypowany, by podj¹æ studia w Zwi¹zku Radzieckim, i trafi³ do Instytutu Górniczego w Jekaterynburgu (wówczas Swierd³owsku) na Uralu. Wybór geologii by³ w pe³ni œwiadomy, podyktowany Jego marzeniami z czasów ch³opiêcych o przygodzie i wypra-wach na dalekie, nieznane l¹dy. Miejsce studiów umo¿li-wi³o Mu zapoznanie siê z niezwyk³¹, ró¿norodn¹ geologi¹ Uralu, a podczas terenowych praktyk pozna³ tak¿e rejon A³taju.

Do kraju wróci³ z dyplomem magistra in¿yniera uzy-skanym na podstawie pracy pt. „Szczegó³owe rozpoznanie turgieniewskiego z³o¿a polimetalicznego w Górnej Szorji (A³taj)” wykonanej pod kierunkiem prof. dr. A. E. Ma³a-chowa, po dobrej rosyjskiej szkole geologii z³o¿owej. W 1958 r. podj¹³ pracê w Instytucie Geologicznym w War-szawie, w – jak to siê w jakiœ czas potem okaza³o – elitar-nym Zak³adzie Z³ó¿ Pierwiastków Rzadkich i niotwórczych (wtedy Zak³adzie Z³ó¿ Surowców Promie-niotwórczych) (ryc. 1). Zak³ad zosta³ powo³any w 1956 r. w celu poszukiwania i rozpoznawania z³ó¿ uranu w Polsce i skupia³ grupkê m³odych ambitnych ludzi. Praca w nim dawa³a du¿e mo¿liwoœci wszechstronnego rozwoju. W³¹czo-ny do tzw. badañ równoleg³ych Jurek szybko uczy³ siê

geo-logii Polski, badaj¹c radiometrycznie rdzenie wiertnicze na Ni¿u Polskim, opróbowuj¹c ska³y w kopalniach wêgla i miedzi i uczestnicz¹c w realizacji aluwialnego zdjêcia uranometrycznego w Górach Kaczawskich, Bystrzyckich i Orlickich. Z niejawnoœci¹ tematyki uranowej w tamtych czasach wi¹za³y siê pewne ograniczenia, np. przy publiko-waniu wyników badañ, i to chyba zadecydowa³o, ¿e Kana-siewicz stopniowo wycofa³ siê z tej problematyki, skupiaj¹c siê na badaniach wystêpowania niektórych metali rzadkich w cechsztyñskich z³o¿ach miedzi. W 1967 r. obroni³ roz-prawê doktorsk¹ pt. „Wystêpowanie renu i selenu oraz niektórych innych pierwiastków towarzysz¹cych w serii miedzionoœnej dolnego cechsztynu monokliny przedsudec-kiej” wykonan¹ pod kierunkiem prof. dr. Stanis³awa Jaskól-skiego z Akademii Górniczo-Hutniczejw Krakowie. Nadal rozwija³ swoje zainteresowania pierwiastkami rzadkimi, rozszerzone o metodykê poszukiwañ. Prowadzi³ badania nad wystêpowaniem cyrkonu na pla¿ach ba³tyckich i bery-lu w pegmatytach Gór Sowich. Jednoczeœnie intereso-wa³o Go zachowanie siê niektórych pierwiastków rzadkich w poszczególnych cyklach przeróbki rudy miedzi w hucie w Legnicy.

