• Nie Znaleziono Wyników

View of The Preparatory Stage of the Investment Process in the Ligth of the Reguirements of the Environmental Protection Regulations

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "View of The Preparatory Stage of the Investment Process in the Ligth of the Reguirements of the Environmental Protection Regulations"

Copied!
20
0
0

Pełen tekst

(1)

ROCZNIKI NAUK PRAWNYCH Tom XIV, zeszyt 1 − 2004

ROBERT ANDRZEJCZUK

ETAP PRZYGOTOWAWCZY PROCESU INWESTYCYJNEGO

W S´WIETLE WYMOGÓW PRZEPISÓW

O OCHRONIE S´RODOWISKA

* I. WSTE˛P

Celem niniejszego artykułu jest przes´ledzenie pocz ˛atkowej fazy procesu inwestycyjnego, z uwzgle˛dnieniem skutków, jakie w tym procesie wywoływac´ mog ˛a obowi ˛azuj ˛ace rozwi ˛azania prawne w zakresie ochrony s´rodowiska.

Wste˛pnym etapem procesu inwestycyjnego jest zlokalizowanie przyszłej inwestycji (planowanego przedsie˛wzie˛cia), a naste˛pnie uzyskanie pozwolenia na budowe˛, wykonanie inwestycji i jej oddanie do uz˙ytku, a w kon´cu uz˙ytko-wanie. W zwi ˛azku z tematem opracowania przybliz˙ony zostanie jedynie ten pierwszy etap.

O moz˙liwos´ci lokalizacji planowanego przedsie˛wzie˛cia i jego realizacji decyduj ˛a przede wszystkim uregulowania zawarte w ustawie z dnia 07.07. 1994 r. – Prawo budowlane1, a ponadto w wielu przepisach szczególnych, z których wynikac´ mog ˛a ograniczenia, zakazy i nakazy.

Do przepisów szczególnych maj ˛acych istotne znaczenie w procesie inwe-stycyjnym nalez˙y m.in. rozporz ˛adzenie Rady Ministrów z dn. 24.09.2002 r. w sprawie okres´lenia rodzajów przedsie˛wzie˛c´ mog ˛acych znacz ˛aco oddziały-wac´ na s´rodowisko oraz szczegółowych kryteriów zwi ˛azanych z kwalifikowa-niem przedsie˛wzie˛c´ do sporz ˛adzenia raportu oddziaływania na s´rodowisko2.

Dr ROBERT ANDRZEJCZUK– adiunkt Katedry Stosunków Mie˛dzynarodowych KUL; adres

do korespondencji: ul. Organowa 1/21, 20-882 Lublin; e-mail: roberta@poczta.fm

*Artykuł obejmuje rozwaz˙ania według prawa i literatury na dzien´ 1 kwietnia 2003 r. 1Dz.U. z dn. 22.08.1994, nr 89, poz. 414, tekst jednolity (Dz.U. z 2000 r. Nr 106, poz.

1126) z póz´n. zmianami.

(2)

Zgodnie z postanowieniami art. 4 ust. 1 przywołanej wyz˙ej ustawy o za-gospodarowaniu przestrzennym ustalenie przeznaczenia gruntów i zagospoda-rowania terenu nalez˙y do zadan´ własnych gminy. Gmina realizuje to upraw-nienie tworz ˛ac miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego poprzez wydanie przepisu gminnego3. Maj ˛ac s´wiadomos´c´, z˙e realizacja tegoz˙ przepisu jest dopuszczaln ˛a, a co za tym idzie – legaln ˛a ingerencj ˛a gminy w uprawnie-nia włas´ciciela nieruchomos´ci połoz˙onej na jej obszarze, prawodawca w art. 24 ust. 3 cytowanej ustawy nałoz˙ył na Rade˛ Gminy obowi ˛azek uzasadnienia faktycznego i prawnego4. St ˛ad umocowanie w przepisach art. 4 ust. 1, art. 7 i art. 10 nie oznacza arbitralnos´ci w tym zakresie, a takz˙e wyklucza moz˙-liwos´c´ przyje˛cia zasady nadrze˛dnos´ci interesu ogólnego nad interesem indywidualnym, pojmowanej ustaleniach oderwaniu od konkretnych okolicz-nos´ci miejsca i czasu5.

W ustaleniach tego planu uwzgle˛dnia sie˛ postanowienia prawa, odnosz ˛ace sie˛ do obszaru obje˛tego planem i przedmiotem jego ustalen´. Wynikaj ˛a one m.in. z takich ustaw jak:

– Ustawa z dnia 27.04 2001 r. – Prawo ochrony s´rodowiska6; – Prawo wodne7;

– Ustawa o ochronie przyrody;

– Ustawa o ochronie gruntów rolnych i les´nych.

Z regulacji takich wynikaj ˛a w konkretnych sytuacjach ograniczenia procesu inwestycyjnego. Plan uwzgle˛dnia równiez˙ zadania rz ˛adowe i wojewódzkie.

Podstawow ˛a zasad ˛a zawart ˛a w ustawie o zagospodarowaniu przestrzennym jest prawo do dowolnego zagospodarowania terenu przez podmiot posiadaj ˛acy tytuł prawny do tego terenu8.

3Jest to uchwała Rady Gminy.

4Jednakz˙e sam miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego nie narusza stosunków

własnos´ci ani tez˙ posiadania. Jest to jedynie okres´lenie przeznaczenia i sposobu zagos-podarowania terenu (wyrok NSA IV S.A. 1259/98 z dn. 15.12.1998 r., Lex 43697).

5W wyroku IV SA 788/99 z dn. 13.10.1999 r. koniecznos´c´ szczególnie wnikliwego i

sta-rannego uzasadnienia uchwały projektu planu miejscowego, w przypadku naruszenia prawa własnos´ci, NSA wyjas´nia konstytucyjn ˛a zasad ˛a demokratycznego pan´stwa prawa (art. 2) i za-sad ˛a ochrony własnos´ci (art. 21). „W uzaza-sadnieniu takim winny byc´ wskazane wszystkie prze-słanki i okolicznos´ci, które przemawiały za potrzeb ˛a uwzgle˛dnienia interesu publicz-nego powoduj ˛acego ograniczenie uprawnien´ włas´cicielskich indywidualnych obywateli” (Lex nr 48191).

6Dz.U. z dn. 20.06.2001 r., nr 62, poz. 627 z póz´n. zmianami. 7Dz. U. z 2001 r., nr 115, poz. 1229 z póz´n. zmianami. 8Art. 3 ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym.

(3)

Ograniczenia tej zasady, zgodnie z tres´ci ˛a art. 3 ustawy o zagospodaro-waniu przestrzennym, mog ˛a wynikac´ jedynie z ustaw oraz zasad współz˙ycia społecznego. St ˛ad jawi sie˛ podobien´stwo do tres´ci art. 140 kodeksu cywilnego poprzez ustalenie granic, w których obre˛bie dysponent nieruchomos´ci moz˙e z niej korzystac´ zgodnie z własnym zamiarem9. Ustawa poddaje ochronie takz˙e interes prawny podmiotów s ˛asiaduj ˛acych z terenami, na których ma nast ˛apic´ okres´lone przedsie˛wzie˛cie. Jako przykład moz˙emy tu przytoczyc´ np. tres´c´ art. 33 ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym, który przewiduje, z˙e ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego kształtuj ˛a, wraz z innymi przepisami prawa, sposób wykonywania prawa własnos´ci nie-ruchomos´ci10. Nie bez znaczenia jest tez˙ ustawa Prawo budowlane, gdzie

funkcjonuj ˛a normy, których zadaniem jest ochrona s´rodowiska na wszystkich

9Ustalenie tres´ci prawa w obre˛bie granic, jakie wyznaczaj ˛a przepisy ustawy i zasady

