FOLIA LIBRORUM 2(25),2017 ISSN0860-7435
Lidia Mikołajuk
Biblioteka Uniwersytetu Łódzkiego
e-mail: lidia.mikolajuk@lib.uni.lodz.pl
Zjazd Koalicji Otwartej Edukacji
(Jabłonna, 8–9 sierpnia 2017 r.)
DOI: http://dx.doi.org/10.18778/0860-7435.25.15
Koalicję Otwartej Edukacji (dalej: KOED) tworzą polskie organizacje pozarządowe oraz instytucje działające w obszarze edukacji, nauki i kultury. Koalicja ta została założona 27 listopada 2008 r. przez cztery organizacje re-prezentujące naukę i edukację: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, Inter-dyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytetu Warszawskiego, Fundację Nowoczesna Polska oraz Stowarzy-szenie Wikimedia Polska. Uniwersytet Łódzki przystąpił do KOED w 2015 roku. Z każdym rokiem powiększa się liczba koalicjantów; obecnie jest to bli-sko 40 instytucji i organizacji. Misją Koalicji Otwartej Edukacji jest wspieranie tworzenia otwartych zasobów edukacyjnych i promowanie związanych z nimi dobrych praktyk i narzędzi (Nasza misja, 2017). Ideą, która przyświeca Koali-cji, jest przekonanie, że wiedza to dobro publiczne i wszyscy powinni móc swobodnie z niej korzystać. KOED promuje otwarte zasoby edukacyjne ro-zumiane jako treści z szeroko pojętego obszaru edukacji, nauki i kultury, udo-stępniane w sposób gwarantujący wszystkim swobodny i bezpłatny dostęp oraz prawo kopiowania, ponownego wykorzystania: przetwarzania, modyfi-kowania i remiksowania w dowolnym celu.
Koalicja jest koordynatorem obchodów Tygodnia Otwartego Dostępu, Tygodnia Otwartej Edukacji oraz Dnia Domeny Publicznej. Istotnym ele-mentem działań stowarzyszenia jest praca nad przygotowaniem opinii i
reko-[
uką i edukacją. Prawnicy współpracujący z KOED przygotowują analizy prawne, mające forsować korzyści otwartych rozwiązań w tych obszarach.
Raz w roku przedstawiciele organizacji koalicyjnych spotykają się na zjeź-dzie federacji, będącym okazją do podsumowania zrealizowanych przedsię-wzięć, wymiany doświadczeń oraz przygotowania planu działania na następny okres. Tegoroczne spotkanie zorganizowano w dniach 8–9 sierpnia w pięk-nych wnętrzach pałacu w Jabłonnie pod Warszawą. Zjazd rozpoczął przewod-niczący KOED, Kamil Śliwowski, który przedstawił sprawozdanie z działań zrealizowanych przez Koalicję w minionym roku (rys. 1). Wymienił Festiwal Aplikacji i Gier Mobilnych, który KOED objął swoim patronatem. Wiele miejsca poświęcił obchodom Dnia Domeny Publicznej, zorganizowanych w Krakowie i Warszawie oraz Tygodniowi Otwartej Edukacji, w ramach któ-rego przeprowadzono cykl spotkań w 12 miastach oraz szkolenie w formie webinarium. Omówił przygotowaną petycję Reforma Prawa Autorskiego dla Edukacji, której celem jest powiększanie domeny publicznej, rozszerzanie do-stępu do nauki i sztuki oraz swobodnego korzystania z nich. Wymienił zorgani-zowane przez KOED webinaria: Domena Publiczna w kulturze, Wieczorne rozmowy o Otwartej Edukacji oraz Re-use w muzeach, bibliotekach i archiwach.
Rys. 1. Wystąpienie Kamila Śliwowskiego
Kolejnym punktem programu były warsztaty prawne, prowadzone przez Alka Tarkowskiego i Natalię Mileszyk, którzy przedstawili projekt dyrektywy Unii Europejskiej w sprawie praw autorskich na jednolitym rynku cyfrowym. Jest to istotny dokument dla wszystkich zaangażowanych w debatę nad re-formą prawa autorskiego, z uwagi na nowe wyzwania, które stoją przed regu-lacjami prawnymi w czasach Internetu. Prelegenci omówili dozwolony użytek gwarantujący podmiotom badawczym, edukacyjnym i instytucjom kultury możliwość korzystania z utworów przy pomocy narzędzi nowych technologii. Skomentowali również propozycję nowych praw wydawców, które mogłyby stać się zagrożeniem dla domeny publicznej. Zwrócili uwagę na niektóre spo-soby korzystania przez serwisy internetowe z treści chronionych. Budzą one wiele wątpliwości ze względu na brak precyzyjnego określenia relacji pomię-dzy nowymi przepisami a dotychczasowymi zasadami odpowiedzialności po-średników internetowych. Obowiązujące reguły ułatwiają prywatną cenzurę i nie dają użytkownikom praktycznych narzędzi do obrony.