W 1967 r. Jerzy Kanasiewicz przyst¹pi³ do opracowa-nia projektu prospekcji z³ó¿ okruchowych pierwiastków rzadkich w Sudetach z wykorzystaniem starej, ale wci¹¿ u¿ytecznej metody szlichowej, któr¹ pozna³ w A³taju. Dostosowawszy metodê do miejscowych warunków, roz-pocz¹³ poszukiwania z³ota i kasyterytu w metamorfiku izerskim, zaczynaj¹c od dorzecza Kwisy. Po uzyskaniu zachêcaj¹cych wyników opracowa³ du¿y program poszu-kiwañ z udzia³em geologów czeskich, który obejmowa³ metamorfik izerski po obu stronach granicy. Wyniki prac

178

Przegl¹d Geologiczny, vol. 61, nr 3, 2013

1

Pañstwowy Instytut Geologiczny – Pañstwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa; marek.graniczny@ pgi.gov.pl, jerzy.miecznik@pgi.gov.pl, stanislaw.mikulski@pgi.gov.pl, halina.urban@pgi.gov.pl.

polsko-czeskiego zespo³u pod Jego kierownictwem zosta³y przedstawione na „Mapie rozmieszczenia kasyterytu i z³ota w aluwiach na obszarze metamorfiku izerskiego” (Kana-siewicz i in., 1977).

Wraz z Hubertem Sylwestrzakiem Kanasiewicz opubli-kowa³ wa¿ny artyku³ o zale¿noœci miêdzy rozmieszczeniem z³ó¿ endogenicznych w Sudetach a przebiegiem g³êbokich stref tektonicznych (Kanasiewicz & Sylwestrzak, 1970), który wywo³a³ ¿ywe zainteresowanie w Czechos³owacji i zosta³ przet³umaczony na jêzyk czeski.

Zdobyte doœwiadczenia oœmieli³y Jerzego do podjêcia starañ o spe³nienie marzeñ z lat m³odzieñczych, bo Jurek przez ca³e ¿ycie by³ marzycielem, choæ niechêtnie siê do tego przyznawa³, jakby siê wstydzi³. I mo¿na z pe³nym przeko-naniem powiedzieæ, ¿e Jurkowi powiod³o siê to poszuki-wanie przygody. W czasach ¿elaznej kurtyny, tylko trochê uchylanej, uczestniczy³ w wielu egzotycznych podró¿ach i wyprawach do Azji i Afryki, ujawniaj¹c swoj¹ wielk¹ inwencjê, zdolnoœci organizacyjne i wiedzê fachow¹. Pierw-sz¹ powa¿niejPierw-sz¹ podró¿ odby³ do Wietnamu w 1971 r., jako ekspert z zadaniem dokonania oceny wartoœci prze-mys³owej karbonatytowego z³o¿a pierwiastków ziem rzad-kich Nam Nam Xe w masywie górskim Phang Xi Pang na pó³nocy kraju (ryc. 2). W 1975 r. znalaz³ siê w Korei

Pó³nocnej w celu wstêpnego zapoznania siê ze z³o¿ami rud cyny i wolframu w rejonie Koson. Do Wietnamu wró-ci³ w 1976 r., aby nadzorowaæ pobranie 200-tonowej próby technologicznej rudy karbonatytowej ze z³o¿a Nam Nam Xe (Werner, 2005) (ryc. 3). Po powrocie do kraju zacz¹³ organizowaæ zespó³ do prac dokumentacyjnych na z³o¿u, ale niestety wojna chiñsko-wietnamska w 1979 r. uniemo¿-liwi³a realizacjê zamierzeñ. Wkrótce potem Kanasiewicz wyst¹pi³ z inicjatyw¹ nawi¹zania wspó³pracy z Mongoli¹ i opracowa³ program wspó³pracy z Mongolsk¹ Republik¹ Ludow¹ w dziedzinie wydobycia i przeróbki rud ziem rzadkich ze z³o¿a wystêpuj¹cego na terytorium tego kraju. By³ to wa¿ny krok w kierunku rozpoznania i udokumento-wania z³o¿a pierwiastków ziem rzadkich £ugin-go³ na Gobi (Uberna, 2005).

Lata 1979–1981 Jurek spêdzi³ w Indiach jako ekspert ONZ. Z hinduskimi geologami prowadzi³ poszukiwania z³ó¿ z³ota, cyny oraz pegmatytowych z³ó¿ litu, niobu i tan-talu w stanie Madhya Pradesh. By³ to trudny dla Jurka czas pracy w ciê¿kich warunkach terenowych i klimatycznych, okupiony malari¹. Pobyt w Indiach wykorzysta³, by odwie-dziæ niedalek¹ Malezjê z jej wielkimi z³o¿ami cyny w celu zapoznania siê ze stosowan¹ tam metodyk¹ poszukiwania i dokumentowania z³ó¿ okruchowych.