współz˙ycia społecznego w dysponowaniu nieruchomos´ci ˛a, w konteks´cie tak art. 3 ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym, jak i art. 140 kodeksu cywilnego, maj ˛a swoje uzasadnienie takz˙e w bogatym orzecznictwie NSA. Moz˙na tu przytoczyc´ chociaz˙by wyrok IV SA 876/96 z dn. 19.03.1998 r., gdzie jes´li chodzi o wyznaczenie granic okres´lonych ustaw ˛a w przypadku zagospodarowania terenu, to zastosowanie ma przede wszystkim art. 33 ustawy o zagospodaro-waniu przestrzennym. Stosownie zas´ do tego przepisu ustalenia miejscowego planu zagospoda-rowania przestrzennego kształtuj ˛a, wraz z innymi przepisami prawa, sposób wykonywania pra-wa własnos´ci nieruchomos´ci. Uregulopra-wanie to stanowi przedmiotowe ograniczenie w sposobie wykonywania prawa własnos´ci nieruchomos´ci, poddaj ˛ac korzystanie z nieruchomos´ci rygorom wynikaj ˛acym z tres´ci miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, co stanowi zamie-rzone przez ustawodawce˛ wyraz´ne odste˛pstwo od generalnej zasady swobodnego korzystania z rzeczy, wyraz˙onej w art. 140 k.c. Jez˙eli zatem decyzja administracyjna znajduje oparcie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, to włas´ciciel nieruchomos´ci, ogra-niczony t ˛a decyzj ˛a w zakresie zamierzonego przez siebie dysponowania nieruchomos´ci ˛a, nie moz˙e skutecznie kwestionowac´ takiej decyzji ani na podstawie art. 140 k.c., ani tez˙ na podstawie zasad konstytucyjnych ochronie własnos´ci (Lex 45741). Por. takz˙e: S. R u d n i c -k i, Zagospodarowanie przestrzenne, [w:] Prawo obrotu nieruchomos´ciami, red. S. Rudnic-ki, Warszawa 2001, s. 696.

10W przypadku ograniczen´ zwi ˛azanych z dysponowaniem rzecz ˛a własn ˛a nalez˙ałoby

uwzgle˛dnic´ wyrok Trybunału Konstytucyjnego 11/99 z dn. 12.1.2000 r., OTK 2000/1/3, gdzie sformułowano zakres dopuszczalnych ograniczen´ ustawowych prawa własnos´ci, „[…] jez˙eli czyni ˛a zados´c´ wymaganiom okres´lonym w art. 31 ust. 3 zd. 1 Konstytucji. Jez˙eli jednak zakres ograniczen´ prawa własnos´ci przybiera taki rozmiar, z˙e niwecz ˛ac podstawowe składniki prawa własnos´ci, wydr ˛az˙y je z rzeczywistej tres´ci i przekształci w pozór tego prawa, to naruszona zostanie podstawowa tres´c´ prawa własnos´ci, a to jest konstytucyjnie niedopuszczalne. Ocena kaz˙dego konkretnego unormowania ingeruj ˛acego prawo własnos´ci musi byc´ przy tym dokony-wana na tle wszystkich ograniczen´ juz˙ istniej ˛acych. Dla ustalenia, czy zachodokony-wana została «istota» prawa własnos´ci, konieczna jest bowiem analiza sumy ustanowionych prawem ograni-czen´”. Por. takz˙e: R u d n i c k i, O własnos´ci nieruchomos´ci, [w:] Prawo obrotu

(4)

etapach prowadzenia procesu inwestycyjnego. Takz˙e w ustawie Prawo ochro-ny s´rodowiska znalazły sie˛ przepisy stanowi ˛ace ogólnie brzmi ˛ace nakazy lub zakazy, adresowane zarówno do uczestników procesu inwestycyjnego, jak i do organów administracji publicznej, zobowi ˛azuj ˛ace do proekologicznych za-chowan´.

Przepisem takim jest art. 71 ustawy Prawo ochrony s´rodowiska, który zo-bowi ˛azuje inwestora, projektanta i wykonawce˛ robót, kaz˙dego w jego zakresie zadan´, do:

– uwzgle˛dniania w działalnos´ci inwestycyjnej wymagan´ ochrony s´rodo-wiska,

– zapewnienia stosowania w budownictwie, zwłaszcza mieszkaniowym i budownictwie uz˙ytecznos´ci publicznej, materiałów i elementów budowla-nych skutecznie chroni ˛acych uz˙ytkowników obiektów budowlabudowla-nych przed ha-łasem i wibracjami, a takz˙e przed innym szkodliwym oddziaływaniem na zdrowie ludzkie.

Inwestor i projektant przy przygotowywaniu inwestycji o charakterze gospodarczym powinien stosowac´ procesy technologiczne najmniej uci ˛az˙liwe dla s´rodowiska oraz racjonalnie rozwi ˛azywac´ problemy poste˛powania z od-padami i s´ciekami11. W przepisie tym znajduje sie˛ równiez˙ norma

adresowa-na szeroko do organu ustalaj ˛acego warunki zabudowy i zagospodarowania terenu oraz organu orzekaj ˛acego o wywłaszczeniu nieruchomos´ci, a takz˙e inwestora i projektanta, która nakłada obowi ˛azek zapewnienia oszcze˛dnego korzystania z terenu potrzebnego dla projektowanego przedsie˛wzie˛cia12.

W kon´cu przepisem o zasadniczym znaczeniu jest przepis art. 76 ustawy Prawo ochrony s´rodowiska, stanowi ˛acy, z˙e nowo zbudowany lub modernizo-wany obiekt inwestycyjny lub zespół obiektów nie moz˙e byc´ oddany do uz˙ytku, jez˙eli nie wykonano wymaganych przepisami lub przewidzianych w ramach danej inwestycji urz ˛adzen´ chroni ˛acych s´rodowisko.

II. USTALENIE WARUNKÓW ZABUDOWY I ZAGOSPODAROWANIA TERENU

Przepisy ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym wymagaj ˛a uzyskania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (zwanych dalej skrótowo: wzizt) dla kaz˙dej działalnos´ci powoduj ˛acej zmiane˛ jego

zagospo-11Por. art. 72 i 73 ustawy Prawo ochrony s´rodowiska. 12Por. art. 75 i 76 ustawy Prawo ochrony s´rodowiska.

(5)

darowania. Jest to jedynie stwierdzenie zgodnos´c´ zamierzen´ inwestycyjnych z obowi ˛azuj ˛acym planem zagospodarowania przestrzennego, a co za tym idzie – otwiera inwestorowi droge˛ do ubiegania sie˛ o uzyskanie pozwolenia na bu-dowe˛13. St ˛ad jako takie nie daje prawa władztwa nad terenem pod przyszł ˛a

inwestycje˛.

Stosownie do postanowien´ art. 39 ust. 1 ustawy o zagospodarowaniu prze-strzennym14 kaz˙da zmiana zagospodarowania terenu, polegaj ˛aca w

szczegól-nos´ci na wykonywaniu, odbudowie, rozbudowie i nadbudowie obiektu budow-lanego, wymaga wczes´niejszego ustalenia wzizt.

Przewidziane s ˛a tylko dwa wyj ˛atki od tej zasady, okres´lone w art. 39 ust. 2. Decyzji wzizt nie wymagaj ˛a roboty budowlane polegaj ˛ace na modernizacji, remoncie lub montaz˙u, przebudowie oraz zmianie przeznaczenia budynku, jes´li nie powoduj ˛a zmiany sposobu zagospodarowania terenu, a takz˙e roboty budowlane nie wymagaj ˛ace pozwolenia na budowe˛15.

Ustalenie wzizt dokonywane jest na podstawie planu zagospodarowania przestrzennego w formie decyzji16. Plan zagospodarowania przestrzennego

jest prawem miejscowym, stanowionym przez gmine˛ w drodze uchwały. Or-ganem włas´ciwym do wydania decyzji jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta. W przypadku gdy inwestycja wykracza poza obszar jednej gminy, decyzje˛ o wzizt (dotycz ˛ac ˛a terenu połoz˙onego w granicach jednego woje-wództwa) wydaje wójt, burmistrz, prezydent miasta, na którego obszarze znajduje sie˛ wie˛ksza cze˛s´c´ terenu inwestycji, w porozumieniu z zainte-resowanymi wójtami, burmistrzami albo prezydentami miast.