Karolina Grodecka przygotowała dla uczestników zjazdu warsztaty Pod-stawy prowadzenia webinarów (rys. 2). Podczas zajęć położyła nacisk na kwe-stie praktyczne. Punktem wyjścia było określenie adresata konkretnego webi-narium. Bardzo istotnym elementem działań wstępnych jest planowanie otoczenia dla osoby prowadzącej webinar, zadbanie o właściwy kadr, oświe-tlenie i dźwięk. Kolejnym etapem jest opracowanie scenariusza, zdefiniowanie celu, przygotowanie treści zajęć i zarezerwowanie czasu na pytania i działania uczestników. W planie webinarium należy uwzględnić takie elementy, jak za-poznanie się ze słuchaczami, eksploracja stanu ich wiedzy na temat przedmio-tu szkolenia, zawartość merytoryczna oraz wdrożenie – wciągnięcie uczestni-ków w dialog i aktywizowanie ich. K. Grodecka zalecała również podział wystąpienia na 10-minutowe moduły oraz zastosowanie dużej liczby slajdów w prezentacji, co ułatwi właściwy odbiór wykładu.
Warsztaty prowadzone przez Monikę Koblak poświęcone były nauce obywatelskiej. Zagadnienie to definiowała ona jako aktywne i dobrowolne działania wolontariuszy, zaangażowanych w projekty badawcze. Jest to poję-cie wielofunkcyjne, które można adaptować i stosować w rozmaitych sytu-acjach i dziedzinach. Nauka obywatelska uznawana jest za podejście badaw-cze, daje też szansę szerszego zaangażowania społecznego i demokratyzacji nauki. W trakcie warsztatów podawano wiele przykładów takich praktyk, jak np. Projekt Galaxy Zoo, BioWeatherMap. Uczestnicy warsztatów zastanawiali się, czy możliwe jest zastosowanie takiej formy działalności w ich jednostkach macierzystych.
Rys. 2. Warsztaty Podstawy prowadzenia webinarów
Źródło: Fot. L. Mikołajuk
Tomasz Ganicz przedstawił projekty Wiki GLAM. Stowarzyszenie WikiMedia Polska współpracuje z polskimi muzeami, archiwami, biblioteka-mi, galeriami oraz innymi instytucjami kultury i dziedzictwa i działa na rzecz wzbogacenia biblioteki mediów o reprodukcje dzieł sztuki, materiały archi-walne, fotografie, filmy czy nagrania oraz ich ponowne wykorzystanie w arty-kułach Wikipedii. Instytucje kultury udostępniają swoje zbiory znajdujące się w domenie publicznej lub przekazują do Wikimedia Commons wybrane ma-teriały na wolnych licencjach (GLAM–WIKI, 2017). W swojej prezentacji T. Ganicz przybliżył projekty Etno-Karpaty, Ślady ognia, Faras oraz Nowo-czesne archiwa społeczne.
Alicja Pacewicz (Centrum Edukacji Obywatelskiej) mówiła na temat otwartości społecznej w edukacji. W swoim wystąpieniu przedstawiła szkołę, rozumianą jako społeczność uczniów, nauczycieli i rodziców. Zachęcała do poprawienia wzajemnej komunikacji i relacji między tymi grupami oraz wprowadzania zmian w duchu współpracy i otwarcia się na potrzeby całego środowiska szkolnego. Duży nacisk położyła na planowanie zespołowe, ba-danie potrzeb i oczekiwań społeczności szkolnej oraz działania praktyczne. Podawała wiele przykładów szkół, które wprowadziły nowe formy pracy
Ważną część programu zjazdu KOED stanowiły warsztaty nad zaplano-wanymi wspólnymi działaniami w roku akademickim 2017/2018. Wymienio-no wśród nich szkolenie dla prawników z instytucji i organizacji, instruktaż wypełniania obowiązków ustawowych w zakresie otwartości dla instytucji publicznych, organizację cyklu webinariów, publikację nowych i zaktualizo-wanych materiałów na temat otwartości w edukacji i kulturze. Drugi moduł warsztatów stanowiła praca w trzech grupach, które przygotowały szczegó-łowy plan organizacji Tygodnia Otwartej Nauki, Dnia Domeny Publicznej oraz Tygodnia Otwartej Edukacji.
Ostatnim punktem był wykład Karola Piekarskiego (Medialab Katowice) na temat projektu badania kultury poprzez dane, zrealizowanego w ramach platformy „Shared Cities”. Badano w nim wpływ wydarzeń kulturalnych na przestrzeń miejską Katowic. Jego celem jest skupienie osób i społeczności zaangażowanych w projekty kulturalne, społeczne i architektoniczne.
Uczestnicy zjazdu KOED z uwagą wysłuchali wszystkich wystąpień, zy-skując inspirację do nowych działań. Był to także czas na dyskusję, wymianę poglądów i dotychczasowych doświadczeń.
Bibliografia
Nasza misja (2017). Koalicja Otwartej Nauki. Pobrane 10 sierpnia 2017, z: http://koed.org.pl/ pl/nasza-misja/
GLAM–WIKI (2017). Stowarzyszenie Wikimedia Polska. Pobrane 10 sierpnia 2017, z: https://pl.wikimedia.org/wiki/GLAM/