Mimo prze¿ytych problemów zdrowotnych, które w rze-czywistoœci nigdy ju¿ Jurka nie opuœci³y, w 1982 r. wyje-cha³ do Libii z kolejn¹ misj¹ ONZ. Jego zadaniem by³o okreœlenie perspektyw wystêpowania z³ó¿ uranu w po³ud-niowej czêœci tego pustynnego kraju.

Gnany ciekawoœci¹ egzotycznego œwiata i pasj¹ prze¿y-wania kolejnych przygód Kanasiewicz wzi¹³ udzia³ w 1987 r. w d³ugiej i forsownej wyprawie krajoznawczej do Birmy i Tajlandii.

W 1990 r. jeszcze raz odwiedzi³ Wietnam w celu doko-nania ekspertyzy z³ó¿ cynowo-wolframowych.

Wyniki prac zagranicznych ekspedycji publikowane w biuletynach ONZ oraz Miêdzynarodowej Agencji Ener-gii Atomowej przynios³y Jerzemu Kanasiewiczowi rozg³os jako uznanemu ekspertowi w zakresie geologii z³o¿owej. Jego nazwisko znalaz³o siê w presti¿owym s³owniku wyda-wanym przez American Biographical Institute. Zaproszo-no Go do kilku chiñskich komitetów redakcyjnych wydaw-nictw naukowych, w tym Geotectonica et Metallogenia oraz Geochemistry, a tak¿e do komitetu naukowego 1st Interna-tional Symposium on Tectonics and Metallogeny of Diwa (Geodepression) Regions w Changsha w Chinach w 1988 r. W zwi¹zku z pog³êbiaj¹c¹ siê w latach 80. XX w. rece-sj¹ w geologii œwiatowej Jurek wróci³ do badañ na Dolnym Œl¹sku. Opracowa³ ambitny, nowatorski program poszu-kiwañ geochemiczno-mineralogicznych w Sudetach i na bloku przedsudeckim. Z w³aœciwym sobie rozmachem zaplanowa³ w nim wiele nowoczesnych na owe lata metod badañ i interpretacji danych z u¿yciem zdjêæ satelitarnych i komputerów. Oprócz pracowników Zak³adu Geologii Z³ó¿ Rud Metali Pañstwowego Instytutu Geologicznego w programie uczestniczy³y zespo³y z przedsiêbiorstw geo-logicznych z Warszawy i Wroc³awia. Innowacyjny charak-ter programu sta³ siê w pewnym momencie Ÿród³em pro-blemów, gdy¿ wobec napiêtych terminów i niezupe³ne-go zgrania zaanga¿owanych ekip jeniezupe³ne-go realizacja zaczê³a szwankowaæ. Ambitny Jurek prze¿y³ to mocno, o czym 179

Przegl¹d Geologiczny, vol. 61, nr 3, 2013

Ryc. 1. Jerzy Kanasiewicz (pierwszy z lewej) z Januszem Ubern¹

(w œrodku) i Aleksandrem Jeliñskim – pierwszym kierownikiem Zak³adu Z³ó¿ Pierwiastków Rzadkich i Promieniotwórczych w Instytucie Geologicznym. Lata 60. XX w. Zdjêcie ze zbiorów Janusza Uberny

wspomina³ blisko z nim zaprzyjaŸniony Hubert Sylwestrzak (1993). Podsumowaniem wykonanych prac by³y liczne publi-kacje przygotowane przez Jurka i wspó³pracowników, m.in. o metodyce badañ, o perspektywach wystêpowania nie-których mineralizacji i o stwierdzonych antropogenicz-nych anomaliach geochemiczantropogenicz-nych w aluwiach (Kanasie-wicz, 1989, 1992a, b, c, 1993). Uzbrojony w wyniki analiz zdjêæ satelitarnych Kanasiewicz móg³ wróciæ do zagadnie-nia zwi¹zku miêdzy rozmieszczeniem mineralizacji krusz-cowej a przebiegiem g³ównych lineamentów w Sudetach (Kanasiewicz, 1990; Doktór i in., 1990, 1991).

