Archeologia Polski Środkowowschodniej, t. II, 1997
Ze s p ó ł z a b y t k ó w z g r o b u k u l t u r y p r z e w o r s k i e j o d k r y t y w Gó r z e Gr a b o w i e c, w o j. z a m o j s k i e
Ew a Ba n a s i e w i c z
Dzięki uprzejm ości pana W aldemara G reniuka n a uczyciela historii z G rabow ca otrzym ałam do zadoku m entow ania i opublikow ania zespół zabytków żela znych odkrytych przed trzem a laty w m iejscow ości G óra Grabowiec, gm. Grabowiec. Odkrycia dokonał A rtur G ardias podczas k o p an ia fundam entów pod chlew nię w północnej części zabudow y gospodarczej, na terenie posesji ojca. W bardzo wąskim wykopie na głębokości około 120 cm w czarnej gliniastej ziemi znajdow ało się naczynie czarnej barwy, wydobyto je we fragm entach, które nie zachow ały się. Obok n a czynia znaleziono dw a groty oraz umbo tarczy. Na przepalone kości nie zw rócono uwagi natom iast m o gły w grobie w ystąpić inne żelazne przedmioty, które uległy całkow itej korozji.
In w e n t a r zg r o b u
1. Umbo żelazne poważnie zniszczone, pozbawio ne większości brzegu, w znacznej części pokryte koro zją, wewnątrz oraz na kołnierzu i pokrywie widoczna patyna ogniowa. N ależy do egzem plarzy z cylindrycz nym niskim kołnierzem , nisk ą stożkow atą pokryw ą i wąskim brzegiem. Pokrywa przechodzi w kolec, któ ry jest ułamany (według relacji znalazcy był dłuższy i pogrubiony). W ysokość całkowita zabytku 113 mm, wysokość kołnierza 24 mm, wysokość kolca 42 mm, całkowita średnica 142 mm, średnica kołnierza 106 mm. Zachował się fragmentarycznie jeden nit o główce całko wicie skorodowanej (ryc. 1: c).
2. Żelazny grot w łóczni, pokryty korozją i patyną ogniową, o laurow atym kształcie ostrza, z niskim że berkiem na liściu (ostrze w największej swojej szero kości zostało w yszczerbione) i daszkowatym przekro ju; szerokość liścia około 40 mm, długość 153 mm, pełna długość zabytku 275 mm. Do ostrza w okolicy szczerby p rzy leg a fragm ent żelaznego przedm iotu wraz ze szczątkam i organicznym i (ryc. 1 :b).
3. Żelazny grot w łóczni o lancetow atym kształcie ostrza, szerokości 32 mm, długości liścia 205 mm,
0 przekroju rom bowatym . Zabytek długości 273 mm, na znacznej pow ierzchni pokryty je s t patyną ognio wą, do ostrza przylega fragm ent żelaznego przedm io tu (ryc. 1: a).
M iejsce znalezienia grobu oznaczono jako stano wisko archeologiczne nr 6 w Górze Grabowiec, na ob szarze 86-91 AZP (nr na obszarze 148). Zlokalizowa ne jest na krawędzi doliny rzeki Kalinówki o ekspozy cji zachodniej, około 40 m ponad dno doliny. Teren podnoszący się ku w schodow i ulega na stanow isku znacznem u wypłaszczeniu. W niedalekiej odległości około 250 m na północ od odkrytego grobu zlokalizo wano podczas badań powierzchniowych w 1995 r. dwie osady kultury przeworskiej - stanowiska 1, 2 w Broni- sławce gm. Grabowiec.
O pisane um bo m ożna zaliczyć do 2 odm iany umb J-7a (T. L iana 1970, s. 452) datow anych na fazę B2 oraz C l a okresu rzym skiego, natom iast odm iana 2 tego typu je s t raczej późniejsza. Z terenów Zam ojsz- czyzny znane są dw a analogiczne egzem plarze: z gro bu w Podlodow ie datow anego ostrogam i III grupy K. G odłow skiego (J. G urba, Z. Ślusarski 1966, PI. 110) oraz O brow ca. C hronologię obu zespołów określo no na fazę C l a okresu rzy m skiego (A. K okow ski 1991, s. 88). Pozostałe zabytki w zespole - grot o lau row atym ostrzu i grot o w ąskim lancetow atym liściu 1 krótkiej tulei nie p o d d ają się tak precyzyjnem u da tow aniu. G roty w typie pierw szego w ystępują w ze społach starszych okresu rzym skiego, natom iast groty o w ąskim liściu, ja k drugi z egzem plarzy, we w cze snych fazach okresu późnorzym skiego (K. Godłow- ski 1977, s. 65). A nalogiczny do drugiego z grotów je s t grot z grobu w O brow cu, a także jed en z egzem
plarzy w grobie ze S w aryczow a datow any na fazę C l okresu rzym skiego (J. K uśnierz 1994, s. 41, ryc. 1: c). C ały zespół grobow y z góry G rabow iec m ożna więc datow ać na fazę C la okresu rzym skiego, a za tem na pierw szą tercję III w. n.e.
2 7 8 Ew a Ba n a s ie w i c z
Ze s p ó łz a b y t k ó wzg r o b uk u l t u r yp r z e w o r s k i e jo d k r y t yw Gó r z e Gr a b o w i e c 2 79
Lit e r a t u r a
G o d ł o w s k i K.
1977 M ateriały do poznania kultury przeworskiej na Górnym Śląsku, MSiWŚ, t. 4, s. 7-238. G u r b a J., Ś l u s a r s k i Z.
1966 Podlodów, distr. de Tomaszów Lubelski,
sepul-ture ä incineration, Inv. Arch., fasc. 17, PI. 110. K o k o w s k i A.
1991 Lubelszczyzna w młodszym okresie
przedrzym-skim i w okresie rzymprzedrzym-skim, Lublin.
K u ś n i e r z J.
1994 Grób w ojownika kultury przeworskiej ze
Swa-ryczowa gm. Komarów, woj. zamojskie, Spr. zam. 1993 , s. 40-41.
L i a n a T.
1970 Chronologia względna kultury przeworskiej we
w c z e sn y m o k re s ie rz y m sk im , W A, t. 35, s. 429-491.
Ew a Ba n a s i e w i c z
Th e As s e m b l a g e f r o m a Pr z e w o r s k C u l t u r e Gr a v e d i s c o v e r e d a t Gó r a Gr a b ow i e c, Za m o ś ć Vo i v o d s h i p
In Góra Grabowiec - site 6 - artefacts com ing from a Prze w orsk culture grave were found while digging foundations u nder a new shed. A part from a vessel, w hich got destroyed, an iron shield boss o f type J-7a (variety 2, after Liana 1970, s. 452) was found. It is a third item o f this type in the Zamość
voivodship. In the assemblage there were also two spearheads one with a lancet-shaped blade and a short loop (Fig. la), and the other with a laurel-shaped blade w ith a roof-like profile (Fig. lb). The whole assemblage can be dated to stage C la o f the Roman period.