Decyzje˛ o wzizt wydaje sie˛ po uzyskaniu decyzji, uzgodnien´ i opinii in-nych organów, wymagain-nych przez przepisy ustawy o zagospodarowaniu prze-strzennym lub ustaw szczególnych, np. ustawy Prawo ochrony s´rodowiska, ustawy o ochronie gruntów rolnych i les´nych, ustawy o lasach17. Organ, do

którego zwrócono sie˛ o zaje˛cie stanowiska, jest zobowi ˛azany przedstawic´ je 13Por. wyrok NSA IV SA 279/99 z dn. 06.10.1999 r., Lex nr 47832.

14Ustawa z dn. 07.07.1994 o zagospodarowaniu przestrzennym z póz´n. zmianami

(99/15/139).

15Jako przykład moz˙e słuz˙yc´ tu uzasadnienie NSA, z˙e na wybudowanie przył ˛acza

wodo-ci ˛agowego lub kanalizacyjnego jako samodzielnego urz ˛adzenia budowlanego nie jest wymagane uzyskanie pozwolenie na budowe˛, albowiem w s´wietle interpretacji przepisów ustawy Prawo budowlane z 1994 r. skoro przył ˛acze nie wymaga pozwolenia na budowe˛, to tym samym nie wymaga równiez˙ wydania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (wyrok NSA IV SA 1993/99 z dn. 2001.04.05, Lex nr 54181).

16Por. art. 40. 17Por. art. 40 ust. 3.

(6)

w formie postanowienia niezwłocznie, jednak nie póz´niej niz˙ w terminie dwóch tygodni od dnia dore˛czenia mu z˙ ˛adania, chyba z˙e szczególny przepis prawa przewiduje inny termin. Na postanowienie takie słuz˙y zaz˙alenie do organu drugiej instancji18.

Organem włas´ciwym do wydania decyzji o wzizt dla obszarów zamknie˛-tych jest wojewoda. Wyjas´nienie poje˛cia obszaru zamknie˛tego znajduje sie˛ w przepisach Prawa budowlanego. Ustawa ta stanowi w art. 3 pkt 15, z˙e przez teren zamknie˛ty nalez˙y rozumiec´ teren, a w szczególnych przypadkach obiekt budowlany lub jego cze˛s´c´, doste˛pny wył ˛acznie dla osób uprawnionych, niezbe˛dny na cele obronnos´ci lub bezpieczen´stwa pan´stwa (be˛d ˛acy w dyspo-zycji jednostek organizacyjnych podległych np. Ministrowi Obrony Narodo-wej) albo bezpos´redniego wydobywania kopaliny ze złoz˙a, be˛d ˛acy w dyspo-zycji zakładu górniczego19.

Na obszarach morskich wód wewne˛trznych i morza terytorialnego decyzje˛ o wzizt wydaje dyrektor włas´ciwego miejscowo urze˛du morskiego20.

Zgodnie z art. 46 ustawy z dn. 27.04.2001r. Prawo ochrony s´rodowiska21

przed wydaniem decyzji w sprawie planowanego przedsie˛wzie˛cia mog ˛acego znacz ˛aco oddziaływac´ na s´rodowisko wymaga sie˛, z zastrzez˙eniem ust. 7, przeprowadzenia poste˛powania w sprawie oceny oddziaływania na s´rodo-wisko. Poste˛powanie w sprawie oceny oddziaływania na s´rodowisko stanowi cze˛s´c´ poste˛powania zmierzaj ˛acego do wydania decyzji, o których mowa w art. 46 ust. 4 wyz˙ej wymienionej ustawy. Decyzj ˛a, o której mowa wyz˙ej, jest:

1. Decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu – wydawana na podstawie przepisów o zagospodarowaniu przestrzennym.

2. Decyzja o pozwoleniu na budowe˛ lub rozbiórke˛ obiektu budowlanego oraz decyzja o pozwoleniu na zmiane˛ sposobu uz˙ytkowania obiektu budow-lanego lub jego cze˛s´ci – wydawana na podstawie ustawy z dn. 07.07.1994 r. – Prawo budowlane22.

3. Koncesja na poszukiwanie lub wydobywanie złóz˙ kopalin, na wydoby-wanie kopalin ze złóz˙, na bezzbiornikowe magazynowydoby-wanie substancji oraz składowanie odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach

gór-18Por. art. 106 § 5 k.p.a. 19Por. art. 40 ust. 3a. 20Por. art. 40 ust. 3b.

21Dz.U. Nr 62 poz. 627 z dn. 20.06.2001r.

22Dz.U. z 2000 r. Nr 106, poz. 1126; Nr 109, poz 1157 i Nr 120, poz. 1268 oraz

(7)

niczych, wydawana na podstawie ustawy z dn. 04.02.1994 r. – Prawo geo-logiczne i górnicze23.

4. Pozwolenie wodnoprawne w zakresie: a) wykonywania urz ˛adzen´ wodnych, b) poboru wód podziemnych,

c) rolniczego wykorzystywania s´cieków,

wydawane na podstawie przepisów ustawy – Prawo wodne.

5. Decyzja ustalaj ˛aca warunki prowadzenia robót polegaj ˛acych na regulacji wód oraz budowie wałów przeciwpowodziowych, a takz˙e robót melioracyj-nych, odwodnien´ budowlanych oraz innych robót ziemnych zmieniaj ˛acych sto-sunki wodne na terenach o szczególnych wartos´ciach przyrodniczych, zwłasz-cza na terenach, na których znajduj ˛a sie˛ skupienia ros´linnos´ci o szczególnej wartos´ci z punktu widzenia przyrodniczego, terenach o walorach krajobra-zowych i ekologicznych, terenach masowych le˛gów ptactwa, wyste˛powania skupien´ gatunków chronionych oraz tarlisk, zimowisk, przepławek i miejsc masowych migracji ryb i innych organizmów wodnych, wydawana na podsta-wie przepisów ustawy o ochronie przyrody.

6. Decyzja zatwierdzaj ˛aca projekt scalania lub wymiany gatunków, wy-dawana na podstawie ustawy z dn. 26.03.1982 r. o scalaniu lub wymianie gatunków24.

7. Decyzja o zmianie lasu na uz˙ytek rolny, wydawana na podstawie usta-wy z dn. 28.09.1991 r. o lasach25.

8. Decyzja o ustalaniu lokalizacji autostrady, wydawana na podstawie ustawy z dn. 27.10.1994r. o autostradach płatnych26, gdy decyzja ta dotyczy

odcinków, które we wskazaniach lokalizacyjnych zostały wskazane jako ne-wralgiczne z uwagi na uwarunkowania ochrony s´rodowiska lub moz˙liwos´c´ wyst ˛apienia konfliktów społecznych.

Wnioskodawca przed wyst ˛apieniem o wydanie decyzji, o których mowa w art. 46, ust. 4 ustawy Prawo ochrony s´rodowiska, moz˙e zwrócic´ sie˛ z

za-23Dz.U. z 1996 r. Nr 27, poz. 96; z 1997 r., Nr 106, poz. 496; Nr 88, poz. 554; Nr 111,

poz. 726 i Nr 133, poz. 885 z 1998 r.; Nr 106, poz 668 oraz Nr 109, poz. 1157 i Nr 120, poz. 1268 z 2000 r.

24Dz. U. z 1989 r., Nr 58, poz. 349; z 1994 r., Nr 127, poz. 627; Nr 106, poz. 668 z

1998 r. i Nr 12, poz. 136 z 2000 r.

25Dz.U. Nr 56, poz. 679; Nr 86, poz. 958 i Nr 120, poz. 1268 z 2000 r.

26Dz.U. Nr 127, poz. 627; z 1996 r. Nr 106, poz. 496 i Nr 156, poz. 775; z 1997 r. Nr

113, poz. 885; z 1998 r.; Nr 106, poz. 668 oraz z 2000 r. Nr 48, poz. 550, Nr 86, poz. 958 i Nr 109, poz. 1157.