Jerzy Kanasiewicz wysun¹³ te¿ koncepcjê o mo¿liwo-œci wystêpowania z³ó¿ porfirowych w masywie granitoido-wym Strzegom–Sobótka (Kanasiewicz & Mikulski, 1989) oraz przedstawi³ oryginalny pogl¹d o magmach zasado-wych jako Ÿródle uranu dla z³ó¿ uranozasado-wych. Zgodnie z t¹ hipotez¹ z³o¿a uranu w kredzie czeskiej s¹ genetycznie zwi¹zane z trzeciorzêdowym magmatyzmem zasadowym i mineralizacji uranowej mo¿na oczekiwaæ tak¿e w innych utworach skalnych ni¿ piaskowce cenomanu (Kanasie-wicz, 1988). W zakoñczeniu artyku³u Kanasiewicz napisa³: „Autor wyra¿a nadziejê, ¿e przedstawiony pogl¹d (…) wp³ynie na zmianê sposobu myœlenia geologów zajmu-j¹cych siê poszukiwaniem z³ó¿ uranu, a co za tym idzie – na wydatne zwiêkszenie obszarów perspektywicznych dla poszukiwañ oraz mo¿liwoœci odkrycia z³ó¿ uranu”.

Jurek wyró¿nia³ siê bardzo ¿ywym umys³em, zawsze by³ pe³en oryginalnych pomys³ów, cechowa³a go du¿a nie-zale¿noœæ i œmia³oœæ w myœleniu. Jednoczeœnie by³

cz³o-wiekiem bardzo naturalnym, otwartym i ¿yczliwym wobec ludzi. £atwo nawi¹zywa³ kontakty, tak¿e z osobami du¿o m³odszymi. By³ œwietnym kompanem w terenie, w podró¿y, pogodnym i dowcipnym.

Nie zd¹¿y³ zrealizowaæ wielu zamierzeñ i pomys³ów, œmiertelna choroba przysz³a nieoczekiwanie. Zmar³ 24 sierp-nia 1992 r., zosta³ pochowany na cmentarzu komunalnym w Piasecznie pod Warszaw¹.

LITERATURA I WYBRANE PUBLIKACJE BAREJA E., JÊCZMYK M., KANASIEWICZ J., LIS J., MIECZNIK J.B. & SA£DAN M. 1982 – Pierwiastki promienio-twórcze w Sudetach. Biul. Inst. Geol., 341: 259–272.

DEPCIUCH T., KANASIEWICZ J., LIS J., PODSTOLSKI R., PRZENIOS£O S., SYLWESTRZAK H. & ZAJ¥CZKOWSKI W. 1976 – Uranium metallogeny in the Sudetes on the basis of the geoche-mical survey of alluvial sedimnents. [W:] Fedak J. (red.) The current metallogenic problems of Central Europe. Wyd. Geol., Warszawa: 261–287.

DOKTÓR S., GRANICZNY M., KANASIEWICZ J. & KUCHARSKI R. 1990 – Metodyka kompleksowej analizy danych teledetekcyjnych i geofizycznych dla wyznaczania struktur rudonoœnych. Prz. Geol., 38: 86–90.

180

Przegl¹d Geologiczny, vol. 61, nr 3, 2013

Ryc. 4. Od lewej: Jerzy Kanasiewicz, Jerzy B. Miecznik, W.

