RECENZJE
143
chowaniu12, za którym idc, S. Kunowski w XX wieku przypomniał to zagadnienie na gruncie pedagogiki polskiej13, ukazujc zarazem, jak bardzo jest ono nieodzowne, gdy chce si mówi o autentycznym wychowaniu. A. Janiak w wielu miejscach swojej publikacji, ukazujc wano pedagogii J. Korczaka, wskazuje zarazem na jego wyra nie humanistyczn koncepcj wychowania uwzgldniajc czynnik osobowy. To kolejny powód, dla którego warto sign po t pozycj.Marek JezioraĔski Instytut Pedagogiki KUL
WITOLD JAN CHMIELEWSKI, Polskie osiedle Santa Rosa w Meksyku 1943-1946, Warszawa: Wyd. ASPRA-JK 2015, ss. 290.
DOI: http://dx.doi.org/10.18290/rped.2016.8(44).3-10
Pierwsi polscy osadnicy przybyli do Meksyku po Powstaniu Listopadowym; kolejni – po wydarzeniach zwizanych z Powstaniem Styczniowym. Wiksza fala Polaków znalazła si tam po zakoczeniu I wojny wiatowej.
W okresie II wojny wiatowej obowizki dyplomatyczne pełnił Teodor Parnicki. W tym czasie przybyli kolejni osiedlecy z ziem polskich. Po wizycie gen. Władysława Sikorskiego zaczto w latach 1942-1943 organizowa dla nich pomoc. Kontynuowano j po zakoczeniu wojny. Wydawano czasopismo „Polonia Popular”.
W Meksyku znalazła si te grupa emigracji „solidarnociowej”. Na odrodzenie wspólnoty polskiej w Meksyku duy wpływ miały wizyty Jana Pawła II w tym kraju. W 1982 r. powstała parafia polska prowadzona przez salezjanów, a od lat 90. XX wieku przez pallotynów.
Dzieje polskiej wspólnoty w Meksyku podczas II wojny wiatowej i w pierwszych latach po jej zakoczeniu na przykładzie polskiego osiedla Santa Rosa przedstawia eru-dycyjna praca Witolda Jana Chmielewskiego.
Ksika składa si z trzech rozdziałów. Pierwszy omawia powstanie polskiego osiedla Santa Rosa. Autor zajł si najpierw spraw przygotowania do przesiedlenia polskich uchod ców do Meksyku, głównie ze rodkowego Wschodu, oraz finansowaniem tego gi-gantycznego przedsiwzicia. Nastpnie omówił codzienne sprawy zwizane z zarzdza-niem osiedla. Poruszył te kwesti opieki duszpasterskiej i zdrowotnej nad uchod cami. Wiele miejsca powicił problemom ycia codziennego, a take niesieniu pomocy obywatelom polskim wyznania mojeszowego (por. s. 74-76).
Najobszerniejszy jest rozdział drugi, dotyczcy szkolnictwa i wychowania (s. 83-172). W Meksyku od razu przystpiono tu do tworzenia polskiego szkolnictwa według
12
Por. ARYSTOTELES, Polityka, VII, 12.6.
13
Por. S. KUNOWSKI, Podstawy współczesnej pedagogiki, Warszawa: Wydawnictwo Salezja s-kie 2004, s. 185-194.
RECENZJE
144
kiego wzorca przedwojennego, dostosowujc je równoczenie do aktualnej sytuacji dzieci i młodziey. Powstało m.in. przedszkole i publiczna szkoła powszechna. Organizowano te rónego rodzaju kursy dokształcajce (por. s. 128-139). Nie pominito wanego ogniwa systemu wychowawczego, jakim było harcerstwo. Zadbano o czytelnictwo.
Stosunkowo niewielki jest rozdział trzeci, opisujcy likwidacj osiedla Santa Rosa (s. 173-206). Najwicej byłych jego mieszkaców wyjechało do Stanów Zjednoczonych. Zamieszkali głównie w Chicago i okolicy. Nie zapomnieli o wspólnie przebytej drodze. Długo przetrwały łczce ich wspomnienia dotyczce cikiego losu. Dramatyczny pobyt w głbi Zwizku Sowieckiego, tułacze ycie uchod cze na zawsze zapadły w ich pamici. Powstał nawet Klub Santa Rosa. Naleeli do niego wychowankowie byłych placówek edukacyjnych osiedla.
Lektura ksiki prof. Chmielewskiego prowadzi do wielu wniosków. Edukacja naley zawsze do istoty funkcjonowania kadej społecznoci. Jest wana zwłaszcza dla emigrantów, ludzi yjcych na wychod stwie. Bez szkoły kada społeczno jest jak bez duszy. Witold Chmielewski mocno podkrela, e polscy uchod cy, którzy przeszli nie-zwykle cik drog ycia, zrozumieli, e na jak najlepszym wykształceniu dzieci stoi ich bogactwo i dobrobyt w przyszłoci. Wychowanie, moralno, nauka to podstawa siły i dzielnoci narodu (por. s. 169-171).
Ksika Witolda Jana Chmielewskiego jest pewnego rodzaju hołdem złoonym polskim wygnacom w Santa Rosa. Ocala od zapomnienia ich cikie losy. Przypomina rodziców-uchod ców, ich trosk o edukacj dzieci i młodziey. Jest jednoczenie dobrym przykładem dla najmłodszej polskiej emigracji, która niestety nie zawsze naleycie troszczy si o edukacj swoich dzieci równie w polskim jzyku i o przekazanie im war-toci religijnych oraz rodzinnych obyczajów.
Polskie tułacze losy autor dobrze osadził na tle trudnych polskich i ogólnowiatowych wydarze w latach II wojny wiatowej. Pomylał o czytelniku obcojzycznym, któremu słuy angielski i niemiecki spis treci dzieła. Streszczenie dobrze odzwierciedla tre ksiki. Wart podkrelenia jest take fakt, e jest ona bogato ilustrowana. Liczne tabele zawieraj wiele danych liczbowych, które wzbogacaj warto poznawcz i ułatwiaj wyciganie wniosków z tej tak potrzebnej rozprawy.
Autorowi udało si w ksice o tematyce historyczno-pedagogicznej napisa opowie dokumentaln o trudnych latach wojennych i powojennych polskich tułaczy w Meksyku. Wci jeszcze wiedza o tym czasie jest skpa i uproszczona. Prof. Chmielewski ukazał skomplikowany zespół okolicznoci i faktów historycznych, psychologicznych, a nawet uczuciowych, które miały wpływ na losy polskich uchod ców trudnego XX wieku. Wbrew zapowiedziom Ellen Key nie stał si on niestety stuleciem dziecka.
Edward Walewander Instytut Pedagogiki KUL