(8)

pytaniem do organu włas´ciwego do wydawania decyzji o okres´lenie zakresu raportu o oddziaływaniu przedsie˛wzie˛cia na s´rodowisko dla przedsie˛wzie˛c´, o których mowa w art. 51 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo ochrony s´rodowiska. Do zapytania o okres´lenie zakresu raportu nalez˙y doł ˛aczyc´ informacje o pla-nowanym przedsie˛wzie˛ciu, zawieraj ˛ace w szczególnos´ci dane o:

1) rodzaju, skali i usytuowaniu przedsie˛wzie˛cia;

2) powierzchni zajmowanej nieruchomos´ci, a takz˙e obiektu budowlanego oraz dotychczasowym sposobie ich wykorzystywania i pokryciu szat ˛a ros´-linn ˛a;

3) rodzaju technologii;

4) ewentualnych wariantach przedsie˛wzie˛cia;

5) przewidywanej ilos´ci wykorzystywanej wody i innych wykorzystywa-nych surowców, materiałów, paliw oraz energii;

6) rozwi ˛azaniach chroni ˛acych s´rodowisko;

7) rodzajach i przewidywanej ilos´ci wprowadzanych do s´rodowiska sub-stancji lub energii przy zastosowaniu rozwi ˛azan´ chroni ˛acych s´rodowisko.

Postanowienie ustalaj ˛ace zakres raportu wydaje sie˛ po zasie˛gnie˛ciu opinii wojewody, a w sprawach, o których mowa w art. 46 ust. 5 ustawy Prawo ochrony s´rodowiska, ministra włas´ciwego do spraw s´rodowiska oraz Głów-nego Inspektora SanitarGłów-nego.

W przypadku przedsie˛wzie˛c´, o których mowa w art. 51, ust. 1 pkt 2 wyz˙ej wymienionej ustawy, wnioskodawca przedkłada, razem z zapytaniami o ko-niecznos´ci sporz ˛adzenia raportu i jego zakresu, informacje o planowanym przedsie˛wzie˛ciu, zawieraj ˛ace dane jak w przypadku przedsie˛wzie˛c´ wymienio-nych w art. 51 ust. 1 pkt 1. Obowi ˛azek sporz ˛adzenia raportu i jego zakresu dla planowanego przedsie˛wzie˛cia, o którym mowa w art. 51 ust. 1 pkt 2, stwierdza w drodze postanowienia organ włas´ciwy do wydawania decyzji po zasie˛gnie˛ciu opinii organu ochrony s´rodowiska i organu okres´lonego w art. 57 ustawy. Gdy organ włas´ciwy do wydawania decyzji o wzizt nie stwierdza koniecznos´ci sporz ˛adzenia raportu dla przedsie˛wzie˛c´ wymienionych w art. 51 ust. 1 pkt 2 ustawy, to wydaje decyzje˛ o wzizt po uzgodnieniu ze stosow-nymi organami. Jes´li wydanie decyzji o wzizt nie wymagało sporz ˛adzenia raportu, to i wydanie decyzji o pozwoleniu na budowe˛ równiez˙ nie wymaga sporz ˛adzenia raportu.

Ustawodawca ograniczył swobode˛ działania organu wydaj ˛acego decyzje˛ o wzizt, okres´laj ˛ac, z˙e nie moz˙e on uzalez˙nic´ wydania decyzji od spełnienia

(9)

przez wnioskodawce˛ nieprzewidzianych w przepisach s´wiadczen´ i warun-ków27. Przepisy ustawy okres´laj ˛a jednoznacznie, jak ˛a tres´c´ powinna miec´

decyzja o wzizt28 i jakie z niej mog ˛a wynikac´ warunki.

Decyzja o wzizt musi okres´lic´: 1) rodzaj inwestycji,

2) warunki wynikaj ˛ace z ustalen´ miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, jes´li dla danego obszaru plan został uchwalony.

Dla tego samego terenu moz˙na wydac´ decyzje˛ o wzizt wie˛cej niz˙ jednemu wnioskodawcy29, dore˛czaj ˛ac odpis decyzji do wiadomos´ci pozostałym wnio-skodawcom i włas´cicielowi lub uz˙ytkownikowi wieczystemu nieruchomos´ci (tylko w wypadku inwestycji liniowych zamiast decyzji o wzizt przekazuje sie˛ włas´cicielom i uz˙ytkownikom wieczystym nieruchomos´ci, na których inwestycja be˛dzie realizowana, informacje˛ o decyzji; stanowi to wyj ˛atek od przepisów k.p.a., przewiduj ˛acych obowi ˛azek dore˛czenia decyzji stronom po-ste˛powania).

Wyraz´nie nalez˙y podkres´lic´, z˙e wydanie decyzji o wzizt nie rodzi praw do terenu oraz nie narusza prawa własnos´ci i uprawnien´ osób trzecich, o czym informacje˛ zamieszcza sie˛ w decyzji30. Wnioskodawcy, który nie uzyskał prawa do terenu, nie przysługuje roszczenie o zwrot nakładów poniesionych w zwi ˛azku z wydan ˛a decyzj ˛a o wzizt. Uzyskanie tytułu prawnego do nieru-chomos´ci, na której be˛dzie wykonywana inwestycja, stanowi obowi ˛azek przy-szłego inwestora.

Stosownie do przepisu art. 46a decyzja o wzizt jest niewaz˙na z mocy prawa w razie, gdy:

1) jest sprzeczna z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania prze-strzennego;

2) nie sporz ˛adzono miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w przypadkach, kiedy jego sporz ˛adzenie jest obowi ˛azkowe, a decyzja po-wstała po powstaniu obowi ˛azku jego sporz ˛adzenia.

W takim przypadku organ wyz˙szego stopnia, w stosunku do tego organu, który decyzje˛ wydał, stwierdza niewaz˙nos´c´ decyzji na zasadach i w trybie okres´lonym w k.p.a.

27Art. 41 ust. 3 ustawy z dn. 07.07.1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym (tekst

jednolity Dz.U. Nr 15, poz. 139 z 1999r.) z póz´n. zmianami.

28Por. art. 42. 29Por. art. 46.

(10)

Przepis art. 48 okres´la przypadki wygas´nie˛cia decyzji o wzizt. Włas´ciwy organ stwierdza w drodze decyzji wygas´nie˛cie decyzji o wzizt, jez˙eli:

1) inny wnioskodawca uzyskał pozwolenie na budowe˛;

2) miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego uległ zmianie, a wy-dane uprzednio decyzje o wzizt s ˛a z nim sprzeczne (chyba z˙e na ich podsta-wie wydano pozwolenie na budowe˛).

Bardzo istotne uregulowanie zawarte jest w przepisie art. 49 ustawy, zgodnie z którym organy maj ˛a obowi ˛azek przesyłania do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta odpisów decyzji w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej, jez˙eli dotycz ˛a one zagospodarowania terenu. Organy, które 7 dni od wydania decyzji nie przes´l ˛a jej, ponosz ˛a odpowiedzialnos´c´ za szkode˛ tym wyrz ˛adzon ˛a. Zarz ˛ad gminy bada zgodnos´c´ tych decyzji z ustalo-nymi warunkami zabudowy i zagospodarowania terenu.

III. USTALANIE WARUNKÓW ZABUDOWY I ZAGOSPODAROWANIA TERENU W PRZYPADKU BRAKU MIEJSCOWEGO PLANU

ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

W przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, z wyj ˛atkiem przypadków, gdy jego sporz ˛adzenie jest obowi ˛azkowe, wydanie decyzji o wzizt naste˛puje po przeprowadzeniu rozprawy administracyjnej, która jest otwarta dla wszystkich zainteresowanych. Decyzje˛ w takim przy-padku przygotowuje osoba, która posiada uprawnienia urbanistyczne, na podstawie przepisów szczególnych.

Organ, który w ten sposób ustalił wzizt, przedstawia je wojewodzie w celu stwierdzenia ich zgodnos´ci z prawem. Wojewoda, w drodze postanowienia, stwierdza w terminie 30 dni od dnia przedstawienia wzizt ich zgodnos´c´ z prawem.

Na postanowienie nie przysługuje zaz˙alenie. W przypadku stwierdzenia niezgodnos´ci z prawem wzizt wójt, burmistrz albo prezydent miasta usuwa te niezgodnos´ci.

Dla obszarów, dla których istnieje obowi ˛azek sporz ˛adzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego – zgodnie z art. 13 ust. 131, np. gdy przepisy szczególne tego wymagaj ˛a lub dla terenów, na których przewidziano

(11)

realizacje˛ programów rz ˛adowych albo wojewódzkich – poste˛powanie admini-stracyjne o ustalenie wzizt zawiesza sie˛ do czasu uchwalenia planu32. Moz˙e

to stanowic´ w praktyce powaz˙n ˛a przeszkode˛ w realizowaniu procesu inwesty-cyjnego, gdyz˙ przepisy nie okres´laj ˛a maksymalnego okresu tego zawieszenia. Dla obszarów, dla których nie istnieje obowi ˛azek sporz ˛adzenia miejsco-wego planu zagospodarowania przestrzennego, a dla których ogłoszono de-cyzje˛ o przyst ˛apieniu do opracowania lub zmiany planu, poste˛powanie ad-ministracyjne w sprawie ustalenia wzizt moz˙na zawiesic´ na czas nie dłuz˙szy niz˙ 12 miesie˛cy od dnia ogłoszenia. Jez˙eli w okresie tego zawieszenia nie uchwalono miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub jego zmiany, to decyzje˛ o wzizt wydaje sie˛ po rozprawie administracyjnej na podstawie dotychczasowego planu33.

IV. OGRANICZENIA W LOKALIZACJI INWESTYCJI WYNIKAJ ˛ACE Z PRZEPISÓW OCHRONY S´RODOWISKA

Przede wszystkim s ˛a one pochodn ˛a ustalen´ miejscowych planów zagospoda-rowania przestrzennego. Pod rygorem niewaz˙nos´ci decyzja ustalaj ˛aca warunki zabudowy i zagospodarowania terenu musi byc´ z nimi zgodna. Nie dotyczy to jednak lokalizacji autostrady. Zarówno plan miejscowy, jak i decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (zwłaszcza podejmowana w razie braku planu miejscowego) oraz ustalaj ˛aca lokalizacje˛ autostrady musz ˛a w szczególnos´ci respektowac´ ograniczenia stanowi ˛ace konsekwencje34:

1) ustanowienia obszarowych oraz indywidualnych form ograniczenia ochrony przyrody (parku narodowego, rezerwatu lokalizacji przyrody, parku krajobrazowego, obszaru chronionego krajobrazu, zespołu przyrodniczo-krajobrazowego, uz˙ytku ekologicznego, stanowiska dokumentacyjnego, pomnika przyrody) oraz ich otulin;

2) utworzenia obszarów ograniczonego uz˙ytkowania;

3) ustalenia tzw. warunków korzystania z wód dorzecza oraz ustanowienia stref ochronnych uje˛c´ wód oraz obszarów ochronnych zbiorników wód pod-ziemnych;

32art. 45 ust. 1. 33Por. art. 45 ust. 2.

34Art. 73, ust. 1, pkt 1 ustawy z dn. 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony s´rodowiska,

(12)

4) uznania gruntu za rolny b ˛adz´ les´ny;

5) istnienia strefy ochronnej wokół obiektu j ˛adrowego; 6) planu urz ˛adzania lasu;

7) planu gospodarowania na zdegradowanych gruntach rolnych;

8) poddania okres´lonych dóbr ochronie wedle zasad ustalonych przepisami o ochronie zabytków;

9) istnienia „pomników zagłady”;

10) rozwi ˛azan´ przewidzianych przepisami o ochronie granic;

11) uznania okres´lonych obszarów za naraz˙one na niebezpieczen´stwo po-wodzi (w tym zaliczonych do „obszarów nieobwałowanych”, naraz˙onych na niebezpieczen´stwo powodzi, art. 84 ust. 1 Prawo wodne).

Linie komunikacyjne, napowietrzne i podziemne ruroci ˛agi, linie kablowe oraz inne obiekty liniowe nalez˙y przeprowadzac´ (w istocie ustalac´ ich loka-lizacje˛) w sposób zapewniaj ˛acy ograniczenie ich oddziaływania na s´rodo-wisko, w tym ochrone˛ walorów krajobrazowych oraz moz˙liwos´c´ przemiesz-czania sie˛ dziko z˙yj ˛acych zwierz ˛at. W granicach administracyjnych miast oraz w obre˛bie zwartej zabudowy wsi jest zabroniona lokalizacja zakładów stwa-rzaj ˛acych zagroz˙enie dla z˙ycia lub zdrowia ludzi, a w szczególnos´ci zagro-z˙enie wyst ˛apienia powaz˙nych awarii. Rozbudowa takich zakładów jest dopu-szczalna pod warunkiem, z˙e doprowadzi ona do ograniczenia zagroz˙enia dla zdrowia ludzi, w tym wyst ˛apienia powaz˙nych awarii. Zakłady stwarzaj ˛ace zagroz˙enie wyst ˛apienia powaz˙nych awarii powinny byc´ lokalizowane w bez-piecznej odległos´ci od siebie, od osiedli mieszkaniowych, od obiektów uz˙ytecznos´ci publicznej, budynków zamieszkania zbiorowego i opisanych wyz˙ej obszarów podlegaj ˛acych ochronie35.

Obowi ˛azkiem organu ustalaj ˛acego warunki zabudowy i zagospodarowania terenu jest m.in. zapewnienie „oszcze˛dnego” wykorzystania terenu; jak sie˛ wydaje, chodzi tu o ograniczenie zmian dotychczasowego sposobu wykorzy-stania nieruchomos´ci36.

Opisane wyz˙ej przesłanki s ˛a dyrektywami interpretacyjnymi, kierowanymi zwłaszcza pod adresem organów ustalaj ˛acych warunki zabudowy i zagospoda-rowania terenu. Ustalenie, czy zachodzi którakolwiek z opisanych wyz˙ej okolicznos´ci, stanowi element poste˛powania administracyjnego w cze˛s´ci do-tycz ˛acej ustalenia wszystkich istotnych okolicznos´ci sprawy37. Wymagan´

35Tamz˙e, art. 73, ust. 2-4. 36Tamz˙e, art. 74.

(13)

wyznaczaj ˛acych zakres opisanych wyz˙ej ograniczen´ (tres´ci podejmowanych decyzji administracyjnych) nie da sie˛ bowiem sformułowac´ w sposób abstrak-cyjny. Zalez˙ ˛a one od wielu okolicznos´ci, a w istocie nalez˙y je ustalac´ dla kaz˙dego przypadku odre˛bnie. Przede wszystkim rygory ochronne zwi ˛azane z istnieniem prawnych form ochrony przyrody (innych obiektów b ˛adz´ dóbr) s ˛a w tym dos´c´ zróz˙nicowane (nawet dla tego samego rodzaju form) i zawsze ulegaj ˛a indywidualizacji, zalez˙nie od istniej ˛acych uwarunkowan´, znajduj ˛ac swój wyraz w tych rozwi ˛azaniach, które kształtuj ˛a obowi ˛azuj ˛acy rez˙im ochronny38. Odpowiednio dotyczy to takz˙e wymagan´ przewidzianych w art. 73, ust. 2 oraz art. 74 ustawy Prawo ochrony s´rodowiska. S ˛a one wysoce uznaniowe, a w konsekwencji o zaistnieniu okres´lonych tam przesłanek oraz ich konsekwencjach kaz˙dorazowo musz ˛a orzekac´ organy ustalaj ˛ace warunki zabudowy i zagospodarowania terenu, kieruj ˛ac sie˛ – rzecz jasna – wska-zówkami wynikaj ˛acymi z cytowanych przepisów.

Nie ma natomiast podstaw, by wymagania wynikaj ˛ace z art. 73 ust. 2-3 ustawy Prawo ochrony s´rodowiska traktowac´ jako bezwzgle˛dny zakaz lokali-zacji wszystkich okres´lonych tam obiektów39. Prawu ochrony s´rodowiska nie jest natomiast znana (wyste˛puj ˛aca pod rz ˛adem byłej ustawy o ochronie i kształtowaniu s´rodowiska z 1980 r.) instytucja „obszarów szczególnej ochrony s´rodowiska”. Miały nimi byc´ „tereny, których specyficzne cechy, włas´ciwos´ci lub walory poszczególnych elementów s´rodowiska wymagaj ˛a specjalnych zabiegów technicznych, organizacyjnych lub innych w celu za-pewnienia wszystkim uz˙ytkownikom moz˙liwos´ci korzystania z tych zasobów zgodnie z ich przeznaczeniem”. Chodziło tu o tereny, na których wyste˛puj ˛a uci ˛az˙liwos´ci lub szkodliwe uci ˛az˙liwos´ci dla s´rodowiska, obszary zdegrado-wane przez przemysł, rolnictwo lub inny rodzaj działalnos´ci albo siły przyrody, tereny eksploatacji kopalin, obszary o cennych walorach przy-rodniczych lub krajobrazowych, tereny uzdrowisk oraz obszary zwi ˛azane z zaopatrzeniem w wode˛. Winny tam obowi ˛azywac´ specjalne warunki gospo-darczego korzystania ze s´rodowiska i wprowadzania w nim zmian oraz szcze-gólnego korzystania z wód i urz ˛adzen´ wodnych, specjalne zas´ wymagania dla

38Zob. np. art. 23a ustawy z dn. 16 paz´dziernika 1991 r. o ochronie przyrody.

39Zob. orzeczenie NSA IV 31/89 z dn. 23.03.1989 (ONSA 1989/1/35): Maszt antenowy

przeznaczony do odbioru programów telewizyjnych lub radiowych w budynku mieszkalnym lub innym słuz˙ ˛acym na pobyt ludzi, niezalez˙nie od tego, czy jest wykonany na tym budynku, czy tez˙ jako urz ˛adzenie wolno stoj ˛ace, jest elementem wyposaz˙enia budynku. Wykonanie takiego masztu nie jest warunkowane przeznaczeniem terenu na ten cel w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.

(14)

lokalizowanych tam inwestycji miało okres´lic´ rozporz ˛adzenie Rady Mini-strów40. Opisane wyz˙ej wymagania nigdy nie zostały zastosowane w

prak-tyce. Z punktu widzenia omawianych wymagan´ bez znaczenia pozostaje tez˙ regulacja przewidziana rozporz ˛adzeniem Rady Ministrów z dnia 11 lipca 2000 r. w sprawie okres´lenia obszarów, na których wyste˛puj ˛a szkodliwe uci ˛az˙liwos´ci dla s´rodowiska (Dz.U. Nr 62, poz. 720); powoduje ona bowiem skutki prawne wył ˛acznie w zakresie ustalania odpisu na zakładowy fundusz s´wiadczen´ socjalnych.

Przepisy ustawy z dnia 16 paz´dziernika 1991 r. o ochronie przyrody41 w art. 46 ust. 1 oraz przepisy powołanego rozporz ˛adzenia przewiduj ˛a, z˙e ogrody botaniczne i zoologiczne podlegaj ˛a s´cisłej ochronie. Ochrona ta polega przede wszystkim na zakazie:

1) wznoszenia na terenie ogrodu botanicznego lub zoologicznego jakich-kolwiek obiektów budowlanych i urz ˛adzen´ nie zwi ˛azanych z ich działalno-s´ci ˛a;

2) ograniczania obszaru ogrodu botanicznego lub zoologicznego na rzecz działalnos´ci nie zwi ˛azanej z ich rol ˛a i przeznaczeniem;

3) zmiany na terenie ogrodu botanicznego lub zoologicznego albo w ich otoczeniu stosunków wodnych, zwłaszcza obniz˙enia poziomu wód grunto-wych;

4) zanieczyszczania na terenie ogrodu lub w jego otoczeniu powierzchni ziemi lub wód oraz powietrza;

5) wznoszenia w s ˛asiedztwie ogrodu obiektów budowlanych lub urz ˛adzen´ przeznaczonych do prowadzenia działalnos´ci produkcyjnej lub usługowej wpływaj ˛acej szkodliwie na warunki przyrodnicze, niezbe˛dne do prawidłowego funkcjonowania ogrodów.

Znacz ˛acy katalog ograniczen´ odnosz ˛acych sie˛ do moz˙liwos´ci inwestowania zawarty był w nieobowi ˛azuj ˛acych juz˙ przepisach cytowanej ustawy o ochronie przyrody. Pełny katalog ograniczen´ moz˙liwych do wprowadzenia w aktach o utworzeniu konkretnych form ochrony przyrody wyszczególniony był w art.

40Art. 3 pkt „7, art. 3a, art. 69 nieobowi ˛azuj ˛acej juz˙ ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r.

o ochronie i kształtowaniu s´rodowiska.

41Ustawa z dnia 16 paz´dziernika 1991 r. o ochronie przyrody – tekst jednolity Dz.U.

01.99.1079 z póz´n. zmianami (Dz. U. Nr 114, poz. 492; z 1992 r. Nr 54, poz. 254; z 1994 r. Nr 89, poz. 415; z 1995 r. Nr 147, poz. 713; z 1996 r. Nr 91, poz. 409; z 1997 r. Nr 14, poz. 72, Nr 43, poz. 272, Nr 54, poz. 349 i Nr 133, poz. 885 oraz z 1998 r. Nr 106, poz. 668) i dalszymi zmianami.

(15)

3742. W poszczególnych formach ochrony przyrody mogły byc´ wprowadzane ograniczenia, nakazy lub zakazy, spos´ród wymienionych w tym katalogu. Mogły one dotyczyc´ róz˙nych zachowan´, jednak dla projektowania inwestycji najistotniejsze były ograniczenia dotycz ˛ace budowy i rozbudowy obiektów budowlanych, linii komunikacyjnych, urz ˛adzen´ i instalacji, prowadzenia dzia-łalnos´ci przemysłowej, handlowej, wydobywania skał i minerałów itd. Ponad-to isPonad-totny przepis zawarty w art. 37 stanowił, z˙e wydawanie przewidzianych odre˛bnymi przepisami pozwolen´ na działalnos´c´, której skutki dotycz ˛a ogra-niczen´ lub zakazów wprowadzonych w odniesieniu do przedmiotów i obsza-rów obje˛tych ochron ˛a, wymaga uzgodnienia z wojewod ˛a. Wymóg ten ozna-czał koniecznos´c´ uzgadniania z wojewod ˛a przedsie˛wzie˛c´, które zlokalizowane były wprawdzie poza granicami poszczególnych form ochrony przyrody, ale zasie˛g ich szkodliwego oddziaływania zaznaczyc´ sie˛ mógł w granicach chro-nionego obszaru. Obecnie art. 37 przedmiotowej ustawy został skres´lony.

Z mocy samej ustawy o ochronie przyrody43 zabronione s ˛a wszelkie

działania polegaj ˛ace na budowie lub rozbudowie obiektów i urz ˛adzen´ w parku narodowym i rezerwacie przyrody, z wyj ˛atkiem obiektów i urz ˛adzen´ słuz˙ ˛a-cych celom parku lub rezerwatu oraz zwi ˛azanych z prowadzeniem gospodar-stwa rolnego lub les´nego.

Nie bez znaczenia dla procesu inwestycyjnego, a zwłaszcza lokalizowania przyszłej inwestycji jest znajomos´c´ róz˙norakich ograniczen´ zawartych w akcie powołuj ˛acym róz˙ne formy ochrony przyrody. Zgodnie bowiem z ustaw ˛a o ochronie przyrody organ upowaz˙niony do ustanowienia okres´lonej formy ochrony moz˙e wprowadzic´ szereg ograniczen´ przewidzianych dla tejz˙e formy. Parki narodowe tworzone s ˛a rozporz ˛adzeniami Rady Ministrów, ogłaszanymi w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Wokół parków tworzy sie˛ stre-fe˛ ochronn ˛a, zwan ˛a otulin ˛a, w której obowi ˛azuj ˛a zasady ochrony s´rodowiska zabezpieczaj ˛ace park narodowy przed szkodliwymi oddziaływaniami z ze-wn ˛atrz. Dla obszaru parku tworzy sie˛ tzw. plan ochrony, którego ustalenia s ˛a wi ˛az˙ ˛ace przy sporz ˛adzaniu planów zagospodarowania przestrzennego. Ponadto plany zagospodarowania przestrzennego dotycz ˛ace obszarów, w skład których wchodzi park narodowy wraz z otulin ˛a, uzgadnia sie˛ z dyrektorem parku narodowego.

42W aktualnej ustawie o ochronie przyrody formy ochrony przyrody skonkretyzowane s ˛a

w art. 13 ust. 1.

(16)

Rezerwaty przyrody i parki krajobrazowe tworz ˛a wojewodowie (niekiedy rezerwaty mog ˛a byc´ tworzone przez ministra włas´ciwego do spraw s´rodowi-ska, jez˙eli wojewoda nie utworzył rezerwatu, a zobowi ˛azanie do jego utworzenia wynika z umów mie˛dzynarodowych). Wokół nich moz˙e byc´ utwo-rzona otulina. W akcie o ich utworzeniu wskazane s ˛a nakazy i zakazy tam obowi ˛azuj ˛ace. Spos´ród katalogu czynnos´ci zabronionych w odniesieniu do przyrody, co do parku narodowego i rezerwatu przyrody zamieszczono je w art. 23a ust 1, a do parku krajobrazowego – w art. 26a ust 1 cytowanej ustawy.

Dla rezerwatu przyrody i parku krajobrazowego opracowuje sie˛ plan ochrony. Ustalenia tego planu s ˛a wi ˛az˙ ˛ace dla planów zagospodarowania przestrzennego. Na terenie rezerwatu przyrody działalnos´c´ inwestycyjna jest zabroniona z mocy prawa, natomiast na terenie parku krajobrazowego obo-wi ˛azuj ˛a zakazy i nakazy skonkretyzowane w akcie o utworzeniu tej formy ochrony przyrody. Decyzje˛ o utworzeniu rezerwatu przyrody i parku kraj-obrazowego ogłasza sie˛ w Dzienniku Urze˛dowym Województwa.

Pozostałe formy ochrony przyrody, takie jak obszary chronionego kraj-obrazu, pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne przyrody, uz˙ytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, mog ˛a byc´ tworzone w dro-dze rozporz ˛adro-dzen´ wojewody (ogłaszanych w Dzienniku Urze˛dowym Woje-wództwa), który w akcie o utworzeniu konkretnego obszaru moz˙e wyznaczyc´ mu otuline˛, skonkretyzowac´ nakazy, ograniczenia i zakazy spos´ród katalogu zawartego w art. 31a. Wszystkie wymienione tu pozostałe formy ochrony przyrody mog ˛a byc´ utworzone przez Rade˛ Gminy uchwał ˛a, w razie gdyby nie uczynił tego wojewoda. W przypadku gdy dana forma ochrony przyrody zo-stanie utworzona w drodze prawa miejscowego przez Rade˛ Gminy, sporz ˛a-dzenie dla niej miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego jest obowi ˛azkowe. Naruszenie zakazów lub ograniczen´ ustanowionych dla kon-kretnych form ochrony przyrody stanowi wykroczenie, okres´lone w art. 58, zagroz˙one kar ˛a aresztu lub grzywny44.

Nalez˙y podkres´lic´, z˙e ograniczenia spowodowane ochron ˛a przyrody obo-wi ˛azuj ˛a nie tylko na terenach obje˛tych przestrzennymi formami ochrony przyrody, ale takz˙e na obszarach otulin. Dla parków s ˛a one tworzone obligatoryjnie, natomiast dla innych form ochrony przyrody w zalez˙nos´ci od

(17)

potrzeb. Na obszarach tych mog ˛a obowi ˛azywac´ nie mniej rygorystyczne ograniczenia jak w samych formach ochrony przyrody.

Ws´ród przepisów z zakresu ochrony przyrody warto zwrócic´ uwage˛ na jeszcze jedno ograniczenie, wynikaj ˛ace z art. 44. Przepis ten wymaga wy-raz˙enia zgody przez staroste˛ wykonuj ˛acego zadania z zakresu administracji rz ˛adowej na zmiane˛ przeznaczenia terenów, na których znajduje sie˛ staro-drzew, a które dokonuje sie˛ w miejscowym planie zagospodarowania prze-strzennego. Norma ta jest adresowana do wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, który przy wydawaniu wzizt musi zasie˛gn ˛ac´ uzgodnienia starosty (wyraz˙onego postanowieniem w trybie art. 106 k.p.a).

Do przeszkód w lokalizacji inwestycji nalez˙y zaliczyc´ takz˙e ograniczenia wynikaj ˛ace z uregulowan´ ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i les´nych45. Przedmiotem regulacji zawartych w tej ustawie jest stworzenie instrumentów prawnych słuz˙ ˛acych ochronie gruntów, które ustawa ta okres´la jako rolne lub les´ne. W jej rozumieniu gruntami rolnymi s ˛a grunty okres´lone w ewidencji gruntów jako grunty rolne lub znajduj ˛ace sie˛ w róz˙-nych formach rzeczywistego wykorzystania na cele rolne. Poje˛cie lasu de-finiuje w art. 3 ustawa z dn. 28 wrzes´nia 1991 r. o lasach46. Na cele nie-rolnicze i nieles´ne moz˙na przeznaczac´ grunty oznaczone w ewidencji gruntów jako nieuz˙ytki, a w ich braku – inne grunty o najniz˙szej przydatnos´ci pro-dukcyjnej. Jest oczywiste, z˙e wykorzystanie do celów przemysłowych grun-tów uznanych przez powołane ustawy za rolne lub les´ne nie jest moz˙liwe bez przeprowadzenia okres´lonej t ˛a ustaw ˛a procedury. Ubiegaj ˛acy sie˛ o lokalizacje˛ inwestycji na takim terenie be˛dzie musiał uzyskac´ w drodze zmiany planu zagospodarowania przestrzennego zmiane˛ kwalifikacji gruntów z rolnych lub les´nych na nierolnicze lub nieles´ne.

Wymaga tego art. 7 ustawy o ochronie gruntów rolnych i les´nych, prze-widuj ˛ac, z˙e przeznaczenie gruntów na cele nierolnicze lub nieles´ne dokonuje sie˛ w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Tryb dokonywa-nia zmiany przeznaczedokonywa-nia gruntów przekracza zakres tego artykułu. Warto tylko zaznaczyc´, z˙e jest to poste˛powanie dwuetapowe, przy czym na etapie

45Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i les´nych (Dz.U. Nr 16,

poz. 78; z 1997 r. Nr 60, poz. 370, Nr 80, poz. 505 i Nr 160, poz. 1079 oraz z 1998 r. Nr 106, poz. 688).

46Ustawa z dnia 28 wrzes´nia 1991 r. o lasach (Dz. U. Nr 101, poz. 444; z 1992 r. Nr 21,

poz. 85, Nr 54, poz. 254; z 1994 r. Nr 1, poz. 3, Nr 127, poz. 627; z 1995 r. Nr 147, poz. 713; z 1996 r. Nr 91, poz. 409; z 1997 r. Nr 54, poz. 349, Nr 121, poz. 770, Nr 160, poz. 1076; z 1998 r. Nr 106, poz. 668).

(18)

ubiegania sie˛ o decyzje˛ o wzizt nalez˙y uzyskac´ zmiane˛ przeznaczenia gruntów w planie zagospodarowania przestrzennego (dokonane to moz˙e zostac´ jedynie w trybie uchwały Rady Gminy), a na etapie ubiegania sie˛ o pozwolenie na budowe˛ – decyzje˛ o faktycznym wył ˛aczeniu gruntów z produkcji rolnej lub les´nej47.

Jeszcze jedno utrudnienie w lokalizacji inwestycji stanowi ˛a lasy ochronne. Przesłanki uznawania lasów za ochronne wynikaj ˛a z przepisów ustawy o la-sach. S ˛a to lasy, które słuz˙ ˛a ochronie s´rodowiska, połoz˙one niekiedy w gra-nicach administracyjnych miast lub na ich obrzez˙u, w strefach ochronnych sanatoriów lub uzdrowisk. W lasach tych mog ˛a byc´ wznoszone tylko budynki i budowle słuz˙ ˛ace gospodarce les´nej, obronnos´ci lub bezpieczen´stwu pan´stwa, oznakowaniu nawigacyjnemu, geodezyjnemu, ochronie zdrowia oraz urz ˛adze-nia słuz˙ ˛ace turystyce. W przypadkach uzasadnionych szczególnymi wzgle˛dami społecznymi i brakiem innych gruntów lasy ochronne mog ˛a byc´ przeznaczane na inne cele za zgod ˛a wojewody (wymaga to zachowania trybu włas´ciwego dla zmiany przeznaczenia gruntów).

Ograniczeniem swobody inwestycyjnej moz˙e okazac´ sie˛ równiez˙ art. 81 ustawy z dn. 18 lipca 2001 r. Prawo wodne48. Przepis ten wymaga uzgod-nienia lokalizacji inwestycji obejmuj ˛acej urz ˛adzenia wodne, których wyko-nanie wymaga pozwolenia wodnoprawnego, z organem włas´ciwym do wyda-nia tego pozwolewyda-nia. Przykładowy katalog urz ˛adzen´ wodnych, których wy-konanie wymaga pozwolenia wodnoprawnego, zawarty jest w art. 82 Prawa wodnego. Do urz ˛adzen´ tych zalicza sie˛ m. in.:

1) uje˛cia słuz˙ ˛ace do poboru wody;

2) urz ˛adzenia słuz˙ ˛ace do zabezpieczenia wód przed zanieczyszczeniem; 3) urz ˛adzenia do wprowadzania s´cieków do wód lub do ziemi.

Prawidłowe zlokalizowanie inwestycji w miejscu, w którym be˛dzie ona miała doste˛p do potrzebnej ilos´ci i jakos´ci wody czy tez˙ moz˙liwos´ci od-prowadzania s´cieków, jest na etapie poszukiwania lokalizacji dla inwestycji niezwykle istotne. Gdyby doszło do zaniedbania tego uzgodnienia, mogłoby to na naste˛pnym etapie – ubiegania sie˛ o pozwolenie na budowe˛ – skutkowac´ odmow ˛a uzgodnienia pozwolenia wodnoprawnego na wykonanie urz ˛adzen´ wodnych.

47Art. 11.

48Ustawa z dn. 18.07.2001 r. Prawo wodne (Dz.U. Nr 115, poz. 1229 z dn. 11.10.2001 r.)

Nr 3, poz. 6; z 1983 r. Nr 44, poz. 201; z 1989 r. Nr 26, poz. 139, Nr 35, poz. 192; z 1990 r. Nr 34, poz. 198, Nr 39, poz. 222; z

(19)

V. WNIOSKI

W zwi ˛azku z planowanym procesem inwestycyjnym jako pierwsza wyste˛-puje koniecznos´c´ zlokalizowania przyszłego przedsie˛wzie˛cia. Realizacja tego celu wymaga uzyskania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Jez˙eli przeznaczenie terenu, na którym ma powstac´ planowana in-westycja, jest zgodne z zakresem funkcjonowania danego przedsie˛wzie˛cia, to wójt (burmistrz lub prezydent miasta) moz˙e wydac´ decyzje˛ o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (wzizt) przy zachowaniu procedury administracyjnej opisanej wyz˙ej.

Natomiast jes´li planowana inwestycja nie pokrywa sie˛ z funkcj ˛a danego terenu w miejscowym planie ogólnym zagospodarowania przestrzennego, wówczas wydanie wzizt uwarunkowane jest zmian ˛a tegoz˙ planu. Do zmiany planu zagospodarowania przestrzennego zobowi ˛azany jest wójt (burmistrz lub prezydent miasta) na koszt gminy (lub miasta). Z inicjatyw ˛a tejz˙e zmiany moz˙e wyste˛powac´ inwestor. W innym przypadku uniemoz˙liwia to uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowe˛.

W sytuacji gdy brak jest planu zagospodarowania przestrzennego, a jest on wymagany, to wójt (burmistrz lub prezydent miasta) zawiesza wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu do czasu uchwale-nia tego planu. Jest to zawieszenie bezterminowe. Natomiast gdy taki plan nie jest opracowany, a gmina zmierza go wykonac´, to decyzja ulega zawieszeniu, ale nie dłuz˙ej niz˙ na 12 miesie˛cy.

Wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowaniu terenu pozo-staje bez wpływu na przedmiot i zakres ewentualnych roszczen´ co do włas-nos´ci nieruchomos´ci i uprawnien´ osób trzecich. St ˛ad dalszy etap wymaga nabycia tytułu do nieruchomos´ci, na której be˛dzie zlokalizowane planowane przedsie˛wzie˛cie.

Naczeln ˛a zasad ˛a jest prawo do dowolnego zagospodarowania terenu przez podmiot posiadaj ˛acy tytuł prawny do niego. Zakres korzystania z tego terenu moz˙e byc´ zawe˛z˙ony jedynie poprzez ustawe˛ b ˛adz´ zasady współz˙ycia społecz-nego. Ws´ród nich be˛d ˛a ograniczenia w lokalizacji inwestycji wynikaj ˛ace z ochrony s´rodowiska. Szczególnie nalez˙y tu zwrócic´ uwage˛ na to, czy plano-wane przedsie˛wzie˛cia mog ˛a znacz ˛aco oddziaływac´ na s´rodowisko. Wówczas przeprowadza sie˛ poste˛powanie w sprawie oceny oddziaływania na s´rodowi-sko, be˛d ˛ace cze˛s´ci ˛a poste˛powania zmierzaj ˛acego do wydania decyzji w spra-wie wymienionego przedsie˛wzie˛cia, i zgodnie z art. 51 ust. 1 Prawo ochrony

(20)

s´rodowiska obligatoryjnie sporz ˛adza sie˛ raport oddziaływania na s´rodowisko. W pozostałych wypadkach o obowi ˛azku sporz ˛adzenia takiego raportu, zgodnie z art. 51 ust. 2 przytoczonej wyz˙ej ustawy, decyduje włas´ciwy organ (starosta).

THE PREPARATORY STAGE OF THE INVESTMENT PROCESS IN THE LIGHT OF THE REQUIREMENTS

OF THE ENVIRONMENTAL PROTECTION REGULATIONS

S u m m a r y

The article presents the initial stage of the investment process, i.e. location of the investment, in the context of the consequences that may result from the binding legal solutions falling within the domain of environmental protection.

Translated by Tadeusz Karłowicz

Słowa kluczowe:prawo ochrony s´rodowiska, prawo budowlane, zagospodarowanie przestrzen-ne, prawo administracyjne.

Cytaty

Powiązane dokumenty

Można bowiem pokusić się o postawienie hipotezy, iż przypadki wyłączenia winy – i tym sa- mym przestępności czynu – z uwagi na usprawiedliwioną nieznajomość bezprawności

The social changes that led to the transformation of the educational sphere are described in the article.The global so- cial transformations and the educational and

The second chapter (“Is the Ghost in the Machine?” p. 25) deals with dualism. Interestingly, Goff is sympathetic to the idea of immaterial minds and devotes some space to

Drug# tendencj# jest uprawianie science in space za pomoc# umieszczonych i bardzo dobrze wyposa%onych laboratoriów, chocia%by na mi&dzynarodowej stacji

Główne cele, jakie sobie stawia, s ˛ a trojakiego rodzaju: (1) przes´ledzenie rozwoju hermeneutyki filozoficznej od Schleiermachera do Vattimo, ze szczególnym

W artykule w sposób szczegółowy zwrócono uwag na aspekt sieci jako narz dzia nowej ewangeli- zacji oraz ró nych form obecno ci Ko cioła katolickiego w mediach

Sprawno ci moralne w wychowaniu: m dro i szacunek , zorganizowana przez Katedr Pedagogiki i Katechetyki Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Szczeci skiego.. Konfe- rencja