Bas-kina (z Moskwy) i geolog z Australii na dworcu kolejowym w Changsha (Chiny, 1988 r.) w drodze powrotnej do Pekinu. Zdjêcie z archiwum Jerzego B. Miecznika

Ryc. 3. Jerzy Kanasiewicz nad s³yn¹c¹ z tysiêcy skalistych

wysepek zatok¹ Ha Long w pó³nocnej czêœci Wietnamu. Zdjêcie ze zbiorów rodzinnych Jerzego Kanasiewicza

Ryc. 2. Jerzy Kanasiewicz (pierwszy z prawej) w Wietnamie

jako ekspert z zadaniem dokonania oceny wartoœci przemys³owej karbonatytowego z³o¿a pierwiastków ziem rzadkich Nam Nam Xe w prowincji Lao Cai nad Rzek¹ Czerwon¹, 1971 r. Zdjêcie ze zbiorów rodzinnych Jerzego Kanasiewicza

DOKTÓR S., GRANICZNY M., KANASIEWICZ J. & KUCHARSKI R. 1991 – The main tectonic features in the Sudeten Mts. (SW Poland) and their relationship with ore mineralization. Geotect. Metall., 15: 25–41.

JÊCZMYK M. & KANASIEWICZ J. 1970 – Sk³ad mineralny aluwiów doliny Kwisy w rejonie Leœnej. Kwart. Geol., 14: 549–566.

JÊCZMYK M. & KANASIEWICZ J. 1973 – Rozsypiska kasyterytu w pó³nocnej czêœci bloku izerskiego. Kwart. Geol., 17: 147–172. JUSKOWIAK O., KANASIEWICZ J., STÊPNIEWSKI M. & SYLWESTRZAK H. 1986 – Carbonatites with RE-minerals from Nam Xe region (SRV). Arch. Min., 40: 23–44.

JUSKOWIAK O., KANASIEWICZ J., STÊPNIEWSKI M. & UBERNA J. 1984 – Charakterystyka po³udniowogobijskiej formacji karbonatytowej. Prz. Geol., 32: 488–490.

KANASIEWICZ J. 1962 – Selen i tellur. Geol. za Granic¹, 3: 67–71. KANASIEWICZ J. 1963 – Przejawy mineralizacji uranowej w wêglu w rejonie Chrzanowa. Prz. Geol., 11: 106–107.

KANASIEWICZ J. 1966 – Profil geochemiczny uranu, selenu i renu w cechsztynie niecki leszczyñskiej. Kwart. Geol., 10: 309–314. KANASIEWICZ J. 1967 – Wystêpowanie pierwiastków rzadkich w serii margli miedzionoœnych dolnego cechsztynu niecki grodzieckiej. Kwart. Geol., 11: 113–117.

KANASIEWICZ J. 1982 – Metoda iloœciowej interpretacji aluwialnych anomalii szlichowych na przyk³adzie z³ota. Prz. Geol., 30: 404–406. KANASIEWICZ J. 1983 – O mo¿liwoœci wystêpowania karbonatytów facji subwulkanicznej w rejonie niecki ¿ytawskiej (Sudety Zachodnie). Kwart. Geol., 27: 755–762.

KANASIEWICZ J. 1984 – Kontakt granitu karkonoskiego z ³upkami Wysokiego Grzbietu (Sudety). Kwart. Geol., 28: 17–22.

KANASIEWICZ J. 1985 – Pegmatyty Li-Sn-Te-noœne z rejonu Bastaru (stan Madhya Pradesh, Indie). Prz. Geol., 33: 520–522.

KANASIEWICZ J. 1986 – Rozsypiska z³ota w okrêgu Raigarh, stan Madhya Pradesh, India. Prz. Geol., 34: 41–42.

KANASIEWICZ J. 1987 – Poziom syderytowo-kaolinowy w osadach mioceñskich niecki ¿ytawskiej. Prz. Geol., 35: 473–475.

KANASIEWICZ J. 1988 – Magmy zasadowe jako Ÿród³o uranu dla z³ó¿ uranowych. Prz. Geol., 36: 482–484.

KANASIEWICZ J. 1989 – Uwagi do metodyki zdjêcia geochemicz-nego na obszarach objêtych wp³ywami przemys³owej i rolniczej dzia³alnoœci. Prz. Geol., 37: 37–41.

KANASIEWICZ J. 1990 – Structure and mineralization of the ENE part of the Ohøe continental rift. Geotect. Metall., 14: 141–147. KANASIEWICZ J. 1992a – Perspektywy wykrycia mineralizacji barytowej w œwietle wyników zdjêcia geochemicznego i szlichowego. Prz. Geol., 40: 158–161.

KANASIEWICZ J., 1992b – Perspektywy wykrycia mineralizacji arsenowo-z³otonoœnej zwi¹zanej z granitoidowym masywem k³odzko--z³otostockim w œwietle wyników zdjêcia geochemicznego. Prz. Geol., 40: 108–113.

KANASIEWICZ J. 1992c – Koncentracja rtêci w osadach aluwial-nych na obszarach zurbanizowaaluwial-nych Ziemi K³odzkiej. Prz. Geol., 40: 555–557.

KANASIEWICZ J. 1993 – Metale ciê¿kie w aluwiach Ziemi K³odz-kiej. Prz. Geol., 41: 2–10.

KANASIEWICZ J., JÊCZMYK M., LOMOZOVA V., TENCIK L. 1977 – Mapa rozmieszczenia kasyterytu i z³ota w aluwiach na obszarze metamorfiku izerskiego. Wyd. Geol., Warszawa.

KANASIEWICZ J. & MIKULSKI S.Z. 1989 – O mo¿liwoœci wystêpo-wania z³ó¿ molibdenu formacji miedziowo-molibdenowej w strzegom-skim masywie granitowym. Prz. Geol., 37: 129–133.

KANASIEWICZ J. & MIKUSZEWSKI J. 1972 – Wyniki poszukiwañ pierwiastków rzadkich w pegmatytach Gór Sowich. Kwart. Geol., 16: 1023–1024.

KANASIEWICZ J., SA£DAN M. & UBERNA J. 1965 – Urano-noœnoœæ pstrego piaskowca okolic Pas³êka. Biul. Inst. Geol., 193: 171–205.

KANASIEWICZ J. & SYLWESTRZAK H. 1968 – Wystêpowanie kasyterytu i z³ota rodzimego w aluwiach potoków w rejonie Leœnej (Sudety). Kwart. Geol., 12: 694–706.

KANASIEWICZ J. & SYLWESTRZAK H. 1970 – Zale¿noœæ miêdzy przebiegiem g³êbokich stref tektonicznych a rozmieszczeniem z³ó¿ endogenicznych w Sudetach. Prz. Geol., 18: 219–221.

KANASIEWICZ J. & UBERNA J. 1961 – Nowe przejawy minerali-zacji uranowej na tle budowy niecki leszczynieckiej. Prz. Geol., 9: 433–434.

MIKUSZEWSKI J., KANASIEWICZ J. & JÊCZMYK M. 1976 – Beryllium, tin, lithium, niobium and element of rare earths in pegmati-tes and other crystalline rock of the Góry Sowie Mts., the Sudepegmati-tes. [W:] Fedak J. (red.) The current metallogenic problems of Central Europe. Wyd. Geol., Warszawa: 290–304.

SYLWESTRZAK H. 1993 – Jerzy Kanasiewicz (1934–1992). Prz. Geol., 41: 468–469.

UBERNA J. 2005 – Polskie ekspedycje geologiczne w Mongolii. [W:] Œli¿ewski W. i in. (red.) Polscy geolodzy na piêciu kontynentach. Pañstw. Inst. Geol., Warszawa: 102–109.

WERNER Z. 2005 – Badania z³ó¿ metali ziem rzadkich.

[W:] Œli¿ewski W. i in. (red.) Polscy geolodzy na piêciu kontynentach. Pañstw. Inst. Geol., Warszawa: 165–166.

Praca wp³ynê³a do redakcji 9.10.2012 r. Po recenzji akceptowano do druku 17.12.2012 r.

